Bea Vianen is niet meer

data39982651-d7cddd Foto Els Kirst

Angst

Schrijven en dan wachten tot de schemering is ingetreden
Minder beschaamd om wat er mis ging met mimiek
En dat went. Misschien doe ik de kamer aan kant.
Haal ik wat boodschappen zoals twee eieren.
Misschien wel drie. Kan ik daarna vertrekken
Of zou het kunnen dat het mij nooit meer lukt?

De Surinaamse schrijfster Bea Vianen, geboren op 6 november 1935, is op 6 januari 2019 op 83-jarige leeftijd in Suriname overleden. Ik kreeg het vandaag te horen, zo kort nog na het overlijden van leeftijd- en landgenoot Michaël Slory. En toch schrik ik weer. Van 1969 t/m 1973 beleefde ze haar grote periode bij Uitgeverij Querido met de publicatie van vier romans waarin de Hindoestaanse migratie tot en met haar eigen komst naar Nederland een voornaam thema is. Vanaf 1984, toen we al tal van jongere Surinaamse schrijvers in ons fonds hadden, tot en met 1988 gaven we drie van deze vroege romans opnieuw uit. Immers, zij was een belangrijk schrijver, de vrouwelijke stem in de Surinaamse literatuur, die niet in de vergetelheid mocht raken. En natuurlijk in de hoop dat het heruitgeven van die drie romans tot nieuw proza zou kunnen leiden. Dat proza kwam er niet, wel twee dichtbundels Over de grens in 1986 en Op het laatst krijgen we met z’n allen donderop in 1989. De relatie tussen deze uitgeverij en haar was niet een heel gelukkige. In die jaren tachtig was zij nergens thuis en reisde ze in veel Zuid-Amerikaanse landen, Curaçao incluis, en raakte daar keer op keer in problemen. Dan werd ik midden in de nacht door de marechaussee gebeld of ik haar kon ophalen van Schiphol. En ik heb wat met haar in lange rijen voor loketten gestaan om het zoveelste paspoort of woonvergunning of uitkering te regelen. In de jaren negentig, toen de uitgeverij aan het Singel in Amsterdam huisde, stond ze ineens op de stoep met naast haar al haar schamele bezittingen. Nergens thuis, zeker niet meer in Nederland. Misschien dan toch het beste terug naar de moederschoot in Suriname. Strafhok of paradijs? Ik verscheepte haar gasfornuis, koelkast en andere huisraad naar Paramaribo en bracht haar letterlijk tot aan de deur van het vliegtuig. Ze was met mij te ver gegaan, over de grens. Dat voelde toen al als een noodzakelijk definitief afscheid en dat bleek het ook te zijn. Ik reageerde allergisch op haar, kon de telefoon niet opnemen als ze belde. Ik ben er niet fier op. Zo vervaagde ons rechtstreekse contact, zoals haar vele faxen hun kleur en leesbaarheid zijn kwijtgeraakt. Niet meer gesproken, niet meer gezien. Wél nog steeds gelezen: twee gedichten met trots gebloemleesd door Klaas de Groot in Grenzenloos, dat nog geen maand geleden het licht zag. Want wat een schrijfster was ze! En met recht verklaren vele van haar inmiddels talrijke opvolgers van latere generaties zich schatplichtig aan haar. Niet voor niets was Bea Vianen een van de auteurs aan wie Astrid H. Roemer in 2016 haar P.C. Hooftprijs opdroeg.

franc knipscheer

Meer over Bea Vianen bij Uitgeverij In de Knipscheer

Aart G. Broek: ‘Met agressie zetten we gevoelens van schaamte op afstand.’

aart g. broekColumn ‘De brandstof voor publieke agressie’ door Aart G. Broek op Joop, 3 januari 2019:
De afgelopen jaarwisseling kende vele geweldsincidenten en andere uitingen van agressie. Een overrompelend aantal vernielingen zorgen voor een kostenpost van minstens vijftien miljoen euro. Bestuurlijke angst voor rellen zou handhaving van brandveiligheid in Den Haag hebben beïnvloed. Hulpverleners en ordehandhavers moesten het ontgelden. Juist dat brengt een golf van verontwaardiging met zich mee én de vraag waarom mensen in de uitoefening van hun werk worden belemmerd. (…) Wat voedt deze agressie? ‘Dat vind ik een heel moeilijke vraag’, verzucht een hoogleraar Sociale en Organisatiepsychologie op oudejaarsdag in het NRC. ‘Ik ken geen systematisch onderzoek hiernaar.’ (…) We lijken geen antwoord te hebben op de vraag waarom ambulante hulp- en zorgverleners, ordehandhavers, alsook verplegers, artsen en leerkrachten met agressie worden geconfronteerd, terwijl zij er juist zijn om ieder van ons de helpende hand te bieden. (…) Degenen die hulpverleners op enigerlei wijze lastigvallen, vertonen een vorm van agressie die ongetwijfeld wordt gevoed door ‘schaamte’. Ongewild, maar daarom niet minder doeltreffend confronteren de hulpverleners de betreffende onruststokers met hun eigen onvermogen en tekortkomingen, hun gebrek aan succes en aan prestaties, met het gegeven dat zij ‘losers’ zijn. Hoe vernederend wil je het hebben! Ze werken als de spreekwoordelijke rode vlag op een stier. (…)
Aart G. Broek publiceerde diverse boeken over (de samenhang tussen) de fenomenen agressie en schaamte, o.a. ‘De terreur van schaamte’.
Lees hier de column en de reacties
Meer over ‘De terreur van schaamte’
Meer over Aart G. Broek bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Een vorm van faction die je in Nederland zelden tegenkomt.» – Peter de Rijk

Opmaak 1Over ‘De stem van het vuur’ van Meine Fernhout op Paperback Radio, 6 januari 2019:
Op 2 januari jl. was Meine Fernhout de gast op Paperback Radio live bij Boekhandel Scheltema in Amsterdam. Een kunstwerk van formaat. Het wordt bewonderd en verguisd. Het wordt vernield. En gerestaureerd. Hoewel…? Een verhaal over kunst, ziekte en een geschonden liefde en de vraag naar de betekenis van herstel. Peter de Rijk in gesprek met Meine Fernhout, schrijver van ‘De stem van het vuur’. Zelfs mensen die niet van kunst houden kennen het verhaal van het schilderij ‘Who’s afraid of Red, Yellow and Blue’. Het hing imponerend groot en vooral rood in het Stedelijk toen, alweer jaren geleden, iemand het nodig vond er een mes in te zetten. De schok was groot bij kunstliefhebbers. Maar ook toen bekend werd hoeveel de restauratie van het doek ging kosten. En de rel werd nog groter toen dit gewoon met een verfroller leek te zijn gedaan… ‘De stem van het vuur’, de tweede roman van Meine Fernhout, gaat verder dan dit verhaal. Het laat zien wat kunst met mensen doet. Hoe groot de impact van een beeld of het vertellen erover kan zijn. Dat kunst helend kan zijn. Met ‘De stem van het vuur’ toont Meine Fernhout zich een begenadigd en origineel schrijver van een vorm van faction die je in Nederland zelden tegenkomt. Dat de ziekte van Parkinson een belangrijk onderdeel van deze roman vormt, wordt uitgebreid besproken.
Luister hier naar de uitzending
Meer over ‘De stem van het vuur’
Meer over Meine Fernhout

Lucas Hirsch – De Weinigen. Roman

VoorplatDeweinigen-75Lucas Hirsch
De Weinigen
Of de bankier in de buik van het beest

roman
gebrocheerd in omslag met flappen,
226 blz., € 19,50
ISBN 978-90-6265-614-1
eerste uitgave februari 2019

“Het zwijgen van Pieter vertelde me dat de bank van mening was dat het de ware toedracht achter de splitsing succesvol onder het tapijt had weten te vegen, en dat ik de drang om er onder te willen kijken moest laten varen. Kijken zou voor niemand goed zijn. Er over praten al helemaal niet.”

In De Weinigen is Jonas Staal werkzaam als Intelligence Officer op de afdeling Corporate Security bij een grote Nederlandse bank die vanwege de bankencrisis en een overname in zwaar weer terechtkomt. Hij doet onderzoek naar Russische oligarchen, terrorisme financiering, fraude en andere security gerelateerde zaken en ontdekt een schimmige kant van de bancaire sector waar niets is wat het lijkt. Geheime documenten, politieke afspraken, fake news en misleidende motieven en strategieën zijn de orde van de dag waarop hij zich gaandeweg begint af te vragen wie hij kan vertrouwen op de werkvloer. Wanneer Jonas tijdens een onderzoek geconfronteerd wordt met een corpsvriend uit het verleden maakt hij een cruciale fout en zet hij alles op het spel. Aan het thuisfront lopen de zaken ook niet op rolletjes en dreigt zijn huwelijk uit elkaar te vallen. Een escapade tijdens een bedrijfsuitje heeft verstrekkende gevolgen. Confrontaties blijven dan ook niet uit.

“Waar de benodigde informatie precies vandaan kwam was niet helemaal duidelijk, wel diende het voor de bank ‘schone’ informatie te zijn. Er mochten geen mensen worden omgekocht of fysiek voor aangepakt. Om achter moeilijk toegankelijke informatie te komen had Phalanx een enorm netwerk aan diplomaten, overheidsmedewerkers, huurlingen, hooggeplaatsten binnen grote multinationals en buitenlandse veiligheidsdiensten.”

Na het behalen van zijn MA Amerikanistiek aan de Universiteit van Amsterdam (2002), rolde Lucas Hirsch (1975) per toeval het bedrijfsleven in. Hij werkte o.a. bij een executive search company en een aantal financiële instellingen. Daarnaast publiceerde hij drie dichtbundels. Na zijn ontslag heeft hij zich toegelegd op het schrijven van twee nieuwe bundels (2015 en 2020) en zijn debuutroman De Weinigen. Hirsch droeg de laatste jaren zijn werk voor op literaire festivals in Nederland, Vlaanderen en De Verenigde Staten. Zijn werk werd in Nederlandse, Vlaamse, Indiase en Amerikaanse tijdschriften en bloemlezingen gepubliceerd. Naast het organiseren van literaire avonden en festivals staat Hirsch ook regelmatig voor de klas om te praten over zijn dichterschap of om een workshop te geven. Hij woont met kat Boef in Haarlem.

«Linguïstische hoogstandjes in eigenzinnige kijk op samenleving.» – André Oyen

Groen Omslag def2Over ‘Wakker vallen’ van Els de Groen op Lezers tippen lezers, 9 januari 2019:
Els de Groen is schrijver, publicist en beeldend kunstenaar. (…) Met de bundel ‘Wakker vallen’ debuteert zij officieel als dichter. Els de Groen is een multitalent dat moeiteloos alle literaire genres op een intense en boeiende manier weet aan te pakken. Met ‘Wakker vallen’ brengt ze een bundel gedichten waarin het intellect en de creativiteit zowel in de taal, de inhoud als de vormgeving zit. Bij meer dan 30 gedichten maakte Els de Groen olieverfschilderijen die in deze uitgave in kleur te bewonderen zijn. (…) Het titelgedicht is heel confronterend, want het is een duidelijk afzetten tegen standaardmeningen, die mensen ventileren om het zichzelf makkelijk te maken. Els de Groen geeft in deze mooie bundel via linguïstische hoogstandjes een eigenzinnige kijk op tendensen in onze huidige samenleving.
Klik hier voor de recensie
Meer over ‘Wakker vallen’
Meer over Els de Groen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Dichtend tegen de klippen op.» – Toef Jaeger

MichaelSlory (foto Anja Brandse)

Necrologie van Michaël Slory (1935-2018) in NRC Handelsblad, 5 januari 2019:
‘Als een bedelaar loop ik op straat mijn dichtbundels te verkopen’, zei Michaël Slory over zichzelf. Het is een treurig, maar treffend zelfportret van de op 19 december op 83-jarige leeftijd overleden Surinaamse dichter. Hij was een van de belangrijkste dichters uit het land, zeker wanneer het gaat om gedichten in het Sranantongo, de taal waarin hij tot aan de onafhankelijkheid bleef dichten. (…) In Nederland studeert Slory Spaans aan de UvA en trekt hij op met de schrijversgroep rond het tijdschrift ‘De Gids’ – het blad waarin in de jaren zestig ook gedichten van hem worden opgenomen. Het is in die jaren dat hij aansluiting vindt bij de Surinaams-nationalistische beweging. De fascinatie voor de Cubaanse revolutie, de plek van Suriname in de wereld en de onafhankelijkheidsstrijd: ze typeren het engagement dat al in Slory’s vroege werk is te vinden. (…) Officiële erkenning was er wel (hij kreeg bijvoorbeeld in 1986 de Literatuurprijs van Suriname), bewondering ook, maar niet in de vorm die Slory voor ogen stond. Zijn huis had bij gebrek aan stroom geen ijskast of tv, op scholen droeg hij poëzie voor, maar zijn bundels gaf hij in Suriname in eigen beheer uit: papiertjes met een nietje erdoor. (…) Dichtend tegen de klippen op (in de woorden van Slory zelf: ‘Grote genade, komt er dan nooit een einde aan die woordenvloed’), voordragend en strompelend, was Slory de laatste jaren erg broos. (…)
Lees hier de necrologie
Meer over Michaël Slory bij Uitgeverij In de Knipscheer

Ferry Mingelen in gesprek met Theo Monkhorst bij Paagman

VoorplatWeemoed-75Presentatie van de ‘De zegen van weemoed’ van Theo Monkhorst op 23 januari 2019:
Wees welkom op 23 januari 2019 bij Boekhandel Paagman in Den Haag. Ferry Mingelen gaat met de auteur in gesprek over zijn ‘amusante en zeer leesbare’ (Nederlandse Bibliotheekdienst Biblion) dubbelroman ‘De zegen van weemoed’. Theo Monkhorst leest zelf enkele fragmenten en beantwoordt vragen van bezoekers. Voor belangstellenden signeert hij aansluitend zijn roman. Locatie: Frederik Hendriklaan 217, 2582 CB Den Haag. Toegang gratis. Aanvang 19.00 uur. Graag vooraf aanmelden op info@paagman.nl o.v.v. 23 januari Monkhorst.
Meer over ‘De zegen van weemoed’
Meer over Theo Monkhorst bij Uitgeverij In de Knipscheer

E. de Haan – De zwijguren

VoorplatZwijguren2_Opmaak 1.qxdE. de Haan
De zwijguren
Vijftien literaire reisverhalen en een zeeslag

geïllustreerd met 16 foto’s gedrukt in kleur,
gebrocheerd in omslag met flappen,
228 blz., € 22,00
ISBN 978-90-6265-758-2
eerste uitgave februari 2019

In Zwijguren. Vijftien literaire reisverhalen en een zeeslag volgt E. (Ezra) de Haan de voetsporen van wereldberoemde schrijvers en dichters. Aan de hand van briefwisselingen, notities en dagboeken traceert hij woon- en sterfhuizen, bezoekt hij graven of sanatoria waar zijn helden voor heel even bereikbaar lijken te worden. Door tijdelijk dezelfde paden te bewandelen vallen verleden en heden samen. De ene keer betreft het Samuel Beckett in Hamburg, waar hij het Duits leerde spreken, of John Keats in Winchester, mijmerend over zijn geliefde Fanny Brawne. Lord Byron maken we in Genua, Venetië en Navarino mee. Joseph Brodsky, Ezra Pound en Frederick Rolfe treffen we aan op een Italiaans eiland, vrijwel naast Strawinsky, Diaghilev en Multatuli’s eerste echtgenote Tine. Maar ook minder grote goden als Trakl, Klopstock en Choukri of vergeten talenten als Mohr, Waggerl en Blecher komen aan bod. Overal in Europa en Noord-Afrika blijken schrijvers herinneringen op te roepen. Kafka in Praag, Hitler in Beelitz. ‘De zwijguren’ rakelt geschiedenissen op die anders met de wind weg zouden waaien. Elk verhaal wordt voorafgegaan door een foto van Judith Heinsohn of Peter de Rijk.

E. de Haan (1957) is als Peter de Rijk redacteur bij uitgeverij In de Knipscheer en docent Creatief schrijven. E. de Haan debuteerde met de novelle ‘Vonk’ (1996). In 1999 volgde ‘Kermis in de hel’, een korte roman. ‘Ik belde mijn muze’ (2003) was zijn eerste dichtbundel. De tweede, ‘Scheren zonder spiegel’ verscheen in 2011. Ilja Leonard Pfeiffer nam gedichten van hem op in ‘De Nederlandse poëzie van de twintigste en eenentwintigste eeuw in 1000 en enige gedichten’. Voor zijn in het Roemeens vertaalde poëzie ontving hij de Premiul Naţional Tudor Arghezi. ‘Zoeken naar Slory’ (2014), een roadnovel die zich in Suriname afspeelt, is zijn laatste roman. Als Peter de Rijk stelde hij ‘Even zuiver als de ongeschreven brief’ (2015) samen, de bloemlezing uit het oeuvre van Rogi Wieg. Zijn tweede verzameling van interviews in boekvorm ‘Stemmen uit de wereldliteratuur. Over de grens’ is in 2017 verschenen eveneens onder eigen naam, alsook de hommage aan Rogi Wieg ‘In een kring van menselijke warmte’ en de bloemlezing ‘Dit is de beste aller tijden’ uit het oeuvre van Hans Plomp. In 2018 kwam onder de naam Ezra de Haan het in opdracht van Büchmania geschreven ‘Over Büch, Goethe, reizen en verzameldrift’ uit.

Over Stemmen uit de wereldliteratuur. Over de grens:
‘Dit werk spoort passioneel aan tot lezen.’ (André Oyen)

Over Zoeken naar Slory:
‘Een prachtig portret.’ (Eric de Brabander)
‘Het zoeken naar een dichter, het vinden van een land.’ (Albert Hagenaars)
‘Fascinerend hoe exotisch onze werkelijkheid in de ogen van een ander kan zijn.’ (Marieke Visser)
‘Een schitterend reisverhaal vol poëzie, geuren en kleuren.’ (André Oyen)
‘Een enerverend boek.’ (Robert-Jan Trügg)

Meer over E. de Haan bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Peter de Rijk bij Uitgeverij In de Knipscheer

Boekpresentatie nieuwe dichtbundel Philip Hoorne

VoorplatHoorneDikkemeisje-75Het dikke meisje en de ziener’ in Bibliotheek Harelbeke om 19.30 uur op vrijdag 1 februari 2019:
Jooris Van Hulle geeft een toelichting. Philip Hoorne leest voor en krijgt het eerste exemplaar uit handen van Franc Knipscheer. Met muzikale intermezzi door Janica Lammens (cello). Tevens opening van een kleine tentoonstelling met fotografisch werk van Philip Hoorne. Na afloop van het officiële gedeelte wordt het glas geheven en is er de mogelijkheid de bundel aan te schaffen en door de auteur te laten signeren. Locatie: Bibliotheek Harelbeke, Eilandstraat 2, 8530 Harelbeke (B). De toegang is gratis.
Klik hier voor de uitnodiging
Meer over ‘Het dikke meisje en de ziener’
Meer over Philip Hoorne op deze site

«Amusant is dat zeker en prettig leesbaar evenzeer.» – Jan Timmermans

VoorplatWeemoed-75Over ‘De zegen van weemoed’ van Theo Monkhorst, voor NBD / Biblion, 3 januari 2019:
De auteur heeft voor zijn roman, een autobiografie van een journalist, een constructie gebruikt die hem in staat stelt zowel het verleden als de toekomst van deze hoofdpersoon te beschrijven. De journalist is 45 jaar oud en stelt zich voor dat hij 75 is. Hij kan op deze wijze schrijven over de Vietnamoorlog als het heden, over zijn echte jeugdjaren zowel als over de toekomst, wat het echte heden is. Deze constructie stelt hem in staat eindeloos te fantaseren over alle tijdvakken heen: persoonlijk en algemeen. (…) Amusant is dat zeker en prettig leesbaar evenzeer. (…) In de prille jeugd zijn er nog flarden herinneringen aan de oorlog, dan de eerste meisjes en het uitgaan, maar altijd is daar de behoefte te schrijven en te dichten, de liefde voor literatuur, kunst en muziek. Hij komt steeds tot de conclusie dat de mens een paradox is van creativiteit en destructie: het beest en de geest verenigd in een wezen. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘De zegen van weemoed’
Meer over Theo Monkhorst bij Uitgeverij In de Knipscheer