Chawwa Wijnberg met ‘Gedicht van de Dag’ op Laurens Jz Coster

VoorplatAanmij1-75Uit ‘Aan mij is niets te zien’ van Chawwa Wijnberg op Laurens Jz. Coster, 10 augustus 2021:
Redacteur Raymond Noë maakt voor het blog Laurens Jz. Coster elke werkdag een keuze uit een poëziebundel van een Nederlandstalig dichter. ‘Dichter van de dag’ is op deze 10de augustus 2021 Chawwa Wijnberg (1942-2019) met het gedicht ‘Ik wankel in de bek’. Het gekozen gedicht is ook geplaatst op Neerlandistiek.nl. Noë citeert kennelijk een vroege versie van het gedicht. Hieronder volgt de versie zoals die afgedrukt is in zowel de eerste als de tweede druk van Chawwa Wijnberg’s (debuut) bundel ‘Aan mij is niets te zien’ uit resp. 1989 en 2019.

Ik wankel in de bek

ik wankel in de bek
van zeker weten
de honger snauwt
en wil weer eten
buiten dreigt
het leven
ik durf niet — wat
dat ben ik al vergeten

de aarde trekt
mijn slaperige lijf
naar binnen
de zware nacht
moet nog beginnen
met beter weten
wat ik met het leven moet

verzinnen
kan ik alles
zoals zes prinsessen spelen
draken
tekenen of zingen
krijsen kwelen

uit scheuren van mijn ziel
lekt energie
ik vang die op
en voed
het klein genie
dat in mij blijft
maar toch
mijn leven sterkt

zij vangt monsters
ik
ga weer aan het werk

Meer over ‘Aan mij is niets te zien’
Meer over Chawwa Wijnberg bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer gedichten van In de Knipscheer-auteurs op Laurens Jz Coster

«Karakteristieke, humane stem in de Nederlandse Letteren.» – Ezra de Haan

ldmChawwa3In memoriam ‘Het ontbreken hoor je niet’ aan Chawwa Wijnberg in Poëziekrant, jrg. 33, nr. 2, blz. 52-53, april 2020:
Hoe beschrijf je gemis, het ontbreken van, of de levenslange pijn die je met je meedraagt? Chawwa Wijnberg, die op 21 december 2019 overleed, was daar een meester in. De acht bundels poëzie die ze nalaat zijn wonderen van schijnbare eenvoud. De helderheid van haar gedichten roept dat gevoel op, terwijl iedere regel met zoveel moeite geschreven is. (…) Juist die combinatie van verdriet, woede en humor maakt haar oeuvre zo bijzonder. (…) Misschien moeten we haar vooral als de spitsvondige dichter memoreren die met de dood de draak stak in de briefgedichten aan juffrouw D. waarin de ‘laatste zuchtoogster’ de waarheid zei. Met het wegvallen van Chawwa Wijnberg is een heel karakteristieke, humane stem in de Nederlandse Letteren verloren gegaan.
Meer over Chawwa Wijnberg bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Een bundel voor wie graag leest waar het op staat.» – Mathijs van den Berg

VoorplatOntbreken75Over ‘Het ontbreken hoor je niet’ van Chawwa Wijnberg op Literair Nederland, 5 november 2019:
(…) Haar gedichten zijn eenvoudig en geëngageerd van aard. Ze schrijft vaak over haar joodse achtergrond, maar gaat ook regelmatig in op de actualiteit. Dit laatste doet ze in haar nieuwe bundel meer dan het eerste. (…) Dit eenvoudige zou je kunnen roemen als glashelder. Het zijn persoonlijke en eerlijke gedichten en daarom beslist sympathiek en integer. (…) Wijnberg dicht vaak over geweld en intolerantie, thema’s die te herleiden zijn tot haar joodse achtergrond. (…) Het verleden is nooit voorbij, er is altijd weer dreiging: ‘het was er toen/het is er weer’. Misschien komt het gevaar dit keer van moslims: ‘nu mogen we/de moslims helpen/we weten van hun jodenhaat/is er nu een groter kwaad.’ Haar gedichten zijn ook op te vatten als een waarschuwing. Dat zij hier op moslims wijst is gedurfd. Veel gedichten hebben betrekking op de levensfase waarin de dichter zich bevindt. (…) Ze schrijft er vaak op ironische toon over en wil zich niet bij haar ouderdom neerleggen. (…) ‘Het ontbreken hoor je niet’ is een bundel voor wie graag leest waar het op staat en van een lach en een traan houdt.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Het ontbreken hoor je niet’
Meer over Chawwa Wijnberg bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Strijdbaar engagement met de onderdrukten en de bedreigden.» – Hans Franse

VoorplatAanmij1-75Over ‘Aan mij is niets te zien’ van Chawwa Wijnberg op Meander Magazine, 17 juni 2019:
(…) Haar eerste bundel Aan mij is niets te zien geeft in de titel weer dat ze als persoon hier en nu leeft en het beste ervan maakt, maar niemand kan aan haar zien welke emotionele strijd zich bij haar afspeelt, want aan haar is ‘niets te zien’, ze is ‘eigenlijk niet geschikt voor deze wereld’. Ze vertelt over haar zware nachten, de droombeelden, want hoewel ‘het’ over is: ‘veertig jaar voorbij / hitler is een oude wolk geworden / maar nog altijd stormt en regent het in mij’. (…) De bundel bestaat uit drie afdelingen waarin steeds de dreiging van de spoken, het spinnenweb waarin ze zichzelf vastkleeft, leesbaar is. Gelukkig zijn er veel mooie liefdesgedichten, gedichten over de natuur. Het laatste deel vertelt over de kracht van de muze: met haar woorden in een gedicht gevat leeft ze dit leven en zoekt zich een plaats. Wat mij opvalt is dat de ‘woede’, misschien de ‘angst’ van dit in 1942 geboren onderduikkind zich ontwikkelt tot een strijdbaar engagement met de onderdrukten en de bedreigden. Dit is al zichtbaar in de eerste bundel. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Aan mij is niets te zien’
Meer over Chawwa Wijnberg bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Alfa en omega van Chawwa Wijnbergs meesterschap.» – Paul Gellings

VoorplatOntbreken75Over ‘Het ontbreken hoor je niet’ en ‘Aan mij is niets te zien’ van Chawwa Wijnberg op PaulGellings.nl, 29 april 2019:
Geen betere manier om de ontwikkeling van een dichter in beeld te brengen dan een eerste en laatste bundel naast elkaar te leggen. (…) ‘Het ontbreken hoor je niet’ is zeker zo vitaal, speels, krachtig, grappig, lichtvoetig, getormenteerd, oorspronkelijk, sprankelend, betoverend en verrassend als haar eerste: ‘Aan mij is niets te zien’. Alleen de titels al, in het eerste geval verwijzend naar iets wat niet te zien is, in het tweede naar iets wat niet te horen valt. (…) Daar ligt de grondslag om in taal dingen zichtbaar en hoorbaar te maken die dat anders niet zijn. Kortom, pure magie. Toch zijn er verschillen – en hier komt het begrip ontwikkeling om de hoek kijken – tussen deze alfa en omega van dit meesterlijke dichterschap, tussen 1989 en 2019, aan te wijzen. Onder alle speelsheid heb je in ‘Aan mij is niets te zien’ nog een schrijnende, pulserende laag van angst, pijn en woede die in ‘Het ontbreken hoor je niet’ weliswaar eveneens voelbaar is maar: anders. (…) Haar spel met natuur, seizoenen, dieren, kinderen, taal (vaak zelf verzonnen of omgetoverd), liefde, herinneringen is en blijft weergaloos. Net als haar tekeningen – die er ook niet om liegen – zijn haar verzen flitsende schetsen, waarin woorden de perfecte lijnen vormen. (…)
Lees hier de bespreking ‘Hoe het moet en hoe mooi het is’
Meer over ‘Het ontbreken hoor je niet’
Meer over Chawwa Wijnberg bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Mooie bundel waarin heel doordacht een stem leeft, smeekt en huilt.» – André Oyen

VoorplatOntbreken75Over ‘Het ontbreken hoor je niet’ van Chawwa Wijnberg op Lezers tippen lezers, 23 april 2019:
Citaat: “ een zacht vers voor dove oren/ een streel over de bebloede/ kus voor een vermoorde/ ik wou dat ik het kon/ wij zitten na de maaltijd/ volgegeten en spreken/ over een bloedbad uit/ de krant/”
(…) De tijd speelt een heel voorname rol want hij raast ongenadig door of je hem nu nuttig gebruikt of vermorst. De tijd zorgt voor ouderdom en maakt moe van al het weten. Chawwa Wijnberg verwoordt ook heel mooi de plicht die wij zouden moeten vervullen jegens vluchtelingen, maar nee wij kijken weg en we zeuren! ‘Het ontbreken hoor je niet’ is een hele mooie bundel waarin heel doordacht een stem leeft, smeekt en huilt.
Lees hier het signalement
Meer over ‘Het ontbreken hoor je niet’
Meer over Chawwa Wijnberg bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Geslaagd als poëzie en geslaagd als profetie.» – Mario Molegraaf

VoorplatOntbreken75Over ‘Het ontbreken hoor je niet’ van Chawwa Wijnberg bij de presentatie in Middelburg, 29 maart 2019:
(…) Deze nieuwe gedichten van Chawwa Wijnberg – ik zal het niet tegenspreken – zijn geschreven met de dood voor ogen, het einde binnen gehoorsafstand. ‘Is het nog ver,’ vraagt ze zich af. Ze is moe en medisch. De wereld wil nog steeds niet deugen. En dan is er dat tergende verleden, steeds vaker weerspiegeld in het heden. (…) Het mooiste en tegelijk het noodzakelijkste is dat ze de onbevangenheid weet te bewaren, dat het kind in haar van bijna 77 jaar zich blíjft verbazen. Alleen dan gedijt de poëet, alleen dan bloeit de poëzie. (…) Open uw ogen en oren voor de gedichten uit Het ontbreken hoor je niet. Ze zijn prachtig, een hoogtepunt in haar oeuvre, geslaagd als poëzie en geslaagd als profetie. ‘Groei maar gras,’ schrijft ze. ‘Groei over alle haat/ en wanhoop heen/ bedek hun zieke/ dode lijven// groei maar gras// en laat de kinderen/ de wonderen vinden.’ (…)
Lees hier de toespraak
Meer over ‘Het ontbreken hoor je niet’
Meer over Chawwa Wijnberg bij Uitgeverij In de Knipscheer

Chawwa Wijnberg op Laurens Jz. Coster

VoorplatAanmij1-75Uit ‘Aan mij is niets te zien’ van Chawwa Wijnberg op Laurens Jz. Coster, 3 april 2019:
Laurens Jz. Coster plaatst sinds jaar en dag onder redactie van Raymond Noë iedere werkdag een gedicht op het gelijknamige blog. Het gedicht wordt ook geplaatst op Neerlandistiek.nl. Op 3 april 2019 is het gekozen gedicht ‘Mijn lief ik vaar een schip vol tranen’ van Chawwa Wijnberg (1942) uit haar zojuist opnieuw uitgegeven debuutbundel ‘Aan mij is niets te zien’ uit 1989.

Mijn lief ik vaar een schip vol tranen
een schip vol tranen naar je toe
ik had je wat anders willen brengen
vertel me wat je wilt en hoe

ik je geweven innigheid kan geven
of vreugde in een doosje vol karton
of flesjes van de eerste morgen
of alle bergen die je ooit beklom

dat alles in een sloep van goede tijden
ze vaart wel mee maar is nog onder zeil

maar voor ik al die schatten kan bevrijden
moet eerst dit vaartuig schipbreuk lijden

vooruit sirene blaas de stormwind aan
als ik bij jou ben durf ik wel te vergaan

Meer over ‘Aan mij is niets te zien’
Meer over Chawwa Wijnberg bij Uitgeverij In de Knipscheer

Chawwa Wijnberg – Aan mij is niets te zien. Gedichten

VoorplatAanmij1-75Chawwa Wijnberg
Aan mij is niets te zien

gedichten
Nederland
gebrocheerd in omslag met flappen,
82 blz., € 17,50
ISBN 978-90-6265-763-6
eerste uitgave 1989, imprint Uitgeverij Furie
tweede, gewijzigde druk 2019

Soberheid, helderheid en kracht kenmerken de gedichten van Chawwa Wijnberg. Het verstild schreeuwen van een overlevende, het vervreemdende zorgen van een huisvrouw, het aarzelend en uitbundig liefhebben van een minnares. Aan mij is niets te zien leest als een ontwikkelingsproces: de overlevingsstrijd maakt langzaam plaats voor het zoeken naar de kwaliteit van het bestaan. Aan mij is niets te zien (eerste uitgave 1989) is het debuut van Chawwa Wijnberg, die daarvoor publiceerde in de verzamelbundels van De Nieuwe Wilden in de Poëzie, een dichteressengroep waarvan zij deel uitmaakte. De heruitgave van Aan mij is niets te zien in 2019 markeert het 30-jarig dichterschap van Chawwa Wijnberg en maakt de cirkel rond met het verschijnen van haar achtste bundel Het ontbreken hoor je niet.

Schrijf een gedicht
zei zij
alsof dat gaat
gaan zitten – een gedicht te maken
een slager werkt niet zonder vlees
alsof de woorden werkbaar zaten
in de zakjes van de geest
mag ik een kilo dure woorden
ik moet mijn moeder weer vermoorden

Beeldend kunstenaar en dichter Chawwa Wijnberg (1942) was een onderduikkind. Haar vader zat in het verzet en werd in de oorlog gefusilleerd. Over haar debuutbundel Aan mij is niets te zien constateerde Standaard der Letteren: ‘Het niet-doordeweekse debuut van een authentiek dichteres.’ En over Krassen, haar zevende bundel, schreef Hans Franse op Meander Magazine: ‘Alles is geschreven met een grote helderheid van taal. Haar integere engagement lijkt haar credo.’ Van 2004 tot 2007 schreef zij wekelijks een column voor de PZC. Als dichter trad zij vijf keer op in de Nacht van de Poëzie.

Meer over ‘Het ontbreken hoor je niet’
Meer over Chawwa Wijnberg bij Uitgeverij In de Knipscheer

Presentatie poëziebundel ‘Het ontbreken hoor je niet’ van Chawwa Wijnberg

VoorplatOntbreken75Tijdens de Boekenweek 2019, op vrijdagmiddag 29 maart 2019, wordt in het LeesCafé van Zeeland Bibliotheek om 16.00 uur ‘Het ontbreken hoor je niet’ gepresenteerd, de achtste en laatste poëziebundel van dichter, columnist en beeldend kunstenaar Chawwa Wijnberg. Het eerste exemplaar zal worden uitgereikt door auteur en vertaler Mario Molegraaf aan journalist en voormalig directeur van het Tropenmuseum Lejo Schenk. In deze nieuwste bundel komen alle thema’s samen die Chawwa Wijnberg haar leven lang beschreef. Net als in haar debuut ‘Aan mij is niets te zien’ (1989) komt de pijn van het (oorlogs)verleden en de echo ervan in het heden voor. Het niet kunnen horen of zien zorgt voor intense en doorleefde, maar glasheldere gedichten die verklanken wat normaal onderhuids blijft. Ook het heden en de toekomst klinken door: in liefde, geluk en humor, maar ook in liefdeloosheid en haat. ‘Het ontbreken hoor je niet’ maakt de cirkel rond met de debuutbundel ‘Aan mij is niets te zien’, waarvan op 29 maart, dertig jaar na dato, een herdruk verschijnt. De poëzie van Chawwa Wijnberg wordt uitgegeven bij Uitgeverij In de Knipscheer. Aan het programma werken verder mee Peter de Rijk, redacteur bij deze uitgeverij, en Anya Marinissen, vakreferent Nederlandse taal- en letterkunde bij ZB| Planbureau en Bibliotheek van Zeeland. Vanwege de Boekenweek ontvangt elke koper een eigen, alternatief boekenweekgeschenk van Uitgeverij In de Knipscheer.
Locatie ZB| Planbureau en Bibliotheek van Zeeland, Kousteensedijk 7, 4331 JE Middelburg. Inloop vanaf 15.30 uur. Toegang gratis, maar vooraf aanmelden dringend gewenst op indeknipscheer@planet.nl .
Meer over ‘Het ontbreken hoor je niet’
Meer over Chawwa Wijnberg bij Uitgeverij In de Knipscheer