100 jaar Boeli van Leeuwen

VoorplatWieDenkJe-300Over ‘Wie denk je dat ik ben?’ van Boeli van Leeuwen op Caraïbisch Uitzicht, 02 oktober 2022:
(…) Om het feit te vieren dat de auteur honderd jaar geleden, op 10 oktober 1922, werd geboren is een nieuw boek gemaakt: ‘Wie denk je dat ik ben?’ (…) Voor deze gelegenheid is er ook materiaal opgenomen dat niet eerder in boekvorm is verschenen. De eerste krantenstukken uit 1947 bijvoorbeeld, dus het echte debuut van Van Leeuwen. Ook ander verspreid werk waarin de schrijver op al of niet directe wijze aanwezig is, krijgt nu de kans om een tweede leven te beginnen. Er is ook een gedicht opgenomen ‘Patriarch met trio’, waaruit Van Leeuwens ontzag voor het Curaçaose erfgoed blijkt. (…) De bundel, met een voorwoord van Sheila Sitalsing en samengesteld door Klaas de Groot, zal gepresenteerd worden op 8 oktober in Den Haag. Dat gebeurt tijdens een bijeenkomst, georganiseerd door de ‘Dutch Caribbean Book Club’ in het Nationaal Archief (klik hier). Aart Broek zal daar een lezing geven en ook uitgever Franc Knipscheer zal daar spreken. Hij zal het hebben over zijn band met de auteur, van wie hij al zoveel titels in zijn fonds heeft.
Meer over ‘Wie zeg je dat ik ben?’
Meer over Boeli van Leeuwen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Verzet blijft echter de gemene deler.» – Eric de Brabander

VoorplatEnigma-75Over ‘Caribisch enigma’ van Brede Kristensen in Antilliaans Dagblad, 29 februari – 1 maart 2020:
(…) In 1988 kwam ‘Het zilt van de passaten’ uit, tweede, geheel herziene en uitgebreide editie 2000. In dit boek beschreef Aart Broek in een vijftal essays de fascinerende Caribische literatuur en plaatste deze tegen de sociaal-culturele achtergrond van de Caribische regio in de loop van de afgelopen eeuw. Veel van de Caribische literatuur gaat over woede en verzet tegen onderdrukking en uitbuiting, dat komt in ‘Het zilt van de passaten’ duidelijk naar voren. Kristensen gaat hier in ‘Caribisch enigma’ uitgebreid op in. Woede was niet alleen gevolg van de slavernij. Aan de hand van het boek ‘Cooly Woman: The odyssey of indenture’ van de Guyanese schrijfster Gayutra Bahadur beschrijft Kristensen de martelgang van de koelies, uit India door ronselaars weggerukt om onder valse voorwendsels het werk van de voormalige slaven over te nemen. Het verlangen te herinneren wordt voortdurend belaagd door het verlangen te vergeten, schrijft Bahadur. Zo moet het inderdaad geweest zijn voor vele eilandbewoners, ooit aangespoeld tegen wil en dank. De kralenketting van Caribische eilanden die begint bij de meest westelijke punt van Cuba, 200 km oostelijk van Cancun, Mexico en zich vervolgens uitstrekt in zuidoostelijke richting tot en met Trinidad, een groot eiland dat tegen de kust van Venezuela lijkt te botsen, bracht tevens literatuur van gematigder aard voort. Verzet blijft echter de gemene deler. (…)
Lees hier het artikel in ‘Antilliaans Dagblad’
Meer over ‘Caribisch Enigma’ bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Brede Kristensen op bij Uitgeverij In de Knipscheer

«‘Caribisch Enigma’ biedt een extra dimensie op het gebied van de literatuurgeschiedenis.» – Quito Nicolaas

VoorplatEnigma-75Over ‘Caribisch enigma’ van Brede Kristensen in Ñapa (Amigoe), 7 december 2019:
(…) In Brede Kristensens ‘Caribisch Enigma’ met daarin een veelvoud aan essays over een keur aan Caribische schrijvers haakt de auteur gelukkig niet alleen aan op andere publicaties. Ditmaal is het brein van de schrijver dat wordt binnengedrongen op zoek naar achtergronden, motieven en verklaringen die hij vervolgens in een grotere context plaats. Hebdomeros, het alter ego van de auteur, hanteert hierbij verschillende benaderingen om de cultuur, identiteit en realiteit van de Caribische eilandgemeenschappen te achterhalen. Eilanden dia als een sloep op het zeewater drijven, maar die in internationaal opzicht ook in de Verenigde Staten, Canada, Groot-Brittannië, Frankrijk en Nederland heel veel literaire teksten hebben opgeleverd. (…) Het boek biedt een scala aan besprekingen van diverse auteurs als Alejo Carpentier en Patrick Chamaiseau, en van de jongere generaties schrijvers zoals Edwige Danticat en Vladimir Lucien. Ook over auteurs van eigen bodem zoals Eduardo Curet, Cola Debrot, Nydia Ecury, Luis Daal, Radna Fabias en Hans Vaders wordt een en ander opgetekend dat de moeite waard is. Deze essaybundel biedt de mogelijkheid om vergelijkend onderzoek te verrichten of de werken van een auteur uit een bepaald decennium nader uit pluizen. Na de bestaande werken op het gebied van de literatuurgeschiedenis, als ‘Beneden en boven de wind’ (1996) van Wim Rutgers, het driedelige ‘Pa Saka Kara’ (1996) van Aart Broek, ‘Aruba in literair perspectief’ (2014) en ‘Balans: Arubaans Letterkundig Leven (2016) van Wim Rutgers, is ‘Caribisch Enigma’ een goede aanvulling die een extra dimensie biedt. (…)
Nieuwsgierig naar de hele recensie? Belangstellenden uit Nederland kunnen de krantversie aanvragen bij indeknipscheer@planet.nl
Meer over ‘Caribisch enigma’
Meer over Brede Kristensen bij Uitgeverij In de Knipscheer

Het waarom van ‘Schaduwvrouw’

VoorplatSchaduwvrouw_Opmaak 1.qxdOver ‘Schaduwvrouw’ van Margarita Molina in Antilliaans Dagblad, 12 september 2017:
Tijdens de gecombineerde boekpresentatie ‘The Twain Shall Meet’ van Uitgeverij In de Knipscheer op 3 september jl. in Podium Mozaïek, bracht Margarita Molina een hartstochtelijke apologie van haar roman ‘Schaduwvrouw’, het relaas van haar liefdesrelatie met de dichter Elis Juliana. De presentatie werd onverwacht onderbroken door de overhandiging van een cadeau van de auteurs aan de uitgevers, vanwege het 40-jarig bestaan van de uitgeverij in 2016, namelijk een compleet verzorgde reis naar Suriname. Fred de Haas was aanwezig en schrijft het volgende commentaar op het feestelijk samenzijn: «Al zegt ‘goud’ me helemaal niets: ik had die middag voor geen goud willen missen. Een staande ovatie voor Franc en zijn uitgeverij. Een mooie fotoreportage door Michiel van Kempen, initiator van het geschenk voor Franc en Anja: een reis naar Suriname. Goede, humane interviews door Peter de Rijk. Jopi Hart hield een excellente toespraak. Aart Broek was mild over het ‘voortschrijdend inzicht’ ten aanzien van Zwarte Piet. Clyde Lo A Njoe zwierde met de Schaduwvrouw die wat meer uit de schaduw kwam. Jos de Roo liet de geest van Boeli over de wateren zweven en we zagen dat het goed was.»
Klik hier voor de krantpagina’s met foto’s van Michiel van Kempen
Meer over ‘Schaduwvrouw’
Meer over ‘The Twain Shall Meet’

Aart G. Broek – Schaamrood. Essay

VoorplatSchaamrood75Aart G. Broek
Schaamrood
Aantekeningen over angst, agressie en ambitie

Essay
Gebrocheerd met flappen, 164 blz.
€ 18,50
Eerste druk 2017
ISBN 978-90-6265-972-2
Presentatie september 2017

‘Schaamrood’ is een noodzakelijke en welkome aanvulling op ‘De terreur van schaamte’ en ‘Dwarsliggers’, waardoor een intrigerende trilogie is ontstaan. Met deze aantekeningen doorzoekt de sociaal wetenschapper Aart G. Broek opnieuw de reikwijdte van schaamte: het pijnlijke gevoel dat we krijgen wanneer we worden vernederd en dreigen opnieuw te worden vernederd. Dat kweekt angst en agressie én soms juist ambities. Het vorsen en wroeten vinden plaats aan beide zijden van het Koninkrijk der Nederlanden. Wrokkende jihadspijtoptanten, bestuurlijk gajes bij geprivatiseerde overheidsbedrijven en de gure kritiek op Zwarte Piet voegen zich bij de revolte van mei ’69 op Curaçao, het politieke denken van Frank Martinus Arion, de vileine afstraffing van Medardo de Marchena op Bonaire en de carnavaleske sinterklaasviering op een zonovergoten eiland in de Caribische Zee.

De zoektocht van Broek levert beschouwingen op, waarin soms uitgesproken controversiële zienswijzen worden verdedigd en gevoeligheden schaamteloos worden benoemd. Zwarte Piet symboliseert verdraagzaamheid waar dreadlocks de dictatuur verheerlijken. Jihadspijtoptanten zijn als het lontje van een kruitvat, waar we een lucifer bij houden. Voorkom klokkenluiden, word een dwarsligger. Rolmodellen voeden agressie. Dekoloniseren is geen roulette; het Koninkrijk der Nederlanden kent vier landen: dat moet er dan ook één worden. Hoogtijd voor moslims om de hand in eigen boezem te steken. Tot zondebok bestempelen snoert de mond, internering is wel zo effectief. De herdenking van slavernij voedt racisme en vereist verschuiving naar groter verband. Schaamteloos besturen verdient zonder meer de voorkeur. Door succes zal wraak zoet blijken.

Aart G. Broek specialiseerde zich in communicatiewetenschap, (historische) sociologie en, meer recentelijk, criminologie. Hij promoveerde op een onderzoek naar de propagandapraktijk van de rooms-katholieke missie op de Benedenwindse Antillen. Hij woonde twintig jaar op Curaçao, werkte er als docent, projectuitvoerder en interim-manager. Sinds zijn terugkomst in Nederland ontwikkelde hij zich tot organisatie- en beleidsadviseur inzake conflict-, agressie- en veiligheids¬vraagstukken. Broek publiceerde onder meer ‘Het zilt van de passaten; Essays over Caribische cultuur’ (2000), ‘De kleur van mijn eiland; Ideologie en schrijven in het Papiaments sinds 1863’ (2006), ‘De terreur van schaamte; Brandstof voor agressie’ (2007), ‘Geboeid door macht en onmacht; De geschiedenis van de politie op de Nederlands-Caribische eilanden’(2011) en ‘Dwarsliggers; Tegenspraak onder schaamteloos leiderschap’ (2013).

Meer over Aart G. Broek op de site

«Schitterende sfeerbeelden van iets dat nooit en nimmer meer terugkomt.» – Hans Vaders

VoorplatTemepelsWoestijnen75Over ‘Tempels in woestijnen’ van Boeli van Leeuwen in Ñapa (Amigoe), 1 november 2014:
Bij de negen gedichten zitten poëtische juweeltjes. Ik heb het dan niet zo zeer over het drietal gedichten met de oorlog als thema, namelijk ‘Soldaten’, ‘Luchtgevechten boven een krankzinnigengesticht’ en ‘Oorlog’. Maar goed, Boeli van Leeuwen was amper terug uit een zwaar geteisterd en verwoest Europa, uit een kreupel Nederland waar hij noodgedwongen de Tweede Wereldoorlog had moeten uitzitten in de schoolbanken. En waar zijn alma mater, het imposante gymnasium aan het Stokroosplein in Den Haag, op last van de Duitse bezetter in 1942 was gevorderd en kort daarna gesloopt in het kader van de aanleg van de Atlantikwall. En in juni 1947 was juist de eerste politionele actie in Indië begonnen, een complete oorlog die slechts verliezers zou opleveren. Van Leeuwen besefte toen al dat het leven de facto een slangenkuil behelsde met vele wonderlijke wezens met dito rituelen, zelfverkozen, aangeleerd of niet. Nee, het zijn eerder de prachtige strofen waarin hij zijn dorre dorstige eiland van toen bezingt. Schitterende sfeerbeelden van iets dat nooit en nimmer meer terugkomt – althans niet in een vorm die wij nu kennen. Er is geen plaats meer voor oude rituelen die in taal worden gebeiteld. (…) Een mooi uitgegeven bundel met treffend werk van Van Leeuwen waarin de contouren zich reeds aftekenen voor zijn latere in zijn romans uitgewerkte thematiek.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Tempels in woestijnen’
Meer over Boeli van Leeuwen bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Hans Vaders bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Verplichte kost voor heel bestuurlijk Nederland.» – Eric de Brabander

In zijn bespreking van het boek ‘Het einde van de Antillen’ van Freek van Beetz, verwijst Eric de Brabander in het Antilliaans Dagblad van zaterdag 18 mei 2013 en op Caraïbisch Uitzicht van 20 mei 2013 twee maal naar het essay over ‘Dwarsliggers’ van Aart G. Broek:
Toen ik dit verhaal las moest ik onwillekeurig denken aan het boek van Aart Broek, ‘Dwarsliggers’. Wellicht zou dit boekje verplichte kost moeten zijn voor heel bestuurlijk Nederland. (…) Weer verwijs ik naar ‘Dwarsliggers’ waarin Aart Broek beschrijft hoe moeilijk het is voor bestuurders om beleid over een andere boeg te gooien als duidelijk wordt dat een andere koers gevaren dient te worden.

Lees hier en hier de recensie over ‘Het einde van de Antillen’

Meer over Aart G. Broek en ‘Dwarsliggers’ op deze site

Meer over ‘Dwarsliggers’ op Facebookpagina auteur

Klik hier voor columns van Aart G. Broek m.b.t. ‘Dwarsliggers’

Aart G. Broek – Dwarsliggers; Tegenspraak onder schaamteloos leiderschap

AART G. BROEK
Dwarsliggers
Tegenspraak onder schaamteloos leiderschap

Essay
Genaaid gebonden, 120 blz., € 17,90
ISBN 978-90-6265-826-8
2013

Waarom luisteren leiders niet naar tegenspraak? Deugdelijke tegenspraak voorkomt bedrijfs- en beleidsfiasco’s. Tegenspraak is een profijtelijke uitdaging. Toch houden toezichthouders, directie en management niet van kritische dwarsliggers. Het spreekwoord wil anders, maar in de praktijk geldt: beter ten hele gedwaald dan ten halve gekeerd.
De schok die bij tegenspraak ontstaat, is een kwestie van schaamte: het pijnlijke gevoel dat we krijgen wanneer we worden vernederd of dreigen te worden vernederd. Door kritische tegenspraak bevinden we ons plots niet meer ín de groep, maar staan juist te kijk vóór de groep waartoe we behoren. We verlangen bewondering. We haten het buitengesloten worden. We haten schaamte.

Het is een opgave om te accepteren dat je door je ondergeschikten en gelijken kritisch wordt tegen-gesproken. Het is óók een opgave om je meerderen of gelijken daadwérkelijk tegen te spreken. Tóch is het haalbaar om het gefundeerde tegenspreken in een organisatie te integreren. Tegenspraak deugdelijk meenemen, voorkomt bovendien klokkenluiden.
Centraal staat de beheersing van schaamte-ervaringen. Er staat ons een half dozijn praktische opties ter beschikking om tegenspraak mogelijk te maken. Rails worden sterk door dwarsliggers. Organisaties ook.

Aart G. Broek specialiseerde zich in communicatiewetenschappen, (historische) sociologie en, meer recentelijk, criminologie. Hij promoveerde op een onderzoek naar de propagandapraktijk van de rooms-katholieke missie op de Benedenwindse Antillen. Hij woonde twintig jaar op Curaçao, werkte er als docent, projectuitvoerder en interim-manager. Sinds zijn terugkomst in Nederland ontwikkelde hij zich tot organisatie- en bestuurskundig adviseur, met name inzake agressie- en veiligheidsvraagstukken. Broek publiceerde onder meer Het zilt van de passaten; Essays over Caribische cultuur (2000), De kleur van mijn eiland; Ideologie en schrijven in het Papiamentu sinds 1863 (2006), De terreur van schaamte; Brandstof voor agressie (2007) en Geboeid door macht en onmacht; De geschiedenis van de politie op de Nederlands-Caribische eilanden (2011).

Aart Broek – Het zilt van de passaten

AART BROEK
Het zilt van de passaten
Caribische literatuur in de twintigste eeuw

Cariben, Nederlands, Essays
Paperback, 232 blz., € 15,75
ISBN 978-90-6265-463-5
Tweede, geheel herziene en uitgebreide editie 2000

Het zilt van de passaten geeft inzicht in de belangrijkste motieven en thema’s van de Caribische literatuur in de 20ste eeuw. Vooral (of: pas!) in de jaren negentig kreeg deze veeltalige literatuur mondiale erkenning doordat de belangrijkste literaire prijzen, zoals de Nobelprijs en de Prix Goncourt, ten deel vielen aan Caribische schrijvers, resp. Derek Walcott en Patrick Chamoiseau, vertegenwoordigers van het Engelse en Franse taalgebied in de Cariben, waartoe verder – naast de Caribische creoolse talen – ook het Spaans en Nederlands behoren.

Behalve van de genoemde auteurs komt het werk van vele andere belangrijke schrijvers ter sprake: V.S. Naipaul, Jean Rhys, Earl Lovelace, Maryse Condé, Simone Schwarz-Bart, Reinaldo Arenas, Alejo Carpentier, Caryl Phyllips, maar ook van Frank Martinus Arion, Boeli van Leeuwen, Tip Marugg en Anil Ramdas – en dat maakt Het zilt van de passaten tot een bijzonder boek – in samenhang met elkaar en in relatie tot tal van andere culturele en maatschappelijke uitingen als reggae, calypso, rastafarianisme, carnaval, voodoo. Niet eerder werd de Caribische literatuur zo overkoepelend en over de taalgrenzen heen beschouwd.