Over ‘Caribisch Enigma’ van Brede Kristensen op Lezers tippen lezers, 21 januari 2020:
(…) Het Caribisch gebied herbergt enerzijds heel wat naties, waaronder een groot aantal staatkundige eenheden zoals bijvoorbeeld Cuba, maar anderzijds ook zelfstandige delen van het Britse Gemenebest (Barbados), overzeese departementen van Frankrijk (Guadeloupe, Martinique, enzovoort) en kolonies en ex-kolonies van Nederland. Naast de Caribische Creoolse talen zijn ook Engels, Frans, Spaans en Nederlands, afhankelijk van welke plaats, gebruikte talen. (…) ‘Caribisch Enigma’ is een zoektocht, een zwerftocht, door een even fascinerende als verwarrende archipel. Aan de hand van romans en poëzie van Caribische auteurs (en hun ‘geestelijk vaders’) wordt een beeld van de cultuur en het karakter van dit eilandenrijk geschetst, een kleurrijke collage. (…). Deze essaybundel biedt de mogelijkheid om vergelijkend onderzoek te verrichten of de werken van een auteur uit een bepaald decennium nader uit te pluizen. Na de bestaande werken op het gebied van de literatuurgeschiedenis, als ‘Beneden en boven de wind’ (1996) van Wim Rutgers, het driedelige ‘Pa Saka Kara’ (1996) van Aart Broek, ‘Aruba in literair perspectief’ (2014) en ‘Balans: Arubaans Letterkundig Leven’ (2016) van Wim Rutgers, is ‘Caribisch Enigma’ een goede aanvulling die een extra dimensie biedt.
Lees hier het signalement
Meer over Caribisch Enigma’ bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Brede Kristensen op bij Uitgeverij In de Knipscheer
Tag: aart g. broek
Aart G. Broek over de eerste Papiamentstalige dagkalender van Elis Juliana
Over ‘Awe t’awe: het is me ’t dagje wel!’ van Elis Juliana in op Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 20 januari 2020:
Op 29 september 1998 ging Elis Juliana een overeenkomst aan voor de uitgave van Awe t’awe: het is me ‘t dagje wel! Hij tekende voor de eerste Papiamentstalige dagkalender. Het werd een overrompelend succes. Vijftienhonderd exemplaren werden er in enkele weken tijds verkocht op Curaçao (met een bevolking van hooguit honderdvijftig duizend mensen). Vlak na Elis’ verjaardag, op 8 augustus, kreeg ik deze uitdaging als uitgever/redacteur – toentertijd woonachtig op het eiland – in de schoot geworpen. Een herinnering aan de op zijn geboorte-eiland Curaçao populaire auteur van gedichten en verhalen én beeldend kunstenaar, die in 2013 overleed. ‘Mijn volk leest niet,’ verzuchtte Elis Juliana en hij schreef verder. ‘Mijn volk leest niet, weet je. Maar het is wel dol op praten. Het houdt van filosoferen. Leg ze een gedachte voor en ze kunnen er uitgebreid over nadenken en met elkaar de voors en tegens afwegen. Daar zijn mijn haiku’s voor. Kleine gedichtjes. Drie regeltjes. Een vast aantal lettergrepen per regel. Antilliaanse haiku’s. Haiku’s met een heel lichte moraal. Even over nadenken. Even bij stilstaan. Een duwtje in de rug. Een handreiking. Een luchtige vingerwijzing.’ (…)
Lees verder in ‘Geluk kwispelt maar heel even zijn stompe staart’ op Columns+
Of klik hier
Meer over Aart G. Broek bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Luisteren en samen luisteren. Literatuur dus.» – Eric de Brabander
Over ‘Caribisch Enigma’ van Brede Kristensen op Caraïbisch Uitzicht, 17 januari 2020:
(…) Iedereen op de eilanden is vertrokken en iedereen is aangekomen, de eigen generatie of een vorige, herinneringen van het verleden met zich meenemend, herinneringen die de generaties overleven en die zich vermengen met de ervaringen van de aankomst. V.S Naipaul schreef over die immigrantenervaringen in zijn boek ‘Caribische reis’. In dit boek keert Naipaul terug naar zijn land van herkomst, Trinidad. Vanaf dit eiland maakt hij een uitgebreide tocht door het hele Caribische gebied; Brits Guyana, Suriname en onze eilanden, om te eindigen op Martinique en Jamaica. Hij beschrijft de gecompliceerde mengelmoes van volkeren, rassen, kleuren en geuren van de eilanden. Brede Kristensen doet in zijn omvangrijke werk hetzelfde, de stijl is echter een geheel andere. Hij laat de reis langs de Caribische auteurs en hun literaire werken maken door Hebdomeros, een metaforisch figuur die de essays waaruit Kristensens boek bestaat verbindt. De naam doet denken aan Homerus, de Griekse dichter die een groot aantal mythische vertellingen uit zijn cultuur achterliet. ‘Caribisch enigma’ is een speurtocht naar de ware ziel die het Caribisch gebied tot een geheel smeedt. De schrijvers die Kristensen geselecteerd heeft geven een beeld van die ziel, en hoe die ziel van ons Caribisch gebied zich de afgelopen honderd jaar ontwikkeld heeft. (…) In het boek komt een groot aantal schrijvers aan bod, waaronder onze eigen auteurs als Boeli van Leeuwen, Henry Habibe, Luis Daal, Cola Debrot, Radna Fabias en Hans Vaders, schrijvers die qua afkomst, etniciteit, taal, politiek en religie uiteenlopen en toch verbonden zijn als Caribische mensen. Een ‘leven met verscheidenheid’, zo typeerde de Surinaamse schrijver Albert Helman deze Caribische mengcultuur. (…). En zo is het ook met dit boek van Brede Kristensen. Het is een les. Voor de Europese Nederlander leveren Kristensens lessen in leven met verscheidenheid wellicht een verhelderend inzicht in de complexiciteit van een multiculturele maatschappij zonder dominante thuiscultuur. (…)
Lees hier de recensie
Meer over Caribisch Enigma’ bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Brede Kristensen bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Vernedering verlangt respect ter compensatie – goedschiks of kwaadschiks.» – Aart G. Broek
In ‘Deradicalisering jihadgangers is wensdenken voor gemoedsrust’ op Sociale Vraagstukken, 19 april 2019:
(…) In een interview vatte terrorismedeskundige Jessica Stern de voedingsbodem van het probleem als volgt samen: ‘Mij lijken gevoelens van vernedering en vervreemding de kern van het probleem. Ik zou daarom een oorlog tegen de vernedering willen afkondigen, maar hoe doe je dat?’ Stern is niet de enige die nadrukkelijk heeft gewezen op de rol van een opeenstapeling van schaamtevolle ervaringen als uitzonderlijk krachtige brandstof voor geweld. De bedoelde ervaringen snijden ons diep in de ziel en voeden een uiterst venijnig samenballen van angst, verdriet en woede. Ook internationaal vermaarde wetenschappers als Louise Richardson, Hans Magnus Enzensberger, Roy Baumeister, Abram de Swaan en Olivier Roy trekken strakke lijnen tussen (de angst voor) vernedering en geweldsuitbarstingen. Je kunt eveneens bij mijn ‘De terreur van schaamte’ (2015) en ‘Schaamrood’ (2017) terecht om nader geïnformeerd te worden. (…) Schaamte-ervaringen staan in onze ziel gegrift als letters in marmer: voor de rest van ons leven. Ze zijn onuitwisbaar, uiterst pijnlijk en vormen de ader van een vrijwel onverzadigbare verlangen naar het zo dikwijls gehoorde ‘respect’, d.w.z. geborgenheid, waardering en bewondering. Bij gebrek daaraan lonkt de weg van geweld: if you can’t join them, beat them! (…)
Lees hier of hier het artikel
Meer over ‘De terreur van schaamte’
Meer over ‘Schaamrood’
‘Verrassing!’ Een letterkundig colloquium over de voormalige Nederlandse koloniën
Doelenzaal Universiteitsbibliotheek van Amsterdam, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, vrijdag 26 april 2019:
Het colloquium wordt gehouden t.g.v. het 12 ½ jaar bestaan van de bijzondere leerstoel Nederlands-Caraïbische Letteren van Prof. Dr. M.H.G. van Kempen. Het programma omvat een 7-tal lezingen van 09.00 uur tot 18.00 uur. Dit vrij toegankelijke colloquium staat in het teken van de verrassing: in cultuurresearch komen onderzoekers altijd wel eens verschijnselen tegen die ze niet verwacht hadden, die contingent zijn of waarmee ze zich niet zo goed raad weten, theoretisch of praktisch: verrassende links, moeilijk te plaatsen figuren, tussenfiguren, teksten die zich totaal niet verhouden tot het gehele oeuvre van een auteur, correspondentie tussen mensen van wie je dat in de verste verte niet verwacht enz. Een grote groep actieve literatuurwetenschappers geeft een letterkundige of cultuurhistorische presentatie met een duidelijk raakvlak met de voormalige koloniën van Nederland. Aan het woord komen Judit Gera, Jacqueline Bel, Karin Amatmoekrim, Frans Blom, Aart G. Broek, Aminata Cairo, Cynthia Abrahams, Gabor Pusztai, Paul Bijl, Remco Raben, Wim Rutgers, Margriet van der Waal, Kees Snoek, Ellen de Vries, Lonneke Geerlings, B. Jos de Roo, Adrienne Zuiderweg, Yra van Dijk, Henriëtte Louwerse, J.Z. Herrenberg. Auteurs die aan bod komen in de diverse lezingen: Abdelkader Benali, Albert Helman, Anil Ramdas, Trefossa, Andreas Jelky, Wange van Balie, Pierre Lauffer, Willem Anker, E. Elias, Astrid H. Roemer, Tommy Wieringa. Uitgeverij In de Knipscheer is present met een boekentafel waarop onder meer de heruitgave van ‘Het eind van de kaart’ van Albert Helman met een nawoord van Michiel van Kempen.
Klik hier voor het programma
Aart G. Broek: ‘Met agressie zetten we gevoelens van schaamte op afstand.’
Column ‘De brandstof voor publieke agressie’ door Aart G. Broek op Joop, 3 januari 2019:
De afgelopen jaarwisseling kende vele geweldsincidenten en andere uitingen van agressie. Een overrompelend aantal vernielingen zorgen voor een kostenpost van minstens vijftien miljoen euro. Bestuurlijke angst voor rellen zou handhaving van brandveiligheid in Den Haag hebben beïnvloed. Hulpverleners en ordehandhavers moesten het ontgelden. Juist dat brengt een golf van verontwaardiging met zich mee én de vraag waarom mensen in de uitoefening van hun werk worden belemmerd. (…) Wat voedt deze agressie? ‘Dat vind ik een heel moeilijke vraag’, verzucht een hoogleraar Sociale en Organisatiepsychologie op oudejaarsdag in het NRC. ‘Ik ken geen systematisch onderzoek hiernaar.’ (…) We lijken geen antwoord te hebben op de vraag waarom ambulante hulp- en zorgverleners, ordehandhavers, alsook verplegers, artsen en leerkrachten met agressie worden geconfronteerd, terwijl zij er juist zijn om ieder van ons de helpende hand te bieden. (…) Degenen die hulpverleners op enigerlei wijze lastigvallen, vertonen een vorm van agressie die ongetwijfeld wordt gevoed door ‘schaamte’. Ongewild, maar daarom niet minder doeltreffend confronteren de hulpverleners de betreffende onruststokers met hun eigen onvermogen en tekortkomingen, hun gebrek aan succes en aan prestaties, met het gegeven dat zij ‘losers’ zijn. Hoe vernederend wil je het hebben! Ze werken als de spreekwoordelijke rode vlag op een stier. (…)
Aart G. Broek publiceerde diverse boeken over (de samenhang tussen) de fenomenen agressie en schaamte, o.a. ‘De terreur van schaamte’.
Lees hier de column en de reacties
Meer over ‘De terreur van schaamte’
Meer over Aart G. Broek bij Uitgeverij In de Knipscheer
‘De waarheid krijgt geen stoel om op te zitten’ – Elis Juliana
Column over Elis Juliana n.a.v. overlijden vijf jaar geleden door Aart G. Broek op Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 23 juni 2018:
(…) Centraal in zijn poëzie staat de vermeende onhebbelijkheid van de Curaçaoënaar om de werkelijkheid niet onder ogen te zien. Nauw hiermee verbonden is de sterke gewoonte om zich een schijnwereld aan te meten waarvan vermoed wordt dat die draaglijker en leefbaarder is dan de werkelijkheid van elke dag. Juliana heeft in een viertal dichtbundels deze schaamtegevoelens en de bijkomende hang naar camouflage, huichelarij, roddel, dikdoenerij, agressie en andere schaamtemanifestaties bespreekbaar willen maken en willen doorprikken. ‘Voorzichtig doorprikken, want,’ zoals hij zelf zegt in een gesprek dat ik ooit met hem had, ‘je hebt geen vijanden nodig.’ (…) Af en toe mocht een zekere moedeloosheid de kop op steken, daarmee toonde Juliana zich zelf echter nog geenszins gewonnen. Hij bleef schrijven en zijn boodschap onvermoeibaar uitdragen. (…)
Recentelijk publiceerde Aart G. Broek ook twee columns over klokkenluiden en dwarsliggers en schaamte. Klik hier voor de drie columns
Meer over Elis Juliana op deze site
«Mooi zijn de stukken over de geschiedenis en literatuur van de Antillen.» – André Oyen
Over ‘Schaamrood’ van Aart G. Broek op Ansiel, 13 februari 2018:
(…) In ‘De terreur van de schaamte’, gaf Broek al aan dat allerlei uitingen van agressie terug te voeren vallen op gevoelens van vernedering, krenking en schaamte. (…) In ‘Schaamrood’ werkt hij dezelfde these nog eens uit in een waaier aan thema’s. De brede interesse van de auteur komt de variëteit daarbij ten goede: nu eens gaat het over de beweegredenen van jihadgangers, dan weer over falende megaprojecten, om het vervolgens over Antilliaans verzet tegen Nederlandse koloniale arrogantie te hebben. (…) Mooi zijn de stukken waarin Broek verhaalt over zijn eerste liefde, de geschiedenis en literatuur van de Antillen. Het is een hoofdstuk in de Nederlandse geschiedenis dat bij vele Nederlanders nauwelijks bekend is. Ja, dat Frank Martinus Arion de auteur is van ‘Dubbelspel’, dat hebben sommigen van ons op de middelbare school nog wel geleerd. Maar over literatuur in het Papiamento is weinig geweten. (…)
Lees hier en hier de recensie
Meer over ‘Schaamrood’
Meer over Aart G. Broek bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Interessante analyse.» – J. Cluyts
Over ‘Schaamrood’ van Aart G. Broek voor NBD | Biblion, 8 februari 2018:
(…) De auteur maakt een interessante en met tal van persoonlijke ervaringen doorspekte analyse van een hele berg aan thema’s die met vernedering, schaamte en agressie te maken hebben. Van Zwarte Piet, de golf van terreur in West-Europa tot arbeidsopstanden op de Nederlandse Antillen. Dat laatste illustreert hij met de onlusten in Curaçao in 1969, waar de bevolking recht tegenover de gezagsdragers stond. Daar rolden figuurlijk koppen om de regering uit de wind te houden. Een mogelijke revolte werd tot incident gereduceerd, omdat de vernedering ondraaglijk zou zijn. Prima leesvoer voor een publiek met interesse in actuele thema’s. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Schaamrood’
Meer over Aart G. Broek bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Lezenswaardige en vlot geschreven bundel.»
Over ‘Schaamrood. Aantekeningen over angst, agressie en ambitie’ van Aart G. Broek op Sargasso, 27 november 2017:
(…) In ‘Schaamrood’ werkt Aart G. Broek de these in zijn eerder verschenen essaybundel ‘De terreur van de schaamte’ [dat allerlei uitingen van agressie terug te voeren vallen op gevoelens van vernedering, krenking en schaamte] nog eens uit in een waaier aan thema’s. De brede interesse van de auteur komt de variëteit daarbij ten goede: nu eens gaat het over de beweegredenen van jihadgangers, dan weer over falende megaprojecten, om het vervolgens over verzet tegen Nederlandse koloniale arrogantie te hebben. (…) De lezer hoeft zich dan ook nergens te vervelen. (…) Broek is op z’n sterkst wanneer hij verhaalt over zijn eerste liefde, de geschiedenis en literatuur van de Antillen. Het is een hoofdstuk in de Nederlandse geschiedenis dat bij vele Nederlanders nauwelijks bekend is. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Schaamrood’
Meer over Aart G. Broek bij Uitgeverij In de Knipscheer