Tag: berlijn

«Elly Stolwijk zwijgt niet en verbreekt heel passioneel de stilte over het verleden van haar vader.» – André Oyen

Over ‘voet in voet oog in oog’ van Elly Stolwijk op Ansiel, 16 april 2025:

Nu er nog maar weinig levende getuigen van de gruwelijkheden in WOII overblijven, beginnen de kinderen van deze getuigen te zoeken naar de feiten waarover hun ouders niet konden of wilden praten! In ‘Voet in voet oog in oog’ heeft Elly Stolwijk getracht zich in te leven in het leven van haar vader Fons die op de jonge leeftijd dwangarbeider werd in Duitsland. Na zijn dood begon ze research te doen over zijn Duitse geschiedenis waarover hij zelden had gesproken. Stolwijk geeft haar vader een stem zodat zijn verzwegen verhaal alsnog bekend wordt voor de buitenwereld. Gedurende de Tweede Wereldoorlog had hij dwangarbeid verricht in metaalfabrieken in Berlijn en Laucherthal, een ervaring waarover hij tijdens zijn leven nauwelijks kan spreken en op zeldzame momenten achteloos zal zeggen dat hij ‘iets deed met schroefjes en moertjes’, want hij schaamde zich voor zijn gedwongen bijdrage aan de Duitse wapenindustrie. Van de ruim vijfhonderdduizend Nederlandse dwangarbeiders zijn er ongeveer dertigduizend omgekomen. Van diegenen die terugkeerden bleven de meesten net als Elly haar vader zwijgen over de traumatiserende gebeurtenissen tijdens hun gedwongen verblijf in Duitsland. Maar Elly Stolwijk zwijgt niet en verbreekt heel passioneel de stilte over het verleden van haar vader. Stolwijk wil haar vader 80 jaar na dato een stem geven over zijn leven van toen en tevens de Nederlandse dwangarbeiders in Duitse dienst in de Tweede Wereldoorlog uit de vergetelheid halen.

Bron
Meer over ‘Voet in voet oog in oog’
Meer over Elly Stolwijk bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Mooi boek van een kunstzinnige, liefdevol schrijvende dochter.» – Marianne Janssen

Over ‘voet in voet oog in oog’ van Elly Stolwijk op LeesKost, 20 september 2024:

Fons Stolwijk was één van de honderdduizenden dwangarbeiders. Ze leden honger, werden uitgebuit, mishandeld, velen stierven. Zij die terugkwamen zwegen vaak. Veel dwangarbeiders voelden zich schuldig dat ze hadden meegewerkt aan de Duitse industrie, zeker omdat ze na afloop vaak te horen kregen ‘waarom ben je niet ondergedoken?’. (…)  Fons Stolwijk overleed in het jaar 2000. En Elly bleef met vragen zitten. Ze besloot, met wat gevonden papiersnippers en een metalen identificatieplaatje in de hand, op onderzoek uit te gaan. Fons was dood, maar ze wilde hem alsnog leren kennen. En niet alleen hem, maar ook zijn kameraden. Had hij ooit momenten van geluk gekend daar? Hoe had hij geleefd? Ze gaat op zoek, reist naar Duitsland, gaat praten, spitten. Ze heeft hem nooit ergens naar gevraagd, een gemiste kans die zij nu gaat goedmaken.

Lees hier de recensie “Dochter reist naar vaders jeugd”
Meer over ‘Voet in voet oog in oog’
Meer over Elly Stolwijk bij Uitgeverij In de Knipscheer

«* * * * * Een monument voor alle dwangarbeiders.» – Jan Stoel

Over ‘voet in voet oog in oog’ van Elly Stolwijk op Bazarow, 7 augustus 2024:

(…) Elly Stolwijk heeft voor een speciale aanpak gekozen in haar verhaal. (…) Ruim een maand voor zijn negentiende verjaardag, reist hij onvrijwillig met de trein naar Berlijn. Hij werd daar als dwangarbeider werk gesteld. (…)  Op 21-jarige leeftijd keert hij terug in zijn woonplaats Hoofddorp. In totaal is hij 659 dagen dwangarbeider geweest. Daarvan heeft hij 492 dagen gedwongen arbeid verricht. “Ik gebruik 492 woorden per zin om het verhaal van mijn zwijgende vader die op 14 juli 2000 overleed te vertellen. Dit keurslijf, waar ik in alle vrijheid voor kies, geeft houvast in de krankzinnige materie die ik heb willen onderzoeken, niet als wetenschapper, maar als dichter en – in de eerste plaats – als dochter,” schrijft de auteur. In korte scenes van 492 woorden, in één zin geschreven, ontvouwt zich wat Fons heeft meegemaakt. (…) Stolwijk heeft haar zwijgende vader een stem gegeven, heeft niet zijn leven tot in detail gereconstrueerd maar heeft van Fons een personage gemaakt dat staat voor al degenen die dwangarbeider geweest zijn. Daarmee ontstijgt het verhaal dat van een ‘egodocument.’ Ze volgt zijn tocht letterlijk door ook naar de plekken te gaan waar hij geweest zou zijn. Maar wat ze niet vindt vult ze vanuit haar eigen verbeeldingskracht in. (…) Stolwijk heeft door haar originele aanpak een monument geschreven voor alle dwangarbeiders. Het levert een verhaal dat mooi van taal is en dat je blijft raken.

Lees hier de recensie “Ik kijk en laat los”
Meer over ‘Voet in voet oog in oog’

«Heel bijzondere vorm werkt! Het is knap gedaan.» – Marjo van Turnhout

Over ‘voet in voet oog in oog’ van Elly Stolwijk op Leestafel, 30 juli 2024:

(…) Fons is maar een jonge man als hij de oproep krijgt om naar Duitsland te gaan. (…) Als hij terugkomt is hij nog geen eenentwintig. In Berlijn en Laucherthal heeft hij moeten werken. (…) Maar zoals zovele mannen die dwangarbeid moesten doen, vertelde hij er niet over. (…) Het zat zijn dochter dwars, en zij besloot onderzoek te gaan doen (…) en reconstrueerde zo goed en kwaad als dat kon het verhaal van haart vader, die zelf niet meer leefde. (…) Het begint met een ellenlange zin, die een pagina lang is! (…) Maar behalve dat Elly Stolwijk een vlotte pen heeft, legt zij ook al snel uit waarom ze heeft gekozen voor deze vorm. Want ja, het verhaal van Fons blijft in deze vorm: paginalange zinnen. Maar tussendoor staat in cursieve tekst het verhaal van Elly: wat zij weet en wat ze ontdekt heeft plus achtergrondinformatie. En deze heel bijzondere vorm werkt! Het is knap gedaan. (…) Het verhaal over Fons is in feite fictief, maar wel gebaseerd op feiten. Het verhaal van Elly is autobiografisch, in een mooie poëtische taal geschreven. (…)

Lees hier verder
Meer over ‘Voet in voet oog in oog’

«Traumatische ervaringen van Nederlandse dwangarbeider: persoonlijk, verhalend, beeldend.»

Over ‘voet in voet oog in oog’ van Elly Stolwijk voor Biblion, 26 juni 2024:

‘Voet in voet oog in oog’ is een autobiografisch, literair getint relaas waarin auteur Elly Stolwijk zich tracht in te leven in de jonge dwangarbeider Fons, die later haar vader werd. Fons verrichtte tijdens de Tweede Wereldoorlog dwangarbeid in metaalfabrieken in Berlijn en Laucherthal. Na haar vaders dood ging Stolwijk op zoek naar zijn Duitse geschiedenis waarover haar vader, net als vele anderen, zelden had gesproken. Stolwijk geeft haar vader een stem, en belicht zo de traumatische ervaringen van de vele Nederlandse dwangarbeiders die na de oorlog zwegen over hun gedwongen verblijf in Duitsland. In persoonlijke, verhalende en beeldende stijl geschreven. (…) Elly Stolwijk (1957) is beeldend kunstenaar en schrijver. In 2020 debuteerde zij met ‘liefde de vluchtige holte’. Het Poëziecentrum te Gent nomineerde deze bundel voor de Poëziedebuutprijs 2021.

Bron
Meer over ‘Voet in voet oog in oog’

«***** Lenssen overtuigt in dit rijke boek, dat je nauwelijks laat ademhalen.» – Jan Stoel

Over ‘Het theater der herinneringen‘ van Peter Lenssen op Bazarow, 13 maart 2024:
(…) De roman is het enerzijds het verhaal van Käthe en Karl Kollwitz en hun zoon Peter, en anderzijds het verhaal van Meryem Yildiz. Meryem, geboren in Istanbul, is verhuisd naar Berlijn toen ze zes jaar was en uiteindelijk in Heerlen beland. (…) Ze kan nu een lang gekoesterde wens in vervulling doen gaan, het spoor van Käthe Kollwitz volgen van wie ze op een uitstapje met haar ouders in Keulen in de Sankt Albankerk een kopie van hetTreurend Ouderpaar had gezien. (…) Ze wil het origineel in Vladslo zien, ruim honderd jaar na de Grote Oorlog. (…) Lenssen heeft een meeslepende roman geschreven die je helemaal onderdompelt in het leven van Käthe Kollwitz, haar engagement met de sociaaldemocratie, haar ijveren voor mensenrechten, de vrijheid om Peter een eigen keuze te laten maken in zijn leven, haar werk als kunstenares, haar herinneringen en haar leven ten tijde van de nazi’s. We volgen haar tot aan haar dood. Maar we volgen ook de verschrikkingen van de Grote Oorlog, “de mensenvleesverwerkende industrie”, krijgen een beeld van de slagvelden, de modder, de gasaanvallen en de eindeloze bombardementen. De verwerking van de dood van haar zoon Peter is een mooie verhaallijn in de roman. Er lag achttien jaar tussen de dood van Peter en het plaatsen van het beeld in Vladslo. (…) Het gaat Lenssen vooral om de psychologische ontwikkeling van zijn personages. Daardoor beklijft de roman. Hij vlecht de personages van Meryem en Käthe als het ware in elkaar: twee zoektochten naar wat er in het verleden is gebeurd en wat je had kunnen doen om het te “veranderen” en hoe je verder kunt leven. (…) Lenssen overtuigt in dit rijke boek, dat je nauwelijks laat ademhalen, zuigt je mee in zijn verhaal. Hij schrijft met gevoel, weet te emotioneren en te ontroeren. Laat je meevoeren in de wereld van Käthe en Meryem.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Het theater der herinneringen’
Meer over Peter Lenssen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Wurgend mooie literatuur.» – Frits Criens

Over ‘Het theater der herinneringen’ van Peter Lenssen in De Limburger, 1 november 2023:

‘Het Theater der herinneringen’ van Peter Lenssen is de schurende titel van diens jongste roman. De hoofdpersoon Meryem zoekt in de Vlaamse Westhoek, waar elke vierkante meter grond stille getuige is van het bloedige drama van 1914-1918, naar antwoorden op vragen over Peter, de gesneuvelde zoon van Käthe Kollwitz. (…) De Duitse grafische kunstenares en beeldhouwster Käthe Kollwitz (1867 – 1945) is met haar opvattingen over kunst, politiek en maatschappij haar tijd vooruit. Peter is net als zijn ouders fel gekant tegen het oude regime dat een klassenmaatschappij in stand houdt. Wat bezielt hem zich desondanks met een stel vrienden vrijwillig aan te melden bij het Duitse leger? Hij is de eerste van het groepje die sneuvelt. Zijn ouders zijn ontroostbaar, ook omdat hun oudste, dienstplichtige zoon al in het leger moet. Om haar onmachtige verdriet te temperen maakt Käthe Kollwitz twee beelden van een treurend ouderpaar, een moeizaam scheppingsproces van vele jaren vol tegenspoed. Deze beroemde beelden op het oorlogskerkhof van Vladslo, zijn het uiteindelijke doel van Meryems zoektocht. Als ze weer thuis is, krijgt Meryem bericht uit Berlijn dat haar vader in coma ligt en in een ziekenhuis is opgenomen. Haar moeder is al overleden. Ze keert terug naar de stad waar ze als kind met haar ouders vanuit Istanbul naartoe is gevlucht. (…) Op zoek naar antwoorden snuffelt ze rond in de boekenkasten van haar vader, opent een doos met documenten. Zo vindt ze, feiten en veronderstellingen combinerend, een antwoord op de vragen rond het plotselinge vertrek van het gezin uit Istanbul en het verbroken contact met de achtergebleven familie. (…) Lenssens weergave van historische feiten is geen doel, maar een excellent middel om in woorden een waarachtige Meryem te creëren, zoals haar idool Käthe Kollwitz die ook in steen geschapen zou kunnen hebben. (…) Wurgend mooie literatuur.

Lees hier
Meer over ‘Het theater der herinneringen’
Meer over Peter Lenssen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Literatuur met een hoofdletter L.» – Frits Criens

Over ‘Het theater der herinneringen’ van Peter Lenssen in De Bombardon, Heythuyzen, 22 oktober 2023:

‘Het theater der herinneringen’ geschreven door Peter Lenssen is een prachtige titel voor deze rijke roman waarin de hoofdpersoon Meryem twee verschillende zoektochten onderneemt. Een roman ook waarin ze twee oorlogen lijkt te herbeleven die ze niet eens heeft meegemaakt. WO I waar ze bijna letterlijk in meegezogen wordt door de verhalen die ze hoort tijdens toevallige gesprekken, onverwachte ontmoetingen, foto’s, haar bezoeken aan musea en militaire begraafplaatsen. Ze is dan in de Westhoek van Vlaanderen waar haast elke vierkante meter grond een stille getuige is van het drama van 1914-1918. Ook in WO II is ze haast lijfelijk aanwezig door zich intensief in te graven in het leven van Käthe Kollwitz, een van de twee spillen om wie Het theater der herinneringen vooral draait. Op de achtergrond speelt dan nog eens de dreiging van maatschappelijke en politieke ontwikkelingen die een voedingsbodem kunnen zijn voor WO III: vluchtelingenproblematiek, vreemdelingenhaat, opkomend nationalisme. (…) Met zorgvuldige dosering van feiten, geformuleerd in krachtige, beeldende taal, neemt de schrijver de lezer mee in Meryems gedachtenuniversum. Haar bekommernis om slachtoffers van oorlogen is invoelbaar en oprecht, net als haar walging over de waanzin van oorlog en haar woede op de aanstichters ervan. (…) Peter Lenssen voert de lezer naar een aangrijpend slot waarin Meryem het familiegeheim weet te ontrafelen. Literatuur met een hoofdletter L. Wurgend mooi.

Lees hier de recensie
Meer over ‘Het theater der herinneringen’
Meer over Peter Lenssen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Kortenbos in de Nederlandse lectuur en literatuur.» – Ton van Rijn

Over ‘Bik’ van Cor Gout in Wijknieuws Kortenbos, Jrg. 38 maart/april nr.1, 15 september 2023:

(…) ‘Bik’ gaat over het Berlijn aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog, over Den Haag in oorlogstijd, de wijk Kortenbos, over de wederopbouw van Nederland, over een man met zwakke eigenschappen, maar vooral over een liefde die beschadigd en besmet is. Of lijkt. Hartstocht is zo sterk als een bunker: je houdt de vijand buiten, maar binnenin kan het verstikkend zijn. Halverwege komt de hoofdpersoon komt terug uit Duitsland: “De Torengarage, ontworpen door Jan Greve, wist Bik, was het eerste gestapelde garagegebouw in Europa. Op de benedenverdieping, achter het glas van een ronde uitbouw met koepeldak, was een showroom gevestigd. Daarnaast bevond zich een deur met een gang naar beneden die naar een fietsenstalling leidde. Het personeel van de PTT-Prinsegracht stalde daar zijn rijwielen. Florencia, de ijswinkel van de familie Talamini, stond in een kwade reuk. Niet alleen doordat de familie ijs maakte voor de Duitsers, maar ook doordat zij als ‘Italiaanse’ winkel zonder restricties aan koffie en ingrediënten voor het maken van gebak en ijs kon komen. Italië hoorde immers met Duitsland en Japan samen tot de asmogendheden. Opmerkelijk genoeg werd het karakter van de Torenstraat niet door de aanwezigheid van de Duitse soldaten aangetast. Dat karakter leunde namelijk prettig over naar de periferie van de stad met zijn populatie van kostuummakers en grimeurs, die deel uitmaakte van het schouwburgpersoneel, en wat verder naar de zelfkant: de homo’s, de lesbiennes, de pooiers en de hoeren.»

Bron
Meer over ‘Bik’
Meer over Cor Gout bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Roman ‘Bik’ van Cor Gout is een mustread als je op vakantie gaat naar Den Haag.» – Coen Peppelenbos

Over ‘Bik’ en negen andere Haagse tips als mustreads  op Tzum, 6 augustus 2023:
«Het zou flauw zijn om de prachtige romans Victorie en De valkunstenaar te noemen waarin Den Haag een rol speelt, maar ondergetekende kent Den Haag van vele vakanties. Als je al die vakanties bij elkaar optelt, dan heeft hij meer dan een jaar in Den Haag gewoond.»  ‘Victorie’ en ‘De valkunstenaar’ zijn romans van Coen Peppelenbos zelf. Hij noemt en roemt vervolgens wel de ‘Haagse’ romans van Cécile de Jong van Beek en Donk, Louis Couperus, Nicolette Smabers, Helga Ruebsamen, Lucas Zandberg, Bart Chabot, Koos van Zomeren, F. Bordewijk, Arie Storm én ‘Bik’ van Cor Gout: Over de zoon van een Haagse hoedenmaker. De roman speelt deels in Berlijn en deels in Den Haag. De Tweede Wereldoorlog is van grote invloed op het leven van de hoofdpersoon in deze documentaire roman.
Lees hier  zijn top 10-tips voor Den Haag
Meer over ‘Bik’
Meer over Cor Gout bij Uitgeverij In de Knipscheer