Chenjerai Hove (Zimbabwe, 1956) op 12 juli 2015 overleden

Chenjerai HoveFoto Els Knipscheer

Uit het Nawoord van Jan Kees van de Werk in de roman ‘Schaduwen’:
‘Leven en dood behoren niet alleen tot het verleden. Zij horen beide ook thuis in het heden en de toekomst. De beeldhouwers hakken, net als de schrijvers, ook het hedendaagse leven uit in hun materiaal: de schreeuwende dreiging van de townships, de werkeloosheid, de onzekerheid, de frustratie van de ouderen als ze ontdekken dat het door hen gekoesterde verleden alleen nog in hun verbeelding bestaat, de woede van de vrouwen in een door mannen beheerste maatschappij. Kunst werpt deze bestaande visie omver en plaatst ons in een ander perspectief. Ook een kunstwerk dat alleen een vacuüm creëert, biedt een andere visie. Als ik naar een beeld kijk, spreekt het, in zijn en mijn taal tot mijn ziel. We communiceren, we delen een visie, wij overwinnen de stilte van de steen. De menselijk ziel vermengt zich met die van de steen. We verrijken elkaar met nieuwe ideeën, nieuwe waarheden over de menselijke verbeelding. Wij willen allebei aan vrijheid en individualiteit. En dat is de kern van het menselijk bestaan.’

Chenjerai Hove schreef columns voor De Volkskrant in 1990/1/2 , in 1993 verzameld in Berichten uit Harare. In de epiloog (‘Schrijvend over mijn land’) bij deze bundel schrijft hij onder meer:
‘Het schrijven van de columns heeft mij de ogen geopend voor vele dingen, voor mijn eigen leven. Ik begon meer over tegenstellingen na te denken, over het typische van dit land, over deze steden, de kleine monsters, geleend van een andere eeuw, die hier zijn neergeplant zonder oog voor het land, de heuvels en rivieren. De huizen, de wolkenkrabbers, de gapende wegen, soms doen ze pijn aan je ogen, soms beschouw je ze als een heilzame ontsnapping aan de grillen van de natuur op het platteland, waar de vrouwen kilometers moeten lopen om een druppel water te halen voor hun huilende kinderen, terwijl de gieren wachten, vol vertrouwen, op hun dele van het vlees van het land.
Met andere woorden, het schrijven van de stukjes stelde mij in de gelegenheid om meer dan ik gewend was met mijzelf te spreken.’

‘Zo heb ik geleerd steeds meer van de woorden te lezen die geschreven staan op onze emotionele landkaart, waarin zich maar al te duidelijk de ervaring van de jarenlange oorlog aftekent. De stukjes gingen over wat mij in het diepst van mijzelf bezig hield; ze verkwikten mijn geest, verplaatsten mijn blik van het verre naar het nabije, het onmiddellijke dat, zo ontdekte ik, ons meer te vertellen heeft dan de omvattende visies op het leven welke ons worden aangereikt door tal van sociale filosofieën; visies die ons van onze innerlijke helderheid beroven zonder dat wij het merken.’

‘nu ik de sirenes van de macht hoor, kan ik mij de attributen van de macht voor de geest halen, zie ik het land en de stad naar elkaar staren, vewikkeld in een zinloze twist. Ik kan ze zien omdat ik al deze jaren over ze heb geschreven, omdat ik tot hen heb gesproken inde taal die zij me hebben gegeven. Droom en ervaring, leven.
Wat de lezer betreft, ik hoop dat mijn woorden ons hebben kunnen leiden tot een ontmoeting, een ontmoeting waarbij we elkaars geest binnendrongen, niet met speren en geweren, maar met woorden. Lezen is discussiëren, is de vitale drank van het leven brouwen, zodat de schrijver zich aan de greep van vele troebele visies, die hij voor aangenomen hield, kan ontworstelen.’

Lees hier het stuk van Wim Bossema op het Afrikablog van De Volkskrant
Lees hier het artikel van Toef Jager op NRC Boeken
Meer over Chenjerai Hove bij Uitgeverij In de Knipscheer

Chenjerai Hove – Schaduwen

CHENJERAI HOVE
Schaduwen

Zimbabwe, Roman
Afrikaanse Bibliotheek
Vertaling: Peter Abspoel
Nawoord: Jan Kees van de Werk
Paperback, 160 blz., € 14,75
ISBN 978-90-6265-391-1
Eerste druk 1994
Rechtstreeks bij uitgever

Na de succesvolle roman Beenderen en de enthousiast onthaalde verhalenbundel Berichten uit Harare verrast Chenjerai Hove (Zimbabwe, 1956) zijn groeiende schare lezers met een nieuwe roman: Schaduwen.
Schaduwen is een tragisch liefdesverhaal. De handeling vindt plaats in de periode van vóór de bevrijdingsoorlog tot na de onafhankelijkheid van Zimbabwe in 1980, rond een gezin dat gedwongen de voorouderlijke grond verlaat en onvermijdelijk in de greep raakt van vervreemding en eenzaamheid, maatschappelijk onbegrip en persoonlijke onmacht. De roman is tevens een initiatie in de dood, de liefde en het leven waarin keuzes zich vaak voltrekken buiten de directe controle van de mensen zelf.

Schaduwen is een van de weinige Afrikaanse romans waarin op papier recht gedaan wordt aan mondelinge Afrikaanse verteltechnieken: de roman is als een dans. De lezer kan op elk moment, op elk willekeurige bladzijde, meedoen, in de danscirkel stappen en er weer uitgaan.

De pers over Schaduwen
«Overtuigend doorbreekt Chenjerai Hove in de roman Schaduwen de lineaire vertelstructuur, waardoor het surrealistische karakter van het boek reële grond onder de voeten krijgt.» – The Herald

«Een elegisch werk, stromend als een rivier. De tekst doet in kracht en noodlottig verdriet sterk denken aan het werk van Garcia Lorca.» – Times Literary Supplement

Chenjerai Hove – Berichten uit Harare

CHENJERAI HOVE
Berichten uit Harare

Zimbabwe, Verhalen
Afrikaanse Bibliotheek
Vertaling: Peter Abspoel
Paperback, 136 blz., € 12,50
ISBN 978-90-6265-369-0
Eerste druk 1993
rechtstreeks bij uitgever

Dankzij de enthousiaste ontvangst van zijn roman Beenderen, bij zowel lezers als critici, is Chenjerai Hove in Nederland geen onbekende meer. Sindsdien is met het verschijnen van zijn in hoofdzaak voor De Volkskrant geschreven columns zijn bekendheid alleen maar groter geworden. Deze verhalen zijn nu in Berichten uit Harare gebundeld, en voorzien van een inleiding van Jan Kees van de Werk.

In een speciaal voor deze boekuitgave geschreven afsluitende bijdrage zegt Hove o.m.: ‘Wat een nationale identiteit, een nationaal karakter, of een nationale psyche vormt, weet ik niet. maar ik hoorde, terwijl ik deze stukken schreef, de geluiden van de vogels en de dieren van mijn land; ik hoorde de stemmen van de blije en de droevige kinderen, het gezang van de oude mannen die huiswaarts liepen; ik hoorde de levenden vertellen over de levens van de doden. Ik heb het karakter van Zimbabwe gezien in de volle rivier, in de heuvels, in de rotsen die balanceren op andere rotsen, in de lichten van de stad die glinsteren met een mengeling van hoop en wanhoop.’

Chenjerai Hove (1956), dichter, romancier en journalist, ontving in 1989 voor zijn roman Beenderen de belangrijkste literaire prijs in Afrika, de Noma Award.

«Zimbabwe is met Chenjerai Hove een groot schrijver rijk. Hem lezen is ook een vorm van ontwikkelingswerk. Niet zozeer voor Afrika, maar voor ons.» – Adriaan van Dis in het NRC Handelsblad

Chenjerai Hove – Beenderen. Roman

90-6265-322-7CHENJERAI HOVE
Beenderen

Zimbabwe, Roman
Afrikaanse Bibliotheek
Vertaling: Peter Abspoel
Nawoord: Jan Kees van de Werk
Paperback, 166 blz.,€ 14,50
ISBN 978-90-6265-322-5
Eerste druk 1990
Rechtstreeks bij uitgever

De belangrijkste literaire prijs voor de Afrikaanse letteren wordt in 1979 ingesteld onder de naam Noma Award. Het eerste boek dat deze prijs ontving was Een lange brief van Mariama Bâ uit Senegal. In 1989 werd de roman Beenderen bekroond van Chenjerai Hove (1956) uit Zimbabwe.

Beenderen is een hartverscheurende en dichterlijke roman die op gevoelige wijze de moeder van een vrijheidsstrijder in het leven roept door middel van de herinneringen van hen die haar gekend hebben. Zo ontstaat vanuit het geheugen van de anderen het levende portret van Marita, die op zoek is naar haar tijdens de burgeroorlog verdwenen zoon.

Door het goed gedoseerde gebruik van het Shona idioom is Beenderen doortrokken van de geuren, het ritme en het landschap van Zimbabwe. In het Nawoord dat aan de Nederlandse editie is toegevoegd, zegt Chenjerai Hove: ‘Ik spreek met de rivieren, de aarde, de rotsblokken en de bergen van mijn land. Door hen hoor ik de stemmen van mijn volk en zijn geschiedenis. (…) Een geschiedenis die nog niet is opgeschreven. Ik ben het kind van het geheugen en vertel het verhaal van de herinnering aan wie het horen wil.’

De Noma-jury noemde Beenderen ‘een sterke, emotionele en ambitieuze roman, geschreven met een uitzonderlijke taalbeheersing waarin de grenzen van het menselijk lijden worden verkleind met behoud van de wijsheid van de hoop.’