Kees Ruys – De Madurese vriend. Literaire nonfictie

VoorplatMadureseVriend-75Kees Ruys
De Madurese vriend

literaire nonfictie
Nederland, Indonesië
gebrocheerd in omslag met flappen,
320 blz., € 23,50
eerste druk 15 april 2023
ISBN 978-94-93214-91-0

Langzaam reizend langs een kust die hij kan dromen nadert een schrijver de Javaanse badplaats Pasir Putih, sinds de jaren zeventig zijn vaste pleisterplaats in Indonesië. Maar deze keer voelt alles anders. In het zicht van zijn bestemming aan de oude Grote Postweg – in de regio ooit ‘Daendels’ Dodenweg’ genoemd – stelt hij zijn aankomst telkens uit en verliest zich in herinneringen. Hij denkt aan verlaten warungs in de middaghitte, aan ontmoetingen die tot ontdekkingsreizen leidden, met de armste mensen die hij in zijn leven heeft gekend, maar ook de meest gastvrije, roekeloze, bijgelovige; aan een vijand die bleef lachen en aan het ontluisterende einde van wat eens een liefde was. Maar boven alles denkt hij aan Djaman, zijn oudste vriend in Indonesië, die hem bij elk bezoek opwachtte met de mededeling dat hij hem al in een droom zag naderen.

De Madurese vriend is het ontroerende verhaal van een verlegen schelpensouvenirverkoper en een schrijver die elkaar na veertig jaar nog altijd niet begrepen, maar ook samen konden zwijgen alsof ze een schat bewaarden. Opgetekend als een afscheidsbrief aan Djaman geeft het boek ook een intiem en kleurrijk beeld van een gemeenschap in een Oost-Javaans kustplaatsje en van de ontwikkelingen die het doormaakte sinds Nederlandse mariniers er in 1947 voet aan wal zetten om ‘Insulinde’ in een oorlogszone te veranderen.

In hoeverre de gedeelde koloniale erfenis in de moderne republiek doorwerkt en hoe dat in het onderling contact naar voren komt, zijn kwesties die zich regelmatig aan de schrijver opdringen. Het stelt hem voor raadsels die soms nog verbijsterender zijn dan die van de occulte Madurese wereld waarmee hij in Pasir Putih kennismaakt.

In de voetsporen van zijn grootvader, de acteur Cor Ruys, die in de eerste helft van de twintigste eeuw veelvuldig door Nederlands-Indië toerde, ondernam Kees Ruys (Den Haag, 1955) vanaf de jaren zeventig ruim twintig lange reizen door de Indonesische archipel, die daarmee de voornaamste inspiratie voor zijn reisverhalen werd. Ruys debuteerde in 1986 met de roman Een afgedragen huid bij uitgeverij Van Oorschot. Sindsdien publiceerde hij bij Van Oorschot, Veen en Atlas verschillende romans en reisverhalen, waaronder de eerste drie delen van De randgebieden, een cyclus zelfstandig leesbare, literaire nonfictieboeken over Indonesië. De Madurese vriend is de vierde titel in de reeks. Daarnaast bracht Ruys bij Uitgeverij In de Knipscheer twee biografieën uit: Alles is voor even (2013), over de schrijfster Aya Zikken, en Chris Hinze. Een biografie (2015). Een selectie uit zijn Indonesische verhalen verscheen bij Rainbow onder de titel De nevelarchipel (2017).

‘Kees Ruys is een meester in de afstandelijke nabijheid. Ik ken maar weinig schrijvers die zo invoelend en met zoveel stijl over het menselijke Indonesië schrijven.’ – Adriaan van Dis

‘Flinterdun is niet zelden de grens tussen werkelijkheid en magie. Ruys’ stijl sluit zich daarbij prachtig aan. Een obsederend goed boek.’ – Gerard Termorshuizen

‘Ruys weet het wonder van diepe, romantische vriendschap op het eerste gezicht sterk onder woorden te brengen en schetst in één moeite door een gevoelig, maar ook rauw-realistisch en humoristisch beeld van een veranderend Indonesië.’ – Esther Wils, hoofdredacteur Indies tijdschrift

‘Ik ken geen schrijver die het naoorlogse Indonesië en haar bewoners zo goed kent als Kees Ruys. Zijn beschrijvingen zijn onomwonden, raak en liefdevol. Zij ontroeren mij telkens weer.’ – Ernst Jansz

‘Een hartveroverend boek […] waarin de hoofdpersoon diep weet door te dringen in de wereld van iemand die in een andere, soms verbijsterende werkelijkheid leeft. Een indringend verhaal, geschreven in een voortreffelijke stijl.’ – Peter van Zonneveld

Meer over Kees Ruys bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Een luisterrijke loopbaan en een verworvenheid als het BN’erschap.» – Coen de Jonge

CoverHinzeDef2.inddOver ‘Chris Hinze – een biografie’ van Kees Ruys in Jazzbulletin nr. 99, 1 juni 2016:
Toen Hinze de plaat ‘Concorde’ van het Modern Jazz Quartet had gehoord ging hij helemaal om: hij nam bij Frans Elsen les om ook deze muziek te leren spelen. Eigenlijk wilde hij altijd criminologie studeren, maar de toegang tot die studie werd geblokkeerd door zijn middelbare school; hij werd op zijn 21ste van het Haagse Thorbecke-lyceum getrapt omdat hij a) vader was geworden en b) de leider was van een nachtcluborkest. Een paar weken later hoorde Hinze de plaat ‘Opus de Jazz’ van Milt Jackson. Vooral de fluitsolo’s van Frank Wess spraken hem zeer aan. De combinatie fluit en jazz, dat was het. Voorlopig nam hij nog allerlei andere baantjes aan, zoals in de groep King Boys, een schlagerorkestje. En hij pielde nu en dan wat op de Grassi-dwarsfluit die hij had gekocht. Met zijn zijn pianospel zou hij nooit de top bereiken; dat voelde hij wel aan. Daarom ging hij vanaf 1963 klassiek fluit studeren. In 1965 deed hij toelatingsexamen voor het Koninklijk Conservatorium. Zijn leraar daar werd Frans Vester van het Danzi Quintet. Later mocht hij ook nog in Boston studeren, aan het beroemde Berklee College of Music. (…) Chris was gewoon een echte Indische jongen: sportwagens, scheuren, kekke kleren, grote huizen.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Chris Hinze. Een biografie’

«Het is een erg egoïstisch beroep.» – Chris Hinze

CoverHinzeDef2.inddChris Hinze op Ikon-tv (NPO2) op zondag 22 mei 2016, 1.15:
Fluitist en componist Chris Hinze onderbrak begin jaren negentig zijn carrière en reisde af naar Azië om zich te bezinnen. Een gesprek met programmamaakster Colet van der Ven over spiritualiteit en het ego van de muzikant naar aanleiding van zijn door Kees Ruys geschreven autobiografie. Een tweede nachtzoen van Chris Hinze.
Kijk hier naar de uitzending
Meer over ‘Chris Hinze. Een biografie’

«Geen detail verwaarloosd.» – Bert Vuijsje

CoverHinzeDef2.inddOver ‘Chris Hinze – een biografie’ van Kees Ruys in Jazzism (‘Vivat Chris Hinze’ in rubriek Bebop Business), mei 2016:
Hoeveel Nederlandse musici worden geëerd met een biografie van 600 pagina’s? Boy Edgar moest het vorig jaar doen met 256 bladzijden. De loopbaan van John Engels werd door Jeroen de Valk in 224 pagina’s beschreven. Mijn eigen levensverhaal van Rita Reys beperkte zich tot 216 bladzijden. En zelfs de eerste 75 jaar van het veelbewogen leven van Hans Dulfer vulden niet meer dan 400 pagina’s.
Dat alles valt geheel in het niet bij de recente biografie van fluitist/componist/pianist Chris Hinze: 608 bladzijden op groot formaat (verschenen bij uitgeverij In de Knipscheer). De auteur Kees Ruys lijkt geen detail te hebben verwaarloosd. (…) De slotmonoloog van het boek is een beknopt credo. (…) ‘Maar als ik in mijn leven één ding heb gedaan, is het muziek maken zoals ik dat heb willen doen, met mensen die ik goed en prettig vond. Hoe die muziek genoemd wordt, interesseert me niet. Jazz, fusion, barok, wereldmuziek… give it a name.’ (…) De jazzcritici, onder wie ik, die zoveel bewondering hadden geuit voor The Present Is Past hadden aanzienlijk minder waardering voor Hinzes barok/jazz, en dat wordt in de biografie breed uitgemeten. (…) Ook bijvoorbeeld Dave Brubeck en Herbie Hancock verkochten gigantische stapels platen, maar bleven zich mateloos opwinden over het handjevol critici dat in jazzbladen met uiterst geringe oplage ongunstig over hun muziek oordeelde.
Lees hier het artikel
Meer over ‘Chris Hinze. Een biografie’
Meer over Kees Ruys bij Uitgeverij In de Knipscheer

Chris Hinze in het tv-programma De Nachtzoen

CoverHinzeDef2.inddNa afloop van het NPO2 programma deelde muzikant Chris Hinze zaterdagnacht 23 april de zo onontbeerlijke nachtzoen uit aan het Nederlandse volk. Hij vertelt over zijn nachtelijke kopzorgen en vergezichten. Een kort gesprek over inspiratie, hoop en troost. Waar leeft hij voor? Waar wordt hij stil van? Waarvan ligt hij wakker? Vijf minuten troost in roerige tijden. Presentatie door Colet van der Ven. Zijn leven is geboekstaafd door biograaf Kees Ruys in ‘Chris Hinze – een biografie’.
Kijk hiernaar De Nachtzoen
Meer over ‘Chris Hinze – een biografie’

«Deze biografie leest als een trein. Kees Ruys heeft uitstekend werk geleverd.» – Roger Nupie

CoverHinzeDef2.inddOver ‘Chris Hinze, Een biografie’ van Kees Ruys, in De Auteur en op De Boekhouding, 24 maart 2016:
Chris Hinze was een pionier: hij zette world music en new age op de kaart lang voor deze termen waren ingeburgerd. Hij richtte een eigen label op, Keystone Music, waarop hij eigen werk en door hem geproducete platen uitbracht. En alsof muziek alleen nog niet voldoende is, toert hij heden ten dage met visuele concertprojecten. Net zoals Chris Hinze met een onvermoeibare vaart doorheen het leven, de wereld en muzikale genres raast, leest deze biografie als een trein. Kees Ruys heeft uitstekend werk geleverd met deze aaneenschakeling van anekdotes, getuigenissen van personen die Hinze van nabij meemaakten en diepgaande gesprekken met Hinze zelf, die zichzelf niet ontziet (zijn controledrift, niet onderhouden contacten).
Lees hier de recensie
Meer over ‘Chris Hinze. Een biografie’
Meer over Kees Ruys bij Uitgeverij In de Knipscheer

«***** Een spetterend muzikaal en visueel spektakel.» – Rabin Gangadin

CoverHinzeDef2.inddOver ‘Chris Hinze. Een biografie’ van Kees Ruys op Hebban, 7 maart 2016:
Zijn avonturen bezorgden hem een magazijn aan werkbare handvatten die voor hem zeer leerzaam bleken te zijn. De exclusief bij het boek uitgebrachte cd illustreert de veelzijdigheid van Chris Hinze als grote muzikale aanwinst. (…) De componist die even vaak van muziekstijl wisselde als een slang van haar huid is een ongekende virtuoos gebleken. (…) Het boeiende van deze uitgave is de muzikale wisselwerking tussen de adembenemende beelden en de indringende muziek, afgewisseld met persoonlijke verhalen en anekdotes. (…) Kees Ruys laat ook zien dat Hinze’s carrière een pleidooi is voor zijn eigen composities. (…) Dat waarmee hij zich verrijkte uit de vreemde culturen werd voor hem het uiteindelijke concept voor zijn muzikale expressie en improvisatie. De opgevangen exotische geluiden werden uitgedrukt in een nieuw soort intermezzo. Kees Ruys is er absoluut in geslaagd om middels dit 608 pagina’s tellend werk op een niet mis te verstane wijze een overzicht te bieden van het leven en werk van Chris Hinze.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Chris Hinze. Een biografie’
Meer over Kees Ruys bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Het verrassende leven van Neerlands’ beste jazzfluitist mooi beschreven.» – Ria Warmerdam

CoverHinzeDef2.inddOver ‘Chris Hinze. Een biografie’ van Kees Ruys voor NBD Biblion, 13 januari 2016:
Chris Hinze. De meeste oudere Nederlanders zullen nog wel een plaatje van een fluitist met steil haar uit de krochten van hun herinneringen kunnen plukken. Ondertussen heeft Neerlands’ beste jazzfluitist, geboren in 1938, verhuisd naar Indonesië en na de oorlog weer teruggekeerd, gewoon doorgeleefd, zeer succesvol doorgefloten (tientallen albums!) en over de wereld gereisd. In de jaren zeventig kreeg de op het conservatorium geschoolde Hinze succes met zijn swingende bewerkingen van klassieke muziek, maar daarna verloor het grote publiek hem uit het oog. Hinze wisselde veel van stijl en had geen behoefte aan roem, wel aan muziek maken. (…) Dit verrassende en volle leven is mooi, rijk geïllustreerd en zeer compleet beschreven in deze biografie van reisschrijver en Indonesië-kenner Kees Ruys. Met een cd waarop Hinze zelf een overzicht van zijn muziek compileerde.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Chris Hinze. Een biografie’
Meer over Kees Ruys bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Het namenregister leest als een korte geschiedenis van de jazz.» – Mia Dreese

CoverHinzeDef2.inddOver ‘Chris Hinze. Een biografie’ van Kees Ruys in Fluit (Nederlands Fluit Genootschap), 2015/4:
Door de uitgebreide beschrijving van zijn jeugd wordt begrijpelijk dat Chris Hinze in zijn latere leven geïnteresseerd was in allerlei muziekuitingen, zowel in het klassieke als het ‘entertainment’ genre. Zijn eerste instrument was de piano; op zijn zeventiende speelde hij al in een dixielandband in de Haagse Jazzclub. (…) Chris Hinze besloot op zijn vierentwintigste zelf muziek te gaan componeren en klassiek fluit te gaan studeren, eerst bij Govert Jurriaanse en daarna aan het conservatorium van Den Haag bij Frans Vester. (…) De biografie (met soms meer dan 40 voetnoten per hoofdstuk) gaat daarna door met beschrijvingen van zijn talloze optredens en opnamen, zijn ontmoetingen en samenwerking met talloze bekende namen uit de jazzwereld (het namenregister leest als een korte geschiedenis van de jazz) en een overzicht van al zijn plaat- en cd-opnamen. De bijgevoegde cd is een prachtig document. En heel interessant vind ik de vele foto’s, die een mooi beeld geven van alle contacten die Hinze over de hele wereld heeft opgebouwd. (…) Een bijzonder uitvoerige, mooie biografie.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Chris Hinze. Een biografie’
Meer over Kees Ruys bij Uitgeverij In de Knipscheer

«* * * * * Even knap en eigenwijs gecomponeerd als de muziek van de maestro zelf.» – André Oyen

CoverHinzeDef2.inddOver ‘Chris Hinze. Een biografie’ van Kees Ruys op lezerstippenlezers.be, 24 december 2015:
Eén van de mooiste werken over een muzikant in het Nederlandstalig taalgebied is de lijvige biografie van Kees Ruys over de wereldberoemde fluitist Chris Hinze (1938), wiens oeuvre uit een onvoorstelbaar gamma aan stijlen bestaat. (…) Deze uiterst boeiende biografie die leest als een roman is al even knap en eigenwijs gecomponeerd als de muziek van de maestro zelf. Het is ook een muzikale wereldreis, want de fluitist deed overal ter wereld inspiratie op van Jamaica tot Tibet, waar hij ook nog de dalai lama mocht ontmoeten. Hij heeft dan ook niet voor niets de bijnaam ‘De Stanley en Livingstone van de muziek’. Het is een mooi uitgeven boek geworden, met veel foto’s en prachtige verhalen die biograaf Kees Ruys mooi tussen het carrièreverslag wist te verweven. Bij het boek zit ook nog de verzamel-CD ‘Kill Your Darlings’ waarop veel opnamen staan die al lang niet meer verkrijgbaar zijn. En echt hebbeding dat ook een gedegen overzicht van z’n carrière geeft.
Lees hier de recensie of op Ansiel
Meer over ‘Chris Hinze. Een biografie’
Meer over Kees Ruys bij Uitgeverij In de Knipscheer