«Zijn succesvolle roman ‘De lichtverkoper’ (2013) speelt in de Cité Ouvrière, Regouts pakhuis voor zijn fabrieksarbeiders.» – Arno Haijtema

VoorplatLichtverkoper-75Over standbeelden van ‘foute Nederlanders’ in De Volkskrant, 7 maart 2023:
In een interessant artikel in ‘De Volkskrant’ van 7 maart 2023 gaat Arno Haijtema in op de vraag wat te doen met standbeelden van foute ‘helden’ uit het verleden. Natuurlijk springen de kolonisatoren van de VOC en de WIC het eerst in het oog. Maar Ton van Reen noemt Maastrichtenaar Petrus Regout (1801-1878) ook een ‘slavendrijver’. « (…) Drie meter hoog is het zwart marmeren beeld van de stramme man, dat in 1965 door prins Bernhard in de stromende regen werd onthuld. ‘Regout was een slavendrijver. Hoog tijd dat er niet alleen voor het Nederlandse slavernijverleden excuses worden gemaakt, maar ook voor wat hij heeft misdaan.’ Zegt Ton van Reen (81), schrijver van ruim negentig boeken, vele over de Limburgse geschiedenis. Zijn succesvolle roman De lichtverkoper (2013) speelt in de Cité Ouvrière, Regouts pakhuis voor zijn fabrieksarbeiders: vier, vijf woonlagen, twaalf hokken voor evenveel gezinnen, met één latrine per verdieping. ‘Bij de cholera-uitbraak van 1864 kwamen er vierhonderd mensen om. Cholera is een hongerziekte. Niemand van de Maastrichtse elite stierf.’ Van Reen: ‘Kinderen werkten 36 uur aaneen, zij moesten, omdat ze klein waren, in de hete ovens kruipen en het aardewerk plaatsen. Met als gevolg dat de longen van 10-jarigen al kapot waren.’». Al begin jaren zestig was eenzelfde geluid te vernemen in de roman De eerste Adam van de Antilliaanse schrijver Boeli van Leeuwen: «Op 1 juli 1863 werd de slavernij op Curaçao afgeschaft door Willem III. Op dezelfde dag dat de proclamatie van Willem III op de Fortmuur in Willemstad werd gespijkerd, werd Adam Polaar [hoofdpersonage in de roman] geboren in Moordrecht aan de Hollandse IJssel als vrije burger van de Staat der Nederlanden. In zijn drassig en dampig land bestond geen slavernij: de armen waren volkomen vrij om te verrekken van de honger en te verstijven van de kou. In de touwslagerij van Moordrecht stonden kinderen van zes jaar vijftien uur per dag te draaien op de touwbanen: van iedere honderd gingen er vijftig kapot aan de tering vóór ze tien jaar oud waren. Zo was het ook in de dekenfabrieken van Leiden, de steenfabrieken van Franeker en de sigarenindustrie van Kampen. Willem III schonk vrijheid aan de negers van Curaçao en sliep ’s nachts rustig achter zijn brede baard. Dat de kinderen van zijn eigen volk vijftien uur per dag als beesten werden afgejakkerd voor één dubbeltje per dag was in die wereld zó normaal, dat hij voor het slapen gaan er niet eens over nadacht.»
Lees hier het artikel in ‘De Volkskrant’
Meer over ‘De lichtverkoper’
Meer over ‘De eerste Adam’

«Hoge mate van sociale betrokkenheid en liefde voor het Limburgse land en haar bewoners.» – Marjo van Turnhout

VoorplatLichtverkoper-75Over ‘De Lichtverkoper’ van Ton van Reen op Leestafel, 26 mei 2021:
‘Ik heb nog nooit gehoord dat iemand een schat in de schoot geworpen krijgt. Dat zal ook nooit gebeuren. Wie niets heeft, krijgt nooit wat. Zelfs al bidden de mensen de sterren uit de kroon van Onze-Lieve-Vrouwe-Sterre der Zee. Zelfs al werken ze zich het eelt op hun handen voor hun bazen. Voor rijkdom moet je geboren zijn in een rijk nest, en geslapen hebben in een wiegje met kant en als kind elke dag sinaasappels hebben gegeten. Wie geboren is in de sloppen, blijft zijn hele leven een arme luis.’ Dit is zo’n beetje de korte inhoud van dit verhaal, dat speelt aan het einde van de negentiende eeuw. Maastricht heeft in die tijd enkele grote fabrieken onder andere die van grootindustrieel Petrus Regout die een glasfabriek had en een aardewerkfabriek. (…) De twaalfjarige Caspar Marres is een van de kinderen die met zijn familie in de Cité (wijk van Maastricht) woont. Hij wil en kan bovenstaand citaat niet accepteren. (…) Gelukkig komt het met Caspar allemaal wel goed, maar dit boek vertelt het verhaal van die vele mensen die nooit in staat waren zich te ontworstelen aan de vreselijke armoe. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘De Lichtverkoper’
Meer over Ton van Reen bij Uitgeverij In de Knipscheer

Ton van Reen – De lichtverkoper. Roman

VoorplatLichtverkoper-75
Ton van Reen
De lichtverkoper

Roman over het leven in Limburg in de negentiende eeuw
Nederland
gebrocheerd
320 blz., € 19,50
ISBN 978-90-6265-753-7
eerste en tweede druk 2013 exclusief voor lezers van Dagblad De Limburger
derde druk maart 2019, voor het eerst in de boekhandel

Maastricht in het jaar 1873. De twaalfjarige Caspar Marres woont in de Cité Ouvrière, het mensenpakhuis dat grootindustrieel Petrus Regout voor arbeiders van zijn fabrieken heeft laten bouwen, dicht bij hun werk. Hoewel iedereen in het gezin Marres werkt, komen ze toch nauwelijks rond. De schatrijke Regout en de andere fabrieksdirecteuren worden in hun liberale overtuigingen gesteund door behoudende geestelijken die de arbeiders leren dat de macht wordt geschonken door God en dat de armen de rijken moeten accepteren. Na school, en later ook na zijn werk in de fabriek, verkoopt Caspar huis aan huis kaarsen en gaskousjes, petroleum en lampolie. Op straat ontmoet hij de mensen die er nog slechter aan toe zijn, zoals Leen en de weesmeisjes die als prostituee moeten werken. Door een zwaar ongeluk in de fabriek, waar kinderarbeid heel gewoon is, komt hij in het ziekenhuis terecht en leert daar Troef kennen, een voormalige weesjongen die hem leert wat vrijheid is.

De Lichtverkoper werpt licht op een donker tijdperk in de geschiedenis van de arbeiders, niet alleen in Maastricht, maar overal in het land. In de eeuw van de opkomst van de industrie werd van de arbeiders verwacht dat ze gehoorzaam waren aan de baas en aan de Kerk en dat ze hun armoede, het gebrek aan woonruimte en de hoge kindersterfte in hun gezinnen moesten zien als de beproeving in dit leven dat later beloond zou worden in de hemel. Maar Caspar en zijn invalide broer Joes, die de geschiedenis van zijn familie en van de stad opschrijft in schriftjes, willen een goed leven op deze wereld. De Lichtverkoper is de ontroerende geschiedenis van Caspar en zijn familie, hun vrienden en de arbeiders die langzaam tot het inzicht komen dat ze hun armoede en hun rechteloosheid niet langer moeten accepteren. Het is de geschiedenis van een stad met een kleine bovenlaag van rijken en een grote meerderheid van armen die nauwelijks of niet in hun bestaan kunnen voorzien. Het is ook het verhaal van de paupers die op straat leven, de bedelaars, de prostituees en de invaliden die kansloos zijn in deze harde maatschappij.

Ton van Reen schreef dit boek om stem te geven aan de mensen die het slachtoffer waren van de hebzucht van de kleine groep schatrijke industriëlen die kapitalen verdienden over de ruggen van hun arbeiders en hun gezinnen. Dit boek verscheen eerder als feuilleton in Dagblad De Limburger/Limburgs Dagblad en werd enthousiast door de lezers ontvangen.