Over standbeelden van ‘foute Nederlanders’ in De Volkskrant, 7 maart 2023:
In een interessant artikel in ‘De Volkskrant’ van 7 maart 2023 gaat Arno Haijtema in op de vraag wat te doen met standbeelden van foute ‘helden’ uit het verleden. Natuurlijk springen de kolonisatoren van de VOC en de WIC het eerst in het oog. Maar Ton van Reen noemt Maastrichtenaar Petrus Regout (1801-1878) ook een ‘slavendrijver’. « (…) Drie meter hoog is het zwart marmeren beeld van de stramme man, dat in 1965 door prins Bernhard in de stromende regen werd onthuld. ‘Regout was een slavendrijver. Hoog tijd dat er niet alleen voor het Nederlandse slavernijverleden excuses worden gemaakt, maar ook voor wat hij heeft misdaan.’ Zegt Ton van Reen (81), schrijver van ruim negentig boeken, vele over de Limburgse geschiedenis. Zijn succesvolle roman De lichtverkoper (2013) speelt in de Cité Ouvrière, Regouts pakhuis voor zijn fabrieksarbeiders: vier, vijf woonlagen, twaalf hokken voor evenveel gezinnen, met één latrine per verdieping. ‘Bij de cholera-uitbraak van 1864 kwamen er vierhonderd mensen om. Cholera is een hongerziekte. Niemand van de Maastrichtse elite stierf.’ Van Reen: ‘Kinderen werkten 36 uur aaneen, zij moesten, omdat ze klein waren, in de hete ovens kruipen en het aardewerk plaatsen. Met als gevolg dat de longen van 10-jarigen al kapot waren.’». Al begin jaren zestig was eenzelfde geluid te vernemen in de roman De eerste Adam van de Antilliaanse schrijver Boeli van Leeuwen: «Op 1 juli 1863 werd de slavernij op Curaçao afgeschaft door Willem III. Op dezelfde dag dat de proclamatie van Willem III op de Fortmuur in Willemstad werd gespijkerd, werd Adam Polaar [hoofdpersonage in de roman] geboren in Moordrecht aan de Hollandse IJssel als vrije burger van de Staat der Nederlanden. In zijn drassig en dampig land bestond geen slavernij: de armen waren volkomen vrij om te verrekken van de honger en te verstijven van de kou. In de touwslagerij van Moordrecht stonden kinderen van zes jaar vijftien uur per dag te draaien op de touwbanen: van iedere honderd gingen er vijftig kapot aan de tering vóór ze tien jaar oud waren. Zo was het ook in de dekenfabrieken van Leiden, de steenfabrieken van Franeker en de sigarenindustrie van Kampen. Willem III schonk vrijheid aan de negers van Curaçao en sliep ’s nachts rustig achter zijn brede baard. Dat de kinderen van zijn eigen volk vijftien uur per dag als beesten werden afgejakkerd voor één dubbeltje per dag was in die wereld zó normaal, dat hij voor het slapen gaan er niet eens over nadacht.»
Lees hier het artikel in ‘De Volkskrant’
Meer over ‘De lichtverkoper’
Meer over ‘De eerste Adam’
Tag: De eerste Adam
«Aandacht voor Boeli van Leeuwen is mooi (en terecht).» – Ko van Geemert
Over ‘Wie denk je dat ik ben?’ van Boeli van Leeuwen door Ko van Geemert in Ñapa (Amigoe), 5 november 2022:
Op 10 oktober 2022 herdachten we het feit dat een van de bekendste schrijvers van Curaçao, Willem Cornelis Jacobus (Boeli) van Leeuwen, honderd jaar geleden was geboren. Ter gelegenheid hiervan gaf uitgeverij In de Knipscheer een bloemlezing uit, getiteld ‘Wie denk je dat ik ben?’, samengesteld door Klaas de Groot (1942), in de jaren 80 van de vorige eeuw leraar Nederlands op Curaçao, en ingeleid door journaliste Sheila Sitalsing (1968), opgegroeid op het eiland. (…) “De precisie waarmee hij de genadeloosheid van de tropen kan schetsen, zoals de eenzaamheid en de droefenis die je kunnen overvallen wanneer de schemering invalt, alsook de snelheid waarmee het verval kan intreden onder de meedogenloze zon.” Samensteller Klaas de Groot [koos werk] uit de verhalenbundels, plus uit het werk dat hij nooit in boekvorm publiceerde [zoals] ‘Satanic Verses’ uit 1989: “In tegenstelling tot mijn collega’s in de westerse wereld, die in dichte drommen op zijn komen dagen om zich solidair te verklaren met Salman Rushdie (thereby beating their own drums!) neem ik hierbij nadrukkelijk afstand van deze kwalijke figuur.” (…) Het lot van veel schrijvers is dat zij na hun dood snel worden vergeten. De aandacht voor Boeli van Leeuwen bij deze 100ste geboortedag is mooi (en terecht). (…)
Lees hier of hier ‘100e geboortedag Boeli van Leeuwen’
Meer over ‘Wie denk je dat ik ben?’
Meer over ‘100 Jaar Boeli van Leeuwen’
Boeli van Leeuwen – Wie denk je dat ik ben? Een biografische bloemlezing
Boeli van Leeuwen
Wie denk je dat ik ben?
Een biografische bloemlezing
Gekozen en bezorgd door Klaas de Groot
Voorwoord Sheila Siltalsing
Curaça0, Nederland
gebrocheerd in omslag met flappen,
276 blz., € 17,90
ISBN 978-94-93214-86-6
presentatie 8 oktober 2022
100 jaar Boeli van Leeuwen
De verhalenbundels De ruïne van een kathedraal (1996) en De taal van de aarde (1997) van Boeli van Leeuwen zijn niet meer in druk, en dat is jammer. Om die leemte deels te vullen en om het feit te vieren dat de auteur honderd jaar geleden, op 10 oktober 1922, werd geboren is Wie denk je dat ik ben? samengesteld. De ondertitel ‘Een biografische bloemlezing’ laat zien dat het om een keuze uit zijn korte werk gaat waarin de auteur geregeld zichzelf naar voren laat komen. Opgenomen zijn verhalen uit bovenstaande bundels en uit de meer recente verzamelingen Geniale Anarchie (1990) en Ver weg dichtbij (2017). Voor deze gelegenheid is er ook materiaal opgenomen dat niet eerder in boekvorm is verschenen, de eerste krantenstukken uit 1947 bijvoorbeeld, dus het echte debuut van Van Leeuwen. Ook ander verspreid werk waarin de schrijver zelf op krachtige wijze aanwezig is krijgt nu de kans om een tweede leven te beginnen.
Sheila Sitalsing in het Voorwoord bij deze uitgave:
“(…) En dan de uitstapjes die hij maakt naar Spaans, Papiaments, Duits en Engels wanneer de jas van het Nederlands hem te krap wordt. Boeli van Leeuwen is te groot voor het Nederlands alleen en tegelijk is hij één van de grootste schrijvers die het Nederlandse taalgebied heeft voortgebracht. (…) Het is een godsgeschenk dat (…) de stukken die hij voor kranten schreef omdat hij de concentratie voor een roman even niet kon opbrengen, hier verzameld zijn. (…) Opdat ook de generaties die nog met lezen moeten beginnen, zullen weten: hier was een grote zoon van het koninkrijk aan het werk.”
Boeli van Leeuwen debuteerde in 1959 met de roman De rots der struikeling, waarvoor hij later in Nederland de Vijverbergprijs (de tegenwoordige F. Bordewijkprijs) ontving, samen met de romans Een vreemdeling op aarde (1962) en De eerste Adam (1966) wel ‘de trilogie van een displaced person’ genoemd. Na zijn rechtenstudie en advocatenpraktijk in Nederland, Spanje en Venezuela bekleedde hij als hoogste ambtenaar de functie van Secretaris van het eilandgebied Curaçao. In 1983 werd hij voor zijn literaire werk bekroond met de Cola Debrotprijs, de belangrijkste Antilliaanse culturele onderscheiding. Na zijn pensionering dat jaar werkte hij als pro-Deo-advocaat in de armen wijken die hij ‘schaduwzijde van the neat Dutch treat in the Caribbean’ noemde. Ook wijdde hij zich opnieuw aan het schrijven, wat onder meer resulteerde in de romans Schilden van leem (1985), Het teken van Jona (1988) en zijn befaamde columnverzameling Geniale anarchie (1990) waarmee hij een nieuwe lezersgeneratie aan zich wist te binden.
Klaas de Groot (Leiden 1942) was in de jaren 80 van de vorige eeuw leraar Nederlands op Curaçao en Aruba. Hij stelde voor Uitgeverij In de Knipscheer de bloemlezingen Vaar naar de vuurtoren en Grenzenloos samen en bezorgde voor deze uitgeverij mede poëzie-uitgaven van Aletta Beaujon en Boeli van Leeuwen. Ook stelde hij Because en andere gedichten van Carla van Leeuwen samen. Daarnaast schrijft hij regelmatig over met name Caraïbische literatuur in tijdschriften en op Caraïbisch Uitzicht.
Deze uitgave is een kleine vóóreditie in paperback, uitgebracht ter gelegenheid van ‘100 jaar Boeli van Leeuwen’ op 8 oktober in het Nationaal Archief in Den Haag, en zal later verschijnen in een gebonden editie die als de definitieve uitgave zal worden beschouwd.
Meer over ‘Wie denk je dat ik ben?’
Meer over Boeli van Leeuwen bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Klaas de Groot bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Sheila Sitalsing op deze site
Boeli van Leeuwen – De rots der struikeling
Boeli van Leeuwen
De rots der struikeling
roman
Nederland / Curaçao
genaaid gebonden met leeslint en manchet
gesealed, 188 blz., € 17,90
Heruitgave, 7de editie, 2018
ISBN 978-90-6265-975-3
De rots der struikeling is een klassieker uit de Nederlandse literatuur. De roman is wellicht het enige werk dat, behalve in de originele gebonden en paperbackedities, in drie pocketreeksen werd gepubliceerd, te weten als Salamander pocket, als Rainbow pocketboek en als Ooievaar.
Eddy Lejeune komt in Venezuela op raadselachtige wijze aan zijn eind bij het zoeken naar diamanten. Deze opmerkelijke roman vertelt dit relaas in een sterke dagboekvorm en begint bij het einde van zijn leven. Daarvóór wordt zijn schooltijd beschreven, zijn opgroeien in een pleeggezin, de oorlog die hem als student overvalt, het kamp. Met name zijn oorlogservaringen blijken van grote invloed te zijn op zijn denken.
Voor De rots der struikeling ontving Boeli van Leeuwen (Curaçao, (1922-2007) in Nederland de Vijverbergprijs (de tegenwoordige F. Bordewijkprijs). In 1983 werd hij voor zijn literaire werk bekroond met de Cola Debrotprijs, de belangrijkste Antilliaanse culturele onderscheiding. Na zijn pensionering dat jaar werkte hij als pro-deoadvocaat in de armenwijken die hij ‘schaduwzijde van the neat Dutch treat in the Caribbean’ noemde. Ook wijdde hij zich opnieuw aan het schrijven, wat onder meer resulteerde in de romans Schilden van leem (1985), Het teken van Jona (1988) en zijn befaamde columnverzameling Geniale anarchie (1990) waarmee hij een nieuwe lezersgeneratie aan zich wist te binden. Het Fonds voor de Letteren kende hem in 2007 als waardering voor zijn hele oeuvre een Eregeld toe.
In 2007 is Uitgeverij In de Knipscheer begonnen met opnieuw gezette heruitgaven van Boeli van Leeuwens werk in uniforme gebonden edities. De rots der struikeling is het zesde boek uit het oeuvre van Boeli (dr. mr. W.C.J.) van Leeuwen dat op deze wijze verschijnt. De roman (1959) is samen met de romans Een vreemdeling op aarde (1962) en De eerste Adam (1966) wel ‘de trilogie van een displaced person’ genoemd.
«Een schrijver, met een zeer eigen stijl, een eigen visie, een bewonderenswaardige taalbeheersing en het vermogen om van de stof, die hem zo na aan het hart ligt, afstand te kunnen nemen.» – Miep Diekmann
«Levendig en met evenveel vaart als intelligentie geschreven. – Vrij Nederland
«Een van onze grootste schrijvers.» – Tommy Wieringa
«Ik ga, na al die jaren, álles van Van Leeuwen lezen.» – Chrétien Breukers
‘Van boek naar boek: Boeli van Leeuwen’ op Weblog van Chrétien Breukers, 3 mei 2017:
Ik herinner mij een gesprek met Jos Knipscheer. Eind jaren tachtig (van de vorige eeuw). Het ging over de romans van Tip Marugg en Boeli van Leeuwen. Volgens mij was Marugg net genomineerd voor een grote prijs. Dat vond Jos Knipscheer weliswaar terecht, maar toch beviel het hem niet dat Van Leeuwen niet genomineerd was. (…) Drie boeken las ik van Boeli van Leeuwen: Schilden van leem, De rots der struikeling en De eerste Adam. Jaren had ik niet aan hem, of aan zijn werk gedacht, tot gisteren. (…) Ik bekeek het slotstuk van de trilogie: De indiaan baarde een neger ( hier is een en ander terug te zien ) en haalde de boeken van Van Leeuwen tevoorschijn. Ik hoorde de stem van Knipscheer weer mopperen. (…) Gisteravond herlas ik Schilden van leem bijna helemaal. In één ademtocht, desgewenst. Ik ga, na al die jaren, alles van Van Leeuwen lezen. Het is zo ver. Lezen is iets vreemds: je springt van boek naar boek, zonder plan of systeem, en hoe je precies bij schrijvers terechtkomt, of om welke reden: het blijft een raadsel.
Lees hier het betreffende blog
Meer van Chrétien Breukers op deze site
Meer over Boeli van Leeuwen op deze site
«Boeli van Leeuwen mag niet worden vergeten.» – Job van Schaik
Over ‘Een vreemdeling op aarde’ van Boeli van Leeuwen in Dagblad van het Noorden/Leeuwarder Courant, 6 november 2015:
Nu ik het opnieuw gelezen heb, begrijp ik weer iets beter waarom het oeuvre van Van Leeuwen me zo aanspreekt: het is – afgezien van de grote stilistische en compositorische kwaliteiten – op een heel vanzelfsprekende manier tegelijk uitbundig aards-lichamelijk en diepreligieus-filosofisch. Dat is een combinatie die je in de Nederlandse literatuur nauwelijks tegenkomt (alleen bij die andere grote Curaçaose schrijver, Tip Marugg, vind je hetzelfde). In de romans van Van Leeuwen wordt altijd groots gedacht en geleefd. Naast een heftig gevoelsleven tref je een intellectuele diepgang die zeldzaam is in de schone letteren. Maar de filosofische en religieuze bespiegelingen zijn altijd heel concreet; er wordt een verhaal van gemaakt. Het denken is ingebed in het leven. En dat leven is voor de personages in zijn werk doorgaans een worsteling, met op de achtergrond altijd de dood als diepste waarheid. De mens is in eenzaamheid op aarde geworpen, gedoemd om te verlangen naar een paradijselijke staat van zijn, die voor altijd verloren is gegaan.
Lees hier of hier de recensie
Meer over ‘Een vreemdeling op- aarde’
«Hij is in staat tot het spelen van heerlijke preludes.» – Ezra de Haan
Over ‘Tempels in woestijnen’ van Boeli van Leeuwen in Antilliaans Dagblad, 19 januari 2015:
De grote Curaçaose schrijver Boeli van Leeuwen gaf ruiterlijk toe dat, ook hij, ooit poëzie had geschreven. (…) Hij, en ook Frank Martinus Arion, waren zich er vast van bewust dat die poëzie de kraamkamer van hun latere oeuvre was. Daar was het ooit begonnen. Wanneer je, met de boeken van Van Leeuwen in gedachten, Tempels in woestijnen leest, herken je de taal. Net zoals je de toets en de kleur van een schilder herkent. Deze gedichten komen onmiskenbaar van de hand van Boeli van Leeuwen. Je leest strofen en voorziet de werken die later zijn geschreven: De rots der struikeling, Een vreemdeling op aarde, De eerste Adam, Schilden van Leem, Het teken van Jona. Hij is in staat tot het spelen van heerlijke preludes.
Lees hier de bespreking in de krant
Meer over ‘Tempels in woestijnen’
Meer over Boeli van Leeuwen bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Van Leeuwen had de taal meteen bij zijn kladden.» – Ezra de Haan
Over ‘Tempels in woestijnen’ van Boeli van Leeuwen op Literatuurplein.nl, 25 oktober 2014:
Los van de taal valt zijn wijsheid op en de compacte verwoording daarvan. Alleen al voor de laatste twee strofen van het gedicht ‘Moeder van mijn moeder’ zou je deze bundel moeten kopen. (…) In de bundel klinkt de Tweede Wereldoorlog door, wat logisch is, met een publicatie in 1947. Boeli van Leuwen zorgt voor beelden die langer dan een boek of bundel beklijven. Een prachtig en uiterst belangrijk gedicht, zeker wanneer je het over een begin van een oeuvre hebt, is ‘Otrobanda’. Hier leert de lezer de schrijver kennen, de man met het scherpe oog dat niets en niemand mist. Iemand die schoonheid in verval ziet maar het niet gaat idealiseren. (…) In vier strofen weet de schrijver, als nog jonge dichter, de wereld die hij kent samen te vatten. Het gedicht is sterk als ‘Denkend aan Holland’, heeft dezelfde liefde en afkeer in zich.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Tempels in woestijnen’
Meer over Boeli van Leeuwen bij Uitgeverij In de Knipscheer
Boeli van Leeuwen – De eerste Adam. Roman
Boeli van Leeuwen
De eerste Adam
Curaçao – Roman
Ingenaaid 238 blz., € 11,50
ISBN 90 6265 227-1
Derde druk 1986
In De eerste Adam wordt een boeiende confrontatie beschreven tussen pater Bodin de la Rochelle – een oudheidskundige die jarenlang zocht naar het skelet van de oudste mens op aarde, maar de levende mens nooit lief kreeg – en de hoofdpersoon Adam Polaar, zoon van het eiland Curaçao, die zijn grote liefde voor de mens uiteindelijk met de dood moet bekopen.
Het is prachtig dat binnen de Nederlandse literatuur romans bestaan als deze die zo nauw aansluiten bij de hier bejubelde vertaalde literatuur van Zuid-Amerika tot Trinidad; het is opmerkelijk dat ze als zodanig nauwelijks zijn (h)erkend.
«De schrijver geeft door zijn uitbundige, ‘on-Nederlandse’ taalgebruik en door zijn aforistische uitspraken het Nederlands nieuwe, ruimere dimensies en mogelijkheden; hij heeft een eigen, karakteristieke stijl. Dat is het belang van Boeli van Leeuwen als Nederlandstalige Curaçaos auteur.» – Wim Rutgers