Hugo Pos – Het averechts handelen

HUGO POS (met Jan Kuijk)
Het averechts handelen
Nederland, historie
Gebonden met stofomslag, 128 blz., € 15,75
ISBN: 90-6265-444-4
Eerste uitgave 1997

Het averechts handelen heeft het mysterie van De Geers houding in de herfst van 1940, een paar maanden na de bezetting van Nederland door de Duitse troepen, tot onderwerp. De oud-premier besloot toen, met een dienstopdracht op doorreis van Londen naar Batavia, zonder er met iemand vooraf over gesproken te hebben, in het neutrale Lissabon te drossen en via Spanje en Duitsland terug te keren naar Nederland. Hij veroorzaakte daarmee grote deining zowel in Nederland als in Engeland en werd daarvoor in 1947 door de strafrechter veroordeeld.

Wat bezielde De Geer? Jan Kuijk, de vroegere adjunct-hoofdredacteur van het dagblad Trouw, en Hugo Pos, rechter af en oud-Engelandvaarder, zoeken beiden naar de verklaring voor De Geers gedrag. Kuijk als de historicus in het kader van een studie aan de Universiteit van Amsterdam, werkend met feiten, Pos als schrijver werkend met zijn verbeelding.

Het resultaat is een bijzonder tweeluik over De Geer in Lissabon. `Niemand weet er iets van,’ stelt Kuijk, `De Geer vooraf zelf evenmin,’ oppert Pos. Volgens Kuijk ligt de verklaring in De Geers karakter `naïef, wereldvreemd en eigengereid’, Post staaft zijn opvatting op een strafzaak waarbij hij ruim veertig jaar geleden in Suriname betrokken was.

De bijdrage van Jan Kuijk bevat niet eerder geraadpleegde bronnen en zou kunnen leiden tot een veelomvattender geschiedschrijving over De Geer. De bijdrage van Pos vormt welhaast de apotheose op zijn in 1996 verschenen verhalenbundel Voorbij Confucius, waarover Jos de Roo recenseert: `Pos speelt opnieuw overtuigend en creatief met feit en fictie, met de vraag wat waarheid is. Hij lijkt daarbij het patent te hebben op bijzondere plots.’