Over ‘Caribisch Enigma’ van Brede Kristensen op Lezers tippen lezers, 21 januari 2020:
(…) Het Caribisch gebied herbergt enerzijds heel wat naties, waaronder een groot aantal staatkundige eenheden zoals bijvoorbeeld Cuba, maar anderzijds ook zelfstandige delen van het Britse Gemenebest (Barbados), overzeese departementen van Frankrijk (Guadeloupe, Martinique, enzovoort) en kolonies en ex-kolonies van Nederland. Naast de Caribische Creoolse talen zijn ook Engels, Frans, Spaans en Nederlands, afhankelijk van welke plaats, gebruikte talen. (…) ‘Caribisch Enigma’ is een zoektocht, een zwerftocht, door een even fascinerende als verwarrende archipel. Aan de hand van romans en poëzie van Caribische auteurs (en hun ‘geestelijk vaders’) wordt een beeld van de cultuur en het karakter van dit eilandenrijk geschetst, een kleurrijke collage. (…). Deze essaybundel biedt de mogelijkheid om vergelijkend onderzoek te verrichten of de werken van een auteur uit een bepaald decennium nader uit te pluizen. Na de bestaande werken op het gebied van de literatuurgeschiedenis, als ‘Beneden en boven de wind’ (1996) van Wim Rutgers, het driedelige ‘Pa Saka Kara’ (1996) van Aart Broek, ‘Aruba in literair perspectief’ (2014) en ‘Balans: Arubaans Letterkundig Leven’ (2016) van Wim Rutgers, is ‘Caribisch Enigma’ een goede aanvulling die een extra dimensie biedt.
Lees hier het signalement
Meer over Caribisch Enigma’ bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Brede Kristensen op bij Uitgeverij In de Knipscheer
Tag: Derek Walcott
Brede Kristensen – Caribisch enigma. Essays
Brede Kristensen
Caribisch enigma
een odyssee in een collage
Essays
Curaçao – Nederland
gebrocheerd in omslag met flappen, 320 blz.
geïllustreerd met 2 afbeeldingen
€ 24,50
ISBN 978 90 6265 783 4 NUR 323
eerste druk 2019
presentatie 29 november 2019
Het Caribische gebied wordt gekenmerkt door tegenstellingen en ontsporingen. Er is niet één dominante cultuur, ze is heel uiteenlopend en vermengd, in tal van opzichten: etnisch, taalkundig, politiek, [ideologisch,] en religieus. Een ‘leven met verscheidenheden’, zo omschreef de Surinaamse Albert Helman de Caribische mens. Eigenlijk is het Caribisch gebied daarmee, in het klein, een afspiegeling van de wereld, een fragment dat het geheel oproept – de wereld ‘in het groot’ vertoont immers ook de tendens tot globalisering en toenemende vermenging.
In Caribisch enigma worden de cultuur, identiteit en werkelijkheid (in zoverre die is vast te stellen) van het Caribisch gebied in kaart gebracht, zoals deze uit literaire teksten uit de regio naar voren treden – en teksten uit de omgeving die deze zichtbaar beïnvloed en vormgegeven hebben. Het boek is een zoektocht, een zwerftocht, door een even fascinerende als verwarrende archipel. Aan de hand van romans en poëzie van Caribische auteurs (en hun ‘geestelijk vaders’) wordt een beeld van de cultuur en het karakter van dit eilandenrijk geschetst, een kleurrijke collage.
Het boek is als een collage geschreven. Je kunt overal beginnen. Je kunt hoofdstukken overslaan en toch de rode draad ontdekken. De lezer komt tal van bekende Caribische schrijvers tegen, niet alleen uit het Nederlandstalige Caribische gebied (o.a. Luis Daal, Cola Debrot, Nydia Ecury, Radna Fabias, Albert Helman, Boeli van Leeuwen, Shrinivasi, Hans Vaders) maar ook internationale auteurs uit deze regio (Alejo Carpentier, Patrick Chamoiseau, Maryse Condé, Edwige Danticat, Edouard Glissant, Jamaica Kincaid, V.S. Naipaul, Jean Rhys, Saint John Perse, Derek Walcott) alsook auteurs van ver daarbuiten die de schrijvers uit de Cariben inspireerden, zoals André Breton, Johan Daisne, Martin Heidegger, Milan Kundera, Octavio Paz, Tristan Tzara, Simone Weil. Maar Brede Kristensen introduceert ook vele, vele auteurs wier namen de lezers (nog) minder bekend in de oren zullen klinken.
Brede Kristensen (Den Helder, 1946) groeide op in Nederland en op Curaçao en studeerde sociologie en politicologie aan de VU in Amsterdam, waar hij tevens promoveerde op Het Verraad van de Techniek (1982). Hij werkte onder meer als docent sociologie voor diverse instituten, het meest recent aan de Universiteit van Curaçao, en is consultant op het gebied van ‘goed bestuur’ in Oost Europa en op Caribische eilanden. Kristensen is o.a. de auteur van Een kwestie van grenzen (2008) over corruptiebestrijding en integriteit van bestuur. Hij schrijft met grote regelmaat over literatuur voor diverse tijdschriften en kranten, o.a. de Amigoe (Curaçao). Brede Kristensen woont op Curaçao.
«Hij kreeg zelden een literaire prijs, was een rasverteller.» – John Jansen van Galen
Over ‘Rusteloos en overal. Het leven van Albert Helman’ door Michiel van Kempen in Het Parool, 15 september 2016:
Hij had altijd een ‘Renaissancemens’ willen zijn, zei Albert Helman, alias Lou Lichtveld, toen ik hem in 1979 bezocht op het eiland Tobago waar hij zich, in de zeventig, had teruggetrokken. Het is hem, met zijn enorme veelzijdigheid, gelukt. Hij was journalist, romancier, componist (onder meer van filmmuziek voor Joris Ivens), taalkundige, historicus, verzetsman en speelgoedfabrikant (het laatste als dekmantel voor het eerste), parlementslid, minister, diplomaat. Als één Nederlandse schrijver kosmopoliet genoemd kan worden is hij het wel. Geboren in Suriname in 1903, geschoold in Nederland, verslaggever aan Republikeinse kant in de Spaanse burgeroorlog, uitgeweken naar Mexico, woont in Italië, op Saba, in Paramaribo, waar al niet. Hij rekende George Orwell en Pablo Casals tot zijn vrienden, ging om met Derek Walcott en Bela Bartok. (…) De heftige vitaliteit en de ongelooflijke productiviteit van Helman doen de lezer voortdurend versteld staan. Hij schreef vijftig romans, tientallen non-fictie boeken, honderden artikelen, hield talloze lezingen, componeerde, maakte theaterstukken en bekleedde eindeloos veel culturele functies. Voeg daarbij een ingewikkeld liefdes- en gezinspatroon plus een wijdvertakte vrienden- en kennissenkring en zelfs een biografie van 863 pagina’s zal niet toereikend blijken om dit leven weer te geven.
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Gedicht van Karin Lachmising in Engelse vertaling verschenen
‘Mi gron’ van Karin Lachmising in ArtsEtc, een internetperiodiek uit Barbados, mei 2015:
In het meinummer, een special gewijd aan de dichter Edward Kamau Brathwaite ter gelegenheid van diens 85ste verjaardag, is het gedicht ‘Mi gron’ van Karin Lachmising uit haar debuutbundel Nergens groeit een boom die haar aarde niet vindt geplaatst in een Engelse vertaling van Scott Rollins. Zij bevindt zich daarmee in het gezelschap van o.a. Derek Walcott, die het gedicht ‘Names: for Edward Brathwaite’ bijdroeg.
Lees hier het gedicht in Engelse vertaling en hier de andere bijdragen aan dit nummer
Meer over ‘Nergens groeit een boom’
«Volmaakte eenvoudige poëzie, waarom is die zo zeldzaam?» – Levity Peters
Over ‘Een droom die ik heb’ van Nydia Ecury op MeanderMagazine, 18 februari 2014:
Het wonderlijkste van de poëzie van Nydia Ecury is dat je haar kunt blijven lezen; ze bevat blijkbaar dat mysterieuze aspect dat je keer op keer tot je wilt nemen, ook al ken je de gedichten van buiten. Het is, om Nijhoff te parafraseren, alsof je meer leest dan er staat. (…) Zulke volmaakte, eenvoudige poëzie, in die volgorde: volmaakte eenvoudige poëzie, waarom is die zo zeldzaam? Omdat zulke poëzie niet gemaakt wordt, maar geboren. Nydia Ecury had haar hart op de tong, en de taal leefde in haar hart; anders kan ik het levende van haar gedichten niet verklaren. Behalve met nog iets: Liefde. Wat mij het meeste raakt is de warmte waarmee elk gedicht geladen is. Ook het verdrietigste. Het zijn de gedichten van een vrouw die sterk genoeg was om haar zwakheid te kunnen blootgeven; dat gaat verder dan aanvaarden.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Een droom die ik heb’
Aart Broek – Het zilt van de passaten
AART BROEK
Het zilt van de passaten
Caribische literatuur in de twintigste eeuw
Cariben, Nederlands, Essays
Paperback, 232 blz., € 15,75
ISBN 978-90-6265-463-5
Tweede, geheel herziene en uitgebreide editie 2000
Het zilt van de passaten geeft inzicht in de belangrijkste motieven en thema’s van de Caribische literatuur in de 20ste eeuw. Vooral (of: pas!) in de jaren negentig kreeg deze veeltalige literatuur mondiale erkenning doordat de belangrijkste literaire prijzen, zoals de Nobelprijs en de Prix Goncourt, ten deel vielen aan Caribische schrijvers, resp. Derek Walcott en Patrick Chamoiseau, vertegenwoordigers van het Engelse en Franse taalgebied in de Cariben, waartoe verder – naast de Caribische creoolse talen – ook het Spaans en Nederlands behoren.
Behalve van de genoemde auteurs komt het werk van vele andere belangrijke schrijvers ter sprake: V.S. Naipaul, Jean Rhys, Earl Lovelace, Maryse Condé, Simone Schwarz-Bart, Reinaldo Arenas, Alejo Carpentier, Caryl Phyllips, maar ook van Frank Martinus Arion, Boeli van Leeuwen, Tip Marugg en Anil Ramdas – en dat maakt Het zilt van de passaten tot een bijzonder boek – in samenhang met elkaar en in relatie tot tal van andere culturele en maatschappelijke uitingen als reggae, calypso, rastafarianisme, carnaval, voodoo. Niet eerder werd de Caribische literatuur zo overkoepelend en over de taalgrenzen heen beschouwd.
Simone Schwarz-Bart – Je knappe kapitein. Eenakter
Simone Schwarz-Bart
Je knappe kapitein
Guadeloupe
Vertaling Eveline van Hemert
Nawoord Kathleen Gyssels
Gebonden in stofomslag, 64 blz., € 11,50
ISBN 978-90-6265-426-0
maart 1996
Winkelprijs opgeheven.
Zoals zo veel andere auteurs van de Caribische archipel (Derek Walcott, Maryse Condé) begrijpt Simone Schwarz-Bart (Guadeloupe) dat het theater meer dan de roman in staat het lokale publiek te bereiken. Je knappe kapitein (Ton beau capitaine) richt zich heel duidelijk tot de bevolking van Guadeloupe en die ‘minderheid’ die er in steeds groteren getale haar toevlucht zoekt: de Haïtianen. De zetten helemaal niet als ‘knappe kapitein’ voet aan wal op hun adoptie-eiland, maar eerder als meelijkwekkende drenkelingen, wier overvaart herinnert aan de ‘Middle Passage’ van hun voorvaders.
Zo vergaat het Wilnor die zijn vrouw Marie-Ange verliet voor een baan in Guadeloupe op zoek naar een El Dorado. En dat is ook het idyllische beeld dat hij zijn achtergelaten echtgenote voorspiegelt, uit angst dat zij zich te veel om hem bekommert. In werkelijkheid is hij echter een hongerige miserabele ‘outsider’, alleen goed genoeg om suikerriet te kappen onder de brandende zon.
Zijn schrijnende eenzaamheid en afzondering probeert Wilnor te verdrijven door cassettes te sturen aan Marie-Ange. De cassette blijkt echter al gauw een ontoereikend communicatiemiddel voor de geliefden: de sten alleen volstaat niet om de afstand die heb scheidt, te overbruggen. Wanneer Marie-Ange opbiecht hem bedrogen te hebben, verbergt Wilnor zijn diepe droefheid en ontroostbare wanhoop in zang en dans – en in goedkope rum.
De uitgave van deze prachtige tekst uit 1987 completeert het uiterst kleine, maar bijzondere oeuvre van Simone Schwarz-Bart in Nederlandse vertaling. Zij debuteert in 1968 met de zeer aparte roman Een schotel varkensvlees. Logboek van een Antilliaanse vrouw, die samen met haar man André Schwarz-Bart schreef. In 1972 verschijnt haar met de Prix Fémina bekroonde bestseller Wind en zeil, in 1979 gevolgd door haar grote en grootse roman Horizont.
Meer over Simone Schwarz-Bart