«Grensoverschrijdend gedrag?Tegenspraak kan je letterlijk of figuurlijk de kop kosten.» – Aart G. Broek

Over ‘Dwarsliggers’ door Aart G. Broek in artikel op Management Site, 4 maart 2024:

Grensoverschrijdend gedrag? Hoog tijd om tegenspraak te leren geven en te faciliteren. (…) Het is een fikse opgave voor ieder van ons om naar tegendraadse en deugdelijk onderbouwde kritiek te luisteren. Waarom is het zo’n opgave om tegenspraak te incasseren en daadwerkelijk te verwerken? Een antwoord formuleren begint met weten wat er sociaal-emotioneel speelt. In essentie is de pijnlijke schok die bij gefundeerde tegenspraak ontstaat een kwestie van ‘schaamte’. Door de onderbouwde kritiek horen we praktisch even niet ín de groep, maar staan juist te kijk vóór de groep waartoe we (willen) behoren. In onze jeugd doen we allemaal pijnlijke ervaringen op met het slachtofferschap van afwijzen, uitsluiten, kleineren. Ervaringen met dergelijke vernederingen én de angst die opnieuw te kunnen ervaren noemen we schaamte. (…) Het gaat bij schaamte om de ervaring dat het persoonlijke ‘ik’ wordt geraakt. Dat snijdt ons diep door de ziel. (…) We haten schaamte: het venijnige samenballen van angst, verdriet en woede. (…) De schok van schaamte vertaalt zich in agressie. (…) Tegenspraak kan je letterlijk of figuurlijk de kop kosten. (…) De geschiedenis leert ons dat tegenspraak dikwijls getergd van tafel wordt geslagen en de boodschapper hardhandig worden uitgeschakeld. (…) De persoon die de tegenspraak aandraagt heeft vrijwel altijd het beste met de eigen organisatie – of de samenleving in het algemeen – voor. (…) In principe kan iedere (overheids)organisatie of elk bedrijf voordeel behalen met het faciliteren van tegenspraak. (…) Bovendien mag van deugdelijk gefaciliteerde tegenspraak worden verwacht dat het een preventieve werking heeft op het steeds dreigende klokkenluiden. Kortom, voorkom klokkenluiden, word een dwarsligger. (…)

Lees hier het artikel
Meer over ‘Dwarsliggers’

Aart G. Broek: ‘Met agressie zetten we gevoelens van schaamte op afstand.’

aart g. broekColumn ‘De brandstof voor publieke agressie’ door Aart G. Broek op Joop, 3 januari 2019:
De afgelopen jaarwisseling kende vele geweldsincidenten en andere uitingen van agressie. Een overrompelend aantal vernielingen zorgen voor een kostenpost van minstens vijftien miljoen euro. Bestuurlijke angst voor rellen zou handhaving van brandveiligheid in Den Haag hebben beïnvloed. Hulpverleners en ordehandhavers moesten het ontgelden. Juist dat brengt een golf van verontwaardiging met zich mee én de vraag waarom mensen in de uitoefening van hun werk worden belemmerd. (…) Wat voedt deze agressie? ‘Dat vind ik een heel moeilijke vraag’, verzucht een hoogleraar Sociale en Organisatiepsychologie op oudejaarsdag in het NRC. ‘Ik ken geen systematisch onderzoek hiernaar.’ (…) We lijken geen antwoord te hebben op de vraag waarom ambulante hulp- en zorgverleners, ordehandhavers, alsook verplegers, artsen en leerkrachten met agressie worden geconfronteerd, terwijl zij er juist zijn om ieder van ons de helpende hand te bieden. (…) Degenen die hulpverleners op enigerlei wijze lastigvallen, vertonen een vorm van agressie die ongetwijfeld wordt gevoed door ‘schaamte’. Ongewild, maar daarom niet minder doeltreffend confronteren de hulpverleners de betreffende onruststokers met hun eigen onvermogen en tekortkomingen, hun gebrek aan succes en aan prestaties, met het gegeven dat zij ‘losers’ zijn. Hoe vernederend wil je het hebben! Ze werken als de spreekwoordelijke rode vlag op een stier. (…)
Aart G. Broek publiceerde diverse boeken over (de samenhang tussen) de fenomenen agressie en schaamte, o.a. ‘De terreur van schaamte’.
Lees hier de column en de reacties
Meer over ‘De terreur van schaamte’
Meer over Aart G. Broek bij Uitgeverij In de Knipscheer

‘De waarheid krijgt geen stoel om op te zitten’ – Elis Juliana

Elis Juliana
Column over Elis Juliana n.a.v. overlijden vijf jaar geleden door Aart G. Broek op Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 23 juni 2018:
(…) Centraal in zijn poëzie staat de vermeende onhebbelijkheid van de Curaçaoënaar om de werkelijkheid niet onder ogen te zien. Nauw hiermee verbonden is de sterke gewoonte om zich een schijnwereld aan te meten waarvan vermoed wordt dat die draaglijker en leefbaarder is dan de werkelijkheid van elke dag. Juliana heeft in een viertal dichtbundels deze schaamtegevoelens en de bijkomende hang naar camouflage, huichelarij, roddel, dikdoenerij, agressie en andere schaamtemanifestaties bespreekbaar willen maken en willen doorprikken. ‘Voorzichtig doorprikken, want,’ zoals hij zelf zegt in een gesprek dat ik ooit met hem had, ‘je hebt geen vijanden nodig.’ (…) Af en toe mocht een zekere moedeloosheid de kop op steken, daarmee toonde Juliana zich zelf echter nog geenszins gewonnen. Hij bleef schrijven en zijn boodschap onvermoeibaar uitdragen. (…)
Recentelijk publiceerde Aart G. Broek ook twee columns over klokkenluiden en dwarsliggers en schaamte. Klik hier voor de drie columns
Meer over Elis Juliana op deze site

«Mooi zijn de stukken over de geschiedenis en literatuur van de Antillen.» – André Oyen

VoorplatSchaamrood75Over ‘Schaamrood’ van Aart G. Broek op Ansiel, 13 februari 2018:
(…) In ‘De terreur van de schaamte’, gaf Broek al aan dat allerlei uitingen van agressie terug te voeren vallen op gevoelens van vernedering, krenking en schaamte. (…) In ‘Schaamrood’ werkt hij dezelfde these nog eens uit in een waaier aan thema’s. De brede interesse van de auteur komt de variëteit daarbij ten goede: nu eens gaat het over de beweegredenen van jihadgangers, dan weer over falende megaprojecten, om het vervolgens over Antilliaans verzet tegen Nederlandse koloniale arrogantie te hebben. (…) Mooi zijn de stukken waarin Broek verhaalt over zijn eerste liefde, de geschiedenis en literatuur van de Antillen. Het is een hoofdstuk in de Nederlandse geschiedenis dat bij vele Nederlanders nauwelijks bekend is. Ja, dat Frank Martinus Arion de auteur is van ‘Dubbelspel’, dat hebben sommigen van ons op de middelbare school nog wel geleerd. Maar over literatuur in het Papiamento is weinig geweten. (…)
Lees hier en hier de recensie
Meer over ‘Schaamrood’
Meer over Aart G. Broek bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Interessante analyse.» – J. Cluyts

VoorplatSchaamrood75Over ‘Schaamrood’ van Aart G. Broek voor NBD | Biblion, 8 februari 2018:
(…) De auteur maakt een interessante en met tal van persoonlijke ervaringen doorspekte analyse van een hele berg aan thema’s die met vernedering, schaamte en agressie te maken hebben. Van Zwarte Piet, de golf van terreur in West-Europa tot arbeidsopstanden op de Nederlandse Antillen. Dat laatste illustreert hij met de onlusten in Curaçao in 1969, waar de bevolking recht tegenover de gezagsdragers stond. Daar rolden figuurlijk koppen om de regering uit de wind te houden. Een mogelijke revolte werd tot incident gereduceerd, omdat de vernedering ondraaglijk zou zijn. Prima leesvoer voor een publiek met interesse in actuele thema’s. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Schaamrood’
Meer over Aart G. Broek bij Uitgeverij In de Knipscheer

Aart G. Broek – Schaamrood. Essay

VoorplatSchaamrood75Aart G. Broek
Schaamrood
Aantekeningen over angst, agressie en ambitie

Essay
Gebrocheerd met flappen, 164 blz.
€ 18,50
Eerste druk 2017
ISBN 978-90-6265-972-2
Presentatie september 2017

‘Schaamrood’ is een noodzakelijke en welkome aanvulling op ‘De terreur van schaamte’ en ‘Dwarsliggers’, waardoor een intrigerende trilogie is ontstaan. Met deze aantekeningen doorzoekt de sociaal wetenschapper Aart G. Broek opnieuw de reikwijdte van schaamte: het pijnlijke gevoel dat we krijgen wanneer we worden vernederd en dreigen opnieuw te worden vernederd. Dat kweekt angst en agressie én soms juist ambities. Het vorsen en wroeten vinden plaats aan beide zijden van het Koninkrijk der Nederlanden. Wrokkende jihadspijtoptanten, bestuurlijk gajes bij geprivatiseerde overheidsbedrijven en de gure kritiek op Zwarte Piet voegen zich bij de revolte van mei ’69 op Curaçao, het politieke denken van Frank Martinus Arion, de vileine afstraffing van Medardo de Marchena op Bonaire en de carnavaleske sinterklaasviering op een zonovergoten eiland in de Caribische Zee.

De zoektocht van Broek levert beschouwingen op, waarin soms uitgesproken controversiële zienswijzen worden verdedigd en gevoeligheden schaamteloos worden benoemd. Zwarte Piet symboliseert verdraagzaamheid waar dreadlocks de dictatuur verheerlijken. Jihadspijtoptanten zijn als het lontje van een kruitvat, waar we een lucifer bij houden. Voorkom klokkenluiden, word een dwarsligger. Rolmodellen voeden agressie. Dekoloniseren is geen roulette; het Koninkrijk der Nederlanden kent vier landen: dat moet er dan ook één worden. Hoogtijd voor moslims om de hand in eigen boezem te steken. Tot zondebok bestempelen snoert de mond, internering is wel zo effectief. De herdenking van slavernij voedt racisme en vereist verschuiving naar groter verband. Schaamteloos besturen verdient zonder meer de voorkeur. Door succes zal wraak zoet blijken.

Aart G. Broek specialiseerde zich in communicatiewetenschap, (historische) sociologie en, meer recentelijk, criminologie. Hij promoveerde op een onderzoek naar de propagandapraktijk van de rooms-katholieke missie op de Benedenwindse Antillen. Hij woonde twintig jaar op Curaçao, werkte er als docent, projectuitvoerder en interim-manager. Sinds zijn terugkomst in Nederland ontwikkelde hij zich tot organisatie- en beleidsadviseur inzake conflict-, agressie- en veiligheids¬vraagstukken. Broek publiceerde onder meer ‘Het zilt van de passaten; Essays over Caribische cultuur’ (2000), ‘De kleur van mijn eiland; Ideologie en schrijven in het Papiaments sinds 1863’ (2006), ‘De terreur van schaamte; Brandstof voor agressie’ (2007), ‘Geboeid door macht en onmacht; De geschiedenis van de politie op de Nederlands-Caribische eilanden’(2011) en ‘Dwarsliggers; Tegenspraak onder schaamteloos leiderschap’ (2013).

Meer over Aart G. Broek op de site

«Ook regelrechte leugens – nu ‘nepnieuws’ en ‘alternative facts’ geheten – blijken te werken.»

Opmaak 1Over ‘Nepnieuws, zondebokken en andere bliksemafleiders’ door Aart G. Broek op ManagementSite, 1 februari 2017:
Missers en schandalen in organisaties worden op allerlei manieren verheimelijkt. Individuen, groepen, organisaties, zelfs een samenleving in haar geheel gaan – onder druk van (dreigende) vernedering vanwege fouten, wantoestanden of mislukkingen – tot actie over. (…) Ook regelrechte leugens – nu ‘nepnieuws’ en ‘alternative facts’ geheten – blijken te werken. (…) Vernederende afwijzing en de angst ervoor noemen we ‘schaamte’. (…) In Nederland fungeerden onder anderen Rijkman Groenink (ABN AMRO), Hubert Möllenkamp (Rochdale) en Loek Hermans (Maevita) als publieke prooi. Voor mijn eigen ervaringen in dezen, zie ‘Onder het Katwijkse blauw’ in Dwarsliggers. (…) Er blijken moedige klokkenluiders nodig om gemankeerd handelen boven tafel te krijgen. (…)
Lees hier verder
Meer over ‘Dwarsliggers’
Meer over Aart G. Broek op deze site

«De noodzaak van dwarsliggers.»

Aart G. Broek over Vestia-directeur Erik Staal op Joop.nl, 13 juni 2014:
Kritiek wordt nogal eens weggemoffeld binnen bedrijven en organisaties. Of komt door de heersende cultuur gewoon niet meer boven drijven. Niettemin is tegenspraak cruciaal om fiasco’s te voorkomen, zo tonen nu ook weer de debacles bij de woningcorporaties aan. Voor tegenspraak was bij de corporatie Vestia geen plaats onder het bestuurlijke regime van Erik Staal. Dit vernam de Parlementaire Enquêtecommissie Woningcorporaties uit de mond van de man die Staal opvolgde als interim-bestuurder, Gerard Erents. Geen constatering die opzien zou hoeven baren: het veronachtzamen van tegenspraak blijkt schering en inslag. (…) Bovendien mag van deugdelijk gefaciliteerde tegenspraak worden verwacht dat het een preventieve werking heeft op het steeds dreigende klokkenluiden. Rails worden stevig door dwarsliggers; organisaties ook.
Lees hier het hele artikel
Meer over ‘Dwarsliggers’

«Verplichte kost voor heel bestuurlijk Nederland.» – Eric de Brabander

In zijn bespreking van het boek ‘Het einde van de Antillen’ van Freek van Beetz, verwijst Eric de Brabander in het Antilliaans Dagblad van zaterdag 18 mei 2013 en op Caraïbisch Uitzicht van 20 mei 2013 twee maal naar het essay over ‘Dwarsliggers’ van Aart G. Broek:
Toen ik dit verhaal las moest ik onwillekeurig denken aan het boek van Aart Broek, ‘Dwarsliggers’. Wellicht zou dit boekje verplichte kost moeten zijn voor heel bestuurlijk Nederland. (…) Weer verwijs ik naar ‘Dwarsliggers’ waarin Aart Broek beschrijft hoe moeilijk het is voor bestuurders om beleid over een andere boeg te gooien als duidelijk wordt dat een andere koers gevaren dient te worden.

Lees hier en hier de recensie over ‘Het einde van de Antillen’

Meer over Aart G. Broek en ‘Dwarsliggers’ op deze site

Meer over ‘Dwarsliggers’ op Facebookpagina auteur

Klik hier voor columns van Aart G. Broek m.b.t. ‘Dwarsliggers’

«Schaamte als oorzaak van falend beleid in bedrijven en overheden.» – Eric de Brabander

Over ‘Dwarsliggers’ van Aart G. Broek in Antilliaans Dagblad, 18 mei 2013:
Aart Broek maakt in zijn essay duidelijk dat schaamte niet iets exclusiefs is voor de Japanse, Curaçaose of Marokkaanse samenlevingen die zouden worden gekenmerkt door een ‘schaamtecultuur’. Schaamteopwekkende praktijken van alle windstreken zijn bijvoorbeeld uitsluiting, langdurige pesterijen op school of op de werkvloer, emotionele verwaarlozing, huiselijk geweld, seksuele intimidatie en verkrachting. Alle vormen van vernedering en uitsluiting leiden tot gedrag dat schaamte en schande dient te voorkomen, ten koste van alles.

Lees hier of hier de recensie

Meer over Dwarsliggers

Meer over Aart G. Broek