«Taal die raakt is het grootste wapen.»

SchouwenaarInterview met Margreet Schouwenaar door Alja Spaan op MeanderMagazine, 18 maart 2021:
(…) Taal is het glijmiddel van de samenleving geworden. (…) Het is teveel taal en te weinig verhaal. Dat was natuurlijk altijd al zo, maar vandaag de dag is taal overal aanwezig en doorspekt met psychologische beïnvloeding door het verhaal te verpakken in woorden die de verstaander meegeeft hoe de inhoud moet worden verstaan. Dat maakt ons tot aangepaste mensen, terwijl mensen zichzelf steeds weer moeten herschrijven, uitvinden, ontdekken… (…) De dichter kan niet anders dan nieuwe taal zoeken, nieuwe beelden, nieuwe formuleringen om te inspireren, te verontrusten, te raken en misschien heel af en toe te mobiliseren. Taal die raakt is het grootste wapen. (…) Schrijven is een manier om mijn gedachten systematisch uit te denken. Ik hou van het haast mathematische geknutsel met taal, van het gevoel een complex te zijn met 33 verdiepingen en dan af te dalen tot die woonlaag waar ik in volmaakte vrede kan scheppen. (…)
Lees hier het hele interview
Meer over Margreet Schouwenaar bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Alja Spaan op deze site

Gedicht van F. Starik

F. StarikIn zijn bijna dagelijkse Facebookbericht memoreert Wim van Til, oprichter van en coördinator bij Poëziecentrum Nederland, de geboorte- en sterfdagen van Nederlandstalige dichters. Het is vandaag (16 maart 2021) de geboortedag van onder anderen Henjo Hekman en Kasper Peters. Voor Andries Dhoeve, Theo Joekes en F. Starik (1958-2018) is het vandaag hun sterfdag. Bij wijze van felicitatie/gedenken kiest Wim van Til voor een gedicht van Henjo Hekman; uitgeverij In de Knipscheer kiest in dit bericht voor het gedicht ‘Mevrouw Dentscherf woont in een buitenwijk’ van F. Starik uit zijn bij deze uitgeverij verschenen bundel ‘Simpele ziel’ (In de Knipscheer, 2004). Dit gedicht werd ook opgenomen door Klaas de Groot in de bloemlezing ‘Grenzenloos – 40 jaar Knipscheer poëzie’.

Mevrouw Dentscherf woont in een buitenwijk

Vanwege een opdracht de opdracht
een zeer oude vrouw te bezoeken.
Ik moest soms werken voor mijn brood, bijvoorbeeld
voor een tijdschrift over het verzekeren van de eigen dood.

We wachten geduldig op de bus.
Een fiets wordt door een windvlaag omgeblazen.
Straks rijdt er iemand overheen. Maar ik aarzel.
Dat doet hij anders nooit. Daar gaat ze al.

Zij kan het wel alleen.
We bezoeken het graf dat het hare gaat zijn.
Onderop haar eerste man en dan haar oudste zoon.
Daar komt zij weer bovenop te liggen.

Wie wil dat niet, ertussenin.
Daar zijn de tranen. Daar is de twijfel,
twijfel over God: die eerste man
inmiddels grotendeels verrot.

Voor haar tweede man werd het te klein.
Al die mannen op elkaar te leggen
zou niet erg eerbiedig zijn

Meer over F. Starik op deze site

Margreet Schouwenaar – De overmaat van ontbreken. Gedichten

VoorplatOvermaat1-75Margreet Schouwenaar
De overmaat van ontbreken

gedichten
Nederland
gebrocheerd in omslag met flappen, 80 blz.
€ 18,50
ISBN 978 90 6265 786 5 NUR 306
eerste druk 2020
presentatie 25 januari 2020

Liefhebbers van het werk van Margreet Schouwenaar zullen in De overmaat van ontbreken vaste constanten tegenkomen: haar thematiek van verlaten en verwelkomen, van vertrouwdheid en ontreddering, naast bijbelse thema’s en zingeving. Tegelijkertijd reageert de dichter op de onbestendige tijd waarin we leven. Ze wijst op verdraagzaamheid en dicht over onze buigzame taal ‘in een uitdijend heelal waar meningen wervelen, muteren, kolken, verbeten strijden om een gelijk.’ Regelmatig klinkt engagement tot in ieder woord door. ‘Ergens worden messen geslepen, kogels gevoerd, woorden gevonden/ om niets te zeggen.’

In De overmaat van ontbreken hanteert de dichter vele vormen en ‘talen’. Van het zeer poëtisch parlando in ‘Mirakels komen later’ tot de toon van het Oude Testament in ‘De aarde van Abel’. Zo vormt deze bundel een staalkaart van haar kunnen. Waar Schouwenaar in sommige gedichten nostalgie en romantiek sensitief weet te verbinden, blijkt in het merendeel van de poëzie dat ze naar meningsuiting snakt. Het titelgedicht van deze bundel is daarbij een statement. ‘De werkelijkheid wordt/ afgedragen, overgedaan of blijft onbenut. Geregeld is iedereen tot overmaat van ontbreken niemand.’ Een van de laatste regels in dit gedicht is: ‘Iedereen wil kijken, niemand wil zien.’ Dat Margreet een uitzondering is op deze regel blijkt uit ieder welgekozen woord in de verontrustende, maar schitterende bundel die ze schreef.

Ik verbaas me niet meer, ik ben bang
nu de democratie niet meer schreeuwt.
nu mensen voor het oog van de wereld
modellen worden en modellen mensen
en monden verdwijnen in het pleisterwerk
van opnieuw een Vinex-wijk;

Margreet Schouwenaar heeft dertien dichtbundels, een bloemlezing en een verzameld werk op haar naam staan. Daarnaast schreef ze twaalf kinderboeken. Waaraan het vlees ontsnapt (2015) is haar laatst verschenen bundel bij Uitgeverij In de Knipscheer. In 2009 volgde ze Joost Zwagerman op als stadsdichter van Alkmaar. In die functie, die ze tot 2018 vervulde, zette zij in navolging van F. Starik ‘De eenzame uitvaart’ op in haar stad. Tevens initieerde zij een poëzieroute door Alkmaar.

Meer over Margreet Schouwenaar bij Uitgeverij In de Knipscheer

F. Starik overleden op 16 maart 2018

StarikFoto website starik.nl

1 Juni 2017 werd in Ro-theater als programmaonderdeel van Poetry International ‘In de kring van menselijke warmte’ gepresenteerd, de hommagebundel voor de in 2015 overleden dichter Rogi Wieg. Een van de tien dichters die uitgenodigd werd hun ode aan Rogi Wieg voor te dragen was F. Starik. Op die avond was het wachten op zijn komst, op hem aan wiens bijdrage de bundel voor zijn dichtersvriend Rogi zijn titel dankte. Maar in zijn plaats kwam de mededeling dat hij met een hartaanval in het ziekenhuis lag. Het liep toen maar net goed af. Vandaag niet. Dertig jaar geleden namen uitgever/redacteur Jos Knipscheer en redacteur Howard Krol hem op in het fonds van Uitgeverij In de Knipscheer. Hij debuteerde er met de bundel ‘Nepvuur’ waarvoor hij de De Avonden Literatuurprijs ontving. Een jaar later werd werk van hem opgenomen in de bloemlezing Maximaal, die Howard Krol (onder de naam Arthur Lava) voor de uitgeverij samenstelde. In 1993 volgde bij In de Knipscheer zijn eerste prozaboek ‘Mijn leven als museum’ en in 2002 en 2004 de bundels (beide met muziekcd) ‘Simpele ziel’ en ‘De Grote Vakantie’. In 1996 was hij een van de initiatiefnemers en redacteuren van ‘Van gelijke duisternis’, het postume officiële dichtersdebuut van zijn in 1991 overleden dichtersvriend Paul van der Steen – ook bij deze uitgeverij. Frank, dank voor al het moois dat je deed en ons gaf: een kring van menselijke warmte. – Franc Knipscheer
Meer over F. Starik op deze site

Menno Wigman

MennoWigman [foto Uitgeverij Prometheus]

Op 1 februari 2018 is dichter Menno Wigman op 51-jarige leeftijd overleden. Midden jaren negentig, toen Uitgeverij In de Knipscheer huisde aan het Singel in Amsterdam, was hij een paar jaar de redactionele rechterhand van uitgeverijredacteur Rob van Erkelens, die weer de rechterhand was geweest van Jos Knipscheer, die zich vanwege zijn broze gezondheid in de loop van 1993 met name fysiek moest terugtrekken uit de uitgeverij. In de Knipscheer was toen de uitgever van nog jonge dichters als Pieter Boskma, René Huigen en F. Starik en Menno Wigman voelde zich wel thuis binnen deze context. Met hem, met Rob van Erkelens en met Mirjam Vosmeer was het jeugdige elan weer even terug in de uitgeverij. Menno hield zich vooral bezig met ingezonden poëziemanuscripten, maar ook met het redigeren van vertalingen uit het Frans. Toen Jos Knipscheer in februari 1997 overleed en de uitgeverij noodgedwongen terugkeerde naar Haarlem kwam ook een eind aan deze ‘Amsterdamse’ redactie. Menno was een uiterst aimabel mens en een groot dichter. Als hij zijn gedichten voordroeg was dat voor mij telkens een indrukwekkende en ontroerende belevenis. Hij oogde altijd jongensachtig, leek de eeuwige jeugd te hebben.

Franc Knipscheer

Lees hier Inge Nicole Bak over Menno Wigman op Facebook

«Een bewijs van de kwaliteit van de Nederlandse dichtkunst.» – Graa Boomsma

VoorplatWiegKringOver ‘In de kring van menselijke warmte. Hommage aan Rogi Wieg’ voor NBD | Biblion, 24 juli 2017:
De titel van deze indrukwekkende poëziebundel – die meteen een bewijs is van de kwaliteit van de Nederlandse dichtkunst – komt van F. Starik. Andere bijdragen zijn van bekende dichters als Pieter Boskma, Maria Barnas, Menno Wigman en Joost Zwagerman. De laatste dichtte vlak voor Wiegs dood: ‘Ik probeer, mijn / vriend hij gaat niet dood. Rogi / komt in een gedicht terecht.’ Wieg zelf komt ook aan het woord: ‘Hier is het verhaal uit, / het was geen oefening / in doodmaken, maar / iets anders.’ Over dat ‘iets anders’ gaan alle gedichten: de demon in het hoofd. Zeer verzorgd uitgegeven hommage.
Lees hier de recensie
Meer over ‘In de kring van menselijke warmte. Hommage aan Rogi Wieg’
Meer over Rogi Wieg bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Elk met een eigen verhaal, een eigen beleving van Rogi Wieg of zijn gedichten.» – Ernst Jan Peters

VoorplatWiegKringOver ‘In de kring van menselijke warmte. Hommage aan Rogi Wieg (1962 – 2015)’ van Peter de Rijk (samenstelling), op MeanderMagazine, 11 juli 2017:
(…) De lang aangekondigde dood van Rogi Wieg heeft menig vers teweeg gebracht. Die gedichten zijn verzameld door Wiegs uitgeverij In de Knipscheer en gebundeld in de bloemlezing ‘In de kring van menselijke warmte. Hommage aan Rogi Wieg (1962 – 2015)’. Op de 154 bladzijden staan 107 gedichten van 100 dichters, gesorteerd op de alfabetische volgorde van hun voornaam. (…) Elk van de in de hommage opgenomen dichters heeft een eigen beeld op Rogi Wieg, op zijn leven, op zijn dood of op zijn werk. En het mag allemaal naast elkaar staan. Menno Wigman doet in het gedicht ‘Pijn’ een poging om ons als buitenstaanders duidelijk te maken welke heftige pijnen Rogi moet hebben gevoeld: ‘Half vijf. Hoe moet ik slapen op een mes? / Half vijf. Hoe kom ik uit dit lichaam weg?’ Daartegenover schrijft Walter Palm in het gedicht ‘Voor wie suïcide overweegt’ dat wie overweegt om te stoppen met het leven moet bedenken dat ‘ook jij weer kunt opbloeien / als deze tegenwind draait en je zeilen bollen’.
Lees hier de recensie
Meer over ‘In de kring van menselijke warmte. Hommage aan Rogi Wieg’
Meer over ‘Even zuiver als de ongeschreven brief’
Meer over Rogi Wieg bij Uitgeverij In de Knipscheer

Tribute to Rogi Wieg during Poetry International in Rotterdam.

VoorplatWiegKringOver ‘In de kring van menselijke warmte. Hommage aan Rogi Wieg’ op Embassy of Hungary, 14 juni 2017:
On Thursday evening 1 June, more than ten poets paid a tribute to the Dutch-Hungarian poet, artist, translator and poet critic Rogi Wieg (1962 – 2015) during the Rotterdam-based festival Poetry International. The tribute, during which nine poets read out pieces of poetry for Rogi Wieg, also included the launch and presentation of the collection “In een kring van menselijke warmte” [In a Circle of Human Warmth], published by In de Knipscheer. The book includes poems for Rogi Wieg by one hundred Dutch poets. The evening was presented by Volkskrant editor Arjan Peters. Before the poets came on stage, which included Albert Hagenaars, Ezra de Haan, Tsead Bruinja, Maria Barnas, Menno Wigman (who also read out a poem by F. Starik), Ellen Deckwitz (who also read out a poem by Vrouwkje Tuinman), Mischa Andriessen, Emma Crebolder and Thomas Möhlmann, Ambassador Kocsis shortly addressed the audience. (…)
Read more
Meer over ‘In de kring van menselijke warmte. Hommage aan Rogi Wieg’
Meer over Rogi Wieg bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Een hommage aan Rogi Wieg.»

VoorplatWiegKringOver ‘In de kring van menselijke warmte’ van Peter de Rijk (sam.) in De Volkskrant, 10 juni 2017:
Twee jaar geleden stierf de dichter Rogi Wieg, op 52-jarige leeftijd. In de bundel ‘In de kring van menselijke warmte’ brengen honderd dichters (collega’s, vrienden, liefhebbers) hem een hommage. In het titelgedicht blikt F. Starik terug op de keer bij een eenzame uitvaart dat Wieg van de uitvaartleider het advies kreeg alles toe te vertrouwen ‘aan de schoot/ van uw onderbewustzijn en als u dan geslapen heeft, meneer Wieg/ bent u de volgende ochtend weer schoon. Is alles weg./ Ik betwijfel dat, maar wat ik niet betwijfel: ik heb hen beiden liefgehad. / En ze zijn allebei dood.’
Bekijk hier de vermelding in rubriek ‘Signalementen’
Meer over ‘In de kring van menselijke warmte. Hommage aan Rogi Wieg’
Meer over Rogi Wieg bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Wat een mooi initiatief, wat een zorgvuldige bloemlezing .» – Karel Wasch

VoorplatWiegKringOver ‘In de kring van menselijke warmte. Hommage aan Rogi Wieg’ op Leestafel, 6 juni 2017:
Het is niet verwonderlijk dat er nu een hommage is verschenen aan Robert Gabor Charles Wieg (1962-2015) die bekend werd als Rogi Wieg. Hij was een uitzonderlijk talent, schilderde, had een korte opleiding als musicus gevolgd, was uiterst begaafd op het gebied van mathematica en fysica en wierp zich later op het schrijven, hoewel hij ook bleef schilderen. (…) Zowel korte verhalen als biografische schetsen maar ook gedichten schreef Wieg. Na allerlei rellen over de toewijzing van zijn kind raakte Wieg in depressies gedompeld. Daar zou hij nooit helemaal uitkomen ondanks medicijnen, shocktherapieën en de hulp van diverse psychiaters, therapeuten en goedwillende vrienden en vriendinnen. Hij leefde al een tijd samen met de Hongaarse schilderes Abys Kovács toen hij besloot tot euthanasie. (…) Een aantal dichters werd bereid gevonden om een gedicht in te leveren ter nagedachtenis aan Wieg. (…) Bekende dichters, die meewerkten zijn o.a. Barney Agerbeek, Hans Plomp, Maria Barnas, Ingmar Heytze, Inge Boulonois, Alja Spaan, Tsead Bruinja, Ellen Deckwitz, Remco Ekkers, Thomas Möhlmann, F.Starik, Karel Wasch, Menno Wigman, Ezra de Haan, Victor Vroomkoning en Joost Zwagerman. (…) Wat een mooi initiatief van uitgever In de Knipscheer, wat een zorgvuldige bloemlezing samengesteld door Peter de Rijk. Het verdriet over Rogi’s verdwijnen blijft.
Lees hier de recensie
Meer over ‘In de kring van menselijke warmte. Hommage aan Rogi Wieg’
Meer over Rogi Wieg bij Uitgeverij In de Knipscheer