Gedicht van Trefossa [1]

voorplatSilence75In zijn bijna dagelijkse Facebookbericht memoreert Wim van Til, oprichter van en coördinator bij Poëziecentrum Nederland, de geboorte- en sterfdagen van Nederlandstalige dichters. Het is vandaag (3 februari 2021) de sterfdag van Nico Verhoeven en Trefossa (1916-1975). Bij wijze van gedenken kiest Wim van Til voor het gedicht ‘Gronmama’ van Trefossa, Uitgeverij In de Knipscheer publiceerde dit gedicht in haar bloemlezing ‘De stilte van het ongesproken woord’ (In de Knipscheer, 2014).

Gronmama

mi a no mi
solanga mi broedoe
foe joe a n’ e troeboe
na ini den doesoen tité foe mi skin.

mi a no mi
solanga mi loetoe
n’e saka, n’e soetoe,
mi gronmama, te na joe ati.

mi a no mi
solanga m’ no krari
foe kibri, foe tjari
joe gersi na ini mi djodjo.

mi a no mi
solanga j’ n’ e bari
j’ prisir ofoe pen
na ini mi sten.

(ik ben niet ik/zolang mijn bloed/voor jou niet vertroebelt/in de duizenden draden van mijn lijf.//ik ben niet ik/zolang mijn wortels/niet zakken, niet schieten,/ mijn grondmoeder, tot in jouw hart.//ik ben niet ik/zolang ik niet klaar sta/om te verbergen, om te dragen/ jouw beeltenis in mijn ziel.// ik ben niet ik/zolang jij niet schreeuwt/van genot of pijn/in mijn stem.)

Meer over ‘Gronmama’
Meer over Trefossa bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over ‘De stilte van het ongesproken woord’

«Een poëtisch en muzikaal monument voor drie grote Surinaamse dichters.» – Ezra de Haan

voorplatSilence75Over ‘De stilte van het ongesproken woord’ op Literatuurplein.nl, 29 augustus 2014:
De stilte voor het ongesproken woord is een poëtisch en muzikaal monument voor drie grote Surinaamse dichters. Door ook aandacht te geven aan informatie over de dichters, met name de getuigenissen die soms zeer persoonlijk zijn, krijgt de lezer meer begrip voor de impact die Dobru, Trefossa en Shrinivāsi hadden en hebben op de Surinaamse samenleving. De muzikale bewerking van de gedichten is divers als Suriname. De impact van het gezongen woord geeft een extra dimensie aan de gedichten. Niet snel vergeet je de stemmen van Raj Mohan en Julya Lo’ko. Wellicht is dit project het begin geweest van iets moois. Surinaamse dichters die voor een tweede Stilte van het ongesproken woord in aanmerking komen zijn: Jit Narain, Michaël Slory en Edgar Cairo.
Lees hier de recensie
Meer over ‘De stilte van het ongesproken woord’

«Indrukwekkende uitgave met interessante interviews, schitterende foto’s en een fantastische dvd.» – Brede Kristensen

voorplatSilence75Over ‘De stilte van het ongesproken woord’ in Ñapa (Amigoe), 16 augustus 2014:
De Surinaamse componist Dave MacDonald heeft het initiatief genomen om een drietal belangrijke Surinaamse dichters met ondersteuning van muziek en interviews voor het voetlicht te brengen. Het gaat om de poëzie van Trefossa (1916-1975), Shrinivasi (1926) en Dobru (1935-1983). De meeste in de bundel opgenomen gedichten zijn in het Sranan geschreven. De vertalingen in het Nederlands zijn vaak subliem. Hein Eersel vertelt over het leven van Henri de Ziel, die dichtte onder de naam Trefossa. (…) Vervolgens Dobru. De naam betekent in het Sranan ‘dubbel’ en is afgeleid van de initialen van zijn werkelijke naam Robin Raveles. Cynthia Abrahams schetst een beeld van een actieve en geëngageerde man, die al vroeg opkwam voor het Sranan. Alhoewel hij zich inzette voor de jonge natie Suriname, is er bij hem geen zweem van enghartig provincialisme te bespeuren. (…) De derde dichter die in de bundel aan bod komt is de ook op Curaçao bekende Shrinivási (pseudoniem van Martinus H. Lutchman). Zijn poëzie is van een uitzonderlijke kwaliteit. Geert Koefoed schreef een mooie inleiding over het werk van Shrinivasi tegen de achtergrond van zijn levensloop. (…) Eigenlijk is er geen muziek nodig om deze melodie te laten klinken. Maar MacDonald en mede-componist Robin van Geerke beseften heel goed dat muziek als toegangspoort tot poëzie kan functioneren. Mits die muziek niet alle aandacht naar zichzelf wil trekken. Dat gebeurt ook niet. De muziek, in verschillende kleurrijke genres, oefent hier een ondersteunende werking. ‘Ze zochten naar de stilte tussen de woorden’ constateert inleidster Ismene Krishnadath. Luisterend naar de muziek en de vaak intrigerende voordracht van de gedichten, denk ik dat veel mensen door de poort zullen gaan om te ontdekken wat deze Surinaamse dichters ons allemaal te vertellen hebben. Ook als we niet uit Suriname komen, want de universele betekenisdimensie is overal aanwezig.
Lees hier en hier de recensie in de krant en hier als worddocument
Meer over De stilte van het ongesproken woord

«Een mooie dubbeluitgave – boek en dvd – rond het werk van Trefossa, Shrinivási en Dobru.» – Joop Leibbrand

voorplatSilence75Over ‘De Stilte van het Ongesproken Woord’ op MeanderMagazine, 22 mei 2014:
Onder de subtitel ‘Drie Surinaamse dichters op muziek gezet’ verscheen onlangs een mooie dubbeluitgave – boek en dvd – rond het werk van Trefossa, Shrinivási en Dobru, dichters die, mede omdat ze in een sterke orale traditie staan, geworteld zijn in het collectieve geheugen van de Surinamers. Samenstellers Cynthia Abrahams (eindredactie), Hein Eersel en Geert Koefoed behandelen na enkele algemene inleidingen de drie dichters in afzonderlijke hoofdstukken, waarbij naast uiteraard een gedichtenkeuze, persoon en werk door middel van biografische overzichten, korte essays en interviews met personen die er in cultureel Suriname toedoen, ruimschoots worden belicht. Trefossa is onlosmakelijk verbonden met de verheffing van het minderwaardig geachte negerengels tot het literaire Sranan. Van zijn gedichten spreekt vooral ‘gronmama’ aan, met de beginstrofe ‘Ik ben niet ik’. Op de dvd is het een van de beste nummers geworden, verrassend gezongen door Martin Buitenhuis, leadzanger van Van Dik Hout. (…) Een van de aardigste bijdragen over Shrinivási is het korte gesprek dat Geert Koefoed over hem voerde met dichter-zanger Raj Mohan. Waarom heeft Nederland deze dichter niet omarmd? (…) Dobru was van de drie degene met de duidelijkste revolutionaire inslag. (…) Lang niet altijd heeft een bijgevoegde cd of dvd ook echt een toegevoegde waarde. Bij Silence of the Unspoken Word is dat volstrekt anders, want je zou deze dvd best als hoofdaankoop kunnen beschouwen en dan het boek als bonus. Het betreft een speciale registratie in het Amsterdamse BIM-Huis, met veel plezier en grote inzet professioneel gedaan. Beslist een aanrader, dit hele project!
Lees hier de recensie
Meer over ‘De Stilte van het Ongesproken Woord’/‘Tiri fu den wortu… di no taki’/‘Silence of the Unspoken Word’

‘Gronmama’ van Trefossa ook op muziek gezet door Jojo León


‘Gronmama’, een van de bekendste gedichten van de Surinaamse dichter Trefossa, is onlangs op muziek gezet door Dave MacDonald op de dvd ‘Silence of the Unspoken Word’, die deel uitmaakt van de boekuitgave ‘De stilte van het ongesproken woord’ (april 2014), door een band bestaande uit coryfeeën uit onder meer de Surinaamse en Antilliaans muziekscene en met zang van Martin Buitenhuis en voordracht van Zanillya Farrell. In 2013 werd ‘Groundmother’, een hartverscheurende Engelstalige versie van Trefossa’s gedicht met een stampend Indiaans ritme, op cd gezet door de Nederlandse singer-songwriter Jojo León op zijn debuutcd ‘Minstrel of the Moon’ met als medemuzikanten o.a. Jos Haagmans, Richard Wallenburg.

Groundmother, I am not I, as long as you don’t cry out, with joy or with pain, in my voice!
Gronmama, ik ben niet ik, als jij het niet uitschreeuwt, van vreugde of pijn, in mijn stem!

Meer over Trefossa

Meer over ‘De stilte van het ongesproken woord’

Meer over Jojo León