Els de Groen met ‘Kinderspel’ genomineerd voor de Rob de Vos-prijs 2024


     (Foto Henk de Groen)

Els de Groen (1949) is sinds 2009 fulltime schrijver en dichter. Op haar naam staan meer dan vijftig boeken en de dichtbundels: ‘Wakker vallen’ en ‘Hebben mollen weet van zonsondergangen?’  Een aantal van haar gedichten is vertaald in het Zuid-Afrikaans en het Arabisch. Met haar gedicht ‘Kinderspel’ was zij een van de tien genomineerden voor de Rob de Vos-prijs 2024 (winnaar Monique Leferink Op Reinink).

Kinderspel

Handen omhoog of ik schiet, jubelde ik als
kind, een houten geweer in de aanslag.
Boevenvanger is een nobele rol.

Maar volwassenen casten anders. Ze gaven
me dubbelrollen, tot ik gevangene
en vanger ineen was.

Volwassenen spelen vals. Hun boeventronies
zijn glad, hun engelengezichten morsig
en hun geweren echt.

Hoe graag zou ik weer sheriff zijn die ’s avonds
door zijn moeder aan tafel werd geroepen.
Ouderdom rimpelt geluk.

Jurycommentaar van Onno-Sven Tromp: In het gedicht ‘Kinderspel’ vindt een interessante omkering plaats: het kinderspel met een houten geweer vindt plaats in de werkelijkheid en volwassen met hun echte geweren spelen vals. Zo kijkt de ik-persoon in het gedicht met enige weemoed terug naar de kindertijd en naar het contrast tussen die vrije tijd en het bestaan als volwassene, waarin de ik zich een ‘gevangene en vanger ineen’ voelt. Weinig kans meer om de verbeelding haar gang te laten gaan. Het verglijden van de tijd en het noodgedwongen volwassen worden vormen samen de overmacht waartegen de ik in het gedicht geen weerstand heeft kunnen bieden. ‘Kinderspel’ is een mooi, eenvoudig gedicht in klare taal. Het telt geen woord te veel en pretendeert niet meer te zijn dan het is.

Bron
Meer over Els de Groen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Je gedichten lijken gemakkelijk en vlot geschreven, soms als vrij vers, soms met eindrijm.» – Cora de Vos

Els 4Over ‘Wakker vallen’ en ‘Hebben mollen weet van zonsondergangen?’ van Els de Groen op Meander, 6 juli 2023:
(…) ‘Elk gedicht ontstaat uit een ingeving, een intrigerende gedachte die zich aan me opdringt en me pas weer loslaat als ik er vorm aan gegeven heb. Hoe origineel de gedachte ook is, vorm is cruciaal. Poëzie is muziek en moet vloeien. In een gedicht over de zee heb ik middenrijm gebruikt om de golfslag hoorbaar te maken, maar er is ook poëzie die zich niet leent voor rijm. Verder speel ik graag met woorden en klanken. Taal is een onuitputtelijke bron.’ (…) ‘Ik ben poëzie gaan schrijven toen ik tijdens de Balkanoorlog door Joegoslavië reisde. Ik kon mijn verbijstering niet ophouden tot ik mijn boek had voltooid. Ik moest mijn gedachten ordenen; poëzie is de trap naar het diepst van je ziel. Die filosofische component is voor mij altijd heel belangrijk. Niet voor niets is mijn lievelingsdichter Wisƚawa Szymborska. Maar ook haar humor waardeer ik. Onbevangen blijven is moeilijk, maar relativeren verlicht. De mooiste definitie van humor vind ik: als je toch moet lachen.’ (…)
Lees hier het interview ‘Poëzie is de trap naar het diepst van je ziel’ op Meander
Meer over ‘Wakker vallen’
Meer over ‘Hebben mollen weet van zonsondergangen?’
Meer over Els de Groen bij Uitgeverij In de Knipscheer

Drie gedichten bij de presentatie van ‘Even kaas halen’

VoorplatKaas-75Op de presentatie van ‘Even kaas halen’ van Els de Groen in de Pletterij, 6 juli 2023:
Bij de presentatie van de novelle ‘Even kaas halen’ in de Pletterij op 2 juli 2023 las auteur Els de Groen drie gedichten rijmend met het thema van ‘Even kaas halen’. De gedichten zijn getiteld ‘Toneel’, ‘Ja hoor’ en ‘Vragen’. Het gedicht ‘Ja hoor’ werd op 6 juli 2023 ook gepubliceerd in Meander, het Literair e-magazine voor Nederlandstalige poëzie bij een interview dat Cora de Vos met haar had over haar verschenen bundels ‘Wakker vallen’ en ‘Hebben mollen weet van zonsondergangen?’ Op haar vraag ‘Over toekomst gesproken, wat kunnen we nog van jou verwachten, welke schrijfplannen heb je?’ volgt dit antwoord van Els de Groen: ‘Er zijn al veel nieuwe gedichten, maar met Even kaas halen heb ik de voorrang aan proza gegeven. Even kaas halen is een novelle en het deels autobiografische verhaal van een oma die het contact met haar kleinkinderen heeft verloren. Een afschuwelijke ervaring waarvan ik ziek ben geweest, nog ben. Alleen al in Nederland heb ik zo’n twintigduizend lotgenoten. Geen grootouder praat er graag over, waardoor het nog moeilijker wordt het taboe te doorbreken. In onze samenleving wordt veel geappt en gechat, maar te weinig gesproken. We moeten taliger worden en vooral de tijd daarvoor nemen.’
Lees hier de drie gedichten
Lees hier het interview in Meander
Kijk hier naar de presentatie
Meer over ‘Even kaas halen’
Meer over Els de Groen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Zorgvuldig gecomponeerde mini-verhaaltjes.» – Frans August Brocatus

VooprlatMollenOver ‘Hebben mollen weet van zonsondergangen?’ van Els de Groen op De Auteur, 16 juni 2021:
(…) In deze fraaie bundel regeren de dieren. (…) Er zijn veel kooien in de wereld: symbolische in de vorm van sleur en fysieke kooien met tralies. De meest hermetische kooi is misschien wel de hokjesgeest die ons denken gevangenhoudt en ons blind maakt voor samenhang. Wie de kooi opent, weet dat olifanten, kikkers, libellen en bultruggen met elkaar te maken hebben. Haar gedichten zijn zorgvuldig gecomponeerde mini-verhaaltjes die getuigen van een fijne observatie en aparte inzichten. Ze stemmen ons, mensen, tot nadenken. Vanuit de dieren worden lijntjes uitgezet naar de mensen, de dagdieren. Illustrator en politiek tekenaar Len Munnik zorgde voor prachtige, sobere, hier en daar van een wolkje kleur voorziene tekeningen en/of mini-schilderijtjes.
‘De Auteur’ is een driemaandelijks tijdschrift van de Vereniging van Vlaamse letterkundigen
Lees hier de recensie op het blog van de Vereniging: ‘De Boekhouding’
Meer over ‘Hebben mollen weet van zonsondergangen?’
Meer over Els de Groen bij Uitgeverij In de Knipscheer

Gedicht van Els de Groen vertaald in het Indonesisch

VooprlatMollenUit ‘Hebben mollen weet van zonsondergangen?’ van Els de Groen op Nederlandse poëzie in het Indonesisch, 3 maart 2021::
Op ‘Suara suara dari utara’ (‘Stemmen uit het noorden’), het blog Puisi Belanda, is op 3 maart 2021 het gedicht ‘Een tekening’ in een Indonesische vertaling van Siti Wahyuningsih en Albert Hagenaars geplaatst. Het gedicht is afkomstig uit de bundel ‘Hebben mollen weet van zonsondergangen?’. Het is het 212de gedicht in een almaar groeiende digitale poëziereeks van een keur van Nederlandstalige dichters.
Lees hier het gedicht ‘Een tekening’ in het Nederlands en in het Indonesisch
Meer over ‘Hebben mollen weet van zonsondergangen?’
Meer over Els de Groen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Luchthartig met een vleugje ironie, maar daardoor komt de boodschap wel keihard binnen.» – Maurice Broere

VooprlatMollenOver ‘Hebben mollen weet van zonsondergangen?’ van Els de Groen op MeanderMagazine, 28 december 2020:
‘Huidhonger’ is een woord dat de laatste maanden vaak te horen is. Covid-19 heeft toegeslagen en het gevolg is dat we elkaar niet meer mogen aanraken. Allerlei gewoontes bij begroeten zijn doorbroken en dat kost velen moeite. In dit gedicht komt wel een bijzondere vorm van huidhonger voor die nog een stap verder gaat dan het gemis van een handdruk, een schouderklop of een afscheidskus. Het vers werkt prachtig naar een climax. (…) Mooie zinnen, waarin geen woord te veel staat. (…) Het sonnet ‘Jachtoffers’ is opgebouwd uit tegenstellingen, waardoor contrast ontstaat. De derde strofe is prachtig door de compactheid en de assonanties (door, kogel, dood / katern, bekendmaakte, hare). (…) ‘Verdinging’ staat niet in Van Dale, maar uit de context begrijp je onmiddellijk wat de betekenis is, in dit verband betekent het van een dier een ding maken. Hier ook weer de tegenstelling als stijlmiddel. (…) De dichter probeert ons bewust te maken waar we mee bezig zijn en wat er namens ons gebeurt. Het is absoluut geen betweterig, drammerig werk, ook niet zwaarmoedig of sentimenteel eerder luchthartig met een vleugje ironie, maar daardoor komt de boodschap wel keihard binnen. Interessante bundel die het lezen dubbel en dwars waard is. (…) De bundel is mooi vormgegeven met illustraties van cartoonist Len Munnik die onlangs de Inkspotprijs 2020 won. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Hebben mollen weet van zonsondergangen?’
Meer over Els de Groen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Wat een prachtige bundel.»

VooprlatMollenOver ‘Hebben mollen weet van zonsondergangen?’ van Els de Groen in Werelddier, Winter 2020, nr. 124, december 2020:
De gedichtenbundel Hebben mollen weet van zonsondergangen? is niet Els de Groens eerste boek over dieren. Ze begon al veel eerder met schrijven over dieren, en kaartte daarbij onderwerpen aan zoals de vossenjacht, pelsdierfokkerijen en de intensieve veehouderij, omdat ze vond dat dat moest veranderen. ‘Al ruim dertig jaar geleden heb ik megastallen bezocht en ik ben toen erg geschrokken. Daar moet echt een eind aan komen!’, zegt Els. ‘Koalabeertjes vinden we vertederend, varkens niet… waarom niet? Ik zie dieren als medebewoners van een planeet die gevaar loopt door menselijke overconsumptie.’ En precies vanwege dat punt besloot Els de Groen deze bundel te maken. ‘Ik hoop dat mensen door het lezen ervan gaan nadenken over hun houding ten aanzien van dieren.’ Inspiratie voor de gedichten haalde Els vooral uit eigen observaties. ‘Veel gedichten, bijvoorbeeld over eekhoorns en uilen, komen voort uit mijn ervaringen in Nederland. Je hoeft echt niet op safari om spannende dingen te zien.’ Zelf heeft Els geen lievelingsdier, alhoewel… ‘Met mijn oude kat Joris kon ik prima communiceren. Op zijn kats natuurlijk. Als je de lichaamstaal van dieren begrijpt, wordt de omgang opeens interessanter. Je gaat zelfs karakters onderscheiden, want de ene poes is echt de andere niet en dat geldt voor alle dieren. Juist vanwege hun verscheidenheid vind ik dieren zo interessant. Daarom wilde ik dat mijn bundel over zo veel mogelijk verschillende dieren ging. Niet uitsluitend over dieren die je kunt knuffelen, maar ook over insecten, krokodillen en olifanten.’ ‘Misschien is de kern van de bundel wel het gedicht Verdinging’, zegt Els. Het gedicht gaat over het feit dat we tegenwoordig geneigd zijn veel dieren als product te beschouwen: ‘In plaats van ons te verdiepen in dieren en ons te verwonderen over wat ze allemaal kunnen, maken we er producten van: een circusact, voedsel, medicijnen of schoenen. Dat gebeurt wereldwijd. Ook in het Westen gaat commercie boven dierenwelzijn. Dat moet echt anders.’
Meer over ‘Hebben mollen weet van zonsondergangen?’
Meer over Els de Groen bij Uitgeverij In de Knipscheer

Voor Joris (22). Gedicht van Els de Groen

VooprlatMollenIn zijn bijna dagelijkse Facebookbericht memoreert Wim van Til, oprichter van en coördinator bij Poëziecentrum Nederland, de geboorte- en sterfdagen van Nederlandstalige dichters. Vandaag (23 december 2020) zijn geboren Arnold Spauwen, Peter van Lier, Hans Kloos en Els de Groen (1949). Het is de sterfdag van Hermien Manger, Louis Th. Lehmann en Francis Verdoodt. Bij wijze van felicitatie/gedenken kiest Wim van Til voor een gedicht van Peter van Lier; uitgeverij In de Knipscheer kiest voor het gedicht ‘Voor Joris (22)’ van Els de Groen uit haar dit jaar bij deze uitgeverij verschenen bundel ‘Hebben mollen weet van zonsondergangen?’.

Voor Joris (22)

De merels hebben maling
aan onze poes gekregen
en hippen onbekommerd
voorbij – op zoek naar wormen.
Ze kijkt ze onbewogen na.
Voortaan komt gevogelte
uit de supermarkt.

Op haar beurt heeft ze maling
gekregen aan de merels.
Maar niet aan ons die wuiven
grimassen en wenken.
Gebarentaal – ze is doof.
Al jaren viert ze slapend
haar triomf met Oud en Nieuw.

Ze weet wel dat ze oud is.
Nog wil ze zich genietend
achter de oren krabben
wankelt en geeft op.
Onze poes vermenselijkt
zoals wij in de loop der
jaren zijn verpoesd.

Meer over ‘Hebben mollen weet van zonsondergangen?’
Meer over Els de Groen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Vindingrijk in verbeelding en pointe.» – Louis Smit

VooprlatMollenOver ‘Hebben mollen weet van zonsondergangen?’ van Els de Groen voor NBD / Biblion, 10 december 2020:
Gedichten over dieren. De dichteres (1949) is kinderboekenschrijfster en was van 2004 tot 2009 lid van het Europees Parlement (fractie Groenen/VEA). De gedichten, 49 in getal, gaan over een breed scala aan dieren. Sommige beschrijven het onrecht dat hun wordt aangedaan, andere geven meer een romantisch beeld van hun leven. Vindingrijk in verbeelding en pointe en vaak aandoenlijk en lief. Daarop sluiten de humoristische illustraties van Len Munnik naadloos aan, tekenaar voor onder meer Trouw en de Dierenbescherming. In de verantwoording hekelt de dichteres het superioriteitsgevoel van de mens, die dieren altijd heeft gebruikt en misbruikt en hun rechten heeft ontzegd. Het voorwoord is van Animal Rights. Een groot deel van de opbrengst van de bundel komt ten goede aan deze organisatie en aan World Animal Protection. De bundel is boeiend voor wie het goed meent met dieren en de boodschap in de gedichten apprecieert, en voor liefhebbers van dierenfabels en -gedichten (Aesopus, La Fontaine, Kees Stip).
Meer over ‘Hebben mollen weet van zonsondergangen?’
Meer over Els de Groen bij Uitgeverij In de Knipscheer

Gedicht uit ‘Hebben mollen weet van zonsondergangen?’ van Els de Groen op Laurens Jz. Coster

VooprlatMollenUit ‘Hebben mollen weet van zonsondergangen?’ van Els de Groen op Laurens Jz. Coster, 9 december 2020:
Redacteur Raymond Noë maakt voor het blog Laurens Jz. Coster elke werkdag een keuze uit een poëziebundel van een Nederlandstalig dichter. ‘Dichter van de dag’ is op deze 9de december Els de Groen (1949) van wie onlangs de (door Len Munnik geïllustreerde) dierengedichtenbundel ‘Hebben mollen weet van zonsondergangen?’ verscheen, haar 2de dichtbundel bij Uitgeverij In de Knipscheer. Het gekozen gedicht ‘Zij die gaan sterven’ is ook geplaatst op Neerlandistiek.nl.

Zij die gaan sterven

Beseft het laatste dier nog wat voor dier hij was?
Zal hij te rechter tijd nog in het water kijken
en, enig in zijn soort, met niets te vergelijken
de laatste partner vinden onderin een plas?

Als hij haar dorstig aanraakt, spat het spiegelglas
zodat de ander plots een zelfportret zal blijken.
Hoe tragisch het zou zijn, het zou hem ook verrijken
je eigen kop te kennen komt immers van pas.

Voortaan zal hij bevroeden wat voor lief te zoeken:
vier poten, zachte wangen en een slanke nek.
Ja, vader zal hij worden, zij een prachtig moeke.

Helaas het zoeken eindigt in een hok met hek
in observatieruimten en notitieboeken.
Want hij is echt de laatste, er is geen comeback.

Meer over ‘Hebben mollen weet van zonsondergangen?’
Meer over Els de groen bij Uitgeverij In de Knipscheer