Woordje ter herinnering aan Helen Knopper

foto HelenFranc Knipscheer bij de uitvaart van Helen Knopper, 12 december 2022:

«Beste aanwezigen,

In 1985 gaf Uitgeverij In de Knipscheer – de uitgeverij bestond bijna 10 jaar, we waren nog jong – het debuut uit van Hugo Pos, ‘Het doosje van Toeti’. Hugo Pos, gepensioneerd rechter, werd in dat jaar 72. Zouden we dat wel doen, een al zo’n oude auteur bij ons laten debuteren, hadden we ons afgevraagd. We hadden per slot naam gemaakt met jonge debutanten, generatiegenoten: Leon de Winter, Astrid H. Roemer, Marion Bloem, Herman Brusselmans. Maar ‘Het doosje van Toeti’ was een prachtige verhalenbundel en goed is goed ongeacht de leeftijd. Hugo Pos overleed in 2000 en hij had toen bij deze uitgeverij 15 bundels kwatrijnen en verhalen op zijn naam staan en de met de E. du Perron-prijs bekroonde autobiografie ‘In Triplo’. Wat ik in 1985, ik was toen 38, me voor het eerst realiseerde, en zo ontzettend troostrijk vond, was dat je kennelijk op je 72ste nog een nieuwe carrière kunt beginnen. Niet dat ik dat van plan was, maar de idee dat dat kon bracht me wel op mijn gemak.

De eerste keer dat ik de naam Helen Knopper tegenkwam was toen ik als redacteur begin jaren zeventig werkte voor een boekenclub. In hun programmaonderdeel literatuur werden enkele door Helen Knopper vertaalde titels opgenomen van de Amerikaanse hippieschrijver Richard Brautigan. Een paar jaar later zou ook mijn broer Jos Knipscheer, alweer ruim 25 jaar geleden overleden, een roman van Brautigan vertalen. De tweede keer dat ik de naam Helen Knopper bewust tegenkwam was nadat Uitgeverij In de Knipscheer in 1976 net begonnen was en we in het fonds van de eveneens piepjonge Uitgeverij Loeb & Van der Velden o.a. de titel ‘De Vertellers’ tegenkwamen samengesteld door beide uitgevers met daarin verhalen van o.a. Hester Albach, Peter Andriese, Jan Cremer, Hans Dorrestijn, Heere Heeresma, Eelke de Jong, Theo Kars, Laurie Langenbach, Guus Luijters en ook Helen Knopper, schrijvers die rond die jaren zeventig furore maakten. Ieder ging zijn en haar weegs. De derde keer dat Helen Knopper bij mij in beeld kwam was toen ik in 1977 recensies las over haar titel ‘Een onfatsoenlijk afscheid’.

Zo’n zeven jaar geleden ontving de uitgeverij een manuscript van Helen Knopper met de titel ‘Het loopt het ademt het leeft’. Ze was inmiddels 80. Weer vroegen we ons af: zouden we dat wel doen?
Haar laatste, twintigste boek was na een schrijverscarrière van ruim dertig jaar toch al verschenen in 1997? Tachtig jaar oud! Wie zit daarop te wachten? Is dat nog te verkopen? Maar het was een prachtig boek en goed is goed ongeacht de leeftijd. We nodigden haar uit op de uitgeverij en wat me daarvan vooral nog bijstaat was dat ze vertelde dat toen ze dik in de zeventig was zich op de Universiteit van Amsterdam had ingeschreven en psychologie was gaan studeren. Dat was voor mij weer zo’n Hugo Pos-momentje. Ik was op dat moment 68 en bedacht me dat Helen Knopper op die leeftijd pas jaren later zou beginnen aan een universitaire studie. En ik vond dat zo ontzettend troostrijk. Niet dat ik dat zou kunnen of willen, maar de idee dat dat überhaupt een optie was stemde me wel optimistisch. Die moed, die vrijheid die daaruit sprak bewonder ik in haar tot op de dag van vandaag. U weet hoe het verder ging. ‘Het loopt het ademt het leeft’ kwam uit in 2016, een heruitgave van ‘Een onfatsoenlijk afscheid’ in 2018 en later dat jaar ‘Het onbesproken beeld’. In 2019 verscheen de omvangrijke essay- en verhalenbundel ‘Het brandende huis’, misschien wel haar literaire testament, en vorig jaar, in 2021, haar laatste boek ‘En dan nog de liedjes’.

Het zal niet moeilijk zijn de herinnering aan Helen Knopper levend te houden.
Van haar boek ‘Het brandende huis’ heb ik een paar doosjes meegenomen. Eenieder hier aanwezig mag als herinnering aan Helen een exemplaar daarvan meenemen.»

Meer over Helen Knopper bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Roni Klinkhamer: De kunstenaar is taal.» – Ronald Ruseler

RoniKlinkhamerOver Roni Klinkhamer door Ronald Ruseler in ‘Roni Klinkhamer – Brug tussen droom en werkelijkheid’, 23 november 2020:
Voor de Amerikaanse dichter Gregory Corso was de performancekunstenaar en auteur Roni Klinkhamer (1951) The ABC-kid, Allen Ginsberg noemde haar my little sister, fonkelend viel de eenmalige ontmoeting met de cineast Jan Vrijman op zijn plaats en er was een bijzondere band met de schrijver Heere Heeresma. De hartslag van een hele na-oorlogse generatie had The Beat. In Paradiso moest je zijn, op One World Poetry, de Engelenbak of De Lantaarn/ Het Venster in Rotterdam. Roni Klinkhamer stond met haar werk op alle podia die voor de jaren ’70 en ’80 van de vorige eeuw belangrijk waren. Voor het Shaffy Theater, waar ze ook optrad, was haar werk te veel performance en De Appel art centre waar in de jaren ’70 installaties, mediakunst en performances als nieuwe kunstvormen werden gepresenteerd verwees haar naar het Shaffy Theater omdat leven, werk en publiek voor haar één waren. De Appel vond dat passé. Kortom de kunst van Roni Klinkhamer ondervond weerklank en afwijzing. (…)
Lees hier verder
Meer over Roni Klinkhamer op deze site

«Goed beeld van het sprankelend en turbulent leven.» – Roger Nupie

Hans PlompDeBesteOver ‘Dit is de beste aller tijden’ van Hans Plomp in De Auteur (De Boekhouding), 27 maart 2018:
(…) ‘Dit is de beste aller tijden’ is een ruime bloemlezing uit het poëtische oeuvre van Hans Plomp. Tevens is er een selectie van zijn vertalingen van gedichten van o.a. Yvan en Claire Goll, Samuel Taylor Coleridge, T. S. Eliot en Artur Rimbaud opgenomen en – beslist even interessant – poëzie uit India en Iran. (…) De levensschets van Peter de Rijk, in de vorm van een monoloog van Plomp zelf, geeft een goed beeld van het sprankelend en turbulent leven van de dichter, die stelt deze behoorlijk afschuwelijke tijd toch te ervaren als de beste aller tijden. (…) Een pluim voor samensteller Peter de Rijk, die al eerder een bloemlezing van Rogi Wieg bezorgde, ‘Even zuiver als de ongeschreven brief’ (2015), gevolgd door ‘In de kring van menselijke warmte. Hommage aan Rogi Wieg’ (2017), met meer dan 100 gedichten van voormalige uitgevers, vrienden en collega’s van Rogi Wieg. (…)
Lees hier de recensie
Lees meer over ‘Dit is de beste aller tijden’
Meer over Hans Plomp bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Vlot leesbaar, realistisch en herkenbaar.» – Iris Stekelenburg-van Halem

VoorplatClaireObscure-75Over ‘Claire Obscure’ van Peter Andriesse voor NBD | Biblion, 9 november 2017:
Zes erotische verhalen die volgens de auteur (1944) redelijk autobiografisch zijn. (…). Soms gaan ze ethisch gezien wel heel ver en kan dat ontsproten zijn aan de fantasie van de auteur. (…) Het is echter zo beschreven, dat het nergens obsceen wordt. Vlot leesbaar, realistisch en herkenbaar. De verhalen spelen zich af in de huidige tijd op diverse locaties in de wereld: van het Amstel Hotel en Sumatra tot Bangkok. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Claire Obscure’
Meer over Peter Andriesse bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Zeker aanschaffen en meerdere malen lezen.» – Hans Franse

Hans PlompDeBesteOver ‘Dit is de beste aller tijden. Een bloemlezing uit vijftig jaar dichtwerk’ van Hans Plomp op MeanderMagazine, 8 augustus 2017:
(…) De poëzie van Hans Plomp is uiterst helder, zijn taalgebruik eenvoudig, zijn woordkeus alledaags, wat ook logisch is gezien zijn bijdrage aan het ’Manifest van de jaren zeventig’, waarin de uitdrukking ‘nieuwe wartaal’ voorkomt, waarmee deze groep schrijvers zich tegen de Vijftigers afzette. (…) Een deel van deze bloemlezing is gewijd aan vertalingen die Plomp maakte. Het taalgebruik van zowel de Europese als de exotische gedichten was prachtig. Ik heb een paar gedichten in de oorspronkelijke taal nagezocht en geconstateerd dat de vertalingen niet alleen mooi taalgebruik opleveren, maar ook goed zijn. (…) De levensschets, opgeschreven door Peter de Rijk, is als een monoloog van Hans Plomp zelf. Lees eerst de levensschets. Daarna de poëzie en dan nog eens de levensschets. (…) De levensschets is verhelderend. Wie kennis wil nemen van poëtische reacties op grote maatschappelijke bewegingen, moet deze bloemlezing zeker aanschaffen en meerdere malen lezen.
Lees hier de recensie
Lees meer over ‘Dit is de beste aller tijden’
Meer over Hans Plomp bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Optimistische toon.» – André Oyen

Hans PlompDeBesteOver ‘Dit is de beste aller tijden’ van Hans Plomp op Ansiel, 23 juni 2107:
Hans Plomp (Amsterdam, 29 januari 1944) is een vermaard Nederlands schrijver en dichter. Samen met collega-schrijver Gerben Hellinga was hij de drijvende kracht achter het van de slopershamer redden van Ruigoord. (…). Hij studeerde Nederlands, en was aanvankelijk leraar, maar werd actief in de Provo-beweging en gaf zijn baan op. Hij debuteerde in 1968 met ‘De ondertrouw’, een sleutelroman over zijn vriendschap met Gerard Reve en Johan Polak, maar werd pas echt bekend door ‘Het Amsterdams dodenboekje’ (1970). In datzelfde jaar publiceerde hij met Peter Andriesse, Heere Heeresma en George Kool een ‘Manifest voor de jaren zeventig’, waarin de groep zich afzet tegen gevestigde auteurs en tegen de door hen als Nieuwe wartaal afgewezen experimentele literatuur die in die tijd nogal in opgang was. (…) Naast zijn werk als schrijver en dichter stelde Plomp bundels samen en is hij actief geweest als vertaler. Hij vertaalde boeken van onder anderen James Purdy, George Steiner en Amos Tutuola. (…) En nu is er een selectie uit 50 jaar dichtwerk Dit is de beste aller tijden, samengesteld en van een levensschets voorzien door Peter de Rijk. De bundel zet zeer optimistisch in met: ‘Dit is de beste aller tijden’, en verlaat eigenlijk nergens meer die optimistische toon. (…)
Lees hier en hier de recensie
Lees meer over ‘Dit is de beste aller tijden’
Meer over Hans Plomp bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Johan Polak leefde in een eindtijd, terwijl ik een nieuwe tijd zag gloren.» – Hans Plomp

Hans PlompRGB3N.a.v. de biografie J.B.W.P., het leven van Johan Polak van Koen Hilberdink halen Jan Siebelink en Hans Plomp in Argus herinneringen op aan deze legendarische uitgever, classicus en mecenas.

Hans Plomp (1944) over 1962, zijn periode met uitgever Johan Polak, in Argus [jrg. 1 nr.7], 30 mei 2017:
(…) Zijn vriendschap toonde Johan Polak op veel manieren. Hij vond woningen voor mij, kocht auto’s en schonk mij een maandelijkse toelage. Bovendien bedacht hij bijzonder moeilijke opdrachten voor mij, zoals het vertalen van ‘Language and Silence’, van de pessimistische filosoof George Steiner. Ook ‘Color of Darkness’ van James Purdy, schepper van een zwartgallig, genadeloos homo-erotisch universum, vertaalde ik in zijn opdracht. (…) Samen bezochten we George Steiner, Roland Holst en J.C. Bloem. (…) Intussen schreef ik aan mijn eerste roman ‘De ondertrouw’, een somber herenboek. Deze ging voornamelijk over mijn relatie met Johan. Ik las de nieuwe stukken steeds aan hem voor. Hij vond het erg goed, maar wilde het niet uitgeven. Hij zei: ‘Dan denkt iedereen dat het vriendjespolitiek is.’ Ik debuteerde in België bij Manteau, in de Vijfde Meridiaanreeks van Julien Weverbergh. (…) Duidelijk is de cynische invloed van Reve, Purdy en Heere Heeresma, een andere literaire vriend. Ik dweepte met Gustav Mahler, Hölderlin, Lautréamont. Mijn wereld was een duistere. (…) Daar kwam verandering in toen ik kennismaakte met leeftijdgenoten in de provobeweging. (…)
Lees hier ‘Bewonderaar van mijn ranke knapenlijf’ door Hans Plomp
Lees hier de auteursversie (‘Johan Polak, mecenas’) van het Argus-verhaal, inclusief een 7-tal alinea’s (met name over Gerard Reve) dat wegens ruimtegebrek geschrapt werd
Lees hier ‘Hoe Johan Polak mij bij de hand nam’ door Jan Siebelink
Lees meer over Hans Plomp in ‘Een levensschets van Hans Plomp’ door Peter de Rijk in ‘Dit is de beste aller tijden’

Helen Knopper over haar comebackroman op Amsterdam FM-Radio

VoorplatKnopper1-72Over ‘Het loopt het ademt het leeft’ van Helen Knopper op Amsterdam FM-Radio, 28 maart 2016:
Op maandag 28 maart 2016 is auteur Helen Knopper live te gast in het boekenuur van 16.00 tot 17.00 uur in het programma ‘Kunst & Cultuur’ van Radio Amsterdam-FM. Zij wordt geïnterviewd door Peter de Rijk en Bert van Galen. Na 18 jaar stilte, maakt Helen Knopper haar comeback met ‘Het loopt het ademt het leeft’, een biografie, die alle trekken vertoont van een thriller. Een indrukwekkend verhaal over een onmogelijke vriendschap. Helen Knopper volgde de Rijksacademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam en werkte aanvankelijk als schilderes. Vanaf 1965 kreeg de literatuur steeds meer de overhand: romans, verhalen en poëzie en talloze vertalingen van Engelse en Amerikaanse literatuur.
Luister hier naar de uitzending
Meer over ‘Het loopt het ademt het leeft’

«Peter Andriesse heeft niets aan kracht ingeboet.» – Ezra de Haan

Opmaak 1Over ‘De rode kimono’ van Peter Andriesse op Literatuurplein.nl, 23 augustus 2014:
Peter Andriesse (1941) is terug van weg geweest. (…) Andriesse schrijft nog steeds zoals ik dat van hem gewend was: leesbaar, realistisch en herkenbaar. (…) Met een overvloed aan details, alsof het gisteren gebeurde, schetst hij het leven aan boord. (…) Voor hen die de reis van Indonesië naar Nederland nog per passagiersschip gemaakt hebben, moet de roman een voortdurend déjà vu gevoel oproepen. ‘De rode kimono’ is een boek vol nostalgie in uiterst helder proza geschreven. Peter Andriesse heeft de zwarte kunst nog niet verleerd. Moeiteloos stapt hij, ondanks zijn leeftijd, in de denkwereld van een dertienjarige. Eigenlijk komt de erotiek, die we uit eerdere verhalen en romans van hem kennen, samen met zijn Indisch jeugdsentiment. Het levert een boek op dat moeiteloos standhoudt tussen zijn andere ‘Indische’ boeken.
Lees hier de recensie
Meer over ‘De rode kimono’

«Peter Andriesse: ‘Humor. Zonder die zelfrelativering is een schrijver onleesbaar.’» – Renzo Verwer

Opmaak 1Renzo Verwer in gesprek met Peter Andriesse op Blog van Renzo Verwer, 31 mei 2014:
Op een laptop lijkt het al gauw heel wat, alsof het al gedrukt staat, daarom prefereer ik vooralsnog de handschrijfmachine… Je moet wel grote hoogmoed hebben om een roman te schrijven, ik bedenk mij wel 100 x voor ik aan zo’n hels karwei begin. Een roman of verhaal moet ontstaan uit innerlijke noodzaak. (…) Met Hermans deel ik vooral zijn levensopvatting en zijn voorkeur voor polemiek. En Hermans heeft mij opmerkzaam gemaakt op schrijvers als L.F. Céline en denkers als Wittgenstein. Zoals Carmiggelt, die ik in mijn jonge jaren dagelijks las, mij ook wees op veel schrijvers, terwijl hij bovendien invloed moet hebben gehad op mijn stijl. (…) Wat voor mij erg belangrijk is dat een schrijver humor heeft. Zonder die zelfrelativering is een schrijver onleesbaar. Als je niet kunt lachen tijdens het lezen van een boek, dan mankeert er iets belangrijks aan.
Lees hier het interview of hier
Meer over ‘De rode kimono’