In memoriam ‘Het ontbreken hoor je niet’ aan Chawwa Wijnberg in Poëziekrant, jrg. 33, nr. 2, blz. 52-53, april 2020:
Hoe beschrijf je gemis, het ontbreken van, of de levenslange pijn die je met je meedraagt? Chawwa Wijnberg, die op 21 december 2019 overleed, was daar een meester in. De acht bundels poëzie die ze nalaat zijn wonderen van schijnbare eenvoud. De helderheid van haar gedichten roept dat gevoel op, terwijl iedere regel met zoveel moeite geschreven is. (…) Juist die combinatie van verdriet, woede en humor maakt haar oeuvre zo bijzonder. (…) Misschien moeten we haar vooral als de spitsvondige dichter memoreren die met de dood de draak stak in de briefgedichten aan juffrouw D. waarin de ‘laatste zuchtoogster’ de waarheid zei. Met het wegvallen van Chawwa Wijnberg is een heel karakteristieke, humane stem in de Nederlandse Letteren verloren gegaan.
Meer over Chawwa Wijnberg bij Uitgeverij In de Knipscheer
Tag: Het ontbreken hoor je niet
«Taalspel wordt ingezet om de boodschap te versterken.» – Albert Hagenaars
Over ‘Het ontbreken hoor je niet’ van Chawwa Wijnberg voor NBD/Biblion, 5 februari 2020:
Afrondende bundel van de eind 2019 overleden dichteres, waarin de belangrijkste thema’s in een nieuwe ordening terugkomen: de joodse achtergrond, het kwetsbare individu versus de maatschappij, verdriet maar ook troost en hoop. Vóór alles is de poëzie van Chawwa Wijnberg (1942-2019) een drang tot getuigen. Taalspel wordt ingezet om de boodschap te versterken. (…) Haar gedichten kennen een groot aantal onderwerpen, zoals het ouder worden, het al te vluchtige geluk, de soelaas biedende natuur. Zoals ze steeds aangeeft, vormen haar joodse achtergrond en de vaderfiguur, een geëxecuteerde verzetsman, een belangrijke voedingsbodem. Ook in deze bundel blijven de regels kort en de beeldspraak ingehouden. De zegging is direct begrijpelijk. (…) Wijnberg is op haar best waar ze actualiteit weet te verbinden met blijvende thema’s: ‘nu mogen we / de moslims helpen / we weten van hun jodenhaat / is er nu een groter kwaad / samen zijn we alleen / klein en bang’. En waar ze stof tot nadenken geeft want wat is ‘dat grotere kwaad’?
Lees hier de recensie
Meer over ‘Het ontbreken hoor je niet’
Meer over Chawwa Wijnberg bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Dit is poëzie om van te houden!» – Anya Marinissen
Over ‘Het ontbreken hoor je niet’ van Chawwa Wijnberg in Juryrapport Zeeuwse Boekenprijs 2019, 9 november 2019:
Woorden doen te kort aan deze ontroerende poëziebundel met een treffende titel en een humoristische, door de dichter ontworpen omslag. In een bedrieglijk eenvoudige taal, weet de auteur de lezer te ontroeren en te raken. Het is schijnbaar moeiteloos, precies gestemde poëzie, die bij de lezer een snaar raakt. De metafoor van het altijd groeiende gras verbeeldt herkenbaar de cyclus van het leven, alles begint steeds opnieuw. In de gedichten botst de intieme persoonlijke wereld op de buitenwereld met zijn grote wanen. In die confrontatie – in woorden – wordt het al te grote en zijn bedreiging gerelativeerd en bezworen, maar niet uitgewist. Als Joodse vrouw draagt Wijnberg nog steeds de wonden van de oorlog met zich mee en dat vind je ook in deze gedichten terug. Maar ze gaan tevens over de onmacht en aanvaarding van het ouder worden en over de liefde als basis: voor haar partner, voor Middelburg en Zeeland, maar bovenal als levenshouding. Ook grote vraagstukken als de vluchtelingenproblematiek komen aan bod. Maatschappelijk engagement is de dichter niet vreemd. In deze authentieke bundel wordt ook de balans opgemaakt: er wordt teruggekeken, stilgestaan bij het heden, maar ook hoopvol vooruitgekeken naar het onvermijdelijke. Dit alles zonder ooit sentimenteel te worden en in glasheldere, korte regels. Dit is poëzie om van te houden!
Klik hier voor het juryrapport
Meer over ‘Het ontbreken hoor je niet’
Meer over Chawwa Wijnberg bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Een bundel voor wie graag leest waar het op staat.» – Mathijs van den Berg
Over ‘Het ontbreken hoor je niet’ van Chawwa Wijnberg op Literair Nederland, 5 november 2019:
(…) Haar gedichten zijn eenvoudig en geëngageerd van aard. Ze schrijft vaak over haar joodse achtergrond, maar gaat ook regelmatig in op de actualiteit. Dit laatste doet ze in haar nieuwe bundel meer dan het eerste. (…) Dit eenvoudige zou je kunnen roemen als glashelder. Het zijn persoonlijke en eerlijke gedichten en daarom beslist sympathiek en integer. (…) Wijnberg dicht vaak over geweld en intolerantie, thema’s die te herleiden zijn tot haar joodse achtergrond. (…) Het verleden is nooit voorbij, er is altijd weer dreiging: ‘het was er toen/het is er weer’. Misschien komt het gevaar dit keer van moslims: ‘nu mogen we/de moslims helpen/we weten van hun jodenhaat/is er nu een groter kwaad.’ Haar gedichten zijn ook op te vatten als een waarschuwing. Dat zij hier op moslims wijst is gedurfd. Veel gedichten hebben betrekking op de levensfase waarin de dichter zich bevindt. (…) Ze schrijft er vaak op ironische toon over en wil zich niet bij haar ouderdom neerleggen. (…) ‘Het ontbreken hoor je niet’ is een bundel voor wie graag leest waar het op staat en van een lach en een traan houdt.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Het ontbreken hoor je niet’
Meer over Chawwa Wijnberg bij Uitgeverij In de Knipscheer
Chawwa Wijnberg genomineerd voor de Zeeuwse Boekenprijs 2019
Op 14 oktober maakte de jury van de Zeeuwse Boekenprijsprijs de shortlist (vijf titels) bekend. Genomineerd zijn Sanne Blauw, Lo van Driel, Wessel te Gussinklo, Jan Vantoortelboom en (voor haar bundel ‘Het ontbreken hoor je niet’) Chwawwa Wijnberg. De feestelijke prijsuitreiking vindt plaats in de ZB op zaterdagavond 9 november op het Plein in de ZB, Kousteensedijk 7, 4331 JE Middelburg. Ook de Prijs van de Zeeuwse Boekhandel wordt deze avond uitgereikt. Muzikaal optreden: Broeder Dieleman. De avond is voor iedereen vrij toegankelijk. Inloop vanaf 19.00 uur. Aanvang 19.30 uur. Aanmelden kan via secretariaat@dezb.nl .
Meer over de Zeeuwse Boekenprijsprijs
Meer over ‘Het ontbreken hoor je niet’
Meer over Chawwa Wijnberg bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Door het vernuft van de dichteres wordt de kerngedachte op een glasheldere manier weergegeven.» – Nicole Van Overstraeten
Over ‘Het ontbreken hoor je niet’ van Chawwa Wijnberg in De Auteur, september 2019:
(…) In sommige gedichten verdeelt zij haar verzen in kleine stukjes (1 of 2 woorden), zodat de witruimte een maximaal effect heeft en rustpunten worden ingebouwd. Concreet wordt zo gestalte gegeven aan een aarzelende gedachtegang, gevolgd door instant-conclusies. Lezers kunnen zich hierbij de twijfelende en soms chaotische hersenimpulsen voorstellen, een denkproces waar wij allen aan onderhevig zijn. Maar door het vernuft van de dichteres wordt de kerngedachte op een glasheldere manier weergegeven. (…) De dichteres schuwt geen actuele thema’s. Het klimaat, oorlog, migratie, vluchtelingen…. Chawwa Wijnberg schrijft met scherpe pen en zet het ontbreken van empathie en de onverschilligheid van de westerling te kijk. (…) Ondanks deze maatschappelijke betrokkenheid is Chawwa Wijnberg ook een grappige en schalkse dichteres. Zij dicht pittig over een geliefkoosd onderwerp bij senioren – hun kwaaltjes en hun lichamelijk ongemak. (…) Tenslotte: verfrissend en hoopgevend zijn de gedichten (in het midden van de bundel, tussen de geëngageerde gedichten in) over Zeeland, Middelburg (waarvan ze begin deze eeuw de eerste stadsdichter was), Vlissingen… de seizoenen, de mist en de regen, het strand en de zon, het gras, dat over de wanhoop heen groeit. (…)
‘De Auteur’ is een kwartaaltijdschrift van de Vereniging van Vlaamse letterkundigen.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Het ontbreken hoor je niet’
Meer over Chawwa Wijnberg bij Uitgeverij In de Knipscheer
Chawwa Wijnberg op Longlist Zeeuwse Boekenprijs 2019
Uit 65 inzendingen is op 14 september tijdens Film by the Sea door de jury een longlist samengesteld van tien titels. Onder de genomineerden bevinden zich behalve Chawwa Wijnberg (met de bundel ‘Het ontbreken hoor je niet’) Wessel te Gussinklo, Josephine Rombouts en Jan Vantoortelboom. De Prijs van de Zeeuwse Boekhandel is een prijs voor een Zeeuwse auteur of uitgever of iemand anders die voor het Zeeuwse boek van betekenis is. De jury van 2019 bestaat uit: Han Polman, Commissaris van de Koning en voorzitter; Anya Marinissen, vakreferent literatuur ZB en secretaris, Perry Moree, directeur ZB, Arie Leen Kroon, hoofdredacteur PZC, Yvon Né, auteur en beeldend kunstenaar en Margot Schotel, redacteur en documentairemaker Omroep Zeeland.
Meer over ‘Het ontbreken hoor je niet’
Meer over Chawwa Wijnberg bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Ze zwijgt niet, Chawwa Wijnberg.» – Hans Franse
Over ‘Het ontbreken hoor je niet’ van Chawwa Wijnberg op Meander Magazine, 17 juni 2019:
(…) Na een dichterschap van dertig jaar ontmoeten we in deze mooi uitgegeven bundel Chawwa Wijnberg als een oude strijdbare dame, die nog steeds bij de maatschappij betrokken is, maar tegelijkertijd de problemen van het ouder worden verdicht, zich afvragend hoeveel tijd er nog is, duidelijk de slijtage ervarend. (…) Er zijn meerdere gedichten over de onmacht en de acceptatie van het ouder worden. Onder andere een gedicht over een bezoek aan een arts: ’Het spreekuur / heeft constipatie / en zeven kwalen / wachten op hun beurt’. Het blijkt echter uit de rest van de bundel dat het leven haar nog steeds tot liefdesgedichten inspireert, die ze deelt met haar oud geworden lief. (…) Ze zwijgt niet, Chawwa, het nieuws biedt haar inspiratie. De weerzin tegen vluchtelingen levert een gedicht op, waarin ze het opneemt voor die bedreigde groep: ’je gaat toch niet voor de lol / weg van de bakker om de hoek / je gaat niet voor de pret / met een rubberbootje / op de zee waarin/al zoveel doden’. (…) De bundel eindigt met een gedicht waarin de hoop en de wanhoop elkaar naderen. Ze weet niet hoe lang nog, maar ze wacht het trillend af, het lijkt dood tij. (…) Het vat een leven van dichten samen, het geeft aan waar ze staat, het geeft ook aan dat er steeds nieuwe groei komt, dat het leven, niet het menselijk leven, oneindig is en steeds opnieuw kan beginnen en dat wij allen dit moeten ondergaan. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Het ontbreken hoor je niet’
Meer over Chawwa Wijnberg bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Alfa en omega van Chawwa Wijnbergs meesterschap.» – Paul Gellings
Over ‘Het ontbreken hoor je niet’ en ‘Aan mij is niets te zien’ van Chawwa Wijnberg op PaulGellings.nl, 29 april 2019:
Geen betere manier om de ontwikkeling van een dichter in beeld te brengen dan een eerste en laatste bundel naast elkaar te leggen. (…) ‘Het ontbreken hoor je niet’ is zeker zo vitaal, speels, krachtig, grappig, lichtvoetig, getormenteerd, oorspronkelijk, sprankelend, betoverend en verrassend als haar eerste: ‘Aan mij is niets te zien’. Alleen de titels al, in het eerste geval verwijzend naar iets wat niet te zien is, in het tweede naar iets wat niet te horen valt. (…) Daar ligt de grondslag om in taal dingen zichtbaar en hoorbaar te maken die dat anders niet zijn. Kortom, pure magie. Toch zijn er verschillen – en hier komt het begrip ontwikkeling om de hoek kijken – tussen deze alfa en omega van dit meesterlijke dichterschap, tussen 1989 en 2019, aan te wijzen. Onder alle speelsheid heb je in ‘Aan mij is niets te zien’ nog een schrijnende, pulserende laag van angst, pijn en woede die in ‘Het ontbreken hoor je niet’ weliswaar eveneens voelbaar is maar: anders. (…) Haar spel met natuur, seizoenen, dieren, kinderen, taal (vaak zelf verzonnen of omgetoverd), liefde, herinneringen is en blijft weergaloos. Net als haar tekeningen – die er ook niet om liegen – zijn haar verzen flitsende schetsen, waarin woorden de perfecte lijnen vormen. (…)
Lees hier de bespreking ‘Hoe het moet en hoe mooi het is’
Meer over ‘Het ontbreken hoor je niet’
Meer over Chawwa Wijnberg bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Mooie bundel waarin heel doordacht een stem leeft, smeekt en huilt.» – André Oyen
Over ‘Het ontbreken hoor je niet’ van Chawwa Wijnberg op Lezers tippen lezers, 23 april 2019:
Citaat: “ een zacht vers voor dove oren/ een streel over de bebloede/ kus voor een vermoorde/ ik wou dat ik het kon/ wij zitten na de maaltijd/ volgegeten en spreken/ over een bloedbad uit/ de krant/”
(…) De tijd speelt een heel voorname rol want hij raast ongenadig door of je hem nu nuttig gebruikt of vermorst. De tijd zorgt voor ouderdom en maakt moe van al het weten. Chawwa Wijnberg verwoordt ook heel mooi de plicht die wij zouden moeten vervullen jegens vluchtelingen, maar nee wij kijken weg en we zeuren! ‘Het ontbreken hoor je niet’ is een hele mooie bundel waarin heel doordacht een stem leeft, smeekt en huilt.
Lees hier het signalement
Meer over ‘Het ontbreken hoor je niet’
Meer over Chawwa Wijnberg bij Uitgeverij In de Knipscheer