Over ‘Het ontbreken hoor je niet’ van Chawwa Wijnberg op Meander Magazine, 17 juni 2019:
(…) Na een dichterschap van dertig jaar ontmoeten we in deze mooi uitgegeven bundel Chawwa Wijnberg als een oude strijdbare dame, die nog steeds bij de maatschappij betrokken is, maar tegelijkertijd de problemen van het ouder worden verdicht, zich afvragend hoeveel tijd er nog is, duidelijk de slijtage ervarend. (…) Er zijn meerdere gedichten over de onmacht en de acceptatie van het ouder worden. Onder andere een gedicht over een bezoek aan een arts: ’Het spreekuur / heeft constipatie / en zeven kwalen / wachten op hun beurt’. Het blijkt echter uit de rest van de bundel dat het leven haar nog steeds tot liefdesgedichten inspireert, die ze deelt met haar oud geworden lief. (…) Ze zwijgt niet, Chawwa, het nieuws biedt haar inspiratie. De weerzin tegen vluchtelingen levert een gedicht op, waarin ze het opneemt voor die bedreigde groep: ’je gaat toch niet voor de lol / weg van de bakker om de hoek / je gaat niet voor de pret / met een rubberbootje / op de zee waarin/al zoveel doden’. (…) De bundel eindigt met een gedicht waarin de hoop en de wanhoop elkaar naderen. Ze weet niet hoe lang nog, maar ze wacht het trillend af, het lijkt dood tij. (…) Het vat een leven van dichten samen, het geeft aan waar ze staat, het geeft ook aan dat er steeds nieuwe groei komt, dat het leven, niet het menselijk leven, oneindig is en steeds opnieuw kan beginnen en dat wij allen dit moeten ondergaan. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Het ontbreken hoor je niet’
Meer over Chawwa Wijnberg bij Uitgeverij In de Knipscheer
Tag: Het ontbreken hoor je niet
«Alfa en omega van Chawwa Wijnbergs meesterschap.» – Paul Gellings
Over ‘Het ontbreken hoor je niet’ en ‘Aan mij is niets te zien’ van Chawwa Wijnberg op PaulGellings.nl, 29 april 2019:
Geen betere manier om de ontwikkeling van een dichter in beeld te brengen dan een eerste en laatste bundel naast elkaar te leggen. (…) ‘Het ontbreken hoor je niet’ is zeker zo vitaal, speels, krachtig, grappig, lichtvoetig, getormenteerd, oorspronkelijk, sprankelend, betoverend en verrassend als haar eerste: ‘Aan mij is niets te zien’. Alleen de titels al, in het eerste geval verwijzend naar iets wat niet te zien is, in het tweede naar iets wat niet te horen valt. (…) Daar ligt de grondslag om in taal dingen zichtbaar en hoorbaar te maken die dat anders niet zijn. Kortom, pure magie. Toch zijn er verschillen – en hier komt het begrip ontwikkeling om de hoek kijken – tussen deze alfa en omega van dit meesterlijke dichterschap, tussen 1989 en 2019, aan te wijzen. Onder alle speelsheid heb je in ‘Aan mij is niets te zien’ nog een schrijnende, pulserende laag van angst, pijn en woede die in ‘Het ontbreken hoor je niet’ weliswaar eveneens voelbaar is maar: anders. (…) Haar spel met natuur, seizoenen, dieren, kinderen, taal (vaak zelf verzonnen of omgetoverd), liefde, herinneringen is en blijft weergaloos. Net als haar tekeningen – die er ook niet om liegen – zijn haar verzen flitsende schetsen, waarin woorden de perfecte lijnen vormen. (…)
Lees hier de bespreking ‘Hoe het moet en hoe mooi het is’
Meer over ‘Het ontbreken hoor je niet’
Meer over Chawwa Wijnberg bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Mooie bundel waarin heel doordacht een stem leeft, smeekt en huilt.» – André Oyen
Over ‘Het ontbreken hoor je niet’ van Chawwa Wijnberg op Lezers tippen lezers, 23 april 2019:
Citaat: “ een zacht vers voor dove oren/ een streel over de bebloede/ kus voor een vermoorde/ ik wou dat ik het kon/ wij zitten na de maaltijd/ volgegeten en spreken/ over een bloedbad uit/ de krant/”
(…) De tijd speelt een heel voorname rol want hij raast ongenadig door of je hem nu nuttig gebruikt of vermorst. De tijd zorgt voor ouderdom en maakt moe van al het weten. Chawwa Wijnberg verwoordt ook heel mooi de plicht die wij zouden moeten vervullen jegens vluchtelingen, maar nee wij kijken weg en we zeuren! ‘Het ontbreken hoor je niet’ is een hele mooie bundel waarin heel doordacht een stem leeft, smeekt en huilt.
Lees hier het signalement
Meer over ‘Het ontbreken hoor je niet’
Meer over Chawwa Wijnberg bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Een klassieke zucht van verlichting.» – Arjan Peters
Over ‘Het ontbreken hoor je niet’ van Chawwa Wijnberg in De Volkskrant, 20 april 2019:
Opzettelijk moeilijk doen leidt niet tot een betere dichtbundel: Chawwa Wijnberg laat zien hoe eenvoud zegeviert. (…) Chawwa Wijnberg kondigde onlangs haar achtste en laatste dichtbundel aan, doelend op haar haperende gezondheid. Daarover gaat ook ‘Slijtage’, het eerste gedicht in ‘Het ontbreken hoor je niet’. De dichter is broodnuchter over de ontluistering; haar zinnen zijn geslonken tot woordjes. Het eindrijm is in alle eenvoud een klassieke zucht van verlichting. (…). Het gaat niet meer. Maar ze kan het nog.
Lees hier het artikel ‘Over de eenvoud’ van Arjan Peters in de Volkskrant
Meer over ‘Het ontbreken hoor je niet’
Meer over Chawwa Wijnberg bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Geslaagd als poëzie en geslaagd als profetie.» – Mario Molegraaf
Over ‘Het ontbreken hoor je niet’ van Chawwa Wijnberg bij de presentatie in Middelburg, 29 maart 2019:
(…) Deze nieuwe gedichten van Chawwa Wijnberg – ik zal het niet tegenspreken – zijn geschreven met de dood voor ogen, het einde binnen gehoorsafstand. ‘Is het nog ver,’ vraagt ze zich af. Ze is moe en medisch. De wereld wil nog steeds niet deugen. En dan is er dat tergende verleden, steeds vaker weerspiegeld in het heden. (…) Het mooiste en tegelijk het noodzakelijkste is dat ze de onbevangenheid weet te bewaren, dat het kind in haar van bijna 77 jaar zich blíjft verbazen. Alleen dan gedijt de poëet, alleen dan bloeit de poëzie. (…) Open uw ogen en oren voor de gedichten uit Het ontbreken hoor je niet. Ze zijn prachtig, een hoogtepunt in haar oeuvre, geslaagd als poëzie en geslaagd als profetie. ‘Groei maar gras,’ schrijft ze. ‘Groei over alle haat/ en wanhoop heen/ bedek hun zieke/ dode lijven// groei maar gras// en laat de kinderen/ de wonderen vinden.’ (…)
Lees hier de toespraak
Meer over ‘Het ontbreken hoor je niet’
Meer over Chawwa Wijnberg bij Uitgeverij In de Knipscheer
Twee gedichten uit nieuwe bundel van Chawwa Wijnberg op Laurens Jz. Coster
Uit ‘Het ontbreken hoor je niet’ van Chawwa Wijnberg op Laurens Jz. Coster, 11 april 2019:
Redacteur Raymond Noë maakt voor het blog Laurens Jz. Coster elke werkdag een keuze uit een poëziebundel van een Nederlandstalig dichter. ‘Dichter van de dag’ is Chawwa Wijnberg (1942) van wie deze maand ‘Het ontbreken hoor je niet’ verscheen, haar achtste dichtbundel. De twee gedichten ‘Vrolijk geloof’ en ‘Ach’ worden ook geplaatst op Neerlandistiek.nl.
Vrolijk geloof
Ja laten we geloven
in de fuut
en geloven in de wielewaal
in toekomst en in eieren
en als het waait
geloven we in de kraai
maar wat in de regen
of in hagel, barre sneeuw
dan geloven we
in onderwaterdieren
of in het fluitketelen
van de zilvermeeuw
en als het koud is
geloven we in vestjes
en als het vriest in winterjas
hoop woont in verstopte plekjes
en dat de lente komt
het zal wel
maar dat is morgen pas
*
Ach
Wat kunnen wij toch rijk zeuren
omdat we alles hebben behalve
mededogen voor een vluchteling
zouden we geen schaamte
moeten sparen
en van de rente
een desolaat mens bewaren
Meer over ‘Het ontbreken hoor je niet’
Meer over Chawwa Wijnberg bij Uitgeverij In de Knipscheer
Chawwa Wijnberg op Laurens Jz. Coster
Uit ‘Aan mij is niets te zien’ van Chawwa Wijnberg op Laurens Jz. Coster, 3 april 2019:
Laurens Jz. Coster plaatst sinds jaar en dag onder redactie van Raymond Noë iedere werkdag een gedicht op het gelijknamige blog. Het gedicht wordt ook geplaatst op Neerlandistiek.nl. Op 3 april 2019 is het gekozen gedicht ‘Mijn lief ik vaar een schip vol tranen’ van Chawwa Wijnberg (1942) uit haar zojuist opnieuw uitgegeven debuutbundel ‘Aan mij is niets te zien’ uit 1989.
Mijn lief ik vaar een schip vol tranen
een schip vol tranen naar je toe
ik had je wat anders willen brengen
vertel me wat je wilt en hoe
ik je geweven innigheid kan geven
of vreugde in een doosje vol karton
of flesjes van de eerste morgen
of alle bergen die je ooit beklom
dat alles in een sloep van goede tijden
ze vaart wel mee maar is nog onder zeil
maar voor ik al die schatten kan bevrijden
moet eerst dit vaartuig schipbreuk lijden
vooruit sirene blaas de stormwind aan
als ik bij jou ben durf ik wel te vergaan
Meer over ‘Aan mij is niets te zien’
Meer over Chawwa Wijnberg bij Uitgeverij In de Knipscheer
Chawwa Wijnberg – Aan mij is niets te zien. Gedichten
Chawwa Wijnberg
Aan mij is niets te zien
gedichten
Nederland
gebrocheerd in omslag met flappen,
82 blz., € 17,50
ISBN 978-90-6265-763-6
eerste uitgave 1989, imprint Uitgeverij Furie
tweede, gewijzigde druk 2019
Soberheid, helderheid en kracht kenmerken de gedichten van Chawwa Wijnberg. Het verstild schreeuwen van een overlevende, het vervreemdende zorgen van een huisvrouw, het aarzelend en uitbundig liefhebben van een minnares. Aan mij is niets te zien leest als een ontwikkelingsproces: de overlevingsstrijd maakt langzaam plaats voor het zoeken naar de kwaliteit van het bestaan. Aan mij is niets te zien (eerste uitgave 1989) is het debuut van Chawwa Wijnberg, die daarvoor publiceerde in de verzamelbundels van De Nieuwe Wilden in de Poëzie, een dichteressengroep waarvan zij deel uitmaakte. De heruitgave van Aan mij is niets te zien in 2019 markeert het 30-jarig dichterschap van Chawwa Wijnberg en maakt de cirkel rond met het verschijnen van haar achtste bundel Het ontbreken hoor je niet.
Schrijf een gedicht
zei zij
alsof dat gaat
gaan zitten – een gedicht te maken
een slager werkt niet zonder vlees
alsof de woorden werkbaar zaten
in de zakjes van de geest
mag ik een kilo dure woorden
ik moet mijn moeder weer vermoorden
Beeldend kunstenaar en dichter Chawwa Wijnberg (1942) was een onderduikkind. Haar vader zat in het verzet en werd in de oorlog gefusilleerd. Over haar debuutbundel Aan mij is niets te zien constateerde Standaard der Letteren: ‘Het niet-doordeweekse debuut van een authentiek dichteres.’ En over Krassen, haar zevende bundel, schreef Hans Franse op Meander Magazine: ‘Alles is geschreven met een grote helderheid van taal. Haar integere engagement lijkt haar credo.’ Van 2004 tot 2007 schreef zij wekelijks een column voor de PZC. Als dichter trad zij vijf keer op in de Nacht van de Poëzie.
Meer over ‘Het ontbreken hoor je niet’
Meer over Chawwa Wijnberg bij Uitgeverij In de Knipscheer
Presentatie poëziebundel ‘Het ontbreken hoor je niet’ van Chawwa Wijnberg
Tijdens de Boekenweek 2019, op vrijdagmiddag 29 maart 2019, wordt in het LeesCafé van Zeeland Bibliotheek om 16.00 uur ‘Het ontbreken hoor je niet’ gepresenteerd, de achtste en laatste poëziebundel van dichter, columnist en beeldend kunstenaar Chawwa Wijnberg. Het eerste exemplaar zal worden uitgereikt door auteur en vertaler Mario Molegraaf aan journalist en voormalig directeur van het Tropenmuseum Lejo Schenk. In deze nieuwste bundel komen alle thema’s samen die Chawwa Wijnberg haar leven lang beschreef. Net als in haar debuut ‘Aan mij is niets te zien’ (1989) komt de pijn van het (oorlogs)verleden en de echo ervan in het heden voor. Het niet kunnen horen of zien zorgt voor intense en doorleefde, maar glasheldere gedichten die verklanken wat normaal onderhuids blijft. Ook het heden en de toekomst klinken door: in liefde, geluk en humor, maar ook in liefdeloosheid en haat. ‘Het ontbreken hoor je niet’ maakt de cirkel rond met de debuutbundel ‘Aan mij is niets te zien’, waarvan op 29 maart, dertig jaar na dato, een herdruk verschijnt. De poëzie van Chawwa Wijnberg wordt uitgegeven bij Uitgeverij In de Knipscheer. Aan het programma werken verder mee Peter de Rijk, redacteur bij deze uitgeverij, en Anya Marinissen, vakreferent Nederlandse taal- en letterkunde bij ZB| Planbureau en Bibliotheek van Zeeland. Vanwege de Boekenweek ontvangt elke koper een eigen, alternatief boekenweekgeschenk van Uitgeverij In de Knipscheer.
Locatie ZB| Planbureau en Bibliotheek van Zeeland, Kousteensedijk 7, 4331 JE Middelburg. Inloop vanaf 15.30 uur. Toegang gratis, maar vooraf aanmelden dringend gewenst op indeknipscheer@planet.nl .
Meer over ‘Het ontbreken hoor je niet’
Meer over Chawwa Wijnberg bij Uitgeverij In de Knipscheer
Chawwa Wijnberg – Het ontbreken hoor je niet. Gedichten
Chawwa Wijnberg
Het ontbreken hoor je niet
gedichten
Nederland
gebrocheerd in omslag met flappen,
64 blz., € 16,50
978-90-6265-762-9
2019
Het ontbreken hoor je niet is de bundel waarin alle thema’s samenkomen die Chawwa Wijnberg haar leven lang beschreef. Net als in haar debuut Aan mij is niets te zien komt de pijn van het (oorlogs)verleden en de echo ervan in het heden voor. Het niet kunnen horen of zien zorgt voor gedichten die verklanken wat normaal onderhuids blijft. Ze zijn intens, doorleefd en glashelder. Het is niet alleen het verleden dat in deze gedichten een rol speelt, ook het heden en de toekomst klinken door: in geluk en liefde, in humor zoals alleen Chawwa die gebruiken kan, maar ook in liefdeloosheid en haat. De natuur, met name het gras, is de metafoor van alles wat overleeft. Al haar gedichten lijken de wereld te willen bezweren. Bescheidenheid siert deze dichter die liefst de hoofdletters omzeilt en je laat glimlachen waar huilen op zijn plaats zou zijn.
Ik zeg je
Het is tijd voor een gedicht
een bal met ronde woorden
of een grasspriet door
duimendik beton
een zacht vers voor dove oren
een streel over de bebloede
kus voor een vermoorde
ik wou dat ik het kon
wij zitten na de maaltijd
volgegeten en spreken
over een bloedbad uit
de krant
we hebben oordelen en
woorden, we wassen af
vegen de tafel schoon, ja
ja mevrouw, alles is aan kant
Beeldend kunstenaar en dichter Chawwa Wijnberg (1942) was een onderduikkind. Haar vader zat in het verzet en werd in de oorlog gefusilleerd. Ze debuteerde in 1989 met Aan mij is niets te zien (opnieuw uitgegeven in 2019). Standaard der Letteren: ‘Het niet-doordeweekse debuut van een authentiek dichteres.’ In 1993 verscheen Handboek voor de joodse kat, waarover de Poëziekrant schreef: ‘Een van de opmerkelijke dichteressen uit de Nieuwe Wilden. Deze bundel bevestigt haar talent. Kenmerkend voor haar poëzie zijn de weerbaarheid en de humor.’ In haar derde bundel Matses en Monsters (2000, herdrukt in 2015) vindt Wijnberg de woorden om te beschrijven wat overlevenden van de holocaust dagelijks ervaren. Paul Gellings: ‘Zang en dans dus, tot op de laatste bladzijde. De poëzie van Chawwa Wijnberg is onontkoombaar uitnodigend. Wie haar leest gaat met haar mee op reis.’ In Echo van de roos (2003) wisselen liefdesliedjes en stadsoden elkaar af maar is er ook ruimte voor de elfde september, de wandelende jood of het eigen ego. Mario Molegraaf: ‘Dit is Chawwa Wijnberg op haar best, in meer dan één opzicht herinnert ze aan Judith Herzberg. Woorden ter bezwering. Woorden om met het verleden in het reine te komen.’ Met haar vijfde bundel Nerf en flanken (2008) bewijst ze wederom met mooie metaforen de grenzen van taal te kunnen doorbreken. Mark Meekers: ‘Ik ben een dag met Chawwa in haar bundel op stap geweest. Ik heb het mij niet beklaagd.’ Nachtvlinders door het kattenluik (2012) is haar zesde bundel. Biblion: ‘Zeer intense en aansprekende en ontroerende poëzie.’ Over Krassen (2015) schreef Hans Franse op Meander Magazine: ‘Alles is geschreven met een grote helderheid van taal. Haar integere engagement lijkt haar credo.’
Haar achtste bundel Het ontbreken hoor je niet (2019) maakt de cirkel rond met haar debuutbundel Aan mij is niets te zien en markeert het 30-jarig dichterschap van Chawwa Wijnberg. In 2003 en 2004 was Chawwa Wijnberg stadsdichter van Middelburg. Van 2004 tot 2007 schreef zij wekelijks een column voor de PZC. Als dichter trad zij vijf keer op in de Nacht van de Poëzie.
Meer over Chawwa Wijnberg bij Uitgeverij In de Knipscheer