Tag: Het theater der herinneringen

«…en wordt de roman er een voor alle tijden.» – Peter de Rijk

Over ‘Wat onbesproken bleef’ van Niek Bremen in Pletterij, 18 maart 2024:

(…) Bremen rept in ‘Wat onbesproken bleef’ over het zwijgzaam zijn van een personage. Het is het gevolg van wantrouwen en kwetsbaarheid. Deze keer betreft het de vader van het hoofdpersonage die het zwijgen boven het spreken verkiest. Tenminste, tot zijn Duitse vrienden komen om te drinken, te kaarten of het Horst Wessel Lied te zingen. Even lijkt de vader een ander, is het niet langer iemand die moeite met praten en trappenlopen heeft. Maar als zijn zoon over de oorlog en de dood van zijn Joodse moeder wil praten, stuit hij op stilzwijgen. (…)  Indrukwekkend is de wijze waarop Bremen de twee kanten van de vader beschrijft, vooral van die stille, voor het raam zittende man. (…) Niek Bremen beschrijft eigenlijk al die mensen die de oorlog meemaakten en daarna door moesten leven. In stilte gehuld, met een hoofd vol vreselijke herinneringen. Families die daarmee moesten zien te leven… (…) Niek Bremen trekt je langzaam maar zeker in het verhaal en je wordt deelgenoot van alles wat Daniël denkt, voelt en moet meemaken. Hij leert zijn vader kennen op een wijze die allesbehalve prettig is. Desondanks blijf je lezen. Want als Bremen iets kan dan is het schrijven. (…) Hij kondigt onheil op een mooie wijze aan. Haast nog fraaier beschreven dan het sterven van de vader. Dit is typerend voor zijn proza dat strak, haast zakelijk is, maar wel met ieder woord op de juiste plek. Wie het boek leest, zal het later ervaren alsof hij een film heeft gezien. Een met geweldig acteerwerk, boeiende dialogen en ontluisterende scènes. Dit effect veroorzaken met letters op papier is het ware schrijven en slechts weinigen gegeven. Niek Bremen schreef over een man, over wie we veel te weten komen en tegelijkertijd haast niets. Het blijft maar gissen voor zijn zoon die het vooral van de verhalen van anderen moet hebben. En dan verdwijnt zijn vader in een poortje. En is weg… Daniël begrijpt dat het ondergaan van het kwaad niet alleen een ziekte van die tijd was. Het is een ziekte die in iedere tijd en in iedere werkelijkheid past, al zal die naar aard en omvang verschillen. Met deze regels legt de auteur een verbinding met het heden en wordt de roman er een voor alle tijden.

Lees hier de recensie
Meer over ‘Wat onbesproken bleef’
Meer over Niek Bremen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«***** Lenssen overtuigt in dit rijke boek, dat je nauwelijks laat ademhalen.» – Jan Stoel

Over ‘Het theater der herinneringen‘ van Peter Lenssen op Bazarow, 13 maart 2024:
(…) De roman is het enerzijds het verhaal van Käthe en Karl Kollwitz en hun zoon Peter, en anderzijds het verhaal van Meryem Yildiz. Meryem, geboren in Istanbul, is verhuisd naar Berlijn toen ze zes jaar was en uiteindelijk in Heerlen beland. (…) Ze kan nu een lang gekoesterde wens in vervulling doen gaan, het spoor van Käthe Kollwitz volgen van wie ze op een uitstapje met haar ouders in Keulen in de Sankt Albankerk een kopie van hetTreurend Ouderpaar had gezien. (…) Ze wil het origineel in Vladslo zien, ruim honderd jaar na de Grote Oorlog. (…) Lenssen heeft een meeslepende roman geschreven die je helemaal onderdompelt in het leven van Käthe Kollwitz, haar engagement met de sociaaldemocratie, haar ijveren voor mensenrechten, de vrijheid om Peter een eigen keuze te laten maken in zijn leven, haar werk als kunstenares, haar herinneringen en haar leven ten tijde van de nazi’s. We volgen haar tot aan haar dood. Maar we volgen ook de verschrikkingen van de Grote Oorlog, “de mensenvleesverwerkende industrie”, krijgen een beeld van de slagvelden, de modder, de gasaanvallen en de eindeloze bombardementen. De verwerking van de dood van haar zoon Peter is een mooie verhaallijn in de roman. Er lag achttien jaar tussen de dood van Peter en het plaatsen van het beeld in Vladslo. (…) Het gaat Lenssen vooral om de psychologische ontwikkeling van zijn personages. Daardoor beklijft de roman. Hij vlecht de personages van Meryem en Käthe als het ware in elkaar: twee zoektochten naar wat er in het verleden is gebeurd en wat je had kunnen doen om het te “veranderen” en hoe je verder kunt leven. (…) Lenssen overtuigt in dit rijke boek, dat je nauwelijks laat ademhalen, zuigt je mee in zijn verhaal. Hij schrijft met gevoel, weet te emotioneren en te ontroeren. Laat je meevoeren in de wereld van Käthe en Meryem.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Het theater der herinneringen’
Meer over Peter Lenssen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Wurgend mooie literatuur.» – Frits Criens

Over ‘Het theater der herinneringen’ van Peter Lenssen in De Limburger, 1 november 2023:

‘Het Theater der herinneringen’ van Peter Lenssen is de schurende titel van diens jongste roman. De hoofdpersoon Meryem zoekt in de Vlaamse Westhoek, waar elke vierkante meter grond stille getuige is van het bloedige drama van 1914-1918, naar antwoorden op vragen over Peter, de gesneuvelde zoon van Käthe Kollwitz. (…) De Duitse grafische kunstenares en beeldhouwster Käthe Kollwitz (1867 – 1945) is met haar opvattingen over kunst, politiek en maatschappij haar tijd vooruit. Peter is net als zijn ouders fel gekant tegen het oude regime dat een klassenmaatschappij in stand houdt. Wat bezielt hem zich desondanks met een stel vrienden vrijwillig aan te melden bij het Duitse leger? Hij is de eerste van het groepje die sneuvelt. Zijn ouders zijn ontroostbaar, ook omdat hun oudste, dienstplichtige zoon al in het leger moet. Om haar onmachtige verdriet te temperen maakt Käthe Kollwitz twee beelden van een treurend ouderpaar, een moeizaam scheppingsproces van vele jaren vol tegenspoed. Deze beroemde beelden op het oorlogskerkhof van Vladslo, zijn het uiteindelijke doel van Meryems zoektocht. Als ze weer thuis is, krijgt Meryem bericht uit Berlijn dat haar vader in coma ligt en in een ziekenhuis is opgenomen. Haar moeder is al overleden. Ze keert terug naar de stad waar ze als kind met haar ouders vanuit Istanbul naartoe is gevlucht. (…) Op zoek naar antwoorden snuffelt ze rond in de boekenkasten van haar vader, opent een doos met documenten. Zo vindt ze, feiten en veronderstellingen combinerend, een antwoord op de vragen rond het plotselinge vertrek van het gezin uit Istanbul en het verbroken contact met de achtergebleven familie. (…) Lenssens weergave van historische feiten is geen doel, maar een excellent middel om in woorden een waarachtige Meryem te creëren, zoals haar idool Käthe Kollwitz die ook in steen geschapen zou kunnen hebben. (…) Wurgend mooie literatuur.

Lees hier
Meer over ‘Het theater der herinneringen’
Meer over Peter Lenssen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Literatuur met een hoofdletter L.» – Frits Criens

Over ‘Het theater der herinneringen’ van Peter Lenssen in De Bombardon, Heythuyzen, 22 oktober 2023:

‘Het theater der herinneringen’ geschreven door Peter Lenssen is een prachtige titel voor deze rijke roman waarin de hoofdpersoon Meryem twee verschillende zoektochten onderneemt. Een roman ook waarin ze twee oorlogen lijkt te herbeleven die ze niet eens heeft meegemaakt. WO I waar ze bijna letterlijk in meegezogen wordt door de verhalen die ze hoort tijdens toevallige gesprekken, onverwachte ontmoetingen, foto’s, haar bezoeken aan musea en militaire begraafplaatsen. Ze is dan in de Westhoek van Vlaanderen waar haast elke vierkante meter grond een stille getuige is van het drama van 1914-1918. Ook in WO II is ze haast lijfelijk aanwezig door zich intensief in te graven in het leven van Käthe Kollwitz, een van de twee spillen om wie Het theater der herinneringen vooral draait. Op de achtergrond speelt dan nog eens de dreiging van maatschappelijke en politieke ontwikkelingen die een voedingsbodem kunnen zijn voor WO III: vluchtelingenproblematiek, vreemdelingenhaat, opkomend nationalisme. (…) Met zorgvuldige dosering van feiten, geformuleerd in krachtige, beeldende taal, neemt de schrijver de lezer mee in Meryems gedachtenuniversum. Haar bekommernis om slachtoffers van oorlogen is invoelbaar en oprecht, net als haar walging over de waanzin van oorlog en haar woede op de aanstichters ervan. (…) Peter Lenssen voert de lezer naar een aangrijpend slot waarin Meryem het familiegeheim weet te ontrafelen. Literatuur met een hoofdletter L. Wurgend mooi.

Lees hier de recensie
Meer over ‘Het theater der herinneringen’
Meer over Peter Lenssen bij Uitgeverij In de Knipscheer

‘Het theater der herinneringen’ in L1Cultuurcafé

VoorplatTheater-750Over ‘Het theater der herinneringen’ van Peter Lenssen op radio L1 Limburg, 19 augustus 2023:

Op zaterdag 19 augustus 2023 van 10.00 uur tot 11.00 uur is de Limburgse schrijver Peter Lenssen te gast in het radioprogramma L1Cultuurcafé. Peter Lenssen gaat in gesprek met presentator Frank Ruber over zijn meest recente boek ‘Het theater der herinneringen’, een opmerkelijke roman waarin twee vrouwen een hoofdrol spelen: de Turkse Meryem Yildiz en de Duitse kunstenares Käthe Kollwitz. Meryem volgt de roep van haar idool Käthe Kollwitz en achterhaalt wat er met haar in de Eerste Wereldoorlog omgekomen zoon gebeurde én met het Ouderpaar, haar beroemde beelden van een treurende moeder en vader, die zij schiep als universeel monument voor alle oorlogsslachtoffers. Daarvoor reist zij naar de slagvelden in de Westhoek van Vlaanderen en het Duitse soldatenkerkhof in Vladslo, waar de beelden tegenwoordig staan. Gaandeweg komt ze erachter dat ze intussen heel veel van Käthe Kollwitz weet, maar nauwelijks iets van haar eigen familie en achtergrond. Peter Lenssen zal vertellen over zijn schrijverschap (hij publiceerde reeds zes romans), zijn engagement en het aloude streven om een ‘goed’ leven te leiden.

Meer over ‘Het theater der herinneringen’
Meer over Peter Lenssen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Lijvige roman over Eerste Wereldoorlog, liefde en een droevige familiegeschiedenis.»

VoorplatTheater-750Over ‘Het theater der herinneringen’ van Peter Lenssen voor NBD Biblion, 7 juli 2023:
‘Het theater der herinneringen’ is een lijvige roman (500 blz.) over oorlog, liefde en een familiegeschiedenis. Gefascineerd door het werk en leven van de Duitse kunstenares Käthe Kollwitz reist Meryem naar de Westhoek in Vlaanderen om op de militaire begraafplaats in Vladslo haar levenswerk te zien. Van de beelden van Kollwitz van het beroemde ouderpaar dat rouwt om de in de Eerste Wereldoorlog verloren zoon komt een zoektocht naar passies en achtergronden en het droevige verhaal van Meryems eigen familie: waarom verhuisden haar ouders toen ze zes was halsoverkop vanuit Istanbul naar Berlijn en zag ze haar familie daarna niet meer? Beeldend en lichtvoetig geschreven. Geschikt voor een brede tot literaire lezersgroep. Peter Lenssen (Kunrade, 1957) schrijft romans, gedichten, verhalen en columns. Hij publiceerde meerdere boeken.
Meer over ‘Het theater der herinneringen’
Meer over Peter Lenssen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Dat is schrijfkunst.» – Maria Philippens

VoorplatTheater-750Over ‘Het theater der herinneringen’ van Peter Lenssen op Hebban, 5 juli 2023:
‘Het gevaar op bijwegen te verdwalen was opnieuw levensgroot. Ze kon niet anders dan verdrinken in die onmatigheid.’ Zo beschrijft Peter Lenssen op enig moment zijn personage Meryem. Die woorden lijken ook voor mij te gelden: als lezer laat ik me meeslepen in Meryems fascinaties en moet ik oppassen daarin niet te verdrinken. Dat dit niet gebeurt is de verdienste van de schrijver. Het is niet niks wat hij van de lezer vraagt; uiterst precies en onontkoombaar beschrijft hij hoe de Eerste Wereldoorlog zich manifesteerde in de Westhoek van België. Al kijken we door de ogen van Meryem en leren we haar tussen de militaire begraafplaatsen door stapje voor stapje kennen, die oorlog domineert geruime tijd het verhaal en is daarmee op dat moment voor mij het hoofdpersonage. Knap hoe de auteur telkens weer de juiste woorden vindt om jou als lezer mee die loopgraven in te sleuren. Hij beschrijft ze in al hun gruwelijke gedaanten, waarbij de weerzinwekkendste details en de waanzinnige zinloosheid je bij de strot grijpen. Dat is schrijfkunst, bezieling én een kwestie van uitputtend onderzoek verrichten. (…) ‘Het theater der herinneringen’ leest als een dwingende aanklacht tegen oorlog. En ik kan niet anders dan denken aan de loopgraven van nu, niet zo heel ver hiervandaan. (…)
Lees hier de recensie ‘Fraai beschreven dwingende aanklacht’
Meer over ‘Het theater der herinneringen’
Meer over Peter Lenssen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Zoals Vlamingen en Limburgers kunnen schrijven.» – Jos Bours

VoorplatTheater-750Over ‘Het theater der herinneringen’ van Peter Lenssen op Elders Literair, 3 juli 2023:
Hij drukt je erin tot je bijna geen adem meer krijgt. Ontsnappen is onmogelijk. De loopgravenmodder. De rotzooi. De stank van pis en angstzweet. De menselijke smeerlapperij die oorlog is. Die dan daarna vakkundig wordt weggeplamuurd door ‘Het theater der herinneringen’. Onberispelijk gemaaide herinneringsvelden. Herdenkingen die niet zonder militair vertoon kunnen alsof trompetgeschal achteraf nog iets kan goedmaken. Zalvende redevoeringen, alsof de wond ooit dicht zou kunnen gaan. (…) Hij, dat is zij. De Turkse Meryem Yildiz die op zoek gaat. Naar de Duitse kunstenares Käthe Kollwitz en haar moederlijk verdriet. (…) Dit boek is geschreven door een auteur die geen compromissen wil sluiten met de primaire woede in zichzelf. Woede tegen wat de machtigen de onmachtigen aandoen. (…) Zoals Vlamingen en Limburgers kunnen schrijven. Mag er van calvinistische taalscherpslijpers geen mus zonder betekenis van het dak vallen, moet het aantal bijvoeglijke naamwoorden tot een minimum worden beperkt en heerst er het show don’t tell-dogma, in zíjn verhalen stuiven woordveren en -veertjes in het rond en buitelen associaties en taalvondsten ongeremd over elkaar heen. Schijnbaar chaotisch, als het leven zelf dus, (dat) alsof je geen artistieke dwangstructuren kunt opleggen zonder te veel weg te laten. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Het theater der herinneringen’
Meer over Peter Lenssen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«In dit grote boek zit wel degelijk een meesterwerk verscholen.» – Holly Moors

VoorplatTheater-750Over ‘Het theater der herinneringen’ van Peter Lenssen op Moors Magzine, 1 juli 2023:
De Limburgse schrijver Peter Lenssen wil zijn lezers een geweten schoppen, in de geest van Louis Paul Boon, een schrijver waar ik hem al eerder mee vergeleken heb. Dat leverde tot nu toe een paar meesterlijke romans op, met als hoogtepunt wat mij betreft ‘Bitterdagen’. ‘Het theater der herinneringen’ is een ambitieuze roman van vijfhonderd pagina’s waarin hij de levens van kunstenares Käthe Kollwitz met dat van de Duits-Turkse Meryem verweeft. Meryem gaat naar de Westhoek in Vlaanderen om daar de beelden van Kollwitz te bekijken – het ouderpaar dat rouwt om hun zoon dat daar in de Eerste Wereldoorlog om het leven kwam. Het verhaal gaat over een zoektocht naar de zin van oorlog en liefde en het treurige verhaal van Meryem’s familie, die halsoverkop van Istanbul naar Berlijn verhuisde toen ze zes was, waarna ze haar Turkse familie nooit meer zag. Schrijven kan Lenssen nog steeds. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Het theater der herinneringen’
Meer over Peter Lenssen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Zijn taal is rijk, guirlandesk en diep doorvoeld. Ik heb me in de 500 pagina’s laten onderdompelen.» – Jos Bours

VoorplatTheater-750Over ‘Het theater der herinneringen’ van Peter Lenssen op Cultuurhuis Heerlen, 2 juni 2023:
(…) Meryem gaat op zoek naar de kunstenaar Käthe Kollwitz en haar moederlijk verdriet. Ze heeft haar jongste zoon Peter tegen de zin van haar man, als oorlogsvrijwilliger naar Flanders Fields laten gaan. (…) De jongen sneuvelt meteen. Wat rest is een niet meer goed te maken spijt. (…) Käthe probeert die spijt en schuld te verwerken en in (…) het beeldhouwwerk Treurend Ouderpaar van Käthe blijft haar zoon leven. Maar het is niet voor niets dat het bijna 18 jaar duurt voor dat beeldhouwwerk haar lukt. (…) “Absurdisme is het vaandel van de mensheid.” schrijft Peter Lenssen in de taal die zo kenmerkend is voor hem. Die taal is rijk, guirlandesk en diep doorvoeld. Zoals Vlamingen en Limburgers kunnen schrijven. (…) Ik heb me in de 500 pagina’s laten onderdompelen. (…) Käthe en Karl Kollwitz hebben twee zonen. Hans moét in dienst maar Peter wíl naar het front. Als vrijwilliger. Vader is mordicus tegen. Moeder twijfelt. En dan ontrafelt de auteur haarfijn de psychologische communicatiepatronen in het gezin.(…) Wanneer moet je voor iets staan, wanneer moet je wijken?” Dat is de vraag die Peter Lenssen de lezer voortdurend stelt. (…) Lenssen sluit zijn verhaal af met de zin “Licht is overal”, herhaalde ze. ”Licht is overal.” En dat is op de een of andere manier een opluchting. Omdat het wáár is. Zoals zoveel in dit boek wáár is.
Jos Bours (1946) is neerlandicus, dramaturg, publicist en romanschrijver.
Lees hier de hele voordracht
Meer over ‘Het theater der herinneringen’
Meer over Peter Lenssen bij Uitgeverij In de Knipscheer