Bij het overlijden van Helen Knopper op Ansiel, 11 december 2022:
(…) Eén van haar treffendste werken vind ik persoonlijk ‘Het onbesproken beeld’ uit 2018. (…) Naar aanleiding van haar ziekbed begin 2017 (…) geeft de schrijfster hierin een verslag van een rampzalige aanslag op haar lijf en leden: een gescheurde aorta gevolgd door pleuravocht’ en andere nare complicaties, inclusief drie operaties. Ze ligt twee maanden in het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis, waar ze een ingewikkeld parcours aflegt tussen de intensive care, hartbewaking, afdeling C4 en C6, revalidatieafdeling en weer terug naar de hartbewaking. Om de tijd door te komen draait ze de films af die in haar geest liggen opgeslagen. Over haar kat Ali B Bommel, over de parel die ze in een oester vindt en vervolgens weer kwijtraakt, over haar in 1945 in Duitsland omgekomen vader en een bezoek aan de Stasigevangenis in Berlijn. Als ze na dit veel te lange verblijf bij de ‘Engelen van het OLVG’ weer thuis is, is er weinig over van ‘de ironische rochelvis’. Maar ze weet er nog wel een aangrijpende zelfs ironische novelle over te schrijven. Niettegenstaande de droevige omstandigheden waarin de auteur terecht komt zal deze novelle de lezer regelmatig laten glimlachen. (…)
Bron
Meer over Helen Knopper bij Uitgeverij In de Knipscheer
Tag: I.M. Helen Knopper
Gedichten van Helen Knopper op Laurens Jz Coster
Uit ‘Emotioneel Esperanto’ van Helen Knopper op Laurens Jz. Coster, 13 december 2022:
Redacteur Raymond Noë maakt voor het blog Laurens Jz. Coster elke werkdag een keuze uit een poëziebundel van een Nederlandstalig dichter. ‘Dichter van de dag’ is op deze 13de december 2022 Helen Knopper (1934-2022) die op 7 december is overleden. Helen Knopper begon haar schrijverscarrière als dichter. In 1966 verscheen van haar de bundel ‘Emotioneel Esperanto’. Daaruit koos Noë de onderstaande gedichten:
Let goed op
Met weinig moeite
In een ogenblik
Heb je een veld zacht hout
En plotseling
Hoor je het licht op tafel vallen.
••
Er waaide een golvenhoge
Vrijheid.
Er stond
Een hemel op wacht.
Een ster sloeg de aarde diamant
En lachte de wind
Dolzinnig naar binnen.
Alles was goed al was
Er geen post thuis
En geen mens te zien.
••
De dood van Atlas, de hagedis
Weet je,
Vaak als je sprak over ruimte
Of gooide met antieke steden
En O de gevechten
Tussen andere planeten
Dan dacht ik even aan Atlas
En zoveel andere wezens
Die we niet kennen maar
Onder natte bladeren geluidloos sterven.
Meer over Helen Knopper bij Uitgeverij In de Knipscheer
Woordje ter herinnering aan Helen Knopper
Franc Knipscheer bij de uitvaart van Helen Knopper, 12 december 2022:
«Beste aanwezigen,
In 1985 gaf Uitgeverij In de Knipscheer – de uitgeverij bestond bijna 10 jaar, we waren nog jong – het debuut uit van Hugo Pos, ‘Het doosje van Toeti’. Hugo Pos, gepensioneerd rechter, werd in dat jaar 72. Zouden we dat wel doen, een al zo’n oude auteur bij ons laten debuteren, hadden we ons afgevraagd. We hadden per slot naam gemaakt met jonge debutanten, generatiegenoten: Leon de Winter, Astrid H. Roemer, Marion Bloem, Herman Brusselmans. Maar ‘Het doosje van Toeti’ was een prachtige verhalenbundel en goed is goed ongeacht de leeftijd. Hugo Pos overleed in 2000 en hij had toen bij deze uitgeverij 15 bundels kwatrijnen en verhalen op zijn naam staan en de met de E. du Perron-prijs bekroonde autobiografie ‘In Triplo’. Wat ik in 1985, ik was toen 38, me voor het eerst realiseerde, en zo ontzettend troostrijk vond, was dat je kennelijk op je 72ste nog een nieuwe carrière kunt beginnen. Niet dat ik dat van plan was, maar de idee dat dat kon bracht me wel op mijn gemak.
De eerste keer dat ik de naam Helen Knopper tegenkwam was toen ik als redacteur begin jaren zeventig werkte voor een boekenclub. In hun programmaonderdeel literatuur werden enkele door Helen Knopper vertaalde titels opgenomen van de Amerikaanse hippieschrijver Richard Brautigan. Een paar jaar later zou ook mijn broer Jos Knipscheer, alweer ruim 25 jaar geleden overleden, een roman van Brautigan vertalen. De tweede keer dat ik de naam Helen Knopper bewust tegenkwam was nadat Uitgeverij In de Knipscheer in 1976 net begonnen was en we in het fonds van de eveneens piepjonge Uitgeverij Loeb & Van der Velden o.a. de titel ‘De Vertellers’ tegenkwamen samengesteld door beide uitgevers met daarin verhalen van o.a. Hester Albach, Peter Andriese, Jan Cremer, Hans Dorrestijn, Heere Heeresma, Eelke de Jong, Theo Kars, Laurie Langenbach, Guus Luijters en ook Helen Knopper, schrijvers die rond die jaren zeventig furore maakten. Ieder ging zijn en haar weegs. De derde keer dat Helen Knopper bij mij in beeld kwam was toen ik in 1977 recensies las over haar titel ‘Een onfatsoenlijk afscheid’.
Zo’n zeven jaar geleden ontving de uitgeverij een manuscript van Helen Knopper met de titel ‘Het loopt het ademt het leeft’. Ze was inmiddels 80. Weer vroegen we ons af: zouden we dat wel doen?
Haar laatste, twintigste boek was na een schrijverscarrière van ruim dertig jaar toch al verschenen in 1997? Tachtig jaar oud! Wie zit daarop te wachten? Is dat nog te verkopen? Maar het was een prachtig boek en goed is goed ongeacht de leeftijd. We nodigden haar uit op de uitgeverij en wat me daarvan vooral nog bijstaat was dat ze vertelde dat toen ze dik in de zeventig was zich op de Universiteit van Amsterdam had ingeschreven en psychologie was gaan studeren. Dat was voor mij weer zo’n Hugo Pos-momentje. Ik was op dat moment 68 en bedacht me dat Helen Knopper op die leeftijd pas jaren later zou beginnen aan een universitaire studie. En ik vond dat zo ontzettend troostrijk. Niet dat ik dat zou kunnen of willen, maar de idee dat dat überhaupt een optie was stemde me wel optimistisch. Die moed, die vrijheid die daaruit sprak bewonder ik in haar tot op de dag van vandaag. U weet hoe het verder ging. ‘Het loopt het ademt het leeft’ kwam uit in 2016, een heruitgave van ‘Een onfatsoenlijk afscheid’ in 2018 en later dat jaar ‘Het onbesproken beeld’. In 2019 verscheen de omvangrijke essay- en verhalenbundel ‘Het brandende huis’, misschien wel haar literaire testament, en vorig jaar, in 2021, haar laatste boek ‘En dan nog de liedjes’.
Het zal niet moeilijk zijn de herinnering aan Helen Knopper levend te houden.
Van haar boek ‘Het brandende huis’ heb ik een paar doosjes meegenomen. Eenieder hier aanwezig mag als herinnering aan Helen een exemplaar daarvan meenemen.»
Meer over Helen Knopper bij Uitgeverij In de Knipscheer
Trouw, waaks en brutaal
foto: Johannes van Vugt
I.M. Helen Knopper door Peter de Rijk, 9 december 2022:
Op 7 december verkoos Helen Knopper (1934-2022) euthanasie boven een leven dat door fysieke beperkingen gekenmerkt werd en haar het schrijven zelfs onmogelijk maakte. Knopper debuteerde in 1966 met de dichtbundel Emotioneel Esperanto en de roman Osmose die beide goed ontvangen werden. Het was het begin van een zeer productieve literaire carrière die ruim twintig titels opleverde. Naast beeldend kunstenaar was ze ook vertaler van Engelse en Amerikaanse literatuur waaronder Richard Brautigans Forel vissen in Amerika en Melvilles Moby-Dick.
Liever dood dan rood! (1979) is een rapportage waarin Knopper verslag deed van de tragische vluchtpoging van Dieter R. uit Oost-Duitsland. In 1997 beëindigde ze haar ‘eerste schrijfperiode’ met een trilogie van kronieken waarin ze verslag deed van de jaren negentig. Daarna werd het stil, tot ze in 2016 na 18 jaar stilte, haar glorieuze comeback maakte met Het loopt het ademt het leeft, biografie van een vriendschap waarmee ze werd genomineerd voor de Halewijnprijs en de Reinaerttrofee. Een onfatsoenlijk afscheid (1977) werd herdrukt, de psychologische roman over een vader-dochterrelatie waarin Knopper haar zoektocht beschrijft naar wie haar vader was. Eindelijk kreeg het boek de aandacht die het al zo lang verdiende. In Het onbesproken beeld (2018) deed de auteur verslag van de impact die ziekte en zware operaties op haar, tot dat moment nog zeer actieve, leven had. In plaats van droefheid en melancholie besloot ze eerder aandacht te schenken “aan de kleine wonderen die het leven naast grote rampen te bieden heeft.” Een ‘tijdloos bestaan’ was aangevangen en toch schreef ze door. Ze voltooide Het brandende huis (2019) dat al voor haar ziekbed in de steigers stond. Het is een verzameling essays waarin ze het belang van een geestelijk gezond milieu en de noodzakelijkheid daarvan benadrukt. Het boek toont alle kennis die ze in haar leven opdeed. Psychologische theorieën en de grondleggers ervan, religie, technologie, de digitale opmars en de virtuele toekomst vormen de basis voor een wijs en zeer persoonlijk werk. Ze vat het in haar voorwoord samen met de woorden: “Om wat houdbaar is en wat weg kan. Om wat echt is en wat niet. Om tegenwoordigheid van geest. In het hier en nu.”
Een heel leven lang heeft Helen Knopper altijd gezegd wat ze vond. “Ik ben trouw, waaks en brutaal. Dus ga geen flauwekul met me uithalen, want ik bijt.” Zo begon ze eens aan een interview. Haar laatste gepubliceerde roman, want ze schreef door tot ze het letterlijk niet meer kon, werd En dan nog de liedjes (2021), een sleutelroman over een zesentachtigjarige vrouw die terugblikt op haar leven. Haar herinneringen gaan gepaard aan liedjes van weleer, heden en verleden wisselen elkaar af. Zowel Knoppers jeugd, de Tweede Wereldoorlog als de roerige jaren zestig komen aan bod. Madeleine, zoals Knopper haar alter ego noemt, geniet van de liefde en de mannen die ze tegenkomt. Wie scherp leest zal in diverse personages dichters, schrijvers en uitgevers herkennen, al heeft de auteur zich alle moeite getroost om dat te verhullen. De liefde voor het leven en de mensen die ze kende kregen in dit boek een monumentje, net zoals het boek ook alles toont wat Helen Knopper tot zo’n bijzonder mens maakte. Iemand met het hart op de tong, scherp tot haar laatste dag.
“Het lijkt er verdacht veel op dat ik geen vraag meer over heb. Ik leef het antwoord zo goed als ik kan, en dat dag in dag uit.” – Helen Knopper in Het brandende huis.
Meer over Helen Knopper bij Uitgeverij In de Knipscheer