Over ‘Haarlemmers en de slavernij’ van Ineke Mok en Dineke Stam in Haarlems Dagblad, 9 mei 2023:
(…) Onderzoekers Dineke Stam en Ineke Mok leggen veel nieuwe informatie bloot uit openbare bronnen zoals testamenten en kerkregisters die grotendeels bewaard worden in het Noord-Hollands Archief. Ook spraken de schrijvers met nazaten van tot slaafgemaakten. (…) De verhalen zijn verbonden met zo’n honderd plekken in het centrum van Haarlem. Ook zijn achttien huidige of vroegere buitenplaatsen in Heemstede en Aerdenhout opgenomen. (…) Ineke Mok, een van de auteurs, zegt nadrukkelijk dat het niet de bedoeling is iemand persoonlijk verantwoordelijk te stellen voor de slavernijgeschiedenis. (…) Vrouwen hebben eveneens geprofiteerd van de slavernij. Sommigen waren er direct verantwoordelijk voor, onder wie de Haarlemse Louise Spiering. Zij had Surinaamse bezittingen. (…) Dominee en schrijver Nicolaas Beets uit Heemstede wordt genoemd als een van de weinige Nederlanders die openlijk pleitten voor afschaffing van slavernij. (…) Christiaan van Lennep (1828-1908) laat sporen na in ’Jeugdherinneringen’, waarin hij onversneden racistische dingen zegt over een man die was meegenomen uit Madagaskar naar huize Woestduin (tussen Vogelenzang en Heemstede). (…) Ineke Mok: “Het hoeft ons niet te verbazen dat rijke mensen zoals Teyler, Pauw of Kenau op enige wijze betrokken waren. We laten de verwevenheid zien van de slavernij met de toenmalige samenleving.” De schuldvraag blijft achterwege. “Wijzen heeft helemaal geen zin. We moeten er oog voor hebben dat de slavernij onderdeel van de geschiedenis is.”
Lees hier het artikel
Meer over ‘Haarlemmers en de slavernij’
Tag: Indische archipel
Aya Zikken – De Tanimbar-legende. Roman
Aya Zikken
De Tanimbar-legende
Roman
Met een Nawoord van Kees Ruys
Nederland – Nederlands-Indië
Vormgeving Els Kort
gebrocheerd in omslag met flappen,
228 blz., € 18,50
Presentatie 12 mei 2017
ISBN 978 90 6265 960 9
In De Tanimbar-legende, unaniem geprezen als een van Aya Zikken beste romans, arriveren kort na de Tweede Wereldoorlog drie mannen op een afgelegen eiland in de Zuidoost-Molukken. De nuchtere werktuigbouwkundige Jasper Jens komt vers uit Nederland, controleur Haantjes en de idealistische onderwijzer Johannes Morse zijn in Japanse kampen geïnterneerd geweest. In een paradijselijke omgeving, ver van het roerige Java waar het Nederlandse leger tevergeefs probeert om de kolonie te herstellen, ontrolt zich een drama van drie mannen die te zeer door hun verleden zijn getekend om elkaar daadwerkelijk te kunnen bereiken. Dat geldt uiteindelijk ook voor hun omgang met de Indonesiërs, beseft Jens: ‘Je hoort ze praten, ziet ze bewegen. Je ruikt ze, je raakt ze aan, kijkt in hun ogen, denkt dat je contact maakt. […] Maar de mensen hier zijn decor in het door ons veroverde hof van Eden.’ In deze belangrijke roman klinkt het geweten van een natie door die in zal moeten zien dat haar koloniale dromen grotendeels op een illusie hebben berust.
Het initiatief tot deze heruitgave is genomen door Literaire Reisboekhandel Evenaar, om te vieren dat de boekhandel 25 jaar geleden in Amsterdam werd opgericht door Marre van Dantzig en Maria Bastiaens. Deze editie is uitgebreid met een tweeledig Nawoord door Kees Ruys, de biograaf van Aya Zikken: ‘Het zoekende leven van Aya Zikken’ en ‘Over het ontstaan van De Tanimbar-legende’.
‘In die passages van geluk, schoonheid en ontroostbaarheid om wat men aan het verliezen is, ligt de grote kracht van deze roman.’ – Doeschka Meijsing
‘Na haar veelgeprezen roman De atlasvlinder schreef Aya Zikken met De Tanimbar-legende een even knappe als ontroerende roman over het einde van het Hollands kolonialisme in de Indische archipel.’ – Hans Visser
Aya Zikken (Epe 1919 – Norg 2013) woonde van haar zesde tot haar negentiende jaar in Nederlands- Indië, een periode die van grote invloed op haar werk en leven is geweest. Ze debuteerde in 1953 met de novelle Het godsgeschenk onbegrepen en bouwde sindsdien aan een groot en eigenzinnig oeuvre van romans, reisverhalen en memoires, waarbinnen de roman De atlasvlinder (1958) een centrale plaats inneemt.
Terugkerende thema’s in Zikkens werk zijn de invloed van ervaringen uit het verleden, het conflict tussen vrijheid en intimiteit en de onmacht om een ander te bereiken. In 1997 werd haar oeuvre bekroond met de Anna Bijns Prijs.
Meer over Aya Zikken op deze site
Meer over Kees Ruys op deze site