Ernst Jansz met ‘De stilte doorbroken’ t.g.v. 75 jaar einde Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië, 15 augustus 2020:
Op 15 augustus 1945, vandaag precies 75 jaar geleden, capituleerde Japan en kwam er een einde aan de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië. Na 300 jaar Nederlandse overheersing, achtte Indonesië de tijd rijp voor zelfbeschikking. Maar Nederland, zelf net bevrijd van het juk van de Duitse bezetter, gunde Indonesië diezelfde vrijheid niet. De Indonesische volkswoede richtte zich op dat moment, behalve tegen de Hollandse bezetters, ook tegen hun nakomelingen, verwekt bij Indonesische vrouwen, Indo-Europeanen genoemd, kortweg: Indo’s. In de oorlog waren Indo’s, samen met de in Indië verblijvende Nederlanders, vervolgd en geïnterneerd in concentratiekampen, de Jappenkampen. Zij, die die gruwelen ervan hadden overleefd, kwamen nu opnieuw terecht in een periode van oorlog en terreur: de bersiap. Vele duizenden Indo’s werden alsnog vermoord, vaak op gruwelijke wijze. 300.000 ontvluchtten daarop hun geboorteland. Zij kwamen berooid aan in Nederland, dat zijn eigen oorlogswonden likte en geen behoefte had aan zoveel bruine vluchtelingen met hun dubbele oorlogstrauma’s. Dus de vluchtelingen zwegen. Hun trauma’s zijn nooit verwerkt. Zij worden de zwijgende generatie genoemd. Hun kinderen leden eronder. Tekst en muziek: Ernst Jansz (geschreven op verzoek van Werkgroep Indië Herdenking Helmond). Camera en montage: Hugo Rikken.
Klik hier voor videoclip
Meer bewegend beeld van Ernst Jansz op deze site
Tag: internering
«Zeer geslaagd en boeiend debuut.» – Ali Molenaar
Over ‘Het geheim van Mevrouw Grünwald’ van Diana Tjin op Stukjes, 6 september 2018:
Het verhaal wordt grotendeels verteld door mevrouw Grünwald. In 1955 toen ze 63 was, vertrok ze naar Nederland met haar drie jonge kinderen. Dat ze pas in 1955 vertrekt heeft te maken met het geheim uit de de titel. In Nederland wordt ze met de nek aangekeken omdat ze Duitse is, en gediscrimineerd omdat ze Surinaamse is met het bijbehorende accent en de eetgewoonten. Haar kinderen worden gediscrimineerd vanwege hun getinte huid. Mevrouw Grünwald vertelt Anna over haar leven met haar man Fritz, en hun leven in Kamp Copieweg. En dat leven was zeker niet eenvoudig, met hardvochtige bewakers, weinig te eten, volop verveling, ontberingen, vrienden die het niet overleven. Ook openbaart ze haar geheim. (…) Als roman, als verhaal, vond ik dit debuut van Diana Tjin zeer geslaagd en boeiend.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Het geheim van mevrouw Grünwald’
Meer over Diana Tjin bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Het debuut van Diana Tjin mag er zijn.» – Jannie Trouwborst
Over ‘Het geheim van Mevrouw Grünwald’ van Diana Tjin op Mijn Boekenkast, 4 september 2018:
(…) De voorouders van meneer en mevrouw Grünwald kwamen al 200 jaar eerder naar Suriname. (…) En dat breekt op, als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt. Dat de Duitsers zich schandelijk misdroegen in Nederland, net zo als de Japanners in Indië, daar zijn genoeg aangrijpende boeken over geschreven. Maar het leek altijd of er in het buiten de oorlog gebleven Suriname niets aan de hand was. Dat dat toch heel anders lag, laat Diana Tjin ons zien in deze roman. (…) Twee verhalen heeft de schrijfster dooreen geweven: het oorlogsverhaal van Mevrouw Grünwald en het dramatische verhaal dat zich bij Anna thuis afgespeeld heeft. Uiteindelijk komen ze samen. (…) Mevrouw Grünwald vertelt Anna over haar tijd in Kamp Copieweg. (…) Als de oorlog uitbreekt, wordt van hogerhand bevolen dat iedereen met een Duits paspoort geïnterneerd moet worden. Eerst alleen de mannen, later ook de vrouwen en kinderen en zelfs gevluchte Duitse Joden en dienstweigeraars uit Zuid-Afrika (Boeren die nog een Nederlands paspoort hadden). (…) Het debuut van Diana Tjin mag er zijn. De schandelijke internering van goedwillende Surinaamse burgers zonder enige nazisympathieën en de mensonterende manier waarop ze gevangen gehouden zijn tot ver na de bevrijding is een schandvlek die niet onopgemerkt mag blijven. Diana Tjin heeft het goed beschreven. Maar minstens zo belangrijk is de aandacht voor het andere thema: kindermishandeling (…) Het besef, dat hier de vinger gelegd wordt op een hardnekkig Surinaams probleem, laat mij als lezer verslagen achter.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Het geheim van mevrouw Grünwald’
Meer over Diana Tjin bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Dit boek schreeuwt om verfilming.» – Jona Lendering
Over ‘Het geheim van mevrouw Grünwald’ van Diana Tjin op Mainzer Beobachter, 15 juli 2018:
(…) Maar het is natuurlijk in de eerste plaats een roman, waarin vier verhaallijnen door elkaar lopen. Dat lijkt complexer dan het is. Om te beginnen is daar de raamvertelling over de jonge Anna, die ergens begin jaren negentig op bezoek gaat bij de stokoude mevrouw Grünwald. De laatste komt wat meer uit de verf dan de eerste, maar zij is dan ook de eigenlijke hoofdfiguur van de roman. Ook Anna heeft echter een eigen verhaal – ze komt uit een disfunctionerend gezin – dat eveneens uit de doeken wordt gedaan en dat, vanzelfsprekend, iets te maken blijkt te hebben met de wederwaardigheden van mevrouw Grünwald. De derde en meest wrange verhaallijn is hoe mevrouw Grünwald in de jaren vijftig naar Nederland kwam: een land dat in meer dan één betekenis kil was voor de nieuwkomers. (…) En tot slot is er het vierde verhaal, waar het (getuige de documentatie achterin het boek) Tjin het meest om is te doen: dat van de internering van de Duitse Surinamers. (…) Ik ga ervan uit dat wat Tjin hierover vertelt, grotendeels waar is. Bijvoorbeeld dat de detentie zeven jaar duurde: niet van mei 1940 tot mei 1945, maar tot februari 1947. Bijvoorbeeld dat de meeste Duitse Surinamers nooit in Duitsland waren geweest. (…) En bijvoorbeeld de absurditeit dat prins Bernhard, die toch ook Duitser was, in 1942 op bezoek kwam in Paramaribo. Uiteraard was de detentie onvergelijkbaar met wat er is gebeurd in de Jappenkampen en de Duitse concentratiekampen. Het aardige van de roman van Tjin is dat ze mooi toont hoe de detentie toch traumatisch kon zijn. (…) En dan moet het verblijf in Nederland nog komen, waar Grünwalds kinderen het heel moeilijk krijgen. (…) Ik kan trouwens de gedachte niet onderdrukken dat dit boek, met dat leuke contrast tussen het Suriname van de jaren veertig en het Amsterdam van 1990, ronduit schreeuwt om verfilming.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Het geheim van mevrouw Grünwald’
«Zeer de moeite waard. » – Mieke van As
Over ‘Het geheim van mevrouw Grünwald’ van Diana Tjin op Boekenproeven, 3 maart 2018:
(…) In dit boek een aangrijpend stuk geschiedenis dat ik niet kende. Er lopen twee verhaallijnen in dit boek door elkaar. De 19 jarige Anna komt via haar grootmoeder bij de oude mevrouw Grünwald terecht. En zij vertelt haar levensverhaal aan Anna en dan blijken deze levens met elkaar te maken hebben. Dat verhaal onthult een vergeten historische feit: de internering van mensen van Duitse afkomst, die in Suriname woonden toen Nederland aan Duitsland de oorlog verklaarde. (…) Mevrouw Grünwald vertelt alles over het kamp en de ontberingen aan Anna en we komen achter haar geheim waarbij een halsketting uit het kamp een belangrijke rol speelt. Het verhaal is fictief maar gebaseerd op ware feiten en voorzien van een literatuurlijst. Zeer de moeite waard.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Het geheim van mevrouw Grünwald’
«Historische feiten geven dit boek bijzondere meerwaarde.» – C.H. Gajadin
Over ‘Het geheim van mevrouw Grünwald’ van Diana Tjin voor NBD | Biblion, 3 november 2017:
In 1940 wordt in Suriname een welvarend gezin van Duitse komaf geïnterneerd in Kamp Copieweg. Hoe het hun vergaat, vertelt mevrouw Grünwald in 1990 aan de jonge Anna. De gruwelijke ontberingen duren zeven jaar, maar na hun vrijlating blijkt de man rijp voor het gesticht. Na zijn dood vertrekt zij met drie kinderen naar Amsterdam. Surinaams en Duits, dus wordt ze dubbel gediscrimineerd. Parallel aan Grünwalds relaas loopt een tweede verhaallijn, namelijk die van Anna zelf, afkomstig uit een gezin waarin kindermishandeling orde van de dag is. Zal Anna door mevrouw Grünwalds verhaal in staat zijn haar eigen leven te relativeren? Over de internering van Duitsers in Suriname is weinig bekend. Historische feiten geven dit boek bijzondere meerwaarde. De leesbare schrijfstijl moedigt aan om door te lezen. Met bronvermelding. Debuutroman.
Meer over ‘Het geheim van mevrouw Grünwald’
«Sommige scènes krijgen een betoverende schoonheid.» – Ezra de Haan
Over ‘Het geheim van Mevrouw Grünwald’ van Diana Tjin op Caraïbisch Uitzicht, 8 september 2017:
Met haar debuutroman ‘Het geheim van mevrouw Grünwald’ toont Diana Tjin dat ze een zeer geraffineerd schrijfster is. Want ondanks het waargebeurde historische verhaal waarop het boek gebaseerd is, en dat je zeker niet in de koude kleren gaat zitten, is het vooral de wijze waarop ze dit verhaal vertelt, dat het je bijblijft. Zo lokt de auteur je op uiterst slimme wijze het verhaal in. Ene Anna klopt bij mevrouw Grünwald aan. Ze vraagt om hulp, heeft een kamer nodig, al is het maar voor een nacht… Het briefje van haar oma doet wonderen. En zo belandt ze in het huis van mevrouw Grünwald aan de Jacob van Lennepkade. De oude vrouw blijkt in de dagen die volgen alles te weten over okers, sopropo, kousenband, tayerblad en antruwa: Surinaamse groenten die ze altijd pas na lang afdingen koopt. En als ze, in gesprek met Anna, dan ook nog mi gudu zegt, geef je haar al snel de Surinaamse nationaliteit… Anna worstelt ook met de vraag waar mevrouw Grünwald vandaan komt. Haar opmerking: ‘Ik wist niet dat er in Suriname ook Duitsers wonen,’ maakt veel bij de oude vrouw los. (…) Tijdens de Tweede Wereldoorlog bleek het vasthouden aan de Duitse nationaliteit uit sentimentele overwegingen reden genoeg om mevrouw Grünwald, samen met haar man en haar drie kinderen in Kamp Copieweg te interneren. Zeven jaar duurt de lijdensweg van de familie en pas wanneer vrijwel iedereen al het kamp heeft verlaten en de oorlog al twee jaar achter de rug is, komen ze vrij. Geen wonder dat ze Suriname in 1955 verlaten. (…) ‘Het geheim van mevrouw Grünwald’ is een prachtige roman die een uiterst wrange geschiedenis beschrijft met soms haast surrealistische beelden. Hierdoor krijgen sommige scènes een betoverende schoonheid en gaat de roman verder dan een in meerdere landen spelend levensverhaal. Diana Tjin is een schrijfster waar we nog veel van mogen verwachten.
Tekst uitgesproken op de boekpresentatieprogramma ‘The Twain Shall Meet’ van Uitgeverij In de Knipscheer, Theater Podium Mozaïek Amsterdam, 3 september 2017.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Het geheim van mevrouw Grünwald’
«Roman tegen de achtergrond van een waargebeurd verhaal.» – Marianne Janssen
Over ‘Het geheim van Mevrouw Grünwald’ van Diana Tjin op Leeskost, 23 augustus 2017:
(…) Over de geschiedenis van de Duitse Surinamers is maar heel weinig bekend. Ze hebben het zwaar gehad. Ze werden – aanvankelijk gescheiden van hun mannen die later mochten komen – van 1940 tot 1947 opgesloten. De situatie in het kamp was verschrikkelijk. Er was weinig te eten, de hygiëne was ver te zoeken. De geïnterneerden konden geen stap buiten de barakken zetten. Toen zij na 1947 vrij kwamen waren zij ongewenst in het land van hun geboorte. Ze moesten naar Europa. (…) Een interessant boek omdat de geschiedenis van de Duitse burgers in Suriname er hard aan toe was wat meer onder de aandacht gebracht te worden.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Het geheim van mevrouw Grünwald’
«Wat mevrouw Grünwald heeft meegemaakt, moet Anna’s ogen openen.» – Marjo van Turnhout
Over ‘Het geheim van mevrouw Grünwald’ van Diana Tjin op Leestafel, 12 augustus 2017:
(…) Dit verhaal, dat mevrouw Grünwald aan Anna vertelt, onthult een vergeten historisch feit: de internering van mensen van Duitse afkomst, die in Suriname woonden toen Nederland aan Duitsland de oorlog verklaarde. (…) Mevrouw Grünwald, haar man Fritz en hun twee kinderen waren onder hen. Ze werden bijna zeven jaar lang opgesloten in Kamp Copieweg. Ze hadden Duitsland nog nooit gezien, laat staan dat ze iets te maken hadden met het nazisme. (…) Maar wat moet het kind Anna er mee? Natuurlijk blijkt er een verband te zijn, want het boek gaat ook om een groot sociaal probleem. Wat mevrouw Grünwald heeft meegemaakt, moet Anna’s ogen openen. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Het geheim van mevrouw Grünwald’
«De Tweede Wereldoorlog in Suriname.» – Estefanía Pampín Zuidmeer
Over ‘Het geheim van mevrouw Grünwald’ van Diana Tjin in La Chispa, 26 juli 2017:
Mevrouw Grünwald, een oude Surinaamse vrouw, is eigenwijs en heeft een scherpe tong. (…) De drang naar vrijheid is niet zo vreemd bij mevrouw Grünwald. Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak werd ze, samen met haar familie, door de Nederlandse regering in Suriname, geïnterneerd in Kamp Copieweg omdat ze de Duitse nationaliteit had. Echter, ze was niet geboren in Duitsland en had niets met het naziregime of het nazisme te maken. De debuutroman Het geheim van Mevrouw Grünwald van Diana Tjin (1961) laat een minder bekende kant van de oorlog zien. Suriname, toentertijd een Nederlandse kolonie, raakte betrokken bij de Tweede Wereldoorlog. (…) Om de rust in Suriname te handhaven werden alle Duitsers geïnterneerd, ongeacht hun idealen. Zo eindigen nazi’s en zelfs joden in dezelfde interneringskampen. (…) In de jaren vijftig moet mevrouw Grünwald met haar kinderen Suriname verlaten. (…) Uiteindelijk blijft ze noodgedwongen in Nederland. Hier wordt ze gediscrimineerd, omdat haar kinderen een getinte huidskleur hebben, en omdat ze een Duits paspoort heeft. (…) Het boek toont een ander gezicht van Nederland tijdens en na de oorlog. Eenmaal in Nederland kan de familie Grünwald de oorlogsjaren maar niet achter zich laten door de dagelijkse vernederingen die ze ondergingen. (…) ‘Het geheim van mevrouw Grünwald’ biedt een historische perspectief over de oorlog en de periode erna. (…) Dat dit een debuutroman betreft, is niet te merken. Diana Tjin weet met een eigen, karakteristieke stijl te schrijven en doet hopen dat er meer van dit soort boeiende, gelaagde boeken van haar hand zullen komen.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Het geheim van mevrouw Grünwald’