Tag: java

«Ernst Jansz reconstrueert het leven van zijn ouders.» – Marjo van Turnhout

Over ‘Een liefdeslied’ van Ernst Jansz op Leestafel, 14 januari 2025:

(…) [De oma van Ernst Jansz] Jeanne is geboren in 1893 op Java en verloor al jong haar ouders. Wat precies de reden er voor is is niet bekend maar zij werd een hardvochtige moeder voor Rudi, sloeg hem vaak met de karwats. Zij trouwt met Anton Jansz, die net als zij een Indo is, met Nederlanders als voorouders. Hun eerste kind overlijdt, waarna Rudi beschouwd wordt als eerstgeborene. Rudi is een goede leerling en wordt na zijn eindexamen naar Nederland gestuurd, om daar letterkunde te studeren. Hij richt de Indo-Nederlandsche Jongerenbond op, om de belangen van de Indo te behartigen. Na verloop van tijd verwaarloost hij zijn studie. Intussen is er Jopie in Amsterdam. Het is kerst 1937, als Rudi en Jopie elkaar voor het eerst zien, en de vonk meteen overslaat. Al snel wonen ze samen, maar dan breekt de oorlog uit. Rudi moet het leger in, hetgeen hem behoorlijk zal raken. Maar zijn reactionaire neigingen verminderen niet. Hij blijft zich hard maken voor de onafhankelijkheid van Indonesië. (…)  Ernst Jansz reconstrueert nu het leven van zijn ouders, met de hulp van vele – zeer persoonlijke – brieven, die wij kunnen lezen in dit boek. Daarnaast schreef hij liedjes, te beluisteren, want er zit een cd bij! Mooie liedjes die passen bij bepaalde gebeurtenissen, beschreven in het boek.

Bron
Meer over ‘Een liefdeslied’
Meer over Ernst Jansz bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Verfijnde melancholie, aangename weemoedigheid.» – Arjen van Meijgaard

VoorplatMadureseVriend-75Over ‘De Madurese vriend’ van Kees Ruys op Tzum, 21 juli 2023:
(…) Al veertig jaar reist de auteur vrijwel elke twee jaar naar Indonesië. De eerste keer dat hij er kwam, als onderdeel van een lange en unieke wereldreis in de jaren ‘70, voelde hij zich direct thuis. Pasir Putih, aan de kust van Oost-Java, tegenover het eiland Madura en op de route naar Bali, werd een baken op zijn tochten, een toevluchtsoord en uitvalsbasis in één. Geen bijster interessante plek, maar het ging hem om de mensen. (…) Met Djaman, een man van Ruys’ leeftijd, bouwt hij in de loop van de tijd een onuitgesproken maar steeds hechtere band op. (…) Ruys en Djaman delen vooral herinneringen aan vorige ontmoetingen, ze zijn naar elkaar toegegroeid, kunnen zwijgend naast elkaar zitten zonder dat het ongemakkelijk wordt. Ze staan midden in het leven, maken juist geen grootse plannen en observeren hun omgeving zonder te oordelen. (…) Het blijkt uiteindelijk lastig te kunnen aangeven wat hun vriendschap precies inhoudt, misschien is het juist wel waardevoller als dat niet kan. Het is een gevoel, of zou het iets met de stille kracht te maken hebben die in Indonesië onderdeel is van het dagelijks leven? ‘De Madurese vriend’ blijft je constant verleiden verder te lezen. De lezer reist mee, wacht samen met Ruys op de bus die door het landschap toert, zonder dat er grote dingen gebeuren. De kracht zit hem in de herinneringen aan zijn andere reizen en ontmoetingen met passanten en bekenden die de schrijver verweeft in deze laatste reis naar Pasir Putih. (…) Hij stelt de aankomst deze keer bewust uit, Djaman zal namelijk niet meer op hem staan te wachten, omdat hij er niet meer is. Maar juist doordat Djaman door het verhaal heen met ‘je’ en ‘jij’ aangesproken wordt, is hij steeds aanwezig. Een verfijnde melancholie klinkt overal in door, een aangename weemoedigheid om wat voorbij is, maar daardoor des te meer gekoesterd wordt.
Lees hier de recensie ‘Meeslepend verslag van een vriendschap’
Meer over ‘De Madurese vriend’
Meer over Kees Ruys bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Het universum gezien vanuit Pasir Putih.» – Will Derks

VoorplatMadureseVriend-75Over ‘De Madurese vriend’ van Kees Ruys op Indies Tijdschrift, 10 juli 2023:
(…) In Pasir Putih, noteert Kees Ruys in de openingspagina’s van het boek, ‘ligt de eeuwigheid te suffen op een oude mat’ – een schitterend beeld dat bol staat van betekenis: saai, heet, groezelig, vadsig, muf, inert, armetierig en onveranderlijk. (…) Ruys komt er thuis, iedere keer opnieuw, hoe mysterieus dat voor hemzelf ook is. En het raadsel wordt nog versterkt door de aanwezigheid van een zekere Djaman, de Madurese vriend uit de titel, die zo ongeveer de incarnatie is van het nietszeggende vlek waar hij woont: hij is uiterst karig met woorden en gebaren, hij heeft nergens een mening over en leest nooit een krant of een boek (vermoedelijk is hij analfabeet), hij heeft meestal geen duidelijke bezigheden, hij is ‘geruisloos’ en ‘misschien zelfs wel een beetje saai’. Toch zou zonder hem de betovering van Pasir Putih meteen verdwenen zijn, aldus Ruys, die door het boek heen Djaman regelmatig direct aanspreekt in de jij-vorm. Hij is cruciaal voor de aantrekkingskracht van die plek, en dat terwijl tegelijkertijd Djaman, zoals Ruys nadrukkelijk meedeelt, hem ‘wezensvreemd’ is. (…) Ruys snapt van die fascinatie na al die jaren eigenlijk nog steeds weinig of niets en met De Madurese vriend doet hij een poging om althans tot een bepaalde mate van inzicht te komen. (…) Het dragende model van dit boek is dan ook het verhaal dat op alle punten in zijn ontwikkeling een afslag kan nemen naar een ander verhaal. Ruys brengt zo als het ware het universum in kaart, gezien vanuit Pasir Putih. (…) Ruys kan over al die ontmoetingen en observaties wel weer een aardig verhaal vertellen, terwijl hij bovendien zo dwalend en meanderend Djaman soms wat naderbij komt en een glimp lijkt op te vangen van diens ‘ware’ aard. (…) Want het gaat zeker ook over het land in dit boek, over Indonesië, en over de relatie die Ruys gedurende ruim vier decennia heeft opgebouwd met deze poreuze en uitermate gastvrije samenleving. (…)
Lees hier verder
Meer over ‘De Madurese vriend’
Meer over Kees Ruys bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Persoonlijk verslag van reizen naar Javaanse badplaats Pasir Putih, in 1947 nog oorlogszone.»

VoorplatMadureseVriend-75Over ‘De Madurese vriend’ van Kees Ruys voor NBD Biblion, 7 juli 2023:
‘De Madurese vriend’ is een persoonlijk verslag over de reizen van de auteur naar een vriend op Madoera. Langzaam reizend nadert de schrijver de Javaanse badplaats Pasir Putih, sinds de jaren zeventig zijn vaste pleisterplaats in Indonesië. Hij trekt zich terug in herinneringen en denkt aan ontmoetingen die tot ontdekkingsreizen leidden, met de armste mensen die hij in zijn leven heeft gekend, maar ook de meest gastvrije en roekeloze. Maar boven alles denkt hij aan Djaman, zijn oudste vriend in Indonesië, die hem bij elk bezoek opwachtte met de mededeling dat hij hem al in een droom zag naderen. Ook schetst het boek een beeld van de ontwikkeling van het kustplaatsje sinds Nederlandse mariniers er in 1947 voet aan wal zetten om het in een oorlogszone te veranderen. Intiem en beeldend geschreven. Voor een breed tot geoefend lezerspubliek. Met kaarten. Kees Ruys (1955) is een bekende Nederlandse auteur. Hij schreef tientallen boeken. Het boek maakt deel uit van de serie: ‘De randgebieden’.
Meer over ‘De Madurese vriend’
Meer over Kees Ruys bij Uitgeverij In de Knipscheer

«***** Weergaloos verhaal over vriendschap.» – Jan Stoel

VoorplatMadureseVriend-75Over ‘De Madurese vriend’ van Kees Ruys in Bazarow, week 24, 13 juni 2023:
(…) De Madurese vriend is meer dan een reisverhaal of -verslag. De reis is een metafoor voor de zoektocht, de ‘persoonlijke’ reis naar wat de vriendschap met Djaman voor Kees Ruys heeft betekend én wat de impact van Indonesië op zijn leven is geweest. Djaman vertelt dat hij steeds voelde dat Kees Ruys naar Indonesië kwam, zag hem in een droom naderen. De twee hebben letterlijk die vriendschap naar elkaar niet uitgesproken, maar hun vriendschap is diep. Zwijgen vertelt meer dan spreken. (…) Afstand en nabijheid wisselen elkaar af. Het verhaal wordt verteld vanuit het ik-perspectief van Kees Ruys. Hij richt zich in de jij-vorm direct tot Djaman. Een afscheidsbrief? Daardoor wordt het verhaal nog persoonlijker en komt Djaman en alles wat ze samen hebben meegemaakt nog dichterbij. (…) Je voelt wat er speelt, je verbeeldingskracht wordt aan het werk gezet, de auteur vult niet alles in, laat ruimte voor je eigen interpretatie, voor het maken van je eigen verhaal. (…) Ruys geeft middels Djaman een inkijk in de cultuur van Indonesië (en de verschillen tussen de verschillende eilanden) en doet dat op een manier die al je zintuigen prikkelt: je hoort het kabaal van de straat, je ruikt de geuren, je ervaart de magie, de ‘stille kracht’. (…) En Ruys is een meer dan begaafd stilist en zet je aan het denken. (…) Ruys heeft een weergaloos boek geschreven dat je raakt, dat verwondering en verbazing oproept, dat nazindert. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘De Madurese vriend’
Meer over Kees Ruys bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Liefdevol relaas van een Indonesische vriendschap.» – Jan-Hendrik Bakker

VoorplatMadureseVriend-75Over ‘De Madurese vriend’ van Kees Ruys in Den Haag Centraal, 4 mei 2023:
(…) De vertelling start in Surabaya, waar de schrijver aankomt en zijn lezer vervolgens meeneemt naar de Javaanse badplaats Pasir Putih. Die plaats is de woonplaats geweest van zijn vriend, de schelpenverkoper Djaman, die kort tevoren overleden is en wiens graf de schrijver nu, met pijn in het hart omdat hij nooit afscheid heeft kunnen nemen, wil bezoeken. Pasir Putih wordt pas aan het eind van het boek bereikt, maar voordat het zover is, krijgt de lezer vele paden en zijpaden te bewandelen, die alle een omcirkelende beweging van de uiteindelijke bestemming blijken te zijn. Natuurbeschrijvingen, koloniale geschiedenis, culturele observaties, alles passeert de revue. Ze staan alle in dienst van dit literaire afscheidsritueel. (…) Het is een vriendschap tussen twee mannen waarin gevoelens er niet zijn om uitgesproken te worden, al zíjn ze er wel. Dat is mooi, maar wringt tegelijkertijd ook. De jij-vorm die Ruys voor dit boek koos, maakt het nog wat ongemakkelijker. Toch is dat ongemak op een bepaalde manier ook de kracht van dit boek. De vriendschap tussen de schrijver en Djaman staat model voor die met de Indonesische wereld. De observaties, anekdotes en wederwaardigheden zijn trefzeker en met veel literair vakmanschap geschreven.
Lees hier de recensie
Meer over ‘De Madurese vriend’
Meer over Kees Ruys bij Uitgeverij In de Knipscheer

Kees Ruys – De Madurese vriend. Literaire nonfictie

VoorplatMadureseVriend-75Kees Ruys
De Madurese vriend
literaire nonfictie
Nederland, Indonesië
gebrocheerd in omslag met flappen,
320 blz., € 23,50
eerste druk 15 april 2023
ISBN 978-94-93214-91-0

Langzaam reizend langs een kust die hij kan dromen nadert een schrijver de Javaanse badplaats Pasir Putih, sinds de jaren zeventig zijn vaste pleisterplaats in Indonesië. Maar deze keer voelt alles anders. In het zicht van zijn bestemming aan de oude Grote Postweg – in de regio ooit ‘Daendels’ Dodenweg’ genoemd – stelt hij zijn aankomst telkens uit en verliest zich in herinneringen. Hij denkt aan verlaten warungs in de middaghitte, aan ontmoetingen die tot ontdekkingsreizen leidden, met de armste mensen die hij in zijn leven heeft gekend, maar ook de meest gastvrije, roekeloze, bijgelovige; aan een vijand die bleef lachen en aan het ontluisterende einde van wat eens een liefde was. Maar boven alles denkt hij aan Djaman, zijn oudste vriend in Indonesië, die hem bij elk bezoek opwachtte met de mededeling dat hij hem al in een droom zag naderen.

De Madurese vriend is het ontroerende verhaal van een verlegen schelpensouvenirverkoper en een schrijver die elkaar na veertig jaar nog altijd niet begrepen, maar ook samen konden zwijgen alsof ze een schat bewaarden. Opgetekend als een afscheidsbrief aan Djaman geeft het boek ook een intiem en kleurrijk beeld van een gemeenschap in een Oost-Javaans kustplaatsje en van de ontwikkelingen die het doormaakte sinds Nederlandse mariniers er in 1947 voet aan wal zetten om ‘Insulinde’ in een oorlogszone te veranderen.

In hoeverre de gedeelde koloniale erfenis in de moderne republiek doorwerkt en hoe dat in het onderling contact naar voren komt, zijn kwesties die zich regelmatig aan de schrijver opdringen. Het stelt hem voor raadsels die soms nog verbijsterender zijn dan die van de occulte Madurese wereld waarmee hij in Pasir Putih kennismaakt.

In de voetsporen van zijn grootvader, de acteur Cor Ruys, die in de eerste helft van de twintigste eeuw veelvuldig door Nederlands-Indië toerde, ondernam Kees Ruys (Den Haag, 1955) vanaf de jaren zeventig ruim twintig lange reizen door de Indonesische archipel, die daarmee de voornaamste inspiratie voor zijn reisverhalen werd. Ruys debuteerde in 1986 met de roman Een afgedragen huid bij uitgeverij Van Oorschot. Sindsdien publiceerde hij bij Van Oorschot, Veen en Atlas verschillende romans en reisverhalen, waaronder de eerste drie delen van De randgebieden, een cyclus zelfstandig leesbare, literaire nonfictieboeken over Indonesië. De Madurese vriend is de vierde titel in de reeks. Daarnaast bracht Ruys bij Uitgeverij In de Knipscheer twee biografieën uit: Alles is voor even (2013), over de schrijfster Aya Zikken, en Chris Hinze. Een biografie (2015). Een selectie uit zijn Indonesische verhalen verscheen bij Rainbow onder de titel De nevelarchipel (2017).

‘Kees Ruys is een meester in de afstandelijke nabijheid. Ik ken maar weinig schrijvers die zo invoelend en met zoveel stijl over het menselijke Indonesië schrijven.’ – Adriaan van Dis

‘Flinterdun is niet zelden de grens tussen werkelijkheid en magie. Ruys’ stijl sluit zich daarbij prachtig aan. Een obsederend goed boek.’ – Gerard Termorshuizen

‘Ruys weet het wonder van diepe, romantische vriendschap op het eerste gezicht sterk onder woorden te brengen en schetst in één moeite door een gevoelig, maar ook rauw-realistisch en humoristisch beeld van een veranderend Indonesië.’ – Esther Wils, hoofdredacteur Indies tijdschrift

‘Ik ken geen schrijver die het naoorlogse Indonesië en haar bewoners zo goed kent als Kees Ruys. Zijn beschrijvingen zijn onomwonden, raak en liefdevol. Zij ontroeren mij telkens weer.’ – Ernst Jansz

‘Een hartveroverend boek […] waarin de hoofdpersoon diep weet door te dringen in de wereld van iemand die in een andere, soms verbijsterende werkelijkheid leeft. Een indringend verhaal, geschreven in een voortreffelijke stijl.’ – Peter van Zonneveld

Meer over Kees Ruys bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Schrijnende en melancholieke verhalen in nieuw literair tijdschrift Elders.» – Herman Rosenberg

OmslagElders01-75Over ‘Elders 2022-0’ in Den Haag Centraal, 1 december 2022:
Elders, dat twee keer per jaar verschijnt, is de gedrukte uiting van het in augustus 2021 begonnen digitale podium Elders literair. (…) Het klapstuk van deze oer-Elders staat achterin. Het is het schrijnende verhaal ‘Mijn vriendin’ van de Nederlands-Somalische Alara Adilow. Een jonge vrouw vertelt hoe ze het dode lichaam van haar vriendin uit een gebombardeerd huis haalt. Met een kruiwagen. De context lijkt die van de Somalische burgeroorlog te zijn, maar het leed en de ellende zijn universeel. (…) Melancholiek en sfeervol zijn de verhalen van Michiel van den Berg en Kees Ruys. Van den Berg beschrijft het ouder worden aan de hand van ‘het plassen tegen schrikdraad’. Als jongetje even schrikken, maar als hij er als senior-met-pacemaker tegenaan loopt, vindt hij bijna de dood. Ruys verhaalt in ‘Een zachte cowboy’ over zijn pelgrimage naar een hotel in Malang (Java), waar in 1992 zijn vriend en Volkskrant-redacteur Dick (Slootweg) overleed. Niet eenvoudig, want ‘in Indonesië is een hoteldode de dood van een hotel’. (…) In Den Haag is Indië nooit ver weg, blijkt ook nu weer, want het tijdschrift bevat een historisch artikel van Gerard Termorshuizen over de exorbitante Villa Isola bij Bandung, ooit het grootste particuliere huis van de archipel. (…) Deze eerste Elders besluit met een twee pagina’s tellende, extreem kleurige strip van de Scheveningse kunstenaar Cedric ter Bals. (…) Een prikkelend slot van Elders’ eersteling. (…)
Lees hier het artikel
Meer over Elders Literair

Marius Atmoredjo – Loslaten zullen ze nooit meer. Gedichten

VoorplatLoslaten-75Marius Atmoredjo
Loslaten zullen ze nooit meer
gedichten
Suriname
met illustraties van Robert Bosari
eindredactie Michiel van Kempen
gebrocheerd in omslag met flappen,
52 blz., € 17,50
ISBN 978-94-93214-70-5 NUR 306
eerste uitgave 2022

De gedichten in Loslaten zullen ze nooit meer zijn geïnspireerd door de verhalen van zes generaties Javanen in diaspora. Die verhalen beginnen bij de tewerkstelling van de overgrootmoeder van de dichter, wanneer zij als contractarbeider vanuit Java in Suriname aankomt en gaan daarna over haar kinderen en kindskinderen die in Suriname en Nederland wonen. De moeder van de dichter, Marie Atmoredjo, vertelde haar kinderen die verhalen in de avonduren voor het slapen gaan. Zij hebben in sterke mate de verbeeldingskracht van de dichter gevormd.
De kunstenaar Robert Bosari voorzag elk van de twintig gedichten gedicht van een fraaie tekening in zwart-wit.

Wij kenden elkaars wortels
en meer dan dat
de betekenis van de kleine witte bloem
die zij zo lang draagt
in een knop, melati

Marius Atmoredjo, geboren in 1959 in Lelydorp, Suriname, woont vanaf 1980 in Nederland. Hij heeft zich jarenlang ingezet als vrijwilliger in het sociaal-culturele werk ten behoeve van de Surinaams-Javaanse gemeenschap in Nederland. En in de loop van de jaren dienden zich de gedichten aan die hier zijn samengebracht, indringende poëzie met vaak verrassende beelden. Deze debuutbundel is een welkome bijdrage aan het tot op heden bescheiden corpus van de Surinaams-Javaanse literatuur.

«Op hoge leeftijd onthult hij zich als poëet.» – Pauline Kruithof

VoorplatWEG-75Over ‘Waar weg weg is en stilte stiller nog’ van Eric Schneider in Friesch Dagblad, 22 september 2021:
Eric Schneider (1934) (…) werd geboren in Batavia, maar kam naar Nederland en verwierf bekendheid als toneelspeler, regisseur en schrijver (…) Op hoge leeftijd onthult hij zich als poëet. (…) Schneider verhaalt van de onrust en strijd die over de toenmalige Nederlandse kolonie valt. (…) Hij blijft weg van (…) gevoelige politiek (…) en focust op ogenschijnlijk onbeduidende persoonlijke ervaringen. Die weten de sfeer waarin hij opgroeide, die hem vormde, extra scherp neer te zetten. (…) De dichter koppelt zijn eigen wederwaardigheden aan de lotgevallen van mythische en dramatische figuren. (…) De thema’s worden naar een universeel niveau getild en de vertelsels krijgen een extra plot. (…) De dichter komt tot de conclusie dat opgroeien een illusie is, terwijl het steeds minder duidelijk is wat het betekent iemands kind te zijn. Wie waren zijn ouders precies. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Waar weg weg is en stilte stiller nog’
Meer over Eric Schneider bij Uitgeverij In de Knipscheer