«Een boek dat eeuwig jong blijft!» – André Oyen

VoorplatHelmanEindvandekaart75Over ‘Het eind van de kaart’ van Albert Helman op Lezers tippen lezers, 16 juni 2019:
(…) Als auteur debuteerde Albert Helman in 1926 met ‘Zuid-Zuid-West’, een roman over Suriname en de verwaarlozing en uitbuiting ervan door de Nederlandse kolonisator, gevolgd door een vergelijkbaar boek qua thema, ‘De Stille Plantage’. Vele andere romans, essays en gedichten zouden volgen. Ook hield hij zich bezig met film. Zo schreef hij o.a. de muziek voor ‘Regen’ (1929) van Joris Ivens. In 1932 (…) vocht Helman aan republikeinse zijde mee in de Spaanse Burgeroorlog. Voor de kranten NRC en de Groene Amsterdammer schreef hij verslagen over de overlevingsstrijd (…) tegen de fascisten van generaal Francisco Franco. (…) In 1939 keerde hij terug in Nederland. (…) Helman dook aan het begin van de oorlog onder omdat hij zo bekend was als antifascist dat hij niet langer in het openbaar kon verschijnen. Actief in het verzet vervalste hij persoonsbewijzen, publiceerde verzetsverzen en protesteerde bij rijkscommissaris Seyss-Inquart tegen de oprichting van de zogenaamde Kultuurkamer waar kunstenaars lid van moesten worden. (…) Het reisjournaal ‘Het eind van de kaart’ schreef hij in 1955. Het zou een boek blijken dat eeuwig jong blijft!
Lees hier de aankondiging
Meer over ‘Het eind van de kaart’
Meer over ‘Verdwenen wereld’
Meer over Albert Helman bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Michiel van Kempen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Bijzonder knap.» – André Oyen

Opmaak 1Over ‘Rusteloos en overal – Het leven van Albert Helman’ van Michiel van Kempen op Ansiel, 24 december 2016:
“Albert Helman was een man met een contesterende natuur, niet een gemakkelijk meegaand mens, maar een vechter, een tegenspreker. Dat een opstandige, vrijgevochten geest als de zijne met de katholieke kerk hardhandig zou komen te botsen lag in de lijn der verwachting. Hij stapte rond 1930 uit het katholieke tijdschrift ‘De Gemeenschap’, flirtte een tijd met het communisme en kwam in de jaren veertig terecht bij het antireligieuze tijdschrift ‘Apollo’, onder redactie van Johannes Tielrooy.” (…) Albert Helman was een pionier en altijd kritisch, vooral waar het Suriname betreft en zelfs soms weerbarstig. Humor zit er ook in zijn werk en creativiteit. Een voorbeeld hiervan is ‘De Zwarte Cats’, Surinaamse odo’s in het Sranan waarbij hij Nederlandse bewerkingen heeft gemaakt. Op het boekje staat de naam van een schrijfster, een creoolse vrouw, Hella Bentram-Matriotte. Helman gaf zich dus hier uit voor een vrouw! (…) Albert Helman was een Renaissancemens met een altijd levende nieuwsgierigheid naar van alles en nog wat en dat heeft Michiel van Kempen in deze biografie onder de heel toepasselijke titel ‘Rusteloos en overal’ wel bijzonder knap weten weer te geven.
Lees hier en hier de recensie
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Michiel van Kempen op deze site
Meer over Albert Helman op deze site

Over de literaire kosmopoliet Albert Helman in de Haagse Schouwburg

Opmaak 1Op zondag 18 december 2016 vindt in de Haagse schouwburg de wintereditie plaats van het programma de ‘Literaire Brunch’. Deze aflevering gaat over de in Paramaribo geboren Lou Lichtveld (1903-1996) beter bekend onder zijn pseudoniem Albert Helman. Hoofdspreker is biograaf Michiel van Kempen, bijzonder hoogleraar West-Indische Letteren. Michiel van Kempen publiceerde onlangs bij uitgeverij In de Knipscheer de biografie ‘Rusteloos en overal’ over het boeiende leven van deze eerste belangrijke West-Indische schrijver, auteur van onder andere de romans ‘Mijn aap schreit’ (1928) en ‘De stille plantage’ (1931). Helman heeft niet alleen een groot veel bekroond literair oeuvre voorgebracht. Op zijn eigen naam, Lou lichtveld, staat ook een serie hooggeprezen muzikale composities. Hij schreef onder andere de muziek bij de film ‘Regen’ van Joris Ivens (1929). Een renaisssanceman noemde hij zichzelf wel, en met recht. Behalve componist en schrijver was hij diplomaat in Latijns-Amerika, journalist en politicus. Hij schreef essays over film en geschiedenis en vocht mee in de Spaanse burgeroorlof. In 1949-1950 was hij minister van Onderwijs en Volksgezondheid in Suriname. Bij de lezing van biograaf Van Kempen leest de Surinaams-Nederlandse acteur Felix Burleson fragmenten uit Helmans literaire werk. Heleen Vlietstra zingt twee liederen van zijn hand. Ze wordt begeleid door de pianist Guus Westdorp. Verder zijn er beeld- en geluidsopnames van Helman te zien en horen. Het programma wordt gepresenteerd door de auteur Christien Kok. De Literaire Brunch vindt elke drie maanden plaats in de Paul Steenbergenfoyer van de schouwburg. In de pauze is er een brunch met luxebroodjes, wraps, zoetigheden, koffie & thee. Het is een productie van Annelies van der Bie, Ellen Fernhout, Anita Gundlach en Christien Kok in samenwerking met de Koninklijke Schouwburg. In het programma staat altijd een overleden Nederlandstalige auteur centraal. Reserveren is noodzakelijk vanwege de brunch. Dit kan via de kassa van de Koninklijke Schouwburg tel. 0900-345678 of www.ks.nl
Duur 11.00 u. – 13.15 u. Locatie Koninklijke Schouwburg: Korte Voorhout 3, Den Haag; entree: € 17,50 incl. brunch Koninklijke Schouwburg
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Michiel van Kempen op deze site
Meer over Albert Helman op deze site

«Ik gun elke ‘vergeten schrijver’ zo’n biograaf.» – Norma Montulet

Opmaak 1Over ‘Rusteloos en overal. Het leven van Albert Helman’ van Michiel van Kempen op Biografieportaal, 25 november 2016:
(…) Daarna duikt de lezer met vliegende vaart in het leven van Helman zelf. (…) Helman wás rusteloos en hij was ook overal. Het is tamelijk verbijsterend om zijn reizen en avonturen te volgen: van Suriname naar Nederland en weerom, om vervolgens in – onder andere – Amerika, Afrika, Italië, Zwitserland en Mexico terecht te komen. Helman was geen gemakkelijk mens. Hij heeft veel beroemde mensen ontmoet, onder andere Hendrik Marsman, Joris Ivens, George Orwell en Yeduhi Menuhin, en met bijna iedereen die hij ontmoette – bekenden en onbekenden – heeft hij ruzie gehad. Hij zei wat hem voor de mond kwam en had weinig geduld met andere mensen of met andere meningen. (…) Van Kempen laat een duidelijk en evenwichtig licht schijnen op deze markante persoonlijkheid, waarbij hij tegelijkertijd een boeiend beeld geeft van de twintigste eeuw.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Michiel van Kempen op deze site
Meer over Albert Helman op deze site

«Een ongemeen boeiend en avontuurlijk leven.» – G. Swaenepoel

Opmaak 1Over ‘Rusteloos en overal’ van Michiel van Kempen voor NBD | Biblion, 26 november 2016:
Albert Helman, wiens leven haast samenvalt met de twintigste eeuw, is een veelzijdig man die een ongemeen boeiend en avontuurlijk leven geleid heeft. De auteur van romans en poëzie, maar ook van theater, essays, biografieën, journalistiek werk en historische studies. Ook actief als componist en geïnteresseerd in taalkunde, wiskunde en filosofie. Hij was bevriend met Marsman en Slauerhoff en ontmoette tijdens zijn leven mensen als Béla Bártok en Joris Ivens, George Orwell en Frida Kahlo. Helman nam deel aan de Spaanse Burgeroorlog, woonde in Mexico, was politicus in zijn geboorteland Suriname en diplomaat. ‘Rusteloos en overal’ is dan ook de goedgekozen titel die Michiel van Kempen, bijzonder hoogleraar Nederlands-Caraïbische literatuur, aan de biografie van de in 1903 in Paramaribo als Lou Lichtveld geboren auteur meegaf. Boeiende biografie van één van de belangrijkste auteurs van Surinaamse afkomst. Met uitvoerig notenapparaat, bibliografie en register.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Michiel van Kempen op deze site
Meer over Albert Helman op deze site

«Een inhoudelijk interessante biografie.» – Aleid Truijens

Opmaak 1Over ‘Rusteloos en overal. Het leven van Albert Helman’ van Michiel van Kempen in De Volkskrant, 5 november 2016:
Niets uit dit overvolle, lange leven lijkt biograaf Michiel van Kempen, bijzonder hoogleraar Nederlands-Caraïbische literatuur, te zijn ontgaan. Hij weet bewonderenswaardig veel over zijn onderwerp. (…) Albert Helman werd vooral bekend door De stille plantage, een roman over kolonialisme en slavernij. Maar hij deed zoveel meer, blijkt uit dit boek. Hij was componist, muziekrecensent, theatermaker, amateurwiskundige, taalkundige, vertaler, literair criticus en journalist voor alle mogelijke kranten en bladen. Zijn leven lang reisde Lichtveld de wereld rond. Hij woonde in Barcelona en deed verslag van de Spaanse Burgeroorlog. In Suriname was hij minister en hoofd van de Rekenkamer, daarna was hij jarenlang diplomaat. Vanaf de jaren twintig was hij actief in het Nederlandse literaire leven. Hij kende Slauerhoff, Ter Braak, Du Perron, Vestdijk, Roland Holst en Marsman, werkte met Joris Ivens en was bevriend met George Orwell en Frida Kahlo. Het interessantst aan deze biografie is dat het een internationale (cultuur)geschiedenis is van de 20ste eeuw. (…) Van Kempen uit zijn kritiek en bewondering terloops, in beschrijvingen en ironische terzijdes. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Michiel van Kempen op deze site
Meer over Albert Helman op deze site

«Een buitengewoon boeiende biografie van een indrukwekkende figuur.» – Ko van Geemert

Opmaak 1Over ‘Rusteloos en overal. Het leven van Albert Helman’ van Michiel van Kempen in Parbode, 2 november 2016:
Van Kempen schetst het leven van deze ‘Renaissance-mens’, deze ‘eerste schrijver uit de Nederlandse West’, zoals biograaf Van Kempen Helman noemt. Het moet voor Van Kempen een enorme opgave zijn geweest dit leven te beschrijven, waarmee hij in 1989 voorzichtig begon: Helman publiceerde circa 130 boeken, schreef onder zo’n vijftig pseudoniemen. Maar dat niet alleen: Lichtveld/Helman was ook prominent katholiek, componist, wetenschapper, journalist, diplomaat, politicus, minister, verzetsman. Hij nam deel aan de Spaanse Burgeroorlog, het revolutionaire Mexico van Cárdenas en maakte enkele Latijns-Amerikaanse coups van nabij mee. Hij speelde een rol in het verzet tegen de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog, maakte deel uit van het Nederlandse Noodparlement en was betrokken bij het naoorlogse dekolonisatieproces van Suriname. Een zeer veelzijdig mens dus. Hij sloot vriendschap met vele kunstenaars, onder wie Marsman, Slauerhoff, Béla Bártok, Joris Ivens, George Orwell, Pablo Casals, Frida Kahlo, Yehudi Menuhin. (…) Van Kempen laat ook Lichtvelds privéleven niet onbesproken: zijn twijfels, zijn verhouding met vrienden, vrouwen, kinderen. Kortom, we hebben hier een buitengewoon boeiende biografie in handen van een indrukwekkende figuur. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Michiel van Kempen op deze site
Meer over Albert Helman op deze site

«Alle reden deze bomvolle maar prikkelende en met vaart geschreven biografie te lezen.» – Esther Wils

Opmaak 1Over Rusteloos en overal. Het leven van Albert Helman door Michiel van Kempen op Athenaeum, 3 oktober 2016:
(…) Helman doet in verschillende opzichten denken aan twee begaafde, bereisde Indische schrijvers-polemici: Tjalie Robinson en Rudy Kousbroek. Robinson en Helman hadden beiden, naast een machokarakter, ook een lerareninborst en voelden een groot maatschappelijk engagement. Hun literaire ambitie – waarmee ze onder andere de unieke mengculturen waarin ze opgroeiden hebben vereeuwigd – moest vechten om de aandacht met hun emancipatoire drang. Kousbroek en Helman (die zijn studie Nederlands aan de wilgen hing) verwierven beiden als autodidact een eredoctoraat, maar bleven hun hele leven in een haat-liefdeverhouding tot de wetenschap staan. Alle drie waren ze overal en nergens thuis, en zowel kritisch op als verslingerd aan hun land van herkomst. (…) Alle reden deze bomvolle maar prikkelende en met vaart geschreven biografie te herlezen. Helman heeft een zeer toegewijde biograaf getroffen in Michiel van Kempen (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Michiel van Kempen op deze site
Meer over Albert Helman op deze site

«Een fascinerende trip door de 20ste eeuw.» – Arjen Fortuin

Opmaak 1Over Rusteloos en overal. Het leven van Albert Helman door Michiel van Kempen in NRC Handelsblad, 24/25 september 2016:
(.…) Het belang van een mens ligt niet in waar hij was, maar in wat hij deed. Maar ook daar rijst bij Albert Helman de vraag waar je moet beginnen? Bij de literator of bij de politicus, bij de diplomaat of de musicus? Of, dezelfde vraag eenvoudiger gesteld: bij Lou Lichtveld of bij Albert Helman? (…) Intussen leest het leven van Helman als een fascinerende trip door de 20ste eeuw: hij is nog niet klaar met filmen met Joris Ivens of hij trekt in 1932 naar revolutionair Spanje. (…) Je kunt niet anders dan bewondering krijgen voor de dadendrang van Helman, die na de oorlog (waarin hij een speelgoedhandel als dekmantel gebruikte voor zijn verzetsactiviteiten) niet koos voor een plaatsje in het culturele establishment, maar naar Suriname en de Antillen trok om daar mee te denken over modernisering van het koninkrijk. (…) Van Kempen laat ook scherp zien met hoeveel toewijding Helman zich voor Suriname inzette. (…) Van Kempen betreurt het dat Helmans literaire loopbaan nooit tot echt grote erkenning heeft geleid. Alleen De laaiende stilte werd in 1953 bekroond met de Vijverbergprijs, van een reeks Mexicaanse romans werd De rancho der X mysteries in het Duits vertaald, maar bijvoorbeeld de sociale geschiedenis van Kroniek van Eldorado is volgens Van Kempen schromelijk ondergewaardeerd. Waarschijnlijk werkte Helman ook gewoon te hard: waar hij ook was, wat hij ook deed, altijd combineerde hij het met journalistiek werk. (…)
Lees hier en hier de recensie
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Michiel van Kempen op deze site
Meer over Albert Helman op deze site

«Hij kreeg zelden een literaire prijs, was een rasverteller.» – John Jansen van Galen

Opmaak 1Over ‘Rusteloos en overal. Het leven van Albert Helman’ door Michiel van Kempen in Het Parool, 15 september 2016:
Hij had altijd een ‘Renaissancemens’ willen zijn, zei Albert Helman, alias Lou Lichtveld, toen ik hem in 1979 bezocht op het eiland Tobago waar hij zich, in de zeventig, had teruggetrokken. Het is hem, met zijn enorme veelzijdigheid, gelukt. Hij was journalist, romancier, componist (onder meer van filmmuziek voor Joris Ivens), taalkundige, historicus, verzetsman en speelgoedfabrikant (het laatste als dekmantel voor het eerste), parlementslid, minister, diplomaat. Als één Nederlandse schrijver kosmopoliet genoemd kan worden is hij het wel. Geboren in Suriname in 1903, geschoold in Nederland, verslaggever aan Republikeinse kant in de Spaanse burgeroorlog, uitgeweken naar Mexico, woont in Italië, op Saba, in Paramaribo, waar al niet. Hij rekende George Orwell en Pablo Casals tot zijn vrienden, ging om met Derek Walcott en Bela Bartok. (…) De heftige vitaliteit en de ongelooflijke productiviteit van Helman doen de lezer voortdurend versteld staan. Hij schreef vijftig romans, tientallen non-fictie boeken, honderden artikelen, hield talloze lezingen, componeerde, maakte theaterstukken en bekleedde eindeloos veel culturele functies. Voeg daarbij een ingewikkeld liefdes- en gezinspatroon plus een wijdvertakte vrienden- en kennissenkring en zelfs een biografie van 863 pagina’s zal niet toereikend blijken om dit leven weer te geven.
Meer over ‘Rusteloos en overal’