Tag: KNIL

«Gevoelens van onrecht en machteloosheid in poëzievorm.» – Evita Matakena

Over presentatie ‘Djam Karet/Elastiektijd’ van Richard Akihary in Marinjo (nr. 5 ), oktober/november 2023:

(…) Richard Akihary geeft een kort historisch overzicht van de komst van de eerste generatie Ambonese soldaten naar Nederland. Speciale aandacht is er voor het stamboekformulier van de Ambonese soldaten, zoals de melding in het stamboekformulier van zijn grootvader die als KNIL- soldaat op 14  juni 1950 wordt overgeheveld naar de Koninklijke Landmacht, zes weken voordat het KNIL wordt opgeheven. De presentatie wordt afgewisseld met het voordragen van een drietal gedichten uit de bundel. Voor de Ambonese soldaat is zijn geschiedenis een geschiedenis waarbij gevoelens van onrecht en machteloosheid de boventoon voeren. Gevoelens die de dichter in poëzievorm heeft gegoten. (…)

Marinjo is een tweemaandelijks onafhankelijk Moluks magazine.

Bron
Klik hier voor de foto’s
Meer over ‘Djam Karet/Elastiektijd’
Meer over Richard Akihary bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Voor het eerst van binnenuit een blik op het leven van de Molukkers.»

Over ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’ van Frans Lopulalan in Moesson (jrg. 67 nr.11), 4 september 2023:

Het krachtige debuut van de Molukse schrijver Frans Lopulalan (1953-2020). De twee verhalen in ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’ gunnen ons voor het eerst van binnenuit een blik op het leven van de Molukkers, zoals zich dat vanaf de jaren vijftig van de vorige eeuw in Nederland heeft afgespeeld. In beide verhalen speelt de vaderfiguur, een militair van het voormalige KNIL, een vooraanstaande rol. Hij staat model voor alle Molukse vaders die in de kracht van hun leven naar Nederland werden gebracht en in de kampen geprobeerd hebben hun kinderen in de strenge Molukse traditie op te voeden. De schrijver trekt zich het lot aan van die stoere mannen van weleer, die hun jaren van ouderdom lijdzaam uitzitten in Hollandse doorzonwoningen, wachtend op het einde dat meedogenloos afrekent met elke illusie.
Meer over ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’

Richard Akihary – Djam karet / Elastiektijd. Gedichten

VoorplatElastiek1-75"Richard Akihary
Djam karet / Elastiektijd
gedichten
Nederland – Ambon, Zuid-Molukken
Omslagillustratie Piet Latul
gebrocheerd in omslag met flappen,
74 blz., € 18,50
eerste druk oktober 2023
ISBN 978-94-93214-83-5

Als een rode draad loopt in deze debuutbundel Djam karet / Elastiektijd een groot verlangen naar vrijheid van het Zuid-Molukse volk. Bijna vier eeuwen gekoloniseerd door Nederland, waardoor de Zuid-Molukse geschiedenis ook Nederlandse geschiedenis is, daarna overheerst door vreemde mogendheden.

Het litteken (fragment)

De ondraaglijke pijn
gevoelloos met de jaren.
Het litteken een aandenken.
De volgende overheerser
overspoelt zijn land met regels
verpakt in een wet.
Het recht van de sterkste.
Hij volgt zijn innerlijke overtuiging
naar het kostbaarst in het leven:
vrijheid

Richard Akihary: ‘We moeten verder en de bladzijde omslaan, maar hoe kun je een bladzijde omslaan die nog niet is geschreven?’ Na ruim 70 jaar krijgt Richard Akihary de stamboekformulieren van zijn grootvader in handen, de inhoud verrast hem. Ruim een maand voordat het KNIL wordt opgeheven, wordt zijn grootvader overgeheveld van het KNIL naar de Koninklijke (Nederlandse) Landmacht. Zeven maanden later geeft hij gehoor aan het dienstbevel in te schepen naar Nederland. ‘Het lamoffer verstild 4000 naamlozen’, uit: Opgelicht. Akihary: ‘documenten liegen niet en laten een traceerbaar spoor achter’. Hij stuit op rechtszaken die de delegatie Aponno voert tegen de Staat der Nederlanden. Nederland wil de Ambonese soldaten demobiliseren in reeds door Soekarno bezet gebied. De uitspraken van het Arrondissementsgerecht in Den Haag, het Hoger Beroep en tenslotte de Hoge Raad der Nederlanden, stellen de Zuid-Molukkers in het gelijk. ‘Hoger beroep requiem voor kabinet. Veroordeeld zijn verraderlijke tekst’. Zijn jaren in kamp Ederveen brengt hij voor het voetlicht: ‘ …oude Durchgangslager waar muren vergeten verhalen vertellen, bewoond door Ambonezen’. Over zijn liefde voor muziek lezen we in het gedicht Moluccan Moods: ‘Buigend verwelkomt het kruis haar gasten, muzikanten uit de wijk’.

Richard Akihary (1955) gaf 30 jaar les in het speciaal onderwijs. Daarna doceerde hij Nederlands en Engels. Hij is meer dan 50 jaar organist bij de Geredja Indjili Maluku (Moluks Evangelische Kerk). Hij schreef de partituren voor BNG, het Moluks Kerkelijk Liedboek. Ook schreef hij teksten en muziek voor theater, pop en jazzbands.

«Twee prachtige, autobiografische novellen, toegankelijk en meeslepend geschreven.» – Renate Beulen

VoorplatSneeuw-75Over ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’ van Frans Lopulalan voor NBD / Biblion, 25 maart 2021:
Frans Lopulalan (1953-2020) debuteerde in 1985 met ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’. Als zoon van Molukse ouders beschrijft hij hoe hij samen met zijn broer opgroeide in Nederland. Zijn vader was een KNIL-militair en werd met het gezin en andere familieleden naar Nederland getransporteerd. Aanvankelijk wonen de Molukse mensen samen in een kamp dat in Nederland voor hen wordt ingericht. De omstandigheden zijn er bar, maar de verhuizing naar een Hollandse doorzonwoning valt ook niet mee. Er is voor alle generaties een duidelijk merkbare kloof tussen hun oosterse tradities en de Nederlandse samenleving waar ze in terecht zijn gekomen. Vasthoudend aan eigen gebruiken en met veel respect voor hun voorouders proberen ze samen te overleven, ver verwijderd van alles wat hen ooit zo dierbaar was. Twee prachtige, autobiografische novellen, ‘De barak’ en ‘De veertigste dag’, die de lezer meenemen naar Nederland in de tweede helft van de 20e eeuw en een inkijk geven in het leven van Molukse mensen na hun aankomst in Nederland. Toegankelijk en meeslepend geschreven. Ernst Jansz schreef het voorwoord bij deze nieuwe druk.
Meer over ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’
Meer over Frans Lopulalan bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Mooie novelle met twee zeer innemende verhalen over de jeugd van een Ambonese jongen.» – Margot Poll

VoorplatSneeuw-75Over ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’ van Frans Lopulalan in NRC.next, 19 maart 2021:
Dit jaar is het precies zeventig jaar geleden dat op 21 maart 12.500 Molukkers per schip naar Nederland kwamen. Daarom is de mooie novelle ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’ van de Molukse schrijver Frans Lopulalan (1953-2020) opnieuw uitgegeven. Zijn vader was één van deze KNIL-militairen die voor Nederland hadden deelgenomen aan de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog en nu tijdelijk is Nederland zouden worden opgevangen. In twee zeer innemende verhalen beschrijft Lopulalan het verhaal van zijn jeugd – hoe het was met andere gezinnen in de barakken in Woerden te wonen en later te verhuizen naar een huis in Leerdam. Hoe het was om als Ambonese jongen op de School met de Bijbel te belanden waar ‘de kinderen van Christelijk Nederland ons naar believen mochten vernederen’. Maar de twee verhalen zijn vooral een ode aan zijn vader die hij zag worstelen met het trauma ontstaan door de gebeurtenissen in voormalig Nederlands-Indië. Hij zag de eenzaamheid van de Molukkers in Nederland, hij zag het verlangen om terug te gaan naar Porto op Saparua. Over datzelfde trauma schreef Lopulalan in 1997 een toneelstuk waarin hij volgens toneelrecensent Kester Freriks de ‘mooiste en ook de meest theatrale zin van het theaterseizoen’ had geschreven: ‘Je kunt niet boos zijn op een jongen met heimwee’.
Meer over ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’
Meer over Frans Lopulalan bij Uitgeverij In de Knipscheer

«De liefde voor zijn vader dubbel en dwars goedgemaakt.» – Marjo van Turnhout

Over ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’ van Frans Lopulalan op Leestafel, 13 maart 2021:
‘Jongen, als ze je vragen waar je vandaan komt, zeg dan nooit dat je uit Woerden komt, maar uit Porto op Saparua.’ Maar hij is geboren in Nederland, in het kamp, waar hij gelukkig was. Tussen de regels door proef je het onvermogen van de zoon, geboren en getogen in Nederland, die zijn weg heeft gevonden en zich niet helemaal kan inleven in de vader die tot op het laatst verteerd wordt door heimwee naar Zijn land. (…) Het waren de jaren vijftig van de vorige eeuw. Met andere KNIL-militairen kwamen ook groepen Molukkers naar Nederland. In Indonesië zijn ze niet meer veilig als Nederland de strijd heeft verloren. Noch de Nederlanders noch de Indonesiërs willen iets horen over een Onafhankelijke Molukse Staat. Een groep Molukkers, waaronder het gezin Lopulalan wordt in Woerden gehuisvest. De vader van Frans is beter geschoold dan menige andere kampbewoner, en wordt vaak om hulp gevraagd. Thuis voedt hij zijn kinderen op volgens de tradities, waarin ook de overledenen deel uit maken van het leven. Ze worden tweetalig opgevoed: ze leren zowel Nederlands als Maleis. (…) De verhalen tonen de liefde die de schrijver had voor zijn vader, misschien bij leven te weinig onderkend, maar nu in dit boek dubbel en dwars goedgemaakt. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’
Meer over Frans Lopulalan bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Een meesterwerk zoals je maar zelden leest.» – Marianne Janssen

Over ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’ van Frans Lopulalan op LeesKost, 18 februari 2021:
De kleine Frans wordt geboren in het Ambonezenkamp in Woerden. Een kamp met hekken eromheen, de jongen weet niet beter. Alle volwassenen om hem heen zijn afkomstig van de Zuid Molukken en iedereen koestert de wens ooit weer terug te gaan, naar huis. ‘Thuis’ is het onderwerp van alle volwassen gesprekken. (…) De auteur haalt vol liefde, weemoed en gevoel voor het kleinste detail herinneringen op aan zijn jeugd. (…) Razernij, verdriet, inwendige woede, en je dan tóch beheersen… dat was de manier waarop zijn vader zijn verlangen en heimwee naar Ambon verbeet. De realiteit verscheurt de dromen en de illusies. (…) Lopulalan heeft de gave kleine gebeurtenissen groots te beschrijven, grote gebeurtenissen terug te voeren tot de kern. De liefde voor zijn vader doordesemt de pagina’s. Dit briljant geschreven en ontroerende boek is een ware parel, zacht glanzend, zeldzaam en kostbaar. Wat is het jammer dat Lopulalan niet meer geschreven heeft. Ik vind het een meesterwerk zoals je maar zelden leest.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’
Meer over Frans Lopulalan bij Uitgeverij In de Knipscheer

Frans Lopulalan – Onder de sneeuw een Indisch graf

Frans Lopulalan
Onder de sneeuw een Indisch graf
roman
Nederland-Indonesië
met een Voorwoord van Ernst Jansz
gebrocheerd in omslag met flappen
182 blz., € 17,50
formaat 145 x 205 mm
oorspronkelijke uitgave 1985
heruitgave januari 2021
ISBN 978-94-93214-20-0

Eigenlijk pas sinds zij het aandurfden de wapens op te nemen ‘bestaan’ Zuidmolukkers – en dan nog in hoofdzaak als item in de media of als studieobject voor sociaal-academici. De twee verhalen van Onder de sneeuw een Indisch graf door de Molukse schrijver Frans Lopulalan gunnen ons nu voor het eerst van binnenuit een blik op het leven van de Molukkers, zoals zich dat vanaf de jaren vijftig van de vorige eeuw in Nederland heeft afgespeeld.
In beide verhalen speelt de vaderfiguur, een militair van het voormalige KNIL, een vooraanstaande rol. Hij staat model voor alle Molukse vaders die in de kracht van hun leven naar Nederland werden getransporteerd en in de kampen geprobeerd hebben hun kinderen in de strenge oosterse traditie op te voeden. De schrijver trekt zich het lot aan van die stoere mannen van weleer, die hun jaren van ouderdom lijdzaam uitzitten in Hollandse doorzonwoningen, wachtend op het einde dat meedogenloos afrekent met elke illusie.
«Hier wordt de essentie van het schrijven geraakt, en van het feit een Molukker te zijn.» – Vrij Nederland
«Moeiteloze beheersing van het literaire métier… Een voortreffelijk boek.» – de Volkskrant
«Onder de sneeuw een Indisch graf laat niets te raden over omtrent Lopulalans stilistische gaven. Eenvoudig, rechtdoorzee en toch geraffineerd. Echt een pret om te lezen.» – Intermagazine
«Een verschrikkelijk trots en verschrikkelijk mooi boek. Het beste literaire debuut van 1985.» – Leidsch Dagblad

Onder de sneeuw een Indisch graf is de debuutroman uit 1985 van Frans Lopulalan (1953–2020). Van zijn hand verscheen in 1994 nog Dakloze herinneringen.
Meer over ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’
Meer over Frans Lopulalan bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over de Molukse schrijfster Yvon Muskita

‘Geen gewoon Indisch meisje’ van Marion Bloem op De koloniale leeslijst

geengewoonindischmeisjeMaaike Meijer over ‘Geen gewoon Indisch meisje’ van Marion Bloem in De koloniale leeslijst, (Dichters & Denkers) De Groene Amsterdammer, nr. 35, 26 augustus 2020:
De koloniale leeslijst: Nu standbeelden sneuvelen en ons koloniale verleden opnieuw tegen het licht wordt gehouden, is het interessant om te kijken hoe dat koloniale bestaan eruitzag in de Nederlandse literatuur. Deze zomer herleest De Groene Amsterdammer schrijvers als Edgar Cairo, Frank Martinus Arion, Boeli van Leeuwen, Multatuli. In het oeuvre van Marion Bloem speelt ‘het Indische’ een grote rol. ‘Geen gewoon Indisch meisje’, haar debuut over de gespleten Sonja/Zon, was een eclatant succes. Marion Bloem maakte met ‘Geen gewoon Indisch meisje’ uit 1983 deel uit van een opkomend golfje van auteurs uit de tweede generatie van Indische Nederlanders. Hun ouders werden bedreigd als Indo’s, of hadden als KNIL-militairen gediend, dwangarbeid verricht onder Japanse bezetting dan wel in Japanse interneringskampen gezeten. (…) In Marion Bloems ‘Geen gewoon Indisch meisje’ bestaat de ik-persoon uit twee entiteiten: Sonja en Zon. Sonja past zich verbeten aan, Zon houdt vast aan een rebels anders-zijn. (…) Marion Bloem bouwde een indrukwekkend literair en autobiografisch oeuvre op, waarin ‘het Indische’ vaak terugkeert. Het recente sluitstuk daarvan is het vuistdikke ‘Indo: Een persoonlijke geschiedenis over identiteit’ (2020). (…) Bij Marion Bloem keerden de thema’s ook vaak terug, en soms leverde dat nieuwe, unieke werken op. ‘Indo’ roept echter vooral heimwee op naar ‘Geen gewoon Indisch meisje’. Dat is en blijft een parel, nog altijd boeiend en relevant.
Met ‘Geen gewoon Indisch meisje’ debuteerde Marion Bloem in 1983 voor een volwassen lezerspubliek bij Uitgeverij In de Knipscheer.
Lees hier het artikel van Maaike Meijer
Lees ook over ‘Schilden van leem’ van Boeli van Leeuwen in De koloniale leeslijst

«Prettig leesbaar, eenvoudig verteld verhaal over een belangrijke periode in de geschiedenis.» – Ko van Geemert

Opmaak 1Over ‘Het geheime wapen’ van Janny de Heer in Parbode nr. 169, mei 2020:
In ‘Het geheime wapen’, ondertitel ‘Hoe de liefde standhoudt in een gestoorde wereld’, vertelt Janny de Heer het levensverhaal van Cas Caupi uit Suriname en Elvira van Castel uit Nederland, (…) Cas komt bij het KNIL terecht. We schrijven de jaren dertig van de vorige eeuw. (…) Maar dan slaat het noodlot toe: in 1942 bezet Japan het land. Cas vlucht, maar wordt uiteindelijk gepakt en tewerkgesteld bij de aanleg van de Pakanboeroespoorweg op Sumatra. Elvira belandt met haar kinderen in een Japans interneringskamp. Na veel ontberingen halen ze heelhuids de vrede, 15 augustus 1945. Het gezin wordt herenigd en vestigt zich in Suriname. Janny de Heer is een onderhoudend vertelster en bedreven researchster. (…) Het is een prettig leesbaar, eenvoudig verteld verhaal over een belangrijke periode in de geschiedenis. (…)
Lees hier verder
Meer over ‘Het geheime wapen’
Meer over Janny de Heer bij Uitgeverij In de Knipscheer