«Het leven van Helman in bijna alle facetten op prachtige wijze beschreven.» – Kees de Kievid

VoorplatHelman2-75Over ‘Pionier en rebel. Het leven van Albert Helman’ van Michiel van Kempen op Boekenbijlage, 15 december 2022:
(…) De dertiger jaren leverden heel wat publicaties op. (…) Deze periode is ook van groot belang wegens de deelname van Helman aan de Spaanse Burgeroorlog, waarin hij streed tegen het fascistische regime van generaal Franco. Wegens zijn scherpe aanvallen op het regime moest hij vluchten en kwam uiteindelijk via Mexico in 1939 terug in Nederland. Over deze tijd handelt zijn boek ‘De sfinx van Spanje’ (1937). Tijdens de Tweede Wereldoorlog is hij, als antifascist, ondergedoken. Hij maakt deel uit van het verzet, vervalst persoonsbewijzen en schrijft gedichten e.a. in illegale bladen. (…) Suriname blijft hem na aan het hart liggen en daarom vertrekt hij in 1949 daar naartoe. Het levert hem twee ministerschappen op. (…) Hij krijgt nog andere functies maar belangrijker is de baan als Gevolmachtigd Minister aan de Nederlandse ambassade in Washington. Hij wordt lid van de delegatie van het Koninkrijk bij de Verenigde Naties, waar hij de belangen van Suriname behartigt en in welke functie hij ook de Algemene Vergadering toespreekt. (…) Van Kempen beschrijft het leven van Helman in bijna alle facetten op prachtige wijze. Zijn research is geweldig. Ook typeert hij de auteur punctueel. (…) In een vloeiende, plezierige stijl legt Van Kempen dit alles bloot. Nu deze verkorte uitgave is verschenen zou een vervolg met literaire analyses en kritieken van zijn hand een welkome aanvulling zijn om deze onterecht ‘vergeten schrijver’ – hij werd slechts eenmaal onderscheiden met de Vijverbergprijs (nu Bordewijkprijs) – opnieuw voor het voetlicht te laten treden.
Meer over ‘Pionier en rebel’
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Albert Helman bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Michiel van Kempen bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer op Boekenbijlage

«Leesbare biografie over Albert Helman, een echte ‘homo Caribensis’.» – Wim Rutgers

VoorplatHelman2-75Over ‘Pionier en rebel : het leven van Albert Helman (1903-1996)’ van Michiel van Kempen in Antilliaans Dagblad, 9 april 2022:
(…) Laat ik allereerst opmerken dat de originele versie van de biografie – dankzij de uitvoerigheid en niet ondanks – die uitgebreide vorm zeer leesbaar was. (…) Maar ook deze sterk ingekorte versie heeft zijn leesbaarheid behouden. Voor de aanhangers van de slow reading beweging zal de originele vorm de voorkeur hebben; voor andere lezers de ingekorte vorm dank zij twee tegengestelde principes: het principe van kill your darlings én het principe van save your darlings in andere tekstfragmenten. Michiel van Kempen bewandelt hierbij evenwel een tussenweg die als select your darlings gekarakteriseerd kan worden: laat zoveel mogelijk minder essentiële citaten weg maar geeft daarmee de belangrijkste juist meer aandacht. (…) Kleine steekproeven tonen aan dat Michiel van Kempen bedachtzaam heeft ingekort. Niet met de geen bijzonderheden ontziende ‘kaasschaaf’ maar selectief met het centrale belang van de literaire biografie als vertrekpunt – en resultaat. (…) Een jaar na de Tweede Wereldoorlog reisde Helman naar Suriname, maar hij was er slechts kort en vertrok al na een maand voor een grote rondreis naar de zes Nederlands Antilliaanse eilanden. Van Kempen karakteriseert de reis als een ‘staatsbezoek’, want hij werd er met alle egards ontvangen. (…) In 1986 plaatst hij tijdens het Debrot-symposium in de vijf kwartier durende lezing Cola Debrot als homo Caribensis volgens Michiel van Kempen zichzelf en Cola Debrot in het ‘Caribische spectrum vijf eeuwen geschiedenis van het gebied en de literatuur van zowat alle landen en eilanden, met een eindeloze reeks auteursnamen’. Albert Helman besloot zijn lange lezing met de vermelding van een collega “‘romanschrijver en dichter die midden uit zijn omvangrijke literaire werkzaamheden werd geroepen om op hoge regeringsfuncties en als diplomaat zijn land gedurende vijftien jaren van dienst te zijn’, maar ‘na zijn plicht’ produceerde hij meer dan ooit. Ook dit ‘overleven’ stempelt hem evenals Debrot tot een echte ‘homo Caribensis’.” Albert Helman bedoelde daarmee uiteraard zichzelf.
Lees hier en hier de recensie ‘Een biografie herschreven’
Meer over ‘Pionier en rebel’
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Albert Helman bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Michiel van Kempen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Een prachtig portret van Albert Helman.» – André Oyen

VoorplatHelman2-75Over ‘Pionier en rebel. Het leven van Albert Helman (1903-1996)’ van Michiel van Kempen op Ansiel, 15 februari 2022:
In 2016 verscheen Rusteloos en overal. Het leven van Albert Helman’ van letterkundige Michiel van Kempen. Nu is hier een herziene en verkorte heruitgave van verschenen onder de titel ‘Pionier en rebel’. Een titel die heel erg van toepassing was op de Surinaamse schrijver, journalist, componist, taal- en geschiedkundige en politiek-culturele spilfiguur Lou Lichtveld (1903-1996), beroemd geworden onder het pseudoniem Albert Helman. (…) In 1939 trok hij zich het lot van de Joodse vluchtelingen aan die vanuit Duitsland naar Nederland komen. In opdracht van het Comité voor Bijzondere Joodse Belangen schreef hij het boek ‘Millioenen-leed’. Helman dook aan het begin van de oorlog onder omdat hij zo bekend was als antifascist dat hij niet langer in het openbaar kon verschijnen. Actief in het verzet vervalste hij persoonsbewijzen, publiceerde verzetsverzen en protesteerde bij rijkscommissaris Seyss-Inquart tegen de oprichting van de zogenaamde Kultuurkamer waar kunstenaars lid van moesten worden. (…) Albert Helman was de eerste grote Surinaamse schrijver, een man van zijn tijd, dus zowel van de koloniale tijd als daarna de onafhankelijkheid, die zich sterk bezighield met nationaal bewustzijn, in positief zowel als negatief opzicht. De mens staat centraal in Helmans werk, vooral in zijn vele romans. (…) Uit de biografie komt een persoon naar voren die fascinerend is en verkeerd heeft met een aantal invloedrijke en bijzondere personen uit de 20ste eeuw. Het lijkt wel of Albert Helman alles wilde meemaken en beschrijven. (…) Van Kempen heeft in zijn biografie nuchter de feiten geschetst, en met de hem eigen afwisseling van humor en ernst een prachtig portret van Albert Helman neergezet.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Pionier en rebel’
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Albert Helman bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Michiel van Kempen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«352 niet-onkritische bladzijden over de in Suriname geboren Helman» – Anneke van Ammelrooy

VoorplatHelman2-75Over ‘Pionier en rebel: het leven van Albert Helman (1903-1996)’ van Michiel van Kempen voor NBD / Biblion, februari 2022:
Deze biografie van Albert Helman (1903-1996, schrijversnaam van Lou Lichtveld) is een ingekorte versie van het boek dat in 2016 verscheen onder de titel ‘Rusteloos en overal’. O.a. voetnoten, bibliografieën, lijsten van geïnterviewden, geraadpleegde archieven en Helmans betrekkingen met mensen ‘die misschien voor een Surinaams publiek er minder toe doen’, dat is allemaal geschrapt. Resteren nog altijd 352 niet-onkritische bladzijden over de in Suriname geboren Helman als schrijver, ‘beschouwelijke verzenmaker’, componist, taalkundige, militant, minister, diplomaat en politieke lastpak. De auteur is gul met details over Helmans echtgenotes, flirts en andere vrouwen. Zijn leven bestrijkt de hele 20ste eeuw en door zijn politieke keuzes was hij intens betrokken bij de Spaanse burgeroorlog, het verzet tegen de nazi’s, de Mexicaanse revolutie, de dekolonisatie van Suriname en het verzet tegen het regime van Desi Bouterse. Helman vlamde op hoge leeftijd nog enkele malen zoals met ‘De Foltering van Eldorado” (1983) en kreeg toen alsnog de erkenning die zijn oudere ego een tijdlang had moeten ontberen. De biograaf is hoogleraar Nederlands-Caraïbische literatuur.
Meer over ‘Pionier en rebel’
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Albert Helman bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Michiel van Kempen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Een klassiek, ongekuist reisverslag met prikkelende observaties in aantrekkelijke en eigenzinnige stijl.» – Esther Wils

VoorplatHelmanEindvandekaart75Over ‘Het eind van de kaart’ van Albert Helman voor Indies tijdschrift, 23 december 2019:
In 1955 hield schrijver, politicus, duizendpoot Albert Helman een journaal bij tijdens zijn reis naar de binnenlanden van Suriname. Hij was meegevraagd door een vriend die het gebied in kaart ging brengen, ten behoeve van een groots project van hydroloog Van Blommestein, een professor uit Bandung. (…) Helman kon niet wachten om opnieuw onbekend terrein op te gaan. Hij werd op zijn wenken bediend: niet alleen trok het gezelschap van onderzoekers (…) tot voorbij het eind van de kaart, de witte plekken op, Helman werd door de omstandigheden tijdens de expeditie ook de blinde vlekken van zijn eigen persoonlijkheid in gedreven. (…) Hoe moeilijk hij het ook heeft gehad om zijn reisgezelschap bij te houden tijdens de veeleisende tocht, Helman slaagt er moeiteloos in de verrukking van het verblijf in het binnenland over te brengen. (…) Op een bepaald moment walgt Helman zelfs van de herinnering aan de stad en de wetenschap dat hij terug moet, hoewel zijn dierbare vrouw daar zit. Zijn journaal is een klassiek, ongekuist reisverslag, en dan extra gekruid met Helmans aantrekkelijke en eigenzinnige stijl en zijn prikkelende observaties. (…)
Lees hier de recensie ‘Naar de binnenlanden van Suriname’
Meer over ‘Het eind van de kaart’
Meer over Albert Helman bij Uitgeverij In de Knipscheer

«De geschiedenis van de eigen familie onder Surinamers wint enorm aan kracht.» – Jean Jacques Vrij

VoorplatNankoe75Presentatie ‘Trouwportetten. Surinaamse voorouders in beeld’ door Jean Jacques Vrij tijdens Welkom in het Kleurrijk, 8 september 2019:
Eind 2013, nu bijna zes jaar geleden, stelde Lucia Nankoe mij voor om samen een boek te maken rondom Surinaamse trouwportretten. De kiem voor dit idee was bij haar al bijna dertig jaar eerder gelegd, toen zij een affiche zag van een Duitse tentoonstelling over de positie van de bruid in verschillende culturen. Daarop was een Surinaams bruidspaar afgebeeld. [dia 1] (…) Wat mij betreft ligt de basis van dit project in de activiteiten van de Stichting voor Surinaamse Genealogie, kortweg SSG genoemd, waar ik al vanaf de oprichting in 2001 deel van uitmaak. [dia 2] Lucia Nankoe en trouwens ook Karel Berkhout zijn eveneens donateurs van de SSG. (…) Ik geloof heilig in de meerwaarde van genealogie. (…) Dit is voor mij ook de waarde van ‘Trouwportretten’. (…) Het boek heeft twee pijlers: de bruiloftsfoto’s en de geschreven portretten. (…) In interviews die Lucia Nankoe n.a.v. het boek gaf, vaak verbazing geuit dat de geportretteerden er zo ‘westers’ uitzien. (…) In Suriname is de leerplicht voor kinderen van 7-12 jaar al in 1876, ruim dertig jaar eerder dan in Nederland, ingevoerd. (…) Voor dit soort achtergrondkennis is natuurlijk verklarende tekst nodig. De teksten bij de foto’s zijn soms wat beknopt maar ik geloof dat zij de aandachtige lezer toch veel leerzame informatie bieden.
Lees en bekijk hier de presentatie door Jean Jacques Vrij in Podium Mozaiek
Meer over ‘Trouwportretten’
Meer over Welkom in het Kleurrijk’

«Boeiende reis in prettig leesbaar verslag: een van Helmans beste werken.» – Jan Joosse

VoorplatHelmanEindvandekaart75Over ‘Het eind van de kaart’ van Albert Helman voor NBD/Biblion, 12 september 2019:
In 1955 werd Albert Helman (ps. van Lou Lichtveld, 1903-1996) door zijn vriend Bob gevraagd om mee te gaan op een tocht door het toen nog vrijwel onbekende oosten van Suriname. Omdat wegen ontbraken, moest de weg zuidwaarts over de rivieren gevonden worden. Deze zaten vol watervallen en stroomversnellingen die meestal alleen overwonnen konden worden door de bagage te voet daarlangs te dragen. Het werd een boeiende reis waarin de reizigers vaak doornat werden, maar waarbij Helman voortdurend bewonderend naar de handige bosnegers keek, die met grote vaardigheid de boten rond obstakels wisten te manoeuvreren. Omdat hij als stedeling lichamelijk op achterstand stond kreeg hij met fysiek ongemak te doen, dat echter na behandeling door een oudere indiaan langzaam minderde. Het is een prettig leesbaar verslag geworden dat bijna dag voor dag beschrijft waar de reizigers mee te maken kregen. Daarnaast geeft het in zelfbespiegelingen goed weer hoe het de auteur te moede was. Hoewel dit algemeen beschouwd wordt als een van Helmans beste werken, duurde het tot 1980 voor het gepubliceerd werd.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Het eind van de kaart’
Meer over Albert Helman bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Conclusie: een buitengewoon boeiend boek.» – Ko van Geemert

VoorplatHelmanEindvandekaart75Over ‘Het eind van de kaart’ van Albert Helman in Parbode nr. 161, september 2019:
Lou Lichtveld (1903-1996), de later onder het pseudoniem Albert Helman beroemd geworden Surinaamse schrijver, werd in 1955, hij was net de 50 gepasseerd, door de vijftien jaar jongere en buitengewoon ambitieuze ingenieur Bob Zonneveld gevraagd mee te gaan om het binnenland te verkennen. Doel van deze expeditie was te onderzoeken of de vorming van een kunstmatig stuwmeer mogelijk zou zijn, in verband met het opwekken van elektriciteit. (…) De Afobakadam en het meer – aanvankelijk Van Blommesteinmeer en nu Brokopondostuwmeer genoemd – werden in de jaren zestig werkelijkheid. (…) Helman houdt een dagboek bij waaruit blijkt dat de reis, die enkele weken zou gaan duren, hem zwaar valt. (…) De ontberingen brengen hem tot zelfinzicht: ‘Ik ben een ander mens geworden, in wie het laatste restje bijgeloof in al de fraaiigheden van westerse beschaving, van geleerdheid of techniek, van sociale en economische functies zoals me die van jongs af aan zijn aangepraat, volledig vernietigd zijn.’ (…) ‘Dat is het,’ schrijft Helman aan het einde van zijn dagboek, ‘We moeten nog ontdekken wat er bestaat aan het eind van de kaart. Nu alles achter de rug is, zie ik pas de zin van deze reis, die zo vaag begon: een grens te overschrijden, mijzelf te confronteren met het ongewisse van een nog niet getraceerde, onbeschreven wereld.’ Conclusie: een buitengewoon boeiend boek voor iedereen die geïnteresseerd is in de geschiedenis van Suriname. En in Helman uiteraard.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Het eind van de kaart’
Meer over Albert Helman bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Scherp waarnemer in spannend verslag.» – John Jansen van Galen

VoorplatHelmanEindvandekaart75Over ‘Het eind van de kaart’ van Albert Helman uitgeleid door Michiel van Kempen in Argus (57, jrg. 3), 25 juni 2019:
(…) ‘Renaissancemens’ wilde Lou Lichtveld, alias Albert Helman, zijn, van alle markten thuis: als musicus, componist, taalkenner, schrijver, politicus, activist in de Spaanse Burgeroorlog, minister, diplomaat. (…) Hij heeft weinig om handen als hem in 1955 gevraagd wordt mee te gaan op een expeditie naar de witte plekken achter ‘het einde van de kaart’. (…) Helman schrijft een spannend verslag van de tocht, waarbij met kunst- en vliegwerk de talloze woeste soela’s of stroomversnellingen gepasseerd moesten worden die telkens opnieuw opdoemen. Hij is een scherp waarnemer van de Indianen en bosnegers (mocht je toen nog zeggen) die langs de rivieren leven, van hun voorkomen, hun gedrag en hun gewoonten. (…) Op de terugweg belijdt hij reeds zijn afkeer van ‘het steeds gedoe’ dat hem weer te wachten staat: “Inwendig ben ik weer een ‘wilde’ geworden, zoals ik oorspronkelijk als nog niet ‘opgevoed’, nog ongeconditioneerd klein kind moet zijn geweest.” (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Het eind van de kaart’
Meer over Albert Helman bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Een boek dat eeuwig jong blijft!» – André Oyen

VoorplatHelmanEindvandekaart75Over ‘Het eind van de kaart’ van Albert Helman op Lezers tippen lezers, 16 juni 2019:
(…) Als auteur debuteerde Albert Helman in 1926 met ‘Zuid-Zuid-West’, een roman over Suriname en de verwaarlozing en uitbuiting ervan door de Nederlandse kolonisator, gevolgd door een vergelijkbaar boek qua thema, ‘De Stille Plantage’. Vele andere romans, essays en gedichten zouden volgen. Ook hield hij zich bezig met film. Zo schreef hij o.a. de muziek voor ‘Regen’ (1929) van Joris Ivens. In 1932 (…) vocht Helman aan republikeinse zijde mee in de Spaanse Burgeroorlog. Voor de kranten NRC en de Groene Amsterdammer schreef hij verslagen over de overlevingsstrijd (…) tegen de fascisten van generaal Francisco Franco. (…) In 1939 keerde hij terug in Nederland. (…) Helman dook aan het begin van de oorlog onder omdat hij zo bekend was als antifascist dat hij niet langer in het openbaar kon verschijnen. Actief in het verzet vervalste hij persoonsbewijzen, publiceerde verzetsverzen en protesteerde bij rijkscommissaris Seyss-Inquart tegen de oprichting van de zogenaamde Kultuurkamer waar kunstenaars lid van moesten worden. (…) Het reisjournaal ‘Het eind van de kaart’ schreef hij in 1955. Het zou een boek blijken dat eeuwig jong blijft!
Lees hier de aankondiging
Meer over ‘Het eind van de kaart’
Meer over ‘Verdwenen wereld’
Meer over Albert Helman bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Michiel van Kempen bij Uitgeverij In de Knipscheer