Over ‘Metamorphoses / Ovidius’ van Harrie Geelen e.a. in De Volkskrant, 12 januari 2023:
Wie op zoek is naar klassieke mythologische verhalen komt snel uit bij de Romeinse dichter Ovidius (43 v.Chr. – 17 n.Chr.). In zijn kolossale gedicht ‘Metamorfosen’ (vijftien boeken, meer dan tienduizend verzen) staan zowat alle bekende verhalen van de Griekse en Romeinse mythologie bij elkaar. (…) En bijna steeds draait het om de liefde, Ovidius’ favoriete motief. ‘Speelman van liefdes’ noemt hij zichzelf. Afgelopen herfst zijn er twee nieuwe, integrale vertalingen van de ‘Metamorfosen’ verschenen. (…) Meestervertaler en latinist Piet Schrijvers levert een tweetalige uitgave in lijn met zijn eerdere vertalingen. (…) En er is er een verrassende vertaling van Harrie Geelen, onder andere bekend als illustrator, animator en liedjesmaker. Ovidius’ verhalen blijken oneindig veel boeiender dan de samenvattingen in mythologische handboeken. De beide nieuwe vertalingen onderstrepen dit weer eens. Zelfs moderne hervertellingen of fantasieën kunnen niet tippen aan de oude Romein. Wat is het geheim van Ovidius’ kunst? (…) De ‘speelman van liefdes’ is in de eerste plaats ‘speelman’, iemand die spelletjes speelt, die het gewoon leuk vindt om met zijn stof te experimenteren, allerlei vormen uit te proberen. Echte vertellers zijn vaak helemaal niet bezig met diepere betekenissen of symboliek, ze willen vooral fijne verhalen vertellen. (…) Geelens versie swingt wat meer en laat zich sneller lezen als echte poëzie. Als geheel lijkt zijn vertaling het minste op ‘vertaalde klassieke verzen’, ook al door een royaal gebruik van witregels. (…)
Lees hier of hier het artikel van Vincent Hunink
Meer over ‘Metamorphoses’
Meer over Harrie Geelen bij Uitgeverij In de Knipscheer
Tag: Metamorphoses
«Je thuis voelen in je lichaam: hoe werkt dat, wanneer je een hert wordt, of een koe?» – David Rijser
Over ‘Metamorphoses / Ovidius’ van Harrie Geelen en anderen in NRC, 16 december 2022:
(…) Ovidius is als bron voor met name mythologische verhalen vanaf de Middeleeuwen eigenlijk altijd een kernauteur gebleven: heel wat beroemde figuren, als Narcissus, Pyramus en Thisbe, kennen we alleen dankzij hem. Dat er nu tegelijkertijd maar liefst drie nieuwe vertalingen van Metamorfosen verschijnen, bevestigt dat Ovidius’ actualiteit onverminderd is. Geen wonder, met een epos dat macht en misbruik, identiteit en transformatie, leugen en waarheid als hoofdthema’s heeft. Al snel blijkt dat Ovidius’ gedicht geen ‘groot ’ verhaal, alleen heel veel kleine verhalen vertelt; en dat die niet over krijgstrompet en heldendaden gaan, maar over macht en passie. Vooral Eros bewerkstelligt de transformaties die Ovidius’ verhalen als thema verbinden. (…) Ovidius’ beste metamorfosen gaan over identiteit. Dat thema komt als vanzelf om de hoek kijken wanneer de gedaante verandert, maar het besef van de vorige blijft hangen. Je thuis voelen in je lichaam: hoe werkt dat, wanneer je een hert wordt, of een koe? Gender en ‘geaardheid’ spelen daarbij een opvallend belangrijke rol. Uitgewerkte episodes wijdt Ovidius aan meisjes die zich een jongen gaan voelen (Iphis), meisjes die het gesol aan hun lijf beu zijn en man worden (Caenis), jongens die samensmelten met meisjes-nimfen (Hermaphroditus). Maar ook is er aandacht en begrip voor wie ‘verkeerd’ verliefd wordt (op vader, broer, of generaal van de belegerende vijand bijvoorbeeld). Ovidius’ empathie geeft al die gekwelde would-be-minnaars een stem, en creëert een staalkaart van grensoverschrijdende passie van mensen en goden, die in dit opzicht alleen verschillen in de mate waarin ze hun gevoelens kunnen botvieren. (…)
Bron
Meer over ‘Metamorphoses’
Meer over Harrie Geelen bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Harrie Geelen heeft er een mooie nieuwe mooie eigentijdse versie van gemaakt.» – André Oyen
Over ‘Metamorphoses / Ovidius’ van Harrie Geelen op Ansiel, 4 december 2022:
(…) De ‘Metamorfosen’ (Metamorphoseon libri) is een vijftien delen omvattend Latijns dichtwerk, bestaand uit ongeveer 12.000 regels, van de Romeinse dichter Publius Ovidius Naso. Het is een narratief epos dat genres overstijgt. (…) In 2022 verschenen twee nieuwe vertalingen: ‘Gedaantewisselingen’ van Piet Schrijvers en ‘Metamorphoses’ van Harrie Geelen. (…) Harrie Geelen heeft er een mooie nieuwe mooie eigentijdse versie van gemaakt. Zelf zegt hij het volgende hierover: “De vorm bepaalt altijd mee wat er staat. In de ‘Metamorphoses’ gaat het niet op de eerste plaats om de keuze voor de hexameter maar om Ovidius’ verdeling van al die zesvoetige regels over strofen: blokjes van twee, drie vier, vijf of zes hele regels, met een retorische bouw typisch voor liedteksten. Strofen zouden door een liedschrijver onmiddellijk gescheiden zijn door witregels. En dat heb ik gedaan.” (…) Bij Uitgeverij In de Knipscheer maakte Harrie Geelen als illustrator samen met schrijver Cor Gout het drieluik ‘19 x’ waarin beiden hun kinder- en jeugdjaren in de jaren vijftig van de vorige eeuw op onnavolgbare wijze tot leven laten komen: een ontroerende reis langs memory lane. (…)
Bron
Meer over ‘Metamorphoses’
Meer over Harrie Geelen bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Alleen al de orde in de aanpak is stilistisch van wezenlijk belang.» – Harrie Geelen
Over Metamorphoses / Ovidius van Harrie Geelen op Athenaeum Boekhandel, 28 november 2022:
Harrie Geelen vertaalde Ovidius’ Metamorphoses. Op verzoek van de website van Athenaeum Boekhandel licht hij zijn vertaling toe, en de strofe-opbouw. Plus: lees de eerste hexameters uit zijn vertaling. «(…) Ik leef ruim tweeduizend jaar later dan Publius Ovidius Naso en er is nogal wat veranderd. Maar ik zocht manieren om trouw te blijven aan de vorm die hij had gekozen, en waar hij zo eigenzinnig mee speelde. Het is immers niet prettig als een buitenlandse collega iets anders doet met je tekst waar je ooit hard aan gewerkt hebt. (…) Een origineel handschrift uit Ovidius’ tijd is er niet. Maar ik ontdekte vrijwel meteen (als liedschrijver) dat die afgeronde strofevorm van de aanhef (vier hele hexameters) consequent doorgevoerd wordt. Strofen zijn niet altijd even lang – het duurt soms meer dan tien regels voordat er weer een punt aan het eind van een versregel staat – maar alleen al de orde in die aanpak is stilistisch van wezenlijk belang. Ik heb er dan ook koppig voor gezorgd dat je het Latijn naast de vertaling kunt blijven leggen en witregels in het origineel op precies dezelfde plaats kunnen worden toegevoegd. Ovidius heeft het herhaaldelijk over zang bij de lier. Orpheus neemt in een bepaald boek zelfs de rol als verteller over. Als ik nu nog zelf voorstellingen zou maken, wist ik het wel. Het is muziektheater. (…)»
Klik hier voor het hele bericht
Meer over ‘Metamorphoses’
Meer over Harrie Geelen bij Uitgeverij In de Knipscheer
«De verdeling in langere en kortere strofen is hier een schitterend voorbeeld van. Hier is een heuse dichter aan het werk.» – Evi Aarens
Over Metamorphoses / Ovidius van Harrie Geelen op Neerlandistiek.nl, 23 november 2022:
(…) Ovidius’ ‘Metamorphosen’ bestaan uit niet minder dan 12.000 versregels die qua inhoud en vorm alle genres en vertelconventies overstijgen. En toch kan dit meesterwerk uit de Romeinse epiek vrij eenvoudig in deze vier woorden worden samengevat: Omnia mutantur, nihil interit. ‘Alles verandert, niets verdwijnt’. (…) Niets is voor niets en alles kan ook anders. (…) Het is een van de grote inzichten die ons vanuit de oudheid zijn toegeworpen. Een diep menselijk inzicht, bovendien, dat misschien wel alleen kan ontstaan in het denken van een dichter die de laatste hand legt aan een meanderende potpourri van honderdvijfendertig op experimentele wijze herschreven verhalen uit de klassieke goden- en heroënwereld. (…)Een wendbare manier van denken, een grote belezenheid, het verlangen alles anders te doen: wij hebben deze markante dichter ook vandaag de dag nog nodig. En alhoewel de vertaling van Marietje d’Hane-Scheltema uit 1993 nog altijd uitstekend is, is het daarom toch een feest dat er recentelijk twee nieuwe Nederlandse vertalingen van Ovidius’ ‘Metamorphosen’ zijn bijgekomen. Bij Primavera Pers verscheen ‘Gedaantewisselingen’, vertaald, ingeleid en van aantekeningen voorzien door de Leidse emeritus-hoogleraar Latijnse taal- en letterkunde Piet Schrijvers. Bij uitgeverij In de Knipscheer verscheen ‘Metamorphoses’, in een vertaling van schrijver en beeldend kunstenaar Harrie Geelen. (…) Het lijkt mij de moeite waard de nieuwe Ovidiusvertalingen van Schrijvers en Geelen eens anders te lezen. Ik ga vergeten dat het vertalingen zijn en beide werken lezen alsof het een origineel epos betreft. (…) Het eerste dat opvalt aan ‘Metamorphoses’, de tekst van Harrie Geelen, is de verdeling in strofen van meestal drie tot vijf regels. Elke strofe leest als een klein paragraafje, waarin een thema of gedachte in de laatste regel met tromgeroffel wordt afgerond, als in het couplet van een songtekst. Net als Schrijvers maakt Geelen gebruik van de dactylische hexameter, maar omdat hij zich vrijer en dichterlijker opstelt wordt de tekst veel minder dan bij Schrijvers in de mal van de metriek gestampt. Geelen lijkt naast de metrische opbouw ook vrijer om te gaan met het ritme van de woorden en de verzen. De verdeling in langere en kortere strofen is hier een schitterend voorbeeld van. (…) Hier is een heuse dichter aan het werk. (…).
Lees hier het hele artikel van Evi Aarens
Meer over ‘Metamorphoses’
Meer over Harrie Geelen bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Geelen vertaalt in een frisse vorm, strofen in blokjes met witregels. Dat is even wennen, maar het werkt.» – Jos Damen
Over Metamorphoses / Ovidius van Harrie Geelen voor NBD/Biblion, 16 november 2022:
Harrie Geelen is een alleskunner. Hij schreef onder heel veel meer de tv-serie ‘Kunt u mij de weg naar Hamelen vertellen, mijnheer?’ en honderden liedjes. Hij is ook nog eens een beroemd en bekroond illustrator. Nu vertaalde hij de complete Metamorfosen van Ovidius. Dat zijn 15 delen met misschien wel 12.000 regels, die Ovidius rond het jaar 5 na Chr. opschreef. De Metamorfosen hebben een enorme invloed gehad op de westerse beschaving, omdat Ovidius in welluidende taal tientallen mythen mooi vorm gaf. Er zijn slechts enkele complete Nederlandse vertalingen: Vondel (1671) en Marietje d’Hane-Scheltema (1993). Geelen doet het in een frisse vorm, waarbij hij de strofen als een echte liedjesschrijver in blokjes met witregels duwt. Dat is even wennen, maar het werkt. Eerst D’Hane Scheltema: ‘Voordat er zee of land was en een lucht die alles toedekt, bestond er slechts één aanschijn der natuur in dit heelal. Men sprak van chaos.’ Geelen zegt het zo: ‘Voordat er zee was en grond met daarboven de stolp van de hemel was al met al dat hele heelal één brok natuur; en die brok noemen we ‘Chaos’.’
Meer over ‘Metamorphoses’
Meer over Harrie Geelen bij Uitgeverij In de Knipscheer
Openingsverzen van ‘Metamorphoses’ als ‘Gedicht van de Dag’ op Laurens Jz Coster
Uit ‘Metamorphoses’ van Ovidius in de vertaling van Harrie Geelen op Laurens Jz. Coster, 10 november 2022:
Redacteur Raymond Noë maakt voor het blog Laurens Jz. Coster elke werkdag een keuze uit een poëziebundel van een Nederlandstalig dichter. ‘Dichter van de dag’ is op deze 10de november 2022 Harrie Geelen (1939) van wie op 21 oktober zijn vertaling van ‘Metamorphoses’ van Ovidius (43 vC-17 nC) verscheen bij Uitgeverij In de Knipscheer. Noë koos voor de vijf openingsverzen van het dichtwerk, die vandaag ook Neerlandistiek.nl geplaatst zijn.
Voordat er zee was en grond met daarboven de stolp van de hemel
was al met al dat hele heelal één brok natuur; en die brok
noemen we ‘Chaos’. ‘De zooi’. Afzichtelijk: loodzware massa,
nergens leven, een dode opeenhoping, ordeloos ogend,
zinloze klontering zonder een zweem van verband of verbinding.
Want geen titanenzoon zorgde toen nog voor licht op de wereld.
Phoebe kreeg in de groei echt niet aldoor maar andere horens,
Aarde ze dobberde nog niet gewichtloos rond in een dampkring
die haar omringde. Geen Amphitríte spreidde haar lange
armen wijd uit en omhelsde omstandig de kusten van landen.
Zee, lucht en land hadden geen eigen plek. Eén pot nat was het. Daardoor
schommelde aarde, viel in de zee niet te zwemmen en had je
lucht maar geen licht. En niets hield een eigen, vaste gedaante.
Alles botste met alles, daardoor ging in één lichaam
alles elkaar te lijf: koud vocht met warm, en vocht bevocht dorheid,
hard vocht met teder, alles wat zwaarte had vocht met wat niets woog.
Strijd die een god — een natuur van veel beter allooi — kloek beslechtte:
Hij blies de Lucht weg bij Aarde, suste de kusten en golven,
rukte de ijlte onder de dichtheid vandaan. Hij ontwarde
Duister, maakte van alles veel kleinere stapeltjes en gaf
toen alle zaken nauwkeurig een plek. De plek waar ze hoorden.
Meer over ‘Metamorphoses’
Meer gedichten van In de Knipscheer-auteurs op Laurens Jz Coster
«Dit boek lezen is een feest.» – Frits Spits
Over ‘Metamorphoses’ van Ovidius vertaald door Harrie Geelen in De Taalstaat, 22 oktober 2022:
Op vrijdag 21 oktober werd in de indrukwekkende Burgerzaal van het beroemde Raadhuis van Hilversum het verschijnen van ‘Metamorphoses’ gevierd in de vertaling van Harrie Geelen. Een dag later was Harrie Geelen (83) te gast bij Frits Spits in De Taalstaat. “Harrie Geelen heeft ‘Metamorphoses’ van Ovidius vertaald en hóe. Ik kon er deze week niet meer van los komen. Dit boek lezen is een feest.” Harrie Geelen: “Ovidius ondermijnt wat op dat moment traditioneel is.” Frits Spits: “De taal die ik lees: geestig, beeldend.” Harrie Geelen: “Het is gewoon schrijven, schrijven, zoals alle schrijvers.” Tijdens het gesprek leest Harrie Geelen een fragment uit het boek. Frits Spits: ”Kijkt u thuis mee naar Harrie Geelen. Alstublieft, kijkt u mee!”
Kijk hier naar Frits Spits in gesprek met Harrie Geelen
Kijk hier naar de foto’s van de presentatie in de Burgerzaal van het Raadhuis Hilversum
Meer over ‘Metamorphoses’
Meer over Harry Geelen bij Uitgeverij In de Knipscheer
Harrie Geelen presenteert zijn ‘Metamorphoses’ van Ovidius
De presentatie vindt plaats op vrijdagmiddag 21 oktober zijn zojuist in de boekhandel verschenen metrische vertaling van Ovidius Naso’s ‘Metamorphoses’. Plaats van handeling is de Burgerzaal van het raadhuis van gemeente Hilversum, Dudokpark 1, 1217 JE Hilversum. Inloop vanaf 13.30 uur welkom met koffie/thee. Aanvang presentatie 14.00 uur. Na afloop gelegenheid het boek aan te schaffen en te laten signeren door Harrie Geelen. Belangstellenden kunnen desgewenst pinnen. Meld s.v.p. uw komst vooraf aan op indeknipscheer@planet.nl. NB: De prent op het omslag stelt prinses Danaé voor die door een verliefde Jupiter in de gedaante van gouden regen werd bezocht.
Meer over ‘Metamorphoses’
Meer over Harry Geelen bij Uitgeverij In de Knipscheer
Harrie Geelen – Ovidius: Metamorphoses. Dichtwerk
Harrie Geelen
Ovidius: Metamorphoses
dichtwerk
voorwoord Cor Gout
omslagillustratie Harrie Geelen
vormgeving Els Kort
gebrocheerd met stofomslag en leeslint
groot formaat , 17,5 cm x 24,5 cm staand
454 blz., € 34,50
ISBN 978-94-93214-74-3 NUR 306
verschijning september 2022
presentatie oktober 2022
Ovidius behoort tot de grote Latijnse dichters van zijn tijd (het tijdperk van Augustus, van 65 v.Chr. tot 14 n.Chr.). Zijn bekendste werk is zijn mythologisch epos de Metamorphoses. Qua structuur zijn deze verhalen in niets met de literatuur uit de klassieke oudheid te vergelijken.
We hebben te maken met een reeks verhalen van wisselende lengte die uit elkaar volgen, aaneen – geregen door een tamelijk losse band, met steeds wisselende hoofdpersonen en vertelperspectieven. Een centrale held is er niet, wel een centrale draad: de gedaanteverwisseling, uitgewerkt op kosmische schaal. De voornaamste bindende factor is de kunst van de dichter, die de verhalen met het motief van gedaanteverandering leven geeft. Innovatief is niet zozeer het metrum van zijn verzen, de dactylische hexameter, een dichtregel met zes versvoeten. Maar in deze vertaling van Harrie Geelen vinden we die innovatie wél.
Harrie Geelen: ‘De vorm bepaalt altijd mee wat er staat. In de Metamorphoses gaat het niet op de eerste plaats om de keuze voor de hexameter maar om Ovidius’ verdeling van al die zesvoetige regels over strofen: blokjes van twee, drie vier, vijf of zes hele regels, met een retorische bouw typisch voor liedteksten. Strofen zouden door een liedschrijver onmiddellijk gescheiden zijn door witregels. En dat heb ik gedaan.’
Harrie Geelen (Heerlen, 1939) is behalve schrijver en beeldend kunstenaar ook regisseur, tekenfilmer en componist/tekstdichter. De lijst van prijzen voor zijn omvangrijke werk is indrukwekkend. Voor Frank Groothof voorzag hij jarenlang operarepertoire van Nederlandse tekst. Van zijn hand verschenen de roman Het nijlpaard Ellende, de verhalenbundel Ooms en tantes, tantes en ooms en de trilogie, gebundeld in twee delen, De weg naar Voorgoed en Voorgoed weg, gebaseerd op zijn tv-serie Kunt u mij de weg naar Hamelen vertellen, meneer? Hij maakte eigen prentenboeken maar daar – naast ook de illustraties voor heel veel boeken van zijn vrouw Imme Dros.
Bij Uitgeverij In de Knipscheer maakte Harrie Geelen als illustrator samen met schrijver Cor Gout het drieluik 19 x waarin beiden hun kinder- en jeugdjaren in de jaren vijftig van de vorige eeuw op onnavolgbare wijze tot leven laten komen: een ontroerende reis langs memory lane.
Meer over ‘Metamorphoses’
Meer over Harrie Geelen bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Cor Gout bij Uitgeverij In de Knipscheer