Over Maryse Condé op Literair Nederland, 30 oktober 2018:
Dit jaar werd de Nobelprijs voor Literatuur niet uitgereikt. Als alternatief werd een respectabele prijs in het leven geroepen: ‘the New Academy Prize for Literature’ (Alternatieve Nobelprijs voor Literatuur). Deze prijs werd toegekend aan de Afro-Caribische Maryse Condé, geboren op Guadeloupe in 1937. Condé is een weldaad voor de Cariben én de rest van de wereld. Zij beantwoordt als geen ander uit de archipel aan de eisen die aan hedendaagse auteurs gesteld kunnen worden: ze schept personages met wie lezers zich wereldwijd kunnen identificeren om hun menselijk handelen, denken en voelen. Die personages zijn grillig, ontembaar en overschrijden steevast etnische grenzen. Condé rukt zich in haar literatuur los van voorgebakken groepsidentiteit. Zij weet overtuigend de veelzijdigheid van ervaringen en van nieuwe identificatiemogelijkheden onder woorden te brengen. Het gelauwerde werk van Maryse Condé vormt zodoende een scherpe kritiek op voormalige en hedendaagse zwarte-identiteitsbewegingen. (…) In ‘Tituba, de zwarte heks van Salem’ worden aspecten van de westerse, in het bijzonder joodse beschaving, in een alleszins gunstig licht geplaatst en tegenover gerechtvaardigde kritiek op weer andere aspecten. Enerzijds worden mensenrechten door dik en dun verdedigd, anderzijds is er intolerantie en discriminatie. Condé’s bestseller, de dubbeldikke roman ‘Ségou’, onderspoelt het door literaire en wetenschappelijke stereotyperingen dichtgegroeide beeld van de slavernij. Zij realiseert dit door in detail de invloed van het Arabische expansionisme en van de Afrikaanse collaboratie bij de slavenhandel – plundering, verkrachting, verkoop, terreur, opstanden en wat dies meer zij – te beschrijven. Zodoende vervreemdt Condé haar lezers van het vertrouwde en maakt ze vertrouwd met het vreemde. (…)
Lees hier het essay
Meer over Maryse Condé op deze site
Tag: Middle Passage
Simone Schwarz-Bart – Je knappe kapitein. Eenakter
Simone Schwarz-Bart
Je knappe kapitein
Guadeloupe
Vertaling Eveline van Hemert
Nawoord Kathleen Gyssels
Gebonden in stofomslag, 64 blz., € 11,50
ISBN 978-90-6265-426-0
maart 1996
Winkelprijs opgeheven.
Zoals zo veel andere auteurs van de Caribische archipel (Derek Walcott, Maryse Condé) begrijpt Simone Schwarz-Bart (Guadeloupe) dat het theater meer dan de roman in staat het lokale publiek te bereiken. Je knappe kapitein (Ton beau capitaine) richt zich heel duidelijk tot de bevolking van Guadeloupe en die ‘minderheid’ die er in steeds groteren getale haar toevlucht zoekt: de Haïtianen. De zetten helemaal niet als ‘knappe kapitein’ voet aan wal op hun adoptie-eiland, maar eerder als meelijkwekkende drenkelingen, wier overvaart herinnert aan de ‘Middle Passage’ van hun voorvaders.
Zo vergaat het Wilnor die zijn vrouw Marie-Ange verliet voor een baan in Guadeloupe op zoek naar een El Dorado. En dat is ook het idyllische beeld dat hij zijn achtergelaten echtgenote voorspiegelt, uit angst dat zij zich te veel om hem bekommert. In werkelijkheid is hij echter een hongerige miserabele ‘outsider’, alleen goed genoeg om suikerriet te kappen onder de brandende zon.
Zijn schrijnende eenzaamheid en afzondering probeert Wilnor te verdrijven door cassettes te sturen aan Marie-Ange. De cassette blijkt echter al gauw een ontoereikend communicatiemiddel voor de geliefden: de sten alleen volstaat niet om de afstand die heb scheidt, te overbruggen. Wanneer Marie-Ange opbiecht hem bedrogen te hebben, verbergt Wilnor zijn diepe droefheid en ontroostbare wanhoop in zang en dans – en in goedkope rum.
De uitgave van deze prachtige tekst uit 1987 completeert het uiterst kleine, maar bijzondere oeuvre van Simone Schwarz-Bart in Nederlandse vertaling. Zij debuteert in 1968 met de zeer aparte roman Een schotel varkensvlees. Logboek van een Antilliaanse vrouw, die samen met haar man André Schwarz-Bart schreef. In 1972 verschijnt haar met de Prix Fémina bekroonde bestseller Wind en zeil, in 1979 gevolgd door haar grote en grootse roman Horizont.
Meer over Simone Schwarz-Bart