Tag: molukken

Richard Akihary met twee gedichten ‘Dichter van de dag’ op Laurens Jz Coster

Uit ‘Djam karet / Elastiektijd’ van Richard Akihary op Laurens Jz. Coster, 16 oktober 2023:
Redacteur Raymond Noë maakt voor het blog Laurens Jz. Coster elke werkdag een keuze uit een poëziebundel van een Nederlandstalig dichter. ‘Dichter van de dag’ is op deze 16de oktober 2023 Richard Alihary (1955) van wie de bundel ‘Djam karet / Elastiektijd’ (2023) verscheen bij Uitgeverij In de Knipscheer. Noë kiest voor de gedichten ‘De gouden koets’ en ‘Gebrandmerkt’ die vandaag ook geplaatst zijn op Neerlandistiek.nl .

De gouden koets

Begerig,
gulzig,
de koloniaal.

Het rijtuig,
Hulde der koloniën
praalzucht.

Zijn koloniale wereld,
de rijke verheven,
de arme deemoedig.

Wie ontvangt knikt.
Wie geeft buigt.

Op Prinsjesdag
rijdt een koetsier
de erfgenamen.

Het is hun goud,
hun koets,
mijn bitter verhaal.

••

Gebrandmerkt

Nieuws van de gastheer.
Voorgoed in Nederland,
het kampleven verlengd.

De koffer met herinneringen gaat open.
Vluchtig komt de geur van thuis voorbij.
Tranen.

Geen achterstallig loon.
Dertig jaar trouwe dienst.
Geen pensioen.

De ambonees stateloos,
het roze paspoort,
een brandmerk.

Van iets naar niets,
van slagveld naar fabriek,
van soldaat naar naamloos nummer.

Klik voor het gedicht op Neerlandistiek
Lees verder over ‘Djam karet / Elastiektijd’ en Richard Akihary
Meer gedichten van In de Knipscheer-auteurs op Laurens Jz Coster

Richard Akihary – Djam karet / Elastiektijd. Gedichten

VoorplatElastiek1-75"Richard Akihary
Djam karet / Elastiektijd
gedichten
Nederland – Ambon, Zuid-Molukken
Omslagillustratie Piet Latul
gebrocheerd in omslag met flappen,
74 blz., € 18,50
eerste druk oktober 2023
ISBN 978-94-93214-83-5

Als een rode draad loopt in deze debuutbundel Djam karet / Elastiektijd een groot verlangen naar vrijheid van het Zuid-Molukse volk. Bijna vier eeuwen gekoloniseerd door Nederland, waardoor de Zuid-Molukse geschiedenis ook Nederlandse geschiedenis is, daarna overheerst door vreemde mogendheden.

Het litteken (fragment)

De ondraaglijke pijn
gevoelloos met de jaren.
Het litteken een aandenken.
De volgende overheerser
overspoelt zijn land met regels
verpakt in een wet.
Het recht van de sterkste.
Hij volgt zijn innerlijke overtuiging
naar het kostbaarst in het leven:
vrijheid

Richard Akihary: ‘We moeten verder en de bladzijde omslaan, maar hoe kun je een bladzijde omslaan die nog niet is geschreven?’ Na ruim 70 jaar krijgt Richard Akihary de stamboekformulieren van zijn grootvader in handen, de inhoud verrast hem. Ruim een maand voordat het KNIL wordt opgeheven, wordt zijn grootvader overgeheveld van het KNIL naar de Koninklijke (Nederlandse) Landmacht. Zeven maanden later geeft hij gehoor aan het dienstbevel in te schepen naar Nederland. ‘Het lamoffer verstild 4000 naamlozen’, uit: Opgelicht. Akihary: ‘documenten liegen niet en laten een traceerbaar spoor achter’. Hij stuit op rechtszaken die de delegatie Aponno voert tegen de Staat der Nederlanden. Nederland wil de Ambonese soldaten demobiliseren in reeds door Soekarno bezet gebied. De uitspraken van het Arrondissementsgerecht in Den Haag, het Hoger Beroep en tenslotte de Hoge Raad der Nederlanden, stellen de Zuid-Molukkers in het gelijk. ‘Hoger beroep requiem voor kabinet. Veroordeeld zijn verraderlijke tekst’. Zijn jaren in kamp Ederveen brengt hij voor het voetlicht: ‘ …oude Durchgangslager waar muren vergeten verhalen vertellen, bewoond door Ambonezen’. Over zijn liefde voor muziek lezen we in het gedicht Moluccan Moods: ‘Buigend verwelkomt het kruis haar gasten, muzikanten uit de wijk’.

Richard Akihary (1955) gaf 30 jaar les in het speciaal onderwijs. Daarna doceerde hij Nederlands en Engels. Hij is meer dan 50 jaar organist bij de Geredja Indjili Maluku (Moluks Evangelische Kerk). Hij schreef de partituren voor BNG, het Moluks Kerkelijk Liedboek. Ook schreef hij teksten en muziek voor theater, pop en jazzbands.

«Het is u allemaal bespaard gebleven, deze oorlog tegen Nederlandse onbenulligheid, onwil en onwetendheid.»

Frans Lopulalan1Frans Lopulalan met Aan mijn 100-jarige vader op Facebook, 20 februari 2020:
Had u 48 jaar langer geleefd, dan was u vandaag honderd geworden. Dan was de burgemeester bij u langsgekomen om u te feliciteren, maar waarschijnlijk zou ik daar persoonlijk een stokje voor hebben gestoken, of een honkbalknuppel, of – nog veel beter – de hardhouten wapenstok die u vroeger in het kamp hanteerde om een vechtpartij te beëindigen. Ik heb het niet op burgemeesters, vooral niet sinds die keer dat ik de feestelijkheden rond het 40-jarig bestaan van de Molukse woonwijk in Capelle aan den IJssel met een opbeurend literair verantwoord praatje extra luister mocht komen bijzetten. (…) Sinds u 48 jaar geleden met Permanent Verlof bent gegaan, Papa, is er veel veranderd, maar gebleven is de oorlog. (…) Het is u allemaal bespaard gebleven, deze oorlog tegen Nederlandse onbenulligheid, onwil en onwetendheid. (…) De onbenulligheid van de man in de trein die mij erop wees dat ik op het punt stond op een gereserveerde plaats te gaan zitten en die ik erop moest wijzen dat ik degene was die de reservering had gedaan. Het is allemaal langs u heen gegaan en dat stelt mij op de één of andere manier gerust. (…)
Lees verder op Columns+
Of klik hier
Meer over Frans Lopulalan bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Fris mengsel van gevoel en verstand.» – Esther Wils

VoorplatTanimbar75Over ‘De Tanimbar-legende’ van Aya Zikken op Indisch Anders, 3 augustus 2017:
Maria Bastiaens en Marre van Dantzig hebben het jubileum van hun boekhandel Evenaar zeer toepasselijk gevierd met de uitgave van een boek met hetzelfde geboortejaar als de winkel: 1992. Aya Zikken was toen al over de zeventig, maar schreef nog een indrukwekkend boek: De Tanimbar-legende, in de pers destijds geprezen als een van haar beste. Het was een gelukkige greep van de boekhandelaren, en ook hun keuze voor In de Knipscheer was slim: bij die uitgeverij is in 2013 – het jaar van Zikkens overlijden – een ouderwets dikke, 848 pagina’s tellende biografie van haar verschenen, Alles is voor even; Het bewogen schrijversleven van Aya Zikken, van de hand van collega-schrijver Kees Ruys, net als Zikken een liefhebber van zwerftochten door Indonesië. (…) Uit die biografie is een scherpzinnig en informatief nawoord samengesteld, waarin wordt ingegaan op Zikkens schrijverschap in het algemeen en de ontstaansgeschiedenis van de autobiografisch geïnspireerde Tanimbar-legende in het bijzonder. (…) Met De tolk van Java van Birney heeft De Tanimbar-legende een deel van de thematiek gemeen: de omgang van een kind met een door de oorlog geknakte vader, die de bodem onder zijn voeten verliest – al was vader Zikken eerder depressief, niet paranoïde en agressief zoals vader Birney. Ruys laat in zijn nawoord zien hoe Aya Zikken ertoe kwam naar de Molukken af te reizen, specifiek naar Kei kecil, waar de Tanimbar-legende zich afspeelt. Haar vader was, verzwakt en al na zijn internering en het ontluisterende weerzien met zijn echtgenote, op eigen verzoek naar Indië teruggekeerd om les te geven en werd in deze uithoek geplaatst. (…) Op Java trokken Nederlandse soldaten rond om de kolonie te herstellen en hij bevond zich met twee landgenoten op een lieflijk eiland waar de tijd leek stil te staan. Dat contrast typeert de roman: de krachtige, aanwezige en vaak schitterende natuur, onverschillig en altijd gelijk aan zichzelf, en de drie mannen die Zikken opvoert, die allen gebukt gaan onder de loop van de geschiedenis en worstelen met hun plek. (…) Zikken weet die intense beleving over te brengen met haar frisse mengsel van gevoel en verstand; hoofd en hart worden beide bediend.
Lees hier de recensie
Meer over ‘De Tanimbar-legende’
Meer over ‘Alles is voor even. Het bewogen schrijversleven van Aya Zikken. Biografie’

«De vrijheidsstrijd van Indonesië tegen Nederland.» – André Oyen

VoorplatTanimbar75Over ‘De Tanimbar-legende’ van Aya Zikken op Ansiel, 24 juli 2017:
Tijdens een wild dansfeest met de inheemse bevolking vertelt een medicijnman de legende van de verdwenen oorhangers die, nadat ze waren teruggevonden, hun geur verloren bleken te hebben. Zo is het ook met hen die de oorlog overleefden. Ze kregen hun dagelijkse leven terug, maar er is iets verloren gegaan waar vroeger alles om draaide: de kruidige smaak, de gouden glans, de groene geur. (…) De roman wordt onderverdeeld in 18 genummerde, maar niet getitelde hoofdstukken. De volgorde van de hoofdstukken is chronologisch gerangschikt, maar het verleden van de Japanse overheersing wordt in de roman gebracht door het hoofd Haantjes en de onderwijzer Johannes. Alhoewel de roman zelf al een heel leven achter de rug heeft, bezit hij nog genoeg kracht om de lezer een sterk beeld te geven van hoe Nederlanders totaal uitgeblust werden door een verblijf in hun kolonie. Heel aangrijpend, met sterk uitgebeende karakters.
Lees hier en hier de recensie
Meer over ‘De Tanimbar-legende’
Meer over ‘Alles is voor even. Het bewogen schrijversleven van Aya Zikken. Biografie’

«Zikken laat voelen dat het verleden onherstelbaar weg is.» – Jan-Hendrik Bakker

VoorplatTanimbar75Over ‘De Tanimbar-legende’ van Aya Zikken in Den Haag Centraal, 29 juni 2017:
In ditzelfde voorjaar waarin Alfred Birney de Libris Literatuur Prijs won met een monumentale roman over de misdaden van zijn indo-vader in de koloniale oorlog tegen de Indische bevolking, verscheen er ook een heruitgave van Aya Zikkens roman ‘De Tanimbar-legende’. Ook die gaat over de naderende onafhankelijkheid van een Nederlandse kolonie. (…) Wat decennialang verbloemend ‘de politionele actie’ heette, was in werkelijkheid een harde en wrede onderdrukkingsoorlog waarin velen onschuldig zijn vermoord. Langzaam dringt, mede dankzij de literatuur, dat besef nu door. De kracht van deze vertelling is de driehoek tussen drie Nederlandse mannen, waarin verwachtingen over een toekomst die niet meer zal komen en kampervaringen tijdens de Japanse bezetting een hoofdrol spelen. (…) Kees Ruys schreef een instructief nawoord in deze uitgave van de roman alsmede een korte typering van het schrijverschap van Zikken, een markante maar niet zo gekende persoonlijkheid uit de Nederlandse literatuur.
Lees hier de recensie
Meer over ‘De Tanimbar-legende’
Meer over ‘Alles is voor even. Het bewogen schrijversleven van Aya Zikken. Biografie’

‘Een zoon van Porto’ in Cinema Club van de Pletterij

Op donderdag 15 november 2012 wordt in de Haarlemse Pletterij om 20.00 uur de film ‘Een zoon van Porto’ vertoond. Pas in 2010 gaan Frans Lopulalan (tweede generatie Molukker in Nederland) en zijn 19-jarige zoon Bendja samen terug naar de plek waar ze nog nooit geweest zijn: het voorouderlijk dorp Porto op Saparua (eiland in de Indonesische eilandengroep de Molukken). Het wordt een reis langs het erfgoed van de Molukken en een onontkoombare zoektocht naar de essentie van het bestaan. Speciale gast is de regisseur van de film, Annelotte Verhaagen. Zij zal in een nagesprek vragen uit het publiek beantwoorden.
Reserveren: reserveren@pletterij.nl of 023 542 3540

Meer

Annelotte Verhaagen – Een zoon van Porto (Frans Lopulalan) DVD

ANNELOTTE VERHAAGEN
Een zoon van Porto. DVD
Nederland/Indonesië/Molukken
scenario m.m.v. John Albert Jansen
Imprint: Oogland Film Productions 2011
dvd 53:00 minuten € 19,95
2012
ISBN 978-90-6265-610-3

Frans Lopulalan is de schrijver die met zijn debuutroman Onder de sneeuw een Indisch graf de Molukkers in Nederland een stem gaf. Dit boek was een afscheidsbrief aan zijn vader, de ex-knil-militair die te vroeg gestorven was na een leven vol heimwee en woede. Frans vond in het schrijven een manier om uiting te geven aan die woede. Maar ook gaf hij door zijn schrijverschap gehoor aan een diepgevoelde opdracht om zijn talent in dienst van de eigen geschiedschrijving te stellen.

Begin jaren vijftig van de vorige eeuw werden meer dan 300.000 Indische Nederlanders en Molukkers verkast van Indonesië naar Nederland. De vader van Ernst Jansz kwam al in de jaren 30 naar Nederland om hier te studeren. Onder de repatrianten bevonden zich 12000 Molukse mannen en vrouwen, die in Nederlands-Indië aan de kant van de Nederlanders hadden gestreden. Onder hen ook de vader van Frans Lopulalan. Hun was toegezegd dat hun verblijf in Nederland tijdelijk zou zijn en ze werden ondergebracht in kampen. Voormalige concentratiekampen. Ze zijn gebleven. Ze moesten blijven.

Ernst Jansz ging in 1984 voor het eerst terug naar het land van zijn vader, naar de Overkant. Voor Frans Lopulalan was dat toen niet mogelijk: nog in 1997 kwam Theatergroep Delta met hun opvoering van En voor het kind richten wij een visioen in (uit de bundel Dakloze herinneringen) van Frans Lopulalan Indonesië niet binnen. Pas in 2010 gaan Frans Lopulalan en zijn 19-jarige zoon Bendja samen terug naar de plek waar ze nog nooit geweest zijn: het voorouderlijk dorp Porto op Saparua. Het wordt een reis langs het erfgoed van de Molukken en een onontkoombare zoektocht naar de essentie van het bestaan.

Regie Annelotte Verhaagen, Scenario John Albert Jansen & Annelotte Verhaagen, Teksten Frans Lopulalan

Een zoon van Porto – een film van Annelotte Verhaagen

Schrijver Frans Lopulalan en zijn 19-jarige zoon Bendja gaan terug naar de plek waar ze nog nooit zijn geweest: het voorouderlijk dorp Porto op Saparua. Een reis langs het erfgoed van de Molukken en een onontkoombare zoektocht naar de essentie van het bestaan.

Eerste vertoningen op het Nederlands Filmfestival op woensdag 28 september om 22.15 uur en op donderdag 29 september om 12.00 uur (Louis Hartlooper Complex 3; Tolsteegbrug 1, Utrecht).

Hoe is het u vergaan, soldaat van het Koninklijk Nederlandsch Indisch leger? En hoe vergaat het jou, mijn zoon? Met deze vragen in hun ransel gaan de Molukse schrijver Frans Lopulalan en zijn zoon Benja terug naar het land waar ze nog nimmer waren: het land van de voorouders. Een reis langs het erfgoed van de Molukken en een onontkoombare zoektocht naar de essentie van het bestaan.
Bekijk de trailer

53 min. – original language: Dutch / Moluccan Malay / Dutch / English subtitles
Klik voor meer informatie hier

Yvon Muskita – Snijden & Stikken

Yvon Muskita
Snijden & stikken. Het verhaal van kleermaker Boeng
Roman. Nederland-Molukken
Ingenaaid, 168 blz.
ISBN 978-906265-592-2 € 17,50
Eerste druk 2008

In dat bos heb ik tot 1965 gewoond. Hoe kon ik weten dat we ooit de barakken moesten verlaten om tussen de Hollanders te wonen? Dat bij ons verzet pantserwagens en mobiele eenheden zouden worden ingezet? Binnen enkele maanden werden Ambonese wijken uit de grond gestampt. Ik kon kiezen waar ik wilde wonen. Do, haar moeder en ik kozen voor het Westen, het werd deze Bomenwijk. Een buurt die op alle andere woonoorden leek, waar ook in Nederland: een rechthoekig patroon van rijen eengezinswoningen, afgewisseld met een grasveld, een in alle jaargetijden onverwoestbaar groen, en altijd op één van de hoeken van de wijk De Molukse Kerk met zo’n laag aflopend puntdak.

Yvon Muskita toont in Snijden & stikken haar lezers de geschiedenis van de Molukse gemeenschap in Nederland via de ogen van kleermaker Boeng. Die behoort tot de oude garde en kijkt eigenzinnig, met gevoelens die hij nooit zal uitspreken, tegen de jongere garde aan. Hij hoort veel van de mensen om hem heen en vormt zo de centrale verteller van het verhaal: soms tragikomisch, dan weer ontroerend. Enkele personages, zoals de mooie Hanu en niet te vergeten de aquariumhouder oom Sem, krijgen bijna mythische proporties, terwijl intussen de heimelijke, machteloze en onmogelijke liefde van kleermaker Boeng voor het bokkige meisje Myra aangrijpend wordt uitgetekend. Het boek is met zijn levendigheid bij vlagen episch en lyrisch en blijft de lezer voortdurend boeien.

Yvon Musikita (Venray, 1958) schaart zich met haar debuutroman in de rij van belangrijke naoorlogse Indo- en Molukse schrijvers als Alfred Birney, Marion Bloem, Theodor Holman, Ernst Jansz en Frans Lopulalan.