«Tsunami vol van ontmoetingen, bespreekgevallen, affaires, zelfreflectie en zelfspot.» – Mari van Rossem

Opmaak 1Over ‘Nuttige idioten’ van Els de Groen in Brabants Dagblad:
“In ‘Nuttige Idioten’ gaat het om meer dan alleen de Oost-West relatie. De twee grote ideologieën van de 20e eeuw zijn namelijk mislukt: het communisme ging ten onder aan bureaucratie en corruptie, het kapitalisme worstelt met een groeiende kloof tussen arm en rijk en met financiële en ecologische crises. Er is dus behoefte aan een derde weg, maar populisme en nationalisme verhinderen dat proces. Die eerstgenoemde -ismen zijn brokstukken uit het verleden, geënt op muren, slagbomen en het benoemen van zondebokken. Ze gaan voorbij aan het feit dat de wereld door het internet -dat alle mogelijke muren deletet- volstrekt veranderd is.”
Lees hier het artikel
Meer over ‘Nuttige idioten’

«Met kennis van zaken geschreven.» – Jef Abbeel

Opmaak 1Over ‘Nuttige idioten’ van Els de Groen voor Biblion, 23 januari 2016:
De titel verwijst naar mensen die, zoals de schrijfster, veel naar het Oostblok reisden. Ze beschrijft haar ontvangst in Moskou door de Schrijversbond, lege winkels, dat kranten zwegen over de Tsjernobyl-ramp (1986), hoe moeizaam contacten verliepen en hoe die schrijvers zich voelden en gedroegen als ze hier op bezoek kwamen. Ze beschrijft de veranderingen in 1989-1990, het uiteenvallen van de USSR, de breuk met de Russische schrijvers, de snelle revival van de orthodoxe kerk na de val van het communisme. Ze betreurt het uiteenvallen van Joegoslavië, het nationalisme, de etnische schoonmaak (de genocide op Albanezen, moslims en Roma). Ze vertelt dat Bulgarije, net zoals de DDR, concentratiekampen had. En over corruptie, vervuilde natuur, getto’s, massaal misbruik van westers geld na de toetreding tot de EU. Ze meldde dat allemaal aan het Europees Parlement. Er volgde geen reactie. Ze vertelt over de verwoestingen in Irak en de gevolgen van 500 ton ‘depleted’ uranium uit de oorlogen van 1991 en 2003. Ze eindigt met de oorlog in Oekraïne en de moord op Boris Nemtsov (27 februari 2015), omdat hij kritiek uitte op de Russische inbreng. Met kennis van zaken geschreven. Met weinig lichtpuntjes: het onbegrip tussen west en oost is, ondanks de val van de Muur, overeind gebleven.
Meer over ‘Nuttige idioten’

«Bevat heel wat nuttige informatie.» – Jef Abbeel

Opmaak 1Over ‘Nuttige idioten. Voor, na en door de Muur’ van Els de Groen op Histoforum, 25 november 2015:
De naam “Nuttige idioten” werd begin jaren ’80 in Nederland gegeven aan mensen zoals schrijfster Els de Groen, die veel naar het Oostblok reisden. Het boek verdient wel een positievere titel, want het bevat heel wat nuttige informatie. De schrijfster trok meer dan twintig jaar lang door de Sovjet-Unie en de landen van Oost-Europa. Ze beschrijft hoe ze in de jaren ’80 in Moskou ontvangen (en in ’t oog gehouden) werd door de Schrijversbond, hoe het eten eruit zag, hoe leeg de winkels waren, hoe de kranten zwegen over de ramp in Tsjernobyl (1986) en hoe onwetende soldaten de boel moesten opkuisen, hoe moeizaam de contacten verliepen en hoe die schrijvers zich voelden en gedroegen wanneer ze tijdens Gorbatsjovs perestrojka in Nederland op bezoek mochten komen. (…) Ze vertelt ook over de verwoestingen in Irak en de gevolgen van 500 ton “depleted” uranium uit de oorlogen van 1991 en 2003, 40 keer de hoeveelheid die in Joegoslavië gedropt werd. (…) Ze eindigt met de oorlog in Oekraïne en de moord op Poetin-criticus Boris Nemtsov (27.02.15), omdat hij kritiek uitte op de Russische oorlog in Oost-Oekraïne. Het boek is met veel kennis van zaken geschreven. Het bevat helaas weinig lichtpuntjes : het gaat van de ene naar de andere wantoestand. En na de val van de Muur, is de muur van onbegrip tussen Oost en West overeind gebleven, ondanks de pogingen van de auteur om daar iets aan te verhelpen.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Nuttige idioten’

Debat naar aanleiding van ‘Nuttige idioten’ van Els de Groen in SPUI25

Opmaak 1Op 16 december 2015 van 17.00 – 18.30 uur organiseert SPUI25 een lezing met debat (in samenwerking met Uitgeverij In de Knipscheer en de Faculteit der Geesteswetenschappen) onder de titel ‘De Muur is weg, leve de muur! Over nationalisme en Euroscepsis in Oost-Europa’.
Op de recente heropleving van nationalisme in Centraal- en Oost-Europa, en de roep om via grensmuren en -hekken “Europa” tegen bedreigingen van buitenaf te verdedigen is de laatste tijd nogal eens met onbegrip, ongenoegen en irritatie gereageerd. Maar soms ook met instemming. Hoe moeten we de huidige heropleving van nationalisme in Centraal- en Oost-Europa begrijpen? Een analyse door drie (ervarings)deskundigen: ex-Europarlementariër Els de Groen, onderzoeker Huub van Baar en NRC-correspondent Roeland Termote.
Waarom bestaat er in Centraal- en Oost-Europa zoveel weerstand tegen de opname van vluchtelingen? En hoe verhoudt deze ontwikkeling zich tot de relatie tussen Oost- en West-Europa en haar recente geschiedenis? Waar vinden Oost- en West-Europa elkaar en waar lijken ze eerder uit elkaar te drijven? Aanleiding voor het debat is mede de verschijning van Nuttige idioten. Voor, na en door de Muur, het nieuwste boek van voormalig Europarlementariër Els de Groen. Hierin kijkt ze terug op dertig jaar ervaring met de Oost-West relatie in Europa en reflecteert ze op de muur van onbegrip tussen Oost- en West-Europa die volgens haar nooit écht is geslecht.
Over deze en aanverwante zaken zullen Els de Groen, NRC-correspondent Roeland Termote en onderzoeker Huub van Baar elk vanuit hun eigen perspectief een korte, persoonlijke beschouwing geven. Vervolgens gaan ze met elkaar in gesprek onder leiding van gespreksleider en Oost-Europakenner Carlos Reijnen. Er is ook tijd voor vragen uit het publiek.

Els de Groen is schrijfster en was van 2004 tot 2009 lid van het Europees Parlement, voor de fractie De Groenen/Vrije Europese Alliantie. Ze is de auteur van verschillende boeken, vertaald in 13 talen. Haar nieuwste boek Nuttige Idioten. Voor, na en door de Muur verscheen dit najaar bij uitgeverij In de Knipscheer.
Roeland Termote is correspondent Centraal- en Oost-Europa voor NRC Handelsblad en heeft uitgebreid verslag gedaan van de vluchtelingencrisis en andere politieke ontwikkelingen in de regio.
Huub van Baar is universitair docent Politieke Theorie aan de Universiteit van Giessen (Duitsland) en tevens als Senior Research Fellow verbonden aan de afdeling Europese Studies van de UvA. Hij is gespecialiseerd in grens-, migratie- en minderhedenpolitiek in Europa, Centraal- en Oost-Europa in het bijzonder.
Carlos Reijnen (moderator) is universitair docent Oost Europese Studies bij de afdeling Europese Studies aan de UvA. Hij is gespecialiseerd in Europese integratie en Centraal- en Oost-Europese geschiedenis en politiek.
Locatie: Spui 25-27, 1012 XM Amsterdam. Toegang is gratis maar aanmelden is verplicht.
Klik hier voor de aankondiging van SPUI25
Meer over ‘Nuttige idioten’

Schrijfster Els de Groen over haar essay ‘Nuttige idioten’

Opmaak 1Over ‘Nuttige idoten’ van Els de Groen in Brabants Dagblad, 22 oktober 2015:
Ze schreef de nodige kinderboeken en romans, reisde veel rond in het voormalige Oostblok, zag daar zowel de mislukkingen van het communisme als het falen van het kapitalisme en was jarenlang lid van het Europees Parlement. Vanuit de vele ervaringen die ze her en der opdeed, schreef auteur Els de Groen een nieuw essay met als titel ‘Nuttige idioten’. Ze gaat in het boek in op grensoverschrijdende problemen uit het heden, waarbij ze ook een sprong naar het verleden maakt. Zelf zegt ze over dit boek in het Brabants Dagblad dat ze het met ‘de nodige ironie’ heeft geschreven: “Het is een pleidooi voor verkenning en volledige opening van zaken. In het oosten is het de staatspropaganda, in het westen kleuren zakelijke belangen veel informatie. Politiek heeft een slechte reputatie, waar het transparantie betreft. Dat verklaart de scepsis van burgers. En populisten springen in het gat. Ze nemen de argwaan niet weg; ze krabben waar de burger jeuk heeft. Verder blijft alles bij het oude, terwijl het hoogtijd voor iets nieuws is. Door de vluchtelingenstroom, de rol van Rusland in Syrië en het referendum over het associatieverdrag met Oekraïne, staat de Oost-West relatie nog hoger op de agenda. Maar ook de rol van Europa roept herhaaldelijk vragen op. En dan kwam onlangs ook nog het eindrapport over MH17 uit. Ik hoop een bijdrage te hebben geleverd aan een open en diepere discussie. Die is hard nodig.”
Meer over ‘Nuttige idioten’

Els de Groen – Nuttige Idioten. Essay

Opmaak 1Els de Groen
Nuttige Idioten
Voor, na en door de Muur

Essay
Paperback, 134 blz., € 14,50
Eerste uitgave 2015
ISBN 978-90-6265-886-2

Muren hebben iets treurigs: ze verrijzen uit angst. De langste muur ter wereld is de Chinese muur, de meest politieke is de muur in Berlijn. In 1989 werd hij bestormd en vernietigd door Oost- en West-Berlijners, die elkaar uitzinnig van vreugde in de armen vielen. De Koude Oorlog leek voorbij. Maar sinds de strijd in Oekraïne, met zijn duizenden burgerslachtoffers, onder wie de inzittenden van vlucht MH17, weten we dat één muur tussen Oost en West nooit is afgebroken: die van het onbegrip.
Els de Groen raakte gefascineerd door het onbekende en ontoegankelijke Oosten. Toen, begin jaren tachtig, werd ze nog geplaatst in de categorie ‘Nuttige Idioten’. Die benaming werd voor haar een geuzennaam. Ze reisde 20 jaar door Rusland en de landen van Oost-Europa. Ze schreef er een groot aantal boeken over die ter plekke veel aftrek vonden. Haar kritiek op de Europese Unie kwam haar te staan op de uitnodiging ‘het dan zelf maar te komen oplossen’. Van 2004 tot 2009 was ze lid van het Europees Parlement.
Vandaag klinkt opnieuw de roep om beschermende grenzen en muren. Maar schuilen gaat niet meer, stelt De Groen. ‘Van een vestingvolk zijn we vlaktebewoners geworden, kwetsbaar op een manier die niet meer te harnassen valt. Deden we vroeger ons best ons van anderen te onderscheiden, nu worden we gedwongen te zoeken naar overeenkomsten.’
Met Nuttige Idioten levert Els de Groen met krachtige 23 columnachtige hoofdstukken een bijdrage aan (het begin van) een inhoudelijke discussie over hoe-nu-verder.
Meer over ‘Nuttige Idioten’