Over ‘Caribisch Enigma’ van Brede Kristensen op Lezers tippen lezers, 21 januari 2020:
(…) Het Caribisch gebied herbergt enerzijds heel wat naties, waaronder een groot aantal staatkundige eenheden zoals bijvoorbeeld Cuba, maar anderzijds ook zelfstandige delen van het Britse Gemenebest (Barbados), overzeese departementen van Frankrijk (Guadeloupe, Martinique, enzovoort) en kolonies en ex-kolonies van Nederland. Naast de Caribische Creoolse talen zijn ook Engels, Frans, Spaans en Nederlands, afhankelijk van welke plaats, gebruikte talen. (…) ‘Caribisch Enigma’ is een zoektocht, een zwerftocht, door een even fascinerende als verwarrende archipel. Aan de hand van romans en poëzie van Caribische auteurs (en hun ‘geestelijk vaders’) wordt een beeld van de cultuur en het karakter van dit eilandenrijk geschetst, een kleurrijke collage. (…). Deze essaybundel biedt de mogelijkheid om vergelijkend onderzoek te verrichten of de werken van een auteur uit een bepaald decennium nader uit te pluizen. Na de bestaande werken op het gebied van de literatuurgeschiedenis, als ‘Beneden en boven de wind’ (1996) van Wim Rutgers, het driedelige ‘Pa Saka Kara’ (1996) van Aart Broek, ‘Aruba in literair perspectief’ (2014) en ‘Balans: Arubaans Letterkundig Leven’ (2016) van Wim Rutgers, is ‘Caribisch Enigma’ een goede aanvulling die een extra dimensie biedt.
Lees hier het signalement
Meer over Caribisch Enigma’ bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Brede Kristensen op bij Uitgeverij In de Knipscheer
Tag: Octavio Paz
Brede Kristensen – Caribisch enigma. Essays
Brede Kristensen
Caribisch enigma
een odyssee in een collage
Essays
Curaçao – Nederland
gebrocheerd in omslag met flappen, 320 blz.
geïllustreerd met 2 afbeeldingen
€ 24,50
ISBN 978 90 6265 783 4 NUR 323
eerste druk 2019
presentatie 29 november 2019
Het Caribische gebied wordt gekenmerkt door tegenstellingen en ontsporingen. Er is niet één dominante cultuur, ze is heel uiteenlopend en vermengd, in tal van opzichten: etnisch, taalkundig, politiek, [ideologisch,] en religieus. Een ‘leven met verscheidenheden’, zo omschreef de Surinaamse Albert Helman de Caribische mens. Eigenlijk is het Caribisch gebied daarmee, in het klein, een afspiegeling van de wereld, een fragment dat het geheel oproept – de wereld ‘in het groot’ vertoont immers ook de tendens tot globalisering en toenemende vermenging.
In Caribisch enigma worden de cultuur, identiteit en werkelijkheid (in zoverre die is vast te stellen) van het Caribisch gebied in kaart gebracht, zoals deze uit literaire teksten uit de regio naar voren treden – en teksten uit de omgeving die deze zichtbaar beïnvloed en vormgegeven hebben. Het boek is een zoektocht, een zwerftocht, door een even fascinerende als verwarrende archipel. Aan de hand van romans en poëzie van Caribische auteurs (en hun ‘geestelijk vaders’) wordt een beeld van de cultuur en het karakter van dit eilandenrijk geschetst, een kleurrijke collage.
Het boek is als een collage geschreven. Je kunt overal beginnen. Je kunt hoofdstukken overslaan en toch de rode draad ontdekken. De lezer komt tal van bekende Caribische schrijvers tegen, niet alleen uit het Nederlandstalige Caribische gebied (o.a. Luis Daal, Cola Debrot, Nydia Ecury, Radna Fabias, Albert Helman, Boeli van Leeuwen, Shrinivasi, Hans Vaders) maar ook internationale auteurs uit deze regio (Alejo Carpentier, Patrick Chamoiseau, Maryse Condé, Edwige Danticat, Edouard Glissant, Jamaica Kincaid, V.S. Naipaul, Jean Rhys, Saint John Perse, Derek Walcott) alsook auteurs van ver daarbuiten die de schrijvers uit de Cariben inspireerden, zoals André Breton, Johan Daisne, Martin Heidegger, Milan Kundera, Octavio Paz, Tristan Tzara, Simone Weil. Maar Brede Kristensen introduceert ook vele, vele auteurs wier namen de lezers (nog) minder bekend in de oren zullen klinken.
Brede Kristensen (Den Helder, 1946) groeide op in Nederland en op Curaçao en studeerde sociologie en politicologie aan de VU in Amsterdam, waar hij tevens promoveerde op Het Verraad van de Techniek (1982). Hij werkte onder meer als docent sociologie voor diverse instituten, het meest recent aan de Universiteit van Curaçao, en is consultant op het gebied van ‘goed bestuur’ in Oost Europa en op Caribische eilanden. Kristensen is o.a. de auteur van Een kwestie van grenzen (2008) over corruptiebestrijding en integriteit van bestuur. Hij schrijft met grote regelmaat over literatuur voor diverse tijdschriften en kranten, o.a. de Amigoe (Curaçao). Brede Kristensen woont op Curaçao.
«Een vernieuwde proeve van zijn gerijpt dichterschap.» – Jooris van Hulle
Over ‘Kromzang‘ van Stefaan van den Bremt in Kunsttijdschrift Vlaanderen, 5 maart 2016:
Een aantal gedichten uit de bundel ‘Kromzang’ beweegt zich tussen licht en donker, tussen vergeten en herinnerd worden. Dit is zeker het geval wanneer Stefaan van den Bremt zijn literaire voorbeelden memoreert: Bertold Brecht, Apollinaire, Emile Verhaeren, Maurice Materlinck en door hem vertaalde Latijns-Amerikaanse dichters als José Luis Sierra en Octavio Paz. In ‘Cantus firmus’, het slotdeel van zijn bundel dat geënt is op het kunstlied ‘L’homme armé’ dat geschreven werd in de kringen van Karel de Stoute en dat opriep tot een nieuwe kruistocht, roept Van den Bremt met subtiele verschuivingen de wreedheden op van Simon de Montfort tegenover de Katharen. (…) Intrigerend in ‘Kromzang’ is de cyclus ‘De meester en de menigte’ waarin de dichter op zoek gaat naar wat kunstenaars van weleer bezighield. Zo is er de sterke reeks van tien kwatrijnen waarin wordt gefocust op het licht in het werk van de Vlaamse Primitieven.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Kromzang’
Meer over Stefaan van den Bremt bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Hij weet zijn eigen stem tot klinken te brengen: cerebraal en lyrisch tegelijk.» – Johan Reijmerink
Over ‘Kromzang‘ van Stefaan van den Bremt op MeanderMagazine, 14 juli 2015:
Stefaan van den Bremt toont zich in zijn nieuwste bundel Kromzang een belezen dichter die niet geheimzinnig doet over de bronnen die hem inspireren, of dat nu een lied van Bertolt Brecht of een tekst van Octavio Paz is. Zijn oriëntatie reikt over verschillende taalgebieden en literaturen heen. (…) Hij weet zijn persoonlijke herinneringen en lees- en kijkervaringen in wetenschap, kunst en natuur op een heldere wijze onder de woorden te krijgen. Van den Bremt is een dichter die met zo min mogelijk woorden probeert de ongrijpbaarheid van een niet te beredeneren herinneren en weten te vangen. (…) In de derde afdeling ‘Oude liedjes zingen krom’ passeren soms pijnlijke jeugdherinneringen die zich niet laten uitwissen. De liedjes van Van den Bremt liegen er niet om. Ze getuigen van verlies, verdriet, hang naar een genegenheid met mensen die hij toentertijd niet kon omvatten en begrijpen. Nu hij verder op zijn levensweg gevorderd is, kan hij net als Kierkegaard de gebeurtenissen achterwaarts begrijpen. (…) Zijn intentie om structuur te geven aan zijn bundels ontneemt hem niet de kans om open te staan voor wat hem toevalt. De traditie houdt hij sterk in ere. Desondanks weet hij zijn eigen stem tot klinken te brengen: cerebraal en lyrisch tegelijk. Zijn taal is helder van zegging met soms verrassende beelden. Ik vond het een leerzame en aangename kennismaking met deze rijke poëzie.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Kromzang’
Meer over Stefaan van de Bremt bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Stefaan van den Bremt raakt zijn lezers tot in hun diepste vezels.» – André Oyen
Over ‘Blauw slik’ van Stefaan van den Bremt op iedereenleest.be, 18 april 2014:
Voor de dichter wijst [de titel van de bundel] op de afzetting van een engagement in een wereld vol taal. Een taal die Stefaan van den Bremt kneedt, streelt, en tot in de finesse weet te benutten. Naast hele nieuwe originele dingen draagt hij ook gedichten op aan groten, zoals Gezelle, Martinus Nijhoff, Roca, Borges, Machado en Nietzsche en laat hen ook doorklinken in deze bundel. Maar ook als de dichter van het fijne verstilde gedicht waarin taal sober en broos uit zijn pen sijpelt weet Stefaan van den Bremt zijn lezers te raken tot in hun diepste vezels.
Lees hier de recensie of hier
«Waardevolle visies op taal en dichten.» – Johan Bordewijk
Over ‘De oude wereld moe. Over vernieuwers en voortzetters in de literatuur’ van Stefaan van den Bremt op Extaze.nl: 6 april 2014:
In ‘De oude wereld moe’ heeft Stefaan van den Bremt een aantal essays gebundeld over grote dichters uit het eind van de negentiende en de eerste helft van de twintigste eeuw. (…) De essays zijn te lezen als gedegen besprekingen van de afzonderlijke dichters. Van den Bremt stuit op interessante overeenkomsten, zoals die tussen ‘Zone’ van Apollinaire en ‘Awater‘ van Nijhoff. Ook is het lonend dichters zelf aan het woord te laten [zoals] de opmerking van Maeterlinck over de waarde van taal: ‘De woorden zijn uitgevonden voor het dagelijks gebruik in het leven en die zeldzame keer dat een of andere vorstelijke ziel hen naar andere oorden leidt, zijn ze ongelukkig, ongerust en verwonderd als landlopers rond een troon.’
De lezer kan in het boek op zoek naar meer van dergelijke waardevolle visies op taal en dichten, ze zijn zeker te vinden. Maar Van de Bremt doet meer dan de schrijvers over hun werk aan het woord laten: hij illustreert de besprekingen met citaten. En dan blijkt dat hoeveel je ook kan filosoferen en essayeren over dichtkunst, hoeveel gedegen duidingen je ook kan schrijven, de echte waarde in het werk zelf besloten ligt. Als voorbeeld een tijdloos citaat van Pablo Neruda over de Spaanse burgeroorlog. Ieder essay is ontoereikend bij deze zinnen als vuistslagen:
‘maar uit elk gedood kind steekt een geweer met ogen,
uit elke misdaad schieten kogels
die vroeg of laat de plek nog vinden
van jullie hart.’
Lees hier de recensie:
Meer over ‘De oude wereld moe’
Meer over Stefaan van den Bremt bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Zonder uitzondering indrukwekkende poëzie.» – Hans van der Heijde
Over ‘De oude wereld moe. Over vernieuwers en voortzetters in de literatuur’ van Stefaan van den Bremt in Leeuwarder Courant, 7 februari 2014:
In ‘De oude wereld moe’ brengt Van den Bremt vijftien essays bij elkaar over dichters, die het besef gemeen hebben op een breuklijn tussen de oude wereld en moderniteit te staan. (…) Een zestiende essay gaat over het dilemma waar elke poëzievertaler mee worstelt: moet in de vertaling de vorm of de inhoud prevaleren? Aangezien in alle essays uitgebreid uit het werk van de behandelde dichter wordt geciteerd, kan de lezer zelf nagaan welke uitweg uit dat dilemma Van den Bremt geneigd is te kiezen. (…) Zoals gezegd, Van den Bremt voert veel van die, zonder uitzondering indrukwekkende poëzie op, in eigen vertaling. Waar in die dichtregels opgeroepen beelden voor ons, Europeanen van de oude en tegelijkertijd moderne wereld, moeilijk te begrijpen zijn, licht hij toe en verklaart.
Lees hier de recensie
Meer over ‘De oude wereld moe’
«Niets minder dan een verzameling teksten van de afgelopen decennia.» – Maarten Steenmeijer
Over ‘De oude wereld moe. Over vernieuwers en voortzetters in de literatuur’ van Stefaan van den Bremt voor NBD Biblion, 22 januari 2014:
Bundel opstellen over met name Spaanstalige dichters. (…) Naast bekende dichters als Federico García Lorca, Pablo Neruda en Octavio Paz becommentarieert dichter, essayist en poëzievertaler Van den Bremt ook minder bekende dichters als Jaime Sabines (Mexico), Marco Antonio Campos (idem) en Juan Manuel Roca (Colombia). Daarnaast zijn er essays over Maeterlinck, Apollinaire en Nijhoff. Sommige essays hebben een specifiek thema (zo concentreert het stuk over García Lorca zich op Granada), andere zijn inleidend van aard. Tot slot moet het essay over het vertalen van poëzie genoemd worden.
Meer over ‘De oude wereld moe’
Meer over Stefaan van den Bremt
«Stefaan van den Bremt koos voor vele monumenten.» – Ezra de Haan
In deze essaybundel houdt Van den Bremt zich bezig met de vernieuwers en voortzetters in de literatuur. Als goed vertaler heeft hij zich verdiept in het oeuvre van de dichters die hij vertaalde. Soms resulteerde dat in eigen gedichten waarvan de inhoud, taal of gedachte tot door hem vertaalde dichters te herleiden is. Juist doordat hij inzicht geeft in dichters als Nijhoff, Roca, Apollinaire, Paz of Neruda wordt hun werk nog interessanter. Blauw slik en De oude wereld moe vormt een twee-eenheid en daarom horen deze boeken ook naast elkaar in de boekenkast van iedere poëzieliefhebber te staan. Juist de combinatie zal keer op keer tot herlezen leiden. Waar de Colombiaanse dichter Juan Manuel Roca een monument voor Niemand schreef, koos Stefaan van den Bremt voor vele monumenten voor Iemand.
Lees hier de recensie
Meer over “De oude wereld moe’
Meer over Stefaan van den Bremt
«Een verstild gedicht van Stefaan van den Bremt is mij het liefst. Door de taal, door het pure en de eerbied voor het kleine.» – Ezra de Haan
Over ‘Blauw slik’ van Stefaan van den Bremt op Literatuurplein, 4 november 2013:
Stefaan van den Bremt stelt hoge eisen aan zichzelf en aan zijn lezers. Zijn gedicht De poëzielezer zou je als een handleiding bij het lezen van gedichten kunnen zien.(…) De bundel bestaat uit drie afdelingen: Staande voor de sfinx, Een smaak van tijd en Ga maar er is geen weg. De woorden die je in de gedichten tegenkomt, tonen een Vlaming en de taalrijkdom die daarbij hoort. Zet je de mooiste woorden op een rij dan ontstaat al een gedicht. Orewroet, steltletters, stuifwater en zuurte. Knarrentijd, knoeselvoeten en kribbebijt. Meteen denk je als Hollander aan Guido Gezelle. (…) Maar ook als de dichter het zonder zijn voorbeelden moet stellen, schrijft hij heerlijke poëzie. Wat genoot ik van het titelgedicht Blauw slik met zijn ‘kwijlt kwelders’, ‘schorre kleibank’ en ‘slikopwaarts’.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Blauw slik’