Gedicht van Olga Orman

VoorplatDoorwaaiwoning72In zijn bijna dagelijkse Facebookbericht noteert Wim van Til, oprichter van en coördinator bij Poëziecentrum Nederland, de geboorte- en sterfdagen van Nederlandstalige dichters. Vandaag (9 november 2021) is het in ieder geval óók de geboortedag van Olga Orman (1943-2021). Bij wijze van felicitatie/gedenken kiest Wim van Til dan voor een gedicht naar eigen voorkeur van een van de door hem gememoreerde dichters. Uitgeverij In de Knipscheer kiest in dit bericht voor het gedicht ‘Doorwaaiwoning’ van Olga Orman uit haar bij Uitgeverij In de Knipscheer verschenen tweetalige bundel Nederlands-Papiaments ‘Cas di biento / Doorwaaiwoning’ uit 2015. Dit gedicht is ook opgenomen in de door Klaas de Groot samengestelde bloemlezing ‘Grenzenloos – 40 jaar Knipscheer poëzie’. Verder verscheen van haar bij Uitgeverij In de Knipscheer werk in de verzamelbundelbundel ‘Wie ik ben / Ta ken mi ta’ uit 2011.

Doorwaaiwoning

Ik zoek een huisje
met twee deuren,
eentje achter, eentje vóór,
ze laten me binnen,
ze laten me door.
Ik laat niets achter
dan mijn schim,
herinnering, wat geuren:

een doorwaaiwoning met twee deuren

Meer over ‘Cas di biento / Doorwaaiwoning’
Meer over Olga Orman bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over ‘Grenzenloos – 40 jaar Knipscheer poëzie’

«Olga Orman (1943-2021) laat meer achter dan een schim: de blijvende bekoring van haar poëzie.» – Fred de Haas

IMG_1954 Antilliaans boekenfeest 2015 1080p crop foto André Homan

In Memoriam Olga Orman door Fred de Haas in Antilliaans Dagblad, 9 maart 2021:
(…) Olga Orman was werkzaam in het onderwijs, eerst op Curaçao en vervolgens in Nederland in de meest multiculturele omgeving die men zich bedenken kan: de Amsterdamse Bijlmer. Hoe langer hoe meer drong het tot haar door dat kinderen zich verstikt konden voelen op school vanwege het feit dat ze zich moesten uitdrukken in een taal, het Nederlands, die niet de hunne was. (…) Dat verklaart waarom zij zich haar leven lang heeft ingezet voor het opheffen van deze geestelijke taalblessure door het ontwikkelen van lesmateriaal dat geschikt was om de schoolkinderen meer zelfvertrouwen te geven. In dit verband zou zij ook haar moedertaal, het Papiaments, blijvend gaan koesteren, niet in de laatste plaats hiertoe geïnspireerd door een van de eerste verdedigers van het gebruik van de moedertaal, de Curaçaose dichter Luis Daal. Olga Orman schreef prachtige, toegankelijke poëzie waarin zij altijd spreekt van hart tot hart. (…) Wie kennis wil nemen van haar poëzie kan genieten van de tweetalige bundel gedichten die zij in 2015 publiceerde bij Uitgeverij In de Knipscheer: ‘Cas di Biento / Doorwaaiwoning’ : “(…) Ik laat niets achter / dan mijn schim, / herinnering, wat geuren: / Een doorwaaiwoning met twee deuren.” (…)
Lees hier het I.M. op Caraïbisch Uitzicht
Meer over Olga Orman op deze site
Meer over Fred de Haas op deze site

«Olga Orman (1943 – 2021): Gran Dama di poesia.» – Quito Nicolaas

IMG_1954 Antilliaans boekenfeest 2015 1080p crop(foto André Homan)

In Memoriam Olga Orman door Quito Nicolaas op Caraïbisch Uitzicht, 8 maart 2021:
(…) Uit haar oeuvre zijn er een tweetal werken die mij meer in het bijzonder zijn bij gebleven: het korte verhaal ‘Esnan cu no a bolbe’ [Zij die niet terugkeerden], een raamvertelling over Arubanen die in 1920 op de suikerplantages in Cuba gingen werken en nooit meer terugkeerden. En het gedicht ‘Bewust’ waarin ze de verhoudingen tussen Nederland en de eilanden op lyrische wijze beschrijft. Echter in haar gedicht ‘Leu foi di cas’ dat in Dappere diasporanen (2020) verscheen, blijkt dat zij al eerder in 2004 begon met het afscheid nemen. Ook in de bloemlezing Doorwaaiwoning (2015) is een hoofdstuk gewijd aan haar gedichten over leven en dood. (…) Op Internationale Vrouwendag kunnen we er niet omheen om de Gran Dama di poesia te herinneren. Iemand die geen cultuurgrenzen kende en met iedereen bevriend was, daar eenieder deel uitmaakt van een samenleving en als groep recht heeft om zijn cultuur uit te dragen. Olga was onbevangen en liet zich niet binden of inkaderen, waardoor zij vrijelijk kon bewegen in de door haar gekozen ruimte. Olga stierf op zondag 7 maart in Amsterdam in bijzijn van haar kinderen. Nu zijn haar talloze geschriften overgebleven die nagelezen moeten worden om de veelzijdige betekenis van haar woorden te achterhalen.
Lees hier het I.M.
Meer over Olga Orman op deze site
Meer over Quito Nicolaas op deze site

Leeslijst Papiamentse titels (oorspronkelijk, vertaald of tweetalig) bij Uitgeverij In de Knipscheer

In het kader van de Literaire Vertaaldagen organiseerde Marije de Bie voor het Vertalershuis Amsterdam het (online) Vertaalatelier Papiaments op 15 januari 2021 met gespreksmoderator Nihayra Leona, auteur Carel de Haseth, redacteur Peter de Rijk namens uitgeverij In de Knipscheer en vertaalsters Olga Rojer en Chila Bolivar. Centraal staat de uitgave Katibu di Shon van Carel de Haseth dat behalve in het Papiaments ook in het Nederlands, Duits en Engels is vertaald.
Voor deelnemers aan de Literaire Vertaaldagen stelde Uitgeverij onderstaande lijst samen met Papiaments-gerelateerde uitgaven uit het fonds van Uitgeverij In de Knipscheer.

Carel de Haseth * Slaaf en Meester / Katibu di Shon
Carel de Haseth * Sklave und Herr/Katibu di Shon
Carel de Haseth * Zolang er kusten zijn
Carel de Haseth * Bida na kola/Kleuren van leven
Pierre Lauffer * Na final di kaminda /Op het einde van de rit
Elis Juliana * Hé Patu/Waggeleend
Aart G. Broek * The Colour of my Island
Aart G. Broek * Medardo de Marchena. Staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao
Hilda de Windt Ayoubi * Geef me je taal. Dat ik je beter versta / Duna mi bo idioma. Pa mi por komprondé bo mihó
Eric de Brabander * E bida infinito di Doña Lisa
Nilda Pinto * Hoe Nanzi de koning beetnam / Kon Nanzi a nèk Shon Arei
Elis Juliana * Blijf nog wat. Liefdespoëzie
Walter Palm * Met lege handen ging ik slapen, met een gedicht werd ik wakker
Quito Nicolaas * Als de aloë sluimert / Cucuisa cabisha
Olga Orman * Cas di biento / Doorwaaiwoning
Diana Lebacs * Belumbe / De waterlijn
Nydia Ecury * Een droom die ik heb /Un soño ku mi tin
Klaas de Groot * Vaar naar de vuurtoren
Munye Oduber – Winklaar * Zo reken ik nu met je af / Ta asina y awor mi ta regla cuenta cu bo
Clyde R. Lo A Njoe * Dansen/Baliamentu
Antoine J. Maduro * Bida, remordementu, konfeshon i krítika. Un relato outobiográfiko

«Doordrongen van de eeuwige verwevenheid van leven en dood.» – Fred de Haas

VoorplatDoorwaaiwoning72Over o.m. ‘Cas di biento /Doorwaaiwoning’ van Olga Orman in Antilliaans Dagblad, 27 juni 2020:

Fred de Haas stelde voor het Antilliaans Dagblad drie afleveringen samen onder de titel ‘Gedichten als troost’. In de laatste aflevering bloemleest hij (met toelichting) een dichtwerk van Jorge Luis Borges, Lucille Berry-Haseth, Olga Orman, Lidia Alexandrova Iotkovskaja en Richard de Veer. Over het gedicht ‘Ciclo’ (‘Kringloop’) van Olga Orman schrijft hij: «Het werk van Olga Orman (1943, Aruba) is onlosmakelijk verbonden met de herinneringen aan haar geboorteland, herinneringen die nog scherper zijn geworden door haar lange verblijf in Nederland. Olga Orman heeft de meeste van haar gedichten in Nederland geschreven. Haar leven heeft zich immers voor het grootste deel in Nederland afgespeeld. Maar nooit is haar geboorteland Aruba ver weg en de beelden die opwellen uit haar herinneringen en latere ervaringen op het eiland zijn krachtig en authentiek. Ze is altijd dicht bij haar land en volk gebleven. Dit blijkt onder andere uit haar verbondenheid met de voornamelijk Papiamentstalige in Nederland gevestigde dichtersgroep Simia Literario (Literair Zaad) die zij jarenlang heeft geleid. Uit de bundel ‘Cas di Biento/Doorwaaiwoning’ die is verschenen in 2015 bij Uitgeverij In de Knipscheer te Haarlem volgt hier een gedicht waaruit blijkt hoezeer de dichter is doordrongen van de eeuwige verwevenheid van leven en dood. Het bewustzijn van de betrekkelijkheid van het bestaan gaat hand in hand met de verwondering over het verschijnsel dat het leven zich steeds weer vernieuwt. Symbool hiervoor is de aarde die – voor het dichterlijk beleven – ’s avonds in slaap valt en de volgende dag weer door de zon tot leven wordt gewekt.

Lees hier het artikel met de gekozen gedichten [ = pdf in bijlage)
Meer over Olga Orman bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Fred De Haas op deze site

«Dichterlijke ode aan jarig Aruba.» – Otti Thomas

VoorplatDoorwaaiwoning72Over ‘Doorwaaiwoning’ van Olga Orman in Ñapa (Amigoe), 2 april 2016:
Een selectie gedichten van Olga Orman is vertaald door Fred de Haas. Het geeft mensen die het Papiaments niet machtig zijn een inkijk de strijd voor zelfbestuur en vaderlandsliefde. Olga Orman schreef de 28 gedichten in de periode 1981 tot 2014. (…) Het gedicht Bewust gaat duidelijk over de kolonisatie van de Nederlandse Antillen. (…) En vervolgens over de dekolonisatie. (…) Een terugkerend onderwerp in het werk van Orman is het Papiaments. ‘Geitje toch! Niet “achter terug”, maar “terug” of “ga naar achter”. Eerste les in mijn moedertaal, mijn eerste stap naar later,’ aldus de laatste regels van het gedicht De liefde voor mijn taal uit 1981. Dertig jaar later schreef ze Mijn verhaal over de moeizame ontwikkeling van het Papiaments. ‘Ik was een ruwe diamant: hoe meer slaag mijn sprekers kregen, hoe meer ik op de drie eilanden begon te glanzen.’ (…) Vaak is de vertaling erg raak.
Lees hier en hier de recensie
Meer over ‘Doorwaaiwoning’

Antilliaans boekenfeest 2015 in foto’s en in de media

Antilliaans boekenfeest[ foto: Daniel Schotborgh ]
‘Knipscheers boekenfeest’ in Antilliaans Dagblad, maandag 14 september 2014:
Voor alweer de vijfde achtereenvolgende keer presenteerde uitgeverij In de Knipscheer uit Haarlem gisteren een keur aan nieuwe uitgaven van werk van schrijvers uit het Caribisch deel van het Koninkrijk der Nederlanden, van wie sommigen speciaal voor deze dag waren overgekomen. Ook nu vormde het intieme en uitnodigende Theater Podium Mozaïek te Amsterdam het decor voor een feest van herkenning, veel vrolijkheid en een vriendschappelijk samenzijn met bekenden en minder bekenden.
Lees hier en hier het artikel van Giselle Ecury in Antilliaans Dagblad
Lees hier het eerste artikel in de Amigoe
Lees hier en hier het tweede artikel van Otti Thomas in de Ñapa /Amigoe
Bekijk hier de foto’s van André Homan
Klik hier voor de aankondiging in Podium Mozaïek

«Aangenaam verrast door ‘Cas di biento’.» – Wim Rutgers

VoorplatDoorwaaiwoning72Over ‘Cas di biento / Doorwaaiwoning’ van Olga Orman in Antilliaans Dagblad, 11 juni 2015:
(…) Een uitgave met 28 gedichten, verdeeld over vier afdelingen, die in het Nederlands vertaald of misschien beter gezegd ‘hertaald’ werden door Fred de Haas die ook de inleiding en noodzakelijke aantekeningen verzorgde. Wie het werk van Olga Orman de laatste jaren heeft bijgehouden, door middel van de diverse publicaties, zal aangenaam verrast worden door ‘Cas di biento’ waarin het werk van de dichteres zich in de context van een complete bundel vervolledigt en verdiept. (…) De inhoud kan met de modeterm ‘identiteitspoëzie’ gekarakteriseerd worden. In de tien gedichten van Cas di biento / Doorwaaiwoning in de eerste afdeling ‘mijn land, mijn taal’ gaat Olga Orman terug naar haar wortels en geeft ze haar visie en standpunt op taalterrein waarbij ze, terugdenkend aan haar jeugd en haar ouders, haar moedertaal Papiamento en haar eiland in verleden en heden verdedigt en verheerlijkt. In de tweede afdeling ‘Onderweg’ met zes gedichten verinnerlijkt zich haar zoektocht, zoals in het slotgedicht van deze afdeling, in de vertaling van Fred de Haas: ‘Reisverhaal // Ik vertel zoveel verhalen / zing, verzin, vertel verhalen, welk verhaal blijf ik herhalen, / aldoor zingen en verhalen, / rij aan rij? / dat is het reisverhaal / van MIJ!’. (p. 63) In de vijf gedichten in de derde afdeling, zijn ‘Leven en dood’ een onvermijdbare ‘tweelingdracht / van dag en nacht en / tweezaam vormgegeven’, waarna de laatste groep van zeven gedichten verzameld onder de titel ‘bloeiend leven’ harmonie uitdrukt van de mens in de eilandelijke natuur en vooral de mens met zichzelf in zijn bestaan. Zo geeft de hele bundel een compositie waarin de ‘dichter-ik’ een weg zoekt in de ruimte, ten opzichte van het geboorteland en de moedertaal, en de tijd die de mens gegeven is te leven en van dat leven ten volle te genieten.(…)
Lees hierhier de recensie of in Antilliaans Dagblad
Meer over Olga Orman bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Mooie, spontane poëzie, en virtuoos vertaald.» – Stefaan van den Bremt

VoorplatDoorwaaiwoning72Over ‘Cas di biento / Doorwaaiwoning’ van Olga Orman, 18 mei 2015:
Fred de Haas studeerde Frans, Spaans en Portugees. Hij was o.a. werkzaam in het onderwijs op de voormalige Nederlandse Antillen en maakte naam als vertaler en essayist. Hij vertaalde werk van auteurs als Jorge Luis Borges en Pablo Neruda, uit het Frans o.a. Maryse Condé en uit het Papiaments tal van Arubaanse en Curaçaose schrijvers, onder wie Elis Juliana, Quito Nicolaas en Olga Orman. Als muzikant (gitarist en zanger) bestudeerde hij de Zuid-Amerikaanse muziek en treedt hij sinds 1982 op met zijn muziekgroep Alma Latina. Fred de Haas is getrouwd met de van Aruba afkomstige harpiste Mayra de Haas.
Stefaan van den Bremt (België), lid van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, is een erkend dichter van een respectabel aantal bundels (waarvan deels vertalingen verschenen in het Duits, Frans, Engels, Italiaans en Spaans) en vertaler van een 15-tal werken uit het Frans (o.m. Maryse Condé), Spaans (o.a. Octavio Paz, Pablo Neruda en Nicolás Guillen,) en Duits (Bertolt Brecht en Franz Kafka). Zijn werk werd meermalen bekroond, o.a. met de prijs voor het beste literaire debuut en met de Belgische staatsprijs voor literair vertaalwerk. Stefaan van den Bremt is getrouwd met beeldend kunstenares Solange Abiatti.
Meer over Olga Orman bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Fred de Haas bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Stefaan van den Bremt bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Zeer mooie gedichten van Olga Orman.» – André Oyen

VoorplatDoorwaaiwoning72Over ‘Cas di biento / Doorwaaiwoning’ van Olga Orman op Ansiel en Iedereenleest.be, 5 april 2015:
Na haar studie (in Nederland) was Olga Orman (Aruba) jarenlang als leerkracht werkzaam op Curaçao. Vanaf de jaren 80 van de vorige eeuw begon zij haar gevoelens en gedachten in de vorm van gedichten tot uiting te brengen. De gedichten die in deze tweetalige bloemlezing zijn verzameld onder de titel ‘Cas di biento / Doorwaaiwoning’ zijn voornamelijk geschreven in Nederland en voor een deel in Aruba en Curaçao. Fred de Haas vertaalde de zeer mooie gedichten van Olga Orman en schreef ook een ook een zeer verhelderend voorwoord waarin leven en werk van deze bijzondere auteur in het juiste perspectief wordt geplaatst.
Lees hier de recensie of hier
Meer over Olga Orman bij Uitgeverij In de Knipscheer