Over ‘Medardo de Marchena: staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao’ door Aart G. Broek voor NBD / Biblion, 22 september 2021:
Een vroeg voorbeeld van verzet tegen het Nederlandse koloniale bestuur op Curaçao was P.M.M. Medardo de Marchena (1899-1968), die in 1929 een publicatie het licht liet zien met scherpe kritiek op Nederland, de Rooms-Katholieke Kerk en de missie en tenslotte het internationale grootkapitaal. Hij schreef dit in het Papiaments, de Creoolse moedertaal van Curaçao. In dit boek is een Nederlandse vertaling opgenomen met vooraf een uitgebreide inleiding over de situatie in de Nederlandse Antillen voor en na de Tweede Wereldoorlog. Tijdens de oorlog werd hij geïnterneerd op Bonaire, waar hij na zijn vrijlating bleef wonen. De
uitgave is uitvoerig verantwoord en voorzien van een literatuuroverzicht. Behoudens een portrettekening is de publicatie niet geïllustreerd.
Meer over ‘Medardo de Marchena. Staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao’
Meer over Aart G. Broek bij Uitgeverij In de Knipscheer
Tag: papiaments
Elis Juliana – Hé Patu/Waggeleend
Elis Juliana
Hé Patu/Waggeleend
poëzie, tweetalig Papiaments/Nederlands
Curaçao / Nederlandse Antillen
gebrocheerd in omslag met flappen,
80 blz., € 17,50
eerste uitgave oktober 2011
tweede druk 2021
ISBN 978-90-6265-660-8
De Curaçaose kunstenaar Elis Juliana (1927) behoort met Luis Daal en Pierre Lauffer tot de ‘Grote Drie’ van de Antilliaanse dichtkunst in het Papiaments. ‘Antilliaanse dichtkunst’, want het zou niet juist zijn te beweren dat de bekendheid van Juliana als beeldend kunstenaar, dichter, schrijver en voordrachtskunstenaar zou ophouden bij de grenzen van Curaçao.
Het voornaamste doel van Elis Juliana is altijd geweest de mogelijkheden van zijn moedertaal, het Papiaments, tot op de bodem uit te zoeken en toe te passen in zijn werk. En daarin heeft hij zich, tot nu toe, een ware meester getoond, niet alleen in stilistisch opzicht, maar ook in de milde wijze waarop hij de Curaçaose mens in zijn beschrijvingen heeft geportretteerd. Hij schroomt niet deze mens te confronteren met zijn tekortkomingen en minder goede eigenschappen en stelt met de blik van een scherp observator de gemakzucht en de hypocrisie van zijn medemens aan de kaak. Maar hij doet dit zonder te kwetsen, zonder gebruik te maken van grove woorden, op een geestige manier en, bovenal, met een weldadig aandoende compassie.
Zijn vertolking van ‘Hé Patu’, staat, vooral bij de oudere Antilliaan, voor altijd in het gehoor gegrift. Dat is dan ook de reden waarom juist dít gedicht de bundel aanvoert onder de titel ‘Waggeleend’. En ‘Waggeleend’ zal ongetwijfeld het historisch patina krijgen dat nog steeds het gedicht ‘Atardi’ siert van Joseph Sickman Corsen, de dichter die aan de wieg heeft gestaan van de in het Papiaments geschreven poëzie.
Fred de Haas studeerde Frans, Spaans en Portugees. Hij was o.a. werkzaam in het onderwijs op de voormalige Nederlandse Antillen. Hij vertaalde werk van auteurs als Jorge Luis Borges en Pablo Neruda. Als muzikant (gitarist en zanger) bestudeerde hij de Zuid-Amerikaanse muziek en treedt hij sinds 1982 op met zijn muziekgroep Alma Latina.
Meer over ‘Hé Patu / Waggeleend’
Meer over Elis Juliana bij Uitgeverij In de Knipscheer
Aart G. Broek – Medardo de Marchena. Staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao
Aart G. Broek
Medardo de Marchena
Staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao
pamflet – essay
Curaçao
gebrocheerd in omslag met flappen,
140 blz., € 18,50
geïll. met een ets van Bert Kienjet
ISBN 978-94-93214-51-4
eerste uitgave juli 2021
In 1929 publiceerde Medardo de Marchena een schotschrift waarin hij onstuimig uithaalde naar het koloniale bestuur, de rooms-katholieke missie en het internationale grootkapitaal op Curaçao. In ongekend felle bewoording hekelde De Marchena het racisme en de hypocrisie van de blanke elite en de uitbuiting van de Afro-Curaçaose bevolking. Hij kwam erdoor in beeld bij de inlichtingendienst op het eiland. Inspanningen hem gevangen te zetten mislukten tot het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. Medardo werd opgepakt vanwege het uitdragen van een staatsgevaarlijk gedachtegoed en bracht de oorlogsjaren door in een interneringskamp op Bonaire. Medardo de Marchena schreef het schotschrift in het Papiaments, de creoolse moedertaal van hem en zijn mede-eilanders uit alle lagen van de bevolking. Onder de titel Onwetendheid of De vorming van een volk verschijnt het felle betoog voor het eerst in Nederlandse vertaling. Aan dit pamflet gaat een uitgebreide inleiding vooraf, waarin Aart G. Broek een gedenkwaardig handelen uit de koloniale geschiedenis beschrijft.
“Wie is er schuldig aan dat het ons ontbreekt aan al die hooggeschoolde posities die noodzakelijk zijn om het negerras aanzien te verlenen? Kunt u het zelf niet bedenken, mijn lezers? Het zijn die blanke mannen met blauwe ogen, die op vrouwen lijken door de manier waarop ze gekleed zijn en die zowel Rome als Nederland tot vaderland hebben. Zij zijn schuldig aan deze achterstand van Curaçao, terwijl onze gekleurde bevolking al bijna vier generaties geniet van de emancipatie.”
Pedro Pablo Medardo de Marchena was de buitenechtelijke zoon van de Afro-Curaçaose vrouw Anna Delphina Wiel. Hij werd geboren op donderdag 29 juni 1899 in het stadsdistrict Willemstad op Curaçao. Zijn opvoeding werd financieel en emotioneel gesteund door zijn Joodse vader Abraham de Benjamin de Marchena. Van hem kreeg Medardo als jong volwassen man de achternaam. Dat was niet vanzelfsprekend en onderstreepte Abrahams verbondenheid met Delphina en hun zoon. In 1920 bezocht Medardo New York. Daar maakte hij kennis met de ideeën en idealen van de Afro-Caribische activist Marcus Garvey. Die zouden hem zijn leven lang beïnvloeden. De Marchena overleed op 15 mei 1968 op Bonaire.
Aart G. Broek, (historisch) socioloog en letterkundige; auteur van onder meer Het zilt van de passaten; Caribische literatuur in de twintigste eeuw (2000), De kleur van mijn eiland; Ideologie en schrijven in het Papiaments sinds 1863 (2006), Geboeid door macht en onmacht; Geschiedenis van de politie op de Nederlands-Caribische eilanden (2011) en De terreur van schaamte; Brandstof voor agressie (2015).
Meer over Aart G. Broek bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Merdardo de Marchena op deze site
«Olga Orman (1943-2021) laat meer achter dan een schim: de blijvende bekoring van haar poëzie.» – Fred de Haas
foto André Homan
In Memoriam Olga Orman door Fred de Haas in Antilliaans Dagblad, 9 maart 2021:
(…) Olga Orman was werkzaam in het onderwijs, eerst op Curaçao en vervolgens in Nederland in de meest multiculturele omgeving die men zich bedenken kan: de Amsterdamse Bijlmer. Hoe langer hoe meer drong het tot haar door dat kinderen zich verstikt konden voelen op school vanwege het feit dat ze zich moesten uitdrukken in een taal, het Nederlands, die niet de hunne was. (…) Dat verklaart waarom zij zich haar leven lang heeft ingezet voor het opheffen van deze geestelijke taalblessure door het ontwikkelen van lesmateriaal dat geschikt was om de schoolkinderen meer zelfvertrouwen te geven. In dit verband zou zij ook haar moedertaal, het Papiaments, blijvend gaan koesteren, niet in de laatste plaats hiertoe geïnspireerd door een van de eerste verdedigers van het gebruik van de moedertaal, de Curaçaose dichter Luis Daal. Olga Orman schreef prachtige, toegankelijke poëzie waarin zij altijd spreekt van hart tot hart. (…) Wie kennis wil nemen van haar poëzie kan genieten van de tweetalige bundel gedichten die zij in 2015 publiceerde bij Uitgeverij In de Knipscheer: ‘Cas di Biento / Doorwaaiwoning’ : “(…) Ik laat niets achter / dan mijn schim, / herinnering, wat geuren: / Een doorwaaiwoning met twee deuren.” (…)
Lees hier het I.M. op Caraïbisch Uitzicht
Meer over Olga Orman op deze site
Meer over Fred de Haas op deze site
Walter Palm – Met lege handen ging ik slapen (…)
Walter Palm
Met lege handen ging ik slapen, met een gedicht werd ik wakker
poëzie
Nederland / Curaçao
foto omslag Carlos E. Tramm
formaat 145 x 200 mm
gebrocheerd in omlag met flappen
160 blz., € 19,50
Eerste druk 2002
Tweede, herziene en uitgebreide druk 2018
ISBN 978-90- 6265-537-3
Walter Palm schrijft gedichten in het Papiaments, het Engels en het Nederlands. De eerste uitgave van Met lege handen ging ik slapen, met een gedicht werd ik wakker bundelde bijna honderd Nederlandstalige gedichten. Deze editie uit 2018 is uitgebreid met een selectie uit zijn Engelstalige gedichtenbundel Winds of Words en uit de Papiamentstalige poëziealbum Un boka di poesia. De Papiamentstalige gedichten zijn voor deze heruitgave door de auteur vertaald in het Nederlands. Nieuw zijn ook vier Engelstalige gedichten die niet eerder in boekvorm zijn gepubliceerd, en een inleiding van de auteur over vijf thema´s in Met lege handen ging ik slapen, met een gedicht werd ik wakker.
Over de eerste editie van Met lege handen ging ik slapen, met een gedicht werd ik wakker schreef Pim Heuvel: «Rijke aanwinst van Nederlandstalige poëzie. In de moderne Nederlandse poëzie ben ik nog geen bundel tegengekomen die zozeer de aandacht verdient van lezers van diverse pluimage of die nu in het Europese deel of het Antilliaanse deel van het Koninkrijk wonen.»
Walter Palm is in 1951 op Curaçao geboren als telg van de bekende Curaçaose muziekfamilie Palm. Op twintigjarige leeftijd debuteerde hij met poëzie in het Antilliaanse literaire tijdschrift Watapana.
Werk van Walter Palm is opgenomen in de prestigieuze ‘Spiegel van de moderne Nederlandse en Vlaamse dichtkunst’, de literaire eregalerij van alle belangrijke moderne Nederlandstalige dichters. Behalve Met lege handen ging ik slapen, met een gedicht werd ik wakker verschenen van hem de dichtbundels Sierlijke golven krullen van plezier en Een serenade voor mijn Shéhérazade. Mede vanwege zijn literaire verdiensten is hij benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau.
Meer over ‘Met lege handen ging ik slapen, met een gedicht werd ik wakker’
Meer over Walter Palm bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Een belangrijk thema in het boek is magie.» – Ko van Geemert
Over ‘Duizend leugens bruidstaart’ van Diana Lebacs in Ñapa Literatuur (Amigoe), zaterdag 11 februari 2017:
Ik koos voor de bruidstaart als beeld voor verwachting, liefde en teleurstelling. (…) Je hebt witte magie die uitgaat van het spirituele, en zwarte magie, beter bekend als brua, die gericht is op wraak, afrekening, genoegdoening. Mijn opa was kruidendokter, kurandero, hij gaf ook consult. (…) In deze wereld ben ik opgegroeid. Niet dat ik dit onmiddellijk in mijn boeken verwerkte. Maar op een zeker moment, in 2008, ontmoette ik de schrijver Erich Zielinski. Hij zei tegen me: je zou die magisch-realistische kant op moeten gaan, lees ‘De doem van de maïs’ van Miguel Angel Asturias uit Guatamala, in 1967 kreeg hij de Nobelprijs voor literatuur. Ik deed dat en was verkocht. Die magie is onlosmakelijk verbonden met Zuid-Amerika, met Curaçao. Of ik daar nu echt zelf in geloof weet ik niet. Wel in intuïtie, ik verdiep me in boeddhisme, katholicisme. Er is meer dan deze harde wereld, ik geloof in spiritualiteit.
Lees hier het interview
Meer over Diana Lebacs op deze site
Diana Lebacs met ‘Duizend leugens bruidstaart’ op Amsterdam FM-Radio
Over ‘Duizend leugens bruidstaart’ van Diana Lebacs op Amsterdam FM-Radio, 21 november 2016:
Te gast in het boekenuur van Amsterdam FM-Radio is de Curaçaose schrijfster Diana Lebacs. Zij presenteerde zondag 20 november ‘Duizend leugens bruidstaart’, haar tweede roman voor volwassenen, hoewel ze al kinder- en jeugdromans publiceert sinds 1971 omdat dat niet bestond op de Antillen en haar dat als leerkracht bijzonder ter harte ging. Nu beschouwt ze die ‘missie’ wel min of meer als voltooid en is ze van plan zich meer te richten op romans en verhalen voor ‘grote mensen’. Daarnaast doceert ze aan de Universiteit van Curaçao Papiamentse taal- en letterkunde. ‘Duizend leugens bruidstaart’ is de queeste van de jongen Skylar naar zijn vader en tegelijk naar zijn volwassenheid in een wereld die bestaat uit twee werelden, een legale en een illegale.
Luister hier naar de uitzending
Meer over ‘Duizend leugens bruidstaart’
Meer over Diana Lebacs op deze site
«Mooie poëzie.» – Ezra de Haan
Over ‘Als de aloë sluimert’ van Quito Nicolaas in Antilliaans Dagblad, 6 juni 2016:
(…) Quito Nicolaas refereert in het gedicht ‘Golven’ naar zijn jeugd op Aruba, de aankomst in Nederland en de Caribische gewoonte om de navelstreng na de geboorte van een kind te begraven. Daarmee is het een heel persoonlijk gedicht dat menig Antilliaan zal aanspreken. Tegelijkertijd is dit een gedicht dat mij nu, en het gedicht werd in 1995 geschreven, sterk doet denken aan al die vluchtelingen die per boot naar het westen zijn gevlucht. (…) Daarmee reikt dit gedicht van Nicolaas verder dan zijn eigen verhaal. Hij heeft het daarvan losgezongen en tot een gedicht voor velen gemaakt. Regelmatig stelt Nicolaas iets aan de kaak of wordt zijn mening, ook als die in mooie poëzie is verpakt, aan de lezer duidelijk gemaakt. Zijn gedicht ‘Afro-Arubaan’ windt er ook geen doekjes om. Het gaat hem in dit gedicht om de migrant en de discriminatie die hij op Aruba ervaart. (…) Het gedicht ‘Afro-Arubaan’ is bijtend van toon en je merkt dat de dichter bij het schrijven ervan woedend maar ook moedeloos was.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Als de aloë sluimert’
«Een belangrijk boek voor de Antilliaanse literatuur.» – Ezra de Haan
Over ‘Schutkleur’ van Bernadette Heiligers op Literatuurplein, 12 april 2016:
‘Schutkleur’ is de eerste roman van Bernadette Heiligers. Het boek begint met de simpele vraag of Corine een vriendenboek voor Harold wil schrijven. (…) Langzamerhand wordt duidelijk dat het zoeken naar materiaal voor het vriendenboek voor Harold een beerput opent die beter gesloten had kunnen blijven. En Corine wordt zich daar steeds meer van bewust. Bernadette Heiligers weet het zoeken naar de waarheid achter de verandering van Harold tot de laatste pagina te rekken. Daarmee wordt zijn verhaal het verhaal van velen. Verhalen die je het beste kunt laten rusten, beweert men in het boek. Kleur speelt daarbij een belangrijke rol, net zoals de taal. Maar dat wat tussen mensen speelt misschien nog wel veel meer. Reden te meer om het vriendenboek te sluiten. Het blijkt een doos van Pandora. (…) Bernadette Heiligers bewijst met haar roman ‘Schutkleur’ meer te kunnen schrijven dan een voorbeeldige biografie. De taal in ‘Schutkleur’ kenmerkt zich door echtheid. De roman legt veel pijnpunten van Curaçao bloot en laat zien waar ze vandaan komen. Door dat in dialogen aan de lezer voor te schotelen komen diverse standpunten aan bod. ‘Schutkleur’ is, na de biografie over Pierre Lauffer, een belangrijk boek voor de Antilliaanse literatuur. Laten we hopen dat Heiligers meer romans van dit kaliber in gedachten heeft.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Schutkleur’
Meer over Bernadette Heiligers bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Dichterlijke ode aan jarig Aruba.» – Otti Thomas
Over ‘Doorwaaiwoning’ van Olga Orman in Ñapa (Amigoe), 2 april 2016:
Een selectie gedichten van Olga Orman is vertaald door Fred de Haas. Het geeft mensen die het Papiaments niet machtig zijn een inkijk de strijd voor zelfbestuur en vaderlandsliefde. Olga Orman schreef de 28 gedichten in de periode 1981 tot 2014. (…) Het gedicht Bewust gaat duidelijk over de kolonisatie van de Nederlandse Antillen. (…) En vervolgens over de dekolonisatie. (…) Een terugkerend onderwerp in het werk van Orman is het Papiaments. ‘Geitje toch! Niet “achter terug”, maar “terug” of “ga naar achter”. Eerste les in mijn moedertaal, mijn eerste stap naar later,’ aldus de laatste regels van het gedicht De liefde voor mijn taal uit 1981. Dertig jaar later schreef ze Mijn verhaal over de moeizame ontwikkeling van het Papiaments. ‘Ik was een ruwe diamant: hoe meer slaag mijn sprekers kregen, hoe meer ik op de drie eilanden begon te glanzen.’ (…) Vaak is de vertaling erg raak.
Lees hier en hier de recensie
Meer over ‘Doorwaaiwoning’