Tag: rob groenewegen

Jo Otten*Kritisch en verhalend proza. Verzameld werk, deel 2

JO OTTEN
Kritisch en verhalend proza
Verzameld werk, deel 2
Ingenaaid met flappen, 248 blz. € 18,50
2013
ISBN 978-90-6265-818-3

Bezorgd en ingeleid door
Rob Groenewegen

«Wankel is het bestaan, wankel is de mens
en zekerheid is nooit zekerheid»
– Jo Otten (1901-1940)

In zo’n twintig jaar tijd schreef de Rotterdamse auteur Jo Otten (1901-1940) verhalen, kritieken en essays waarin hij zijn ‘mobiliserende’, maar bij tijden ook pessimistische wereldbeeld op een modernistische wijze wist vorm te geven. De romanticus Otten gebruikte het gevoel, de intuïtie, de droom en de verbeelding in zijn werk om zich staande te kunnen houden in een wereld die aan wetten en conventies onderworpen was. Op die manier dreigde het leven volgens hem aan voorspelbaarheid ten onder te gaan, en in een starre wereld van gelijkvormigheid weigerde Otten te leven.
Hij protesteerde ook tegen een samenleving waarin men elkaars ideeën en opvattingen deelde. Zo’n wereld van eensgezindheid en gebrek aan spanning was in zijn optiek van een dodelijke saaiheid. Er waait steevast een frisse wind in Ottens universum: oude denkbeelden vallen er na verloop van tijd als bladen van de boom, nieuwe groeien in ijltempo aan. Grenzen zijn in zijn dynamische gedachtegang van betrekkelijke betekenis. In Ottens verhalend proza hangt de angst als een
constante nevel over het onzekere bestaan van zijn verhaalfiguren. Die angst bepaalt het grondthema van zijn diverse verhalen en daarmee feitelijk het spectrum van Ottens onrust. Maar hoezeer het tegendeel ook het geval lijkt, de angst ervoer hij tevens als troost, als een ‘dierbare vijandin’, die juist sturing aan het leven van deze eigenzinnige wereldreiziger gaf.
Wie de moeite neemt om nader toe te zien, ontdekt in dit uitzonderlijke werk Ottens eigenheid en authenticiteit. Wie geen aandacht krijgt, die bestaat immers niet, zelfs niet wanneer hij leeft op duizend plaatsen.

«De angst is voor deze auteur een ongeneeslijke,
wurgende ziekte en tegelijk een soort huisdier
waar hij niet meer buiten kan.»
– Victor E. van Vriesland (1892-1974)

Een aangrijpend politiek-filosofisch werk dat de menselijke drijfveren onthult.» – Dr. K. van der Zwaag

Over ‘De Vorst’ van Niccolò Machiavelli en over Machiavelli, sleutel van onze tijd van Jo Otten in Zicht (2013-1), 25 april 2013:
Nu verschijnt Machiavelli’s ‘De Vorst’ met daarin de bijdrage ‘Machiavelli, sleutel van onze tijd’ (1940) van dr. J.F. Otten (1901-1940). Het was zijn zwanenzang toen hij in 1940 door een bom van de Luftwaffe getroffen werd en stierf. Het boek en de inleiding geven een bijzondere sfeer aan het onderwerp in de toenmalige tijd van nazidictatuur. (…) Een aangrijpend politiek-filosofisch werk dat de menselijke drijfveren onthult maar waar ook begrip is voor het optreden van een vorst in een tijd van anarchie en onrecht. Alleen is de lijn naar dictatuur flinterdun, reden waarom Mussolini het boek aanprees, zo laat Otten overtuigend zien. . Otten: ‘Macht is de spil waar alles om draait. Hij die macht heeft, heeft gelijk; de zwakkere heeft altijd ongelijk.’

Lees hier de recensie

Meer over Machiavelli en Otten

«Met een scherp oog voor nuance laat Groenewegen Ottens modernisme zien.» – Hans Anten

Over ‘Te leven op duizend plaatsen’ van Rob Groenewegen in Spiegel der Letteren (Gent, 2012 nr. 4), 18 december 2012:
Het voorbeeldig uitgegeven en royaal geïllustreerde Te leven op duizend plaatsen presenteert het chronologische verhaal van Ottens leven in vijfentwintig hoofdstukken. Op grond van een indrukwekkende hoeveelheid veelsoortige bronnen vertelt Groenewegen het au fond tragische levensverhaal van Jo Otten, waarin persoon en werk in hoge mate samenvallen en reliëf krijgen. De biograaf overtuigt als hij de omstandigheden schetst die van invloed zijn geweest op de ontwikkeling van Ottens karakter. (…) Met deze biografie probeerde Groenewegen ‘alle aspecten van [Ottens] uitzonderlijke denkwereld en kleurrijke schrijversleven’ bijeen te brengen en zo begrip te kweken voor diens leven en werk in relatie tot zijn tijd. Die doelstelling is zeker bereikt.

Lees hier de recensie

Meer over deze biografie en Jo Otten

«De literaire wereld van Rotterdam in het interbellum onnavolgbaar in kaart gebracht.» – Juryrapport Dutilhprijs 2012

Over ‘Te leven op duizend plaatsen, Jo Otten 1901-1940‘ door Rob Groenewegen op Roterodamum.nl, 21 oktober 2012:
Tijdens een feestelijke bijeenkomst in het Bibliotheektheater is op 18 oktober 2012 voor de tiende keer de tweejaarlijkse Dutilhprijs uitgereikt aan Floris Paalman. Het is de prijs voor het beste historische boek over Rotterdam dat de afgelopen twee jaar is uitgekomen. Na twee uitgebreide selectierondes bleven drie boeken als kanshebbers over: Els van den Bent met ‘Proeftuin Rotterdam’, Floris Paalman met ‘Cinematic Rotterdam’ én ‘Te leven op duizend plaatsen, Jo Otten 1901-1940’, waarin Rob Groenewegen aan de hand van het leven van schrijver Jo Otten niet alleen de moeizame strijd van een getormenteerd auteur pijnlijk duidelijk heeft gemaakt, maar ook de literaire wereld van Rotterdam in het interbellum onnavolgbaar in kaart heeft gebracht.

Lees hier het hele juryrapport

Meer over Jo Otten en Rob Groenewegen

«Rob Groenewegen belicht bovendien aspecten van het literaire leven tijdens het Interbellum die in andere studies vaak onderbelicht blijven, maar er wel een belangrijke aanvulling bij vormen.» – Manu van der Aa

Over ‘Te leven op duizend plaatsen. Jo Otten 1901-1940’ van Rob Groenewegen in Streven (België), oktober 2012:
Men kan zich afvragen of een biografie van ruim 800 bladzijden niet te veel eer is voor de tweederangsschrijver die de in 1901 te Rotterdam geboren schrijver Jo Otten toch wel was. Rob Groenewegen, de auteur van deze prachtig uitgegeven biografie, toont met verve aan dat dit geenszins het geval was. Otten mag dan wel geen groot schrijver geweest zijn, hij was wel een man met een interessant tegendraads leven en dito oeuvre. (…) Ik heb deze biografie van deze tegendraadse man met veel plezier gelezen.

Lees hier de hele recensie

Biografie van Rob Groenewegen over Jo Otten op de shortlist voor Mr. J. Dutilhprijs

De biografie ‘Te leven op duizend plaatsen. Jo Otten 1901-1940’ van Rob Groenewegen is genomineerd voor de Mr. J. Dutilhprijs 2012, de belangrijkste prijs voor een plaatselijke historische publicatie in ons land. De tweejaarlijkse prijs, een legpenning en een bedrag van € 6000,00 toegekend door Historisch Genootschap Roterodamum, wordt dit jaar voor de tiende keer uitgereikt aan de beste publicatie uit 2010 en 2011 over de geschiedenis van Rotterdam in de ruime betekenis van het woord, dus ook archeologie, architectuur enzovoort. De uitreiking vindt plaats op donderdag 18 oktober 2012 in het Bibliotheektheater Rotterdam. Op 10 oktober wordt bekend wie de twee andere kandidaten zijn voor deze prestigieuze onderscheiding.

Meer over Mr. J. Dutilhprijs
Meer over de biografie van Rob Groenewegen over Jo Otten

Meer over Rob Groenewegen

«Jo Otten heeft wel een standaardwerk op zijn naam staan.»

Over Machiavelli, sleutel van onze tijd van Jo Otten bezorgd door Rob Groenewegen in Openbaar Bestuur, Tijdschrift voor beleid, organisatie & politiek, jaargang 22, nummer 7, juli 2012:
Hij raakte in de vergetelheid, de jong gestorven Rotterdamse schrijver en wetenschapper Jo Otten (1901-1940), die in 1928 promoveerde op een proefschrift over het Italiaans fascisme. Maar hij heeft wel een standaardwerk op zijn naam staan, namelijk een vertaling van Il Principe van de Florentijn Niccolò Machiavelli. Bij uitgeverij In de Knipscheer verscheen de zevende druk van Ottens postuum verschenen Machiavelli, sleutel van onze tijd (1940), gevolgd door diens Nederlandse vertaling van Machiavelli’s wereldberoemde en omstreden politieke geschrift Il Principe. Als gevolg van de oorlogsomstandigheden moest destijds het inleidende hoofdstuk uit het oorspronkelijke werk Machiavelli, sleutel van onze tijd worden geschrapt. Ook in latere drukken keerde het niet terug en werden er zelfs allerlei coupures in de tekst aangebracht. Deze zevende druk is compleet en voorzien van het nooit eerder gepubliceerde inleidende hoofdstuk.

Niccolò Machiavelli – De vorst & dr. J.F. Otten – Machiavelli, sleutel van onze tijd

NICCOLÒ MACHIAVELLI
De vorst
& dr. J.F. OTTEN
Machiavelli, sleutel van onze tijd.
Nederland/Italië
Verzameld werk van Jo Otten, deel I
Ingenaaid met flappen, 280 blz., geïllustreerd € 19,50
2012
ISBN 978-90-6265-804-6

Eerste integrale editie bezorgd door
dr. Rob Groenewegen

‘Macht is de spil waar alles om draait. Hij die macht heeft, heeft gelijk; de zwakkere heeft altijd ongelijk.’

Deze zevende druk van dr. J.F. Ottens postuum verschenen Machiavelli, sleutel van onze tijd (1940), gevolgd door diens Nederlandse vertaling van Machiavelli’s wereldberoemde en niet onomstreden politieke geschrift Il Principe, is voor het eerst conform wat dr. J.F. Otten (1901-1940) ooit voor ogen stond. Als gevolg van de oorlogsomstandigheden destijds werd namelijk het inleidende hoofdstuk van Machiavelli, sleutel van onze tijd uit de eerste druk geschrapt. Ook in latere drukken, tot en met 1983, keerde het niet meer terug. In de naoorlogse edities van dit succesvolle boek werden er opnieuw coupures in de tekst aangebracht. Deze weglatingen zijn nu, samen met het nimmer eerder gepubliceerde inleidende hoofdstuk, in deze nieuwste uitgave alsnog opgenomen. Spelling, taalgebruik en interpunctie zijn niettemin geactualiseerd.

In het nagelaten werk van J.F. Otten bevinden zich enkele hoofdstukken die moesten leiden tot een nieuw boek over Machiavelli. Ze zijn aan deze heruitgave toegevoegd, samen met zijn artikel ‘Machiavelli en Multatuli’ (1939). ’Een woord van herdenking’ door Constant van Wessem (1891-1954), dat uit de naoorlogse edities werd weggelaten, is weer in ere hersteld. Ook alle bijlagen zijn wat betreft spelling, taalgebruik en interpunctie aan de eisen van nu aangepast. Naast illustraties is het boek voorzien van een voorwoord door dr. Rob Groenewegen, auteur van de biografie Te leven op duizend plaatsen. Jo Otten 1901-1940. Groenewegen is ook de bezorger van Jo Ottens in 2008 opnieuw uitgebrachte novelle Bed en wereld uit 1932.

«‘Te leven op duizend plaatsen’ is het lezen zeker waard.» – Joost van der Vleuten

Over ‘Te leven op duizend plaatsen. Jo Otten 1901 – 1940’ van Rob Groenewegen op Literair Nederland, 26 januari 2012:
Groenewegen doet alle moeite doet om de wereld van de schrijver tot leven te wekken. Hij geeft een beeld van Rotterdam in de eerste decennia van de twintigste eeuw, dat zich schoksgewijs ontwikkelde tot wereldhaven. Hij beschrijft het culturele leven: het was de tijd van de filmliga, de charleston en de grammofoonplatenfeestjes, de tijd ook van nieuwe zakelijkheid, vitalisme en futurisme. Groenewegen schetst de gecompliceerde veelvormigheid van de Nederlandse literatuur uit die tijd, met allerlei avant-gardebewegingen die over elkaar heen tuimelen. En hij doet een verdienstelijke poging de waardering van Otten en vele anderen voor het fascisme en andere autoritair-populistische stromingen te begrijpen in de context van hun tijd. (…) Rob Groenewegen heeft het allemaal grondig uitgezocht, opgeschreven en met gulle hand van illustraties voorzien.

Lees hier de recensie

Meer over deze biografie

Lof van lezers voor de biografie van Rob Groenewegen over Jo Otten

Herman Romer:
Rob Groenewegen moet op een ongelofelijke wijze door de figuur van Jo Otten gefascineerd zijn geweest. Eindelijk een hoogwaardige medestander die ook vindt, dat het vaak weggedrukte literaire leven in Rotterdam meer in de schijnwerper moet worden geplaatst!
Otten voelde zich duidelijk al jong anders dan anderen, een bewustzijn dat hij in wezen tijdens zijn hele leven heeft behouden. Hij lijkt me een rasindividualist te zijn geweest, die in aanleg al afstand nam van vastgeroeste opvattingen en prietpraat. En dat terwijl zich zich in zijn vrij korte leven juist op diverse terreinen ingrijpende ontwikkelingen voordeden. Ontwikkelingen die bijna smeekten om afwijkers van de norm, mensen met een geheel eigen visie op het maatschappelijk leven. Ook in zijn tijd was er kennelijk al sprake van lieden die anderen buitensloten en elkaar bij voortduring het balletje toespeelden.
Mensen als Otten voelen zich als non-conformist al jong eenzaam en geïsoleerd in een gemeenschap, die wegduikt voor dwarse en oorspronkelijke visies.
Ik heb grote bewondering voor wat Groenewegen allemaal in de biografie ‘Te leven op duizend plaatsen‘ nog boven water heeft gekregen. Niet minder voor het titanenwerk dat hij ervoor heeft moeten verrichten. Uit mijn bescheiden ervaring op dit terrein weet ik, hoeveel niet aflatende inzet dit kost, wat dikwijls door anderen niet wordt gezien, laat staan erkend. Alle hulde!
Bron: e-mail aan de auteur (29-01-2012)

Rinus Spruit (Nieuwdorp):
De afgelopen dagen las ik de door u geschreven biografie van Jo Otten met de prachtige titel Te leven op duizend plaatsen. Ik heb veel respect voor wat u tot stand heeft gebracht. Het moet welhaast een levenswerk geweest zijn. U hebt met uw biografie een boeiend portret gecomponeerd van een man die eigenlijk voortdurend bezig was zich te bewijzen, die voortdurend duidelijk wilde maken dat hij wel degelijk “iets waard” was. Ik denk dat de man leed aan minderwaardigheidsgevoelens die hij voortdurend trachtte te compenseren door te zoeken naar erkenning voor zijn literaire prestaties. Mijn dank en respect voor uw werk.
Bron: e-mail aan de uitgever

André van der Laan:
Ontegenzeggelijk een briljante biografie. Biograaf Rob Groenewegen legt pijnlijk bloot hoezeer Ter Braak en Forum het aangezicht van het interbellum hebben bepaald en figuren als Otten e.v.a. van deze starre zienswijze het slachtoffer zijn geworden. Ottens novelle ‘Bed en wereld’ uit 1932 is een waar meesterwerk, diens essay ‘Mobiliteit en revolutie’ (1932) zeer verrassend. Ook andere boeken en figuren die Groenewegen in deze biografie de revue laat passeren doen je terugverlangen naar een lang vervlogen tijd. Tien met een griffel deze biografie.
Bron

Hans C. Janssen:
Eén van de betere Nederlandse biografieën. Allemachtig wat is dit op de juiste – nuchtere – manier geschreven. De hoofdstukken over Rotterdam, het fascisme, de Filmliga en Ottens ‘Bed en wereld’ zijn zelfs briljant te noemen. Wat draagt Groenewegen onnoemelijk veel nieuwe informatie aan. Verplichte kost voor iedereen die in het interbellum geïnteresseerd is, ongeacht zijn of haar interessesfeer.
Bron

H. Leijtens:
Een verrassend sterke biografie. Al na een paar bladzijden voel je dat je een heel apart verhaal te wachten staat, zoveel spanning is er dan al ontstaan. Na enkele hoofdstukken raakte ik dus al aan dit verhaal verslaafd. Het knappe van deze biografie is ook dat biograaf Groenewegen op een briljante wijze ongemerkt heel veel nieuwe informatie aandraagt over het interbellum, wat deze biografie tot iets onvergelijkbaars maakt. De zeer vele voetnoten die Groenewegen ons schenkt zijn om je vingers bij af te likken. Groenewegen heeft een nuchtere stijl en is in staat om de meest complexe materie helder en vaak met weinig omhaal van woorden uit de doeken te doen. Dat maakt het lezen van zijn biografe, die veel méér is dan een biografie, over de complexe figuur Jo Otten tot een waar feest. Het boek is schitterend vormgegeven en voorzien van een hoop fotomateriaal.
Bron

Tim Donker 05-01-2012 22:41:
‘Bed en wereld’ was geniaal! geniaal, mensen! geniaal, geniaal!!!
Bron