rolduc – Uitgeverij In de Knipscheer

Ton van Reen – De bende van de Bokkenrijders. Roman

Ton van Reen
De bende van de Bokkenrijders
roman
vormgeving omslag Carmen Arends
foto auteur Peter Valkenburg
royaal formaat, 155 x 235 mm, 608 blz.
€ 28,50
ISBN 978-94-93368-22-4
NUR 301, 284
5^de editie omnibus 2025

In de achttiende eeuw gaat de bevolking van het zuiden van Nederland, België en het Rijnland gebukt onder armoede en honger. Gedwongen door de honger trekken groepen mensen eropuit om voedsel te stelen daar waar het te halen valt, onder meer bij grote boerderijen, veelal in het bezit van de adel, bij rijke abdijen en bij bierbrouwers. Ze worden bokkenrijders genoemd omdat ze zich volgens het volksgeloof ’s nachts op de rug van duivels, in de gedaanten van bokken, door de lucht zouden verplaatsen. In feite vechten ze tegen het onrecht. De bende van de Bokkenrijders steelt van de rijken en geeft hun buit aan de armen.

De boerenzoon Mathijs Stevens uit De Heek bij Valkenburg treedt als stalknecht in dienst bij chirurgijn Joseph Kirchhoffs in Kerkrade-Herzogenrath. Doordat hij intelligent is laat de dokter hem lessen volgen bij de koorheren in de abdij Kloosterrade (het latere Rolduc) en neemt hem dan in dienst als leerling-chirurgijn. Wat Mathijs niet weet is dat de dokter de geheime leider is van een grote groep bokkenrijders. Geleidelijk raakt Mathijs meer betrokken bij de bende van hongerdieven.

In het uitvoerige nawoord in dit boek leest u meer over de bokkenrijders. Over de onderdrukking van de gewone mensen door de adel en de kerk. Maar ook over geschoolde mensen, zoals dokters, die de boeken lazen van verlichte schrijvers als Voltaire en Rousseau die schreven dat alle mensen gelijk hoorden te zijn. Door de ellende van de mensen die ze dagelijks zagen kwamen ze in opstand en werden de aanvoerders van de hongerbendes. Feitelijk zijn de hongertochten van de bokkenrijders een noordelijke uitloper van de honderdjarige opstand die in Frankrijk leidde tot de Revolutie.

De bende van de Bokkenrijders is een omnibus van het in de jaren tachtig en negentig afzonderlijk verschenen vierluik Ontsnapt aan de galg, Vurige ruiters, De gesel van het zwarte goud en Het loon van de duivel.

Ton van Reen schreef onder meer romans, kinder- en jeugdboeken en journalistiek werk. Bekend zijn de romans Het winterjaar, Roomse meisjes en Concert voor de Führer. Gestolen jeugd is het ware verhaal van jongens en mannen die aan het eind van de Tweede Wereldoorlog als dwangarbeiders naar Duitsland werden gevoerd. De lichtverkoper werpt licht op een donker tijdperk in de geschiedenis van de kinderarbeid in de negentiende eeuw. De verdwenen stad is de werdegang van een advocaat. Dochters is het levensverhaal van een journalist in Afrika. Katapult is een verhaal over gewone mensen in roerig Amsterdam in de vorige eeuw. De bende van de Bokkenrijders werd verfilmd tot een veelbekroonde tv-serie. In Frankrijk spelen zijn boeken Vlucht uit Montaillou, Bevroren dromen, Landverbeuren en In het spoor van de camisards.

«Zo levendig geschreven dat letters en papier verdwijnen.» – Erik de Smedt

Over ‘Vriendschap in enveloppen’ van Pieter Wiegersma in De Leeswolf en MappaLibri, 2000, 2020:
Nadat hij in ‘Postbode van de hemel’ zijn ontmoetingen met kunstenaars uit de kring rond zijn vader Hendrik Wiegersma heeft gememoreerd en in ‘Een kind ziet het dorp’ verteld heeft over zijn jeugd in het Noord-Brabantse Deurne, blikt Pieter Wiegersma (geb. 1920) in dit boek iets synthetischer terug op een aantal markante fases in zijn leven, verbonden met goede en slechte herinneringen. Het bestrijkt de tijd tussen 1920 en 1960. Elk hoofdstuk wordt afgesloten met een wat vergeten, maar thematisch passend Nederlands gedicht. De geborgenheid van het dorpsleven in een dorp in de Peel, de pedagogische verschrikking van de katholieke kostschool Rolduc, het verzet in de Tweede Wereldoorlog en zijn harde verblijf in de gevangenis van Breda en de omgang met een goede Duitser worden met flinke borstelstreken geschilderd. Wiegersma neemt geen blad voor de mond, is uitbundig in zijn enthousiasme en vernietigend in zijn woede. (…) Zo vormen de verhalen van Wiegersma met hun afwisseling van zuurs en zoets en hun felle contrasten een monumentaal glasraam in woorden, het relaas van een man die zelfbewust en intens heeft geleefd, zich vaak druk heeft gemaakt, maar ook de wijsheid heeft gevonden om wat hij moest en mocht meemaken te relativeren. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Vriendschap in enveloppen’
Meer over Pieter Wiegersma bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Mooi geschreven boek doet versteld staan van Helmans vitaliteit.» – Hans Renders

Opmaak 1 Over ‘Rusteloos en overal. Het leven van Albert Helman’ van Michiel van Kempen in Historisch Nieuwsblad, jrg. 25 – nr. 11, november 2016:
Michiel van Kempen heeft decennialang aan deze biografie gewerkt. Het ongelooflijk energieke leven van Helman – dat eindigde in Buitenveldert – is verwerkt in een mooi geschreven boek dat de lezer versteld doet staan van diens vitaliteit. Dit leven is zo vol en productief dat we er alleen maar met bewondering over kunnen lezen. En afgezien van de onnodig lange citaten die Van Kempen vermeldt, geldt die bewondering ook voor de biograaf.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Michiel van Kempen op deze site
Meer over Albert Helman op deze site

Pieter Wiegersma – Vriendschap in enveloppen

PIETER WIEGERSMA
Vriendschap in enveloppen
Nederland. Verhalen
Luxe paperback, 256 blz., € 15,75
ISBN 90-6265-484-3
Eerste druk 2000

Wiegersma’s leven kenmerkt zich door vele, bijzondere ontmoetingen. Ontmoetingen die, zeker in tijden van oorlog en verzet, van levensbelang waren. In Vriendschap in enveloppen schetst Pieter Wiegersma de mens in al zijn facetten. Kunstenaars, machtigen en excentriekelingen zijn in deze verhalen nauwelijks te onderscheiden van de armen, de slachtoffers en de doden. Wiegersma verstaat de kunst deze levens te lezen en er iets mee te doen.

Allen worden door hem met een waar kunstenaarsoog bekeken om vervolgens beschreven te worden. Met hem ontmoet de lezer o.a. Anton Coolen, Jan Engelman, Jacq Bloem, Otto van Rees, Baron Guy de Rothschild, Baron Etienne van Zuylen.

De jaren in Deurne en op Rolduc, de dodencel in Breda, het paleis op de Dam, kasteel De Haar, zijn reizen naar Italië en Spanje vormen het toneel waarop de verteller zijn verhalen laat afspelen. Vergeten schrijvers (als Leonard Huish), verzetshelden (als Jaap van Hamel), ‘goede’Duitsers (als Manfred B.) en zelfs koningin Wilhelmina blijken in Wiegersma’s leven slechts een ding gemeen te hebben gehad: ze hebben een verhaal nagelaten.

Herinneringen, verweven met vaak vergeten poëzie, zorgen ervoor dat de vorige, zo bewogen eeuw met al zijn anekdotes en verhalen herleeft. Dromerige jeugdjaren staan haaks op de harde dagen ten tijde van de Duitse bezetting. De ontluistering van de met het leven worstelende kunstenaars contrasteert met het wonder van het niet-verwachte succes van Wiegersma zelf.

Vriendschap in enveloppen is een logische voortzetting van Postbode van de hemel (1997), Wiegersma’s eerste verhalenbundel: «onderhoudend» (De Limburger), «komisch» (Het Parool), «krachtig» (Standaard der Letteren).