«Vernedering verlangt respect ter compensatie – goedschiks of kwaadschiks.» – Aart G. Broek

aart g. broekIn ‘Deradicalisering jihadgangers is wensdenken voor gemoedsrust’ op Sociale Vraagstukken, 19 april 2019:
(…) In een interview vatte terrorismedeskundige Jessica Stern de voedingsbodem van het probleem als volgt samen: ‘Mij lijken gevoelens van vernedering en vervreemding de kern van het probleem. Ik zou daarom een oorlog tegen de vernedering willen afkondigen, maar hoe doe je dat?’ Stern is niet de enige die nadrukkelijk heeft gewezen op de rol van een opeenstapeling van schaamtevolle ervaringen als uitzonderlijk krachtige brandstof voor geweld. De bedoelde ervaringen snijden ons diep in de ziel en voeden een uiterst venijnig samenballen van angst, verdriet en woede. Ook internationaal vermaarde wetenschappers als Louise Richardson, Hans Magnus Enzensberger, Roy Baumeister, Abram de Swaan en Olivier Roy trekken strakke lijnen tussen (de angst voor) vernedering en geweldsuitbarstingen. Je kunt eveneens bij mijn ‘De terreur van schaamte’ (2015) en ‘Schaamrood’ (2017) terecht om nader geïnformeerd te worden. (…) Schaamte-ervaringen staan in onze ziel gegrift als letters in marmer: voor de rest van ons leven. Ze zijn onuitwisbaar, uiterst pijnlijk en vormen de ader van een vrijwel onverzadigbare verlangen naar het zo dikwijls gehoorde ‘respect’, d.w.z. geborgenheid, waardering en bewondering. Bij gebrek daaraan lonkt de weg van geweld: if you can’t join them, beat them! (…)
Lees hier of hier het artikel
Meer over ‘De terreur van schaamte’
Meer over ‘Schaamrood’

Aart G. Broek: ‘Met agressie zetten we gevoelens van schaamte op afstand.’

aart g. broekColumn ‘De brandstof voor publieke agressie’ door Aart G. Broek op Joop, 3 januari 2019:
De afgelopen jaarwisseling kende vele geweldsincidenten en andere uitingen van agressie. Een overrompelend aantal vernielingen zorgen voor een kostenpost van minstens vijftien miljoen euro. Bestuurlijke angst voor rellen zou handhaving van brandveiligheid in Den Haag hebben beïnvloed. Hulpverleners en ordehandhavers moesten het ontgelden. Juist dat brengt een golf van verontwaardiging met zich mee én de vraag waarom mensen in de uitoefening van hun werk worden belemmerd. (…) Wat voedt deze agressie? ‘Dat vind ik een heel moeilijke vraag’, verzucht een hoogleraar Sociale en Organisatiepsychologie op oudejaarsdag in het NRC. ‘Ik ken geen systematisch onderzoek hiernaar.’ (…) We lijken geen antwoord te hebben op de vraag waarom ambulante hulp- en zorgverleners, ordehandhavers, alsook verplegers, artsen en leerkrachten met agressie worden geconfronteerd, terwijl zij er juist zijn om ieder van ons de helpende hand te bieden. (…) Degenen die hulpverleners op enigerlei wijze lastigvallen, vertonen een vorm van agressie die ongetwijfeld wordt gevoed door ‘schaamte’. Ongewild, maar daarom niet minder doeltreffend confronteren de hulpverleners de betreffende onruststokers met hun eigen onvermogen en tekortkomingen, hun gebrek aan succes en aan prestaties, met het gegeven dat zij ‘losers’ zijn. Hoe vernederend wil je het hebben! Ze werken als de spreekwoordelijke rode vlag op een stier. (…)
Aart G. Broek publiceerde diverse boeken over (de samenhang tussen) de fenomenen agressie en schaamte, o.a. ‘De terreur van schaamte’.
Lees hier de column en de reacties
Meer over ‘De terreur van schaamte’
Meer over Aart G. Broek bij Uitgeverij In de Knipscheer

‘De waarheid krijgt geen stoel om op te zitten’ – Elis Juliana

Elis Juliana
Column over Elis Juliana n.a.v. overlijden vijf jaar geleden door Aart G. Broek op Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 23 juni 2018:
(…) Centraal in zijn poëzie staat de vermeende onhebbelijkheid van de Curaçaoënaar om de werkelijkheid niet onder ogen te zien. Nauw hiermee verbonden is de sterke gewoonte om zich een schijnwereld aan te meten waarvan vermoed wordt dat die draaglijker en leefbaarder is dan de werkelijkheid van elke dag. Juliana heeft in een viertal dichtbundels deze schaamtegevoelens en de bijkomende hang naar camouflage, huichelarij, roddel, dikdoenerij, agressie en andere schaamtemanifestaties bespreekbaar willen maken en willen doorprikken. ‘Voorzichtig doorprikken, want,’ zoals hij zelf zegt in een gesprek dat ik ooit met hem had, ‘je hebt geen vijanden nodig.’ (…) Af en toe mocht een zekere moedeloosheid de kop op steken, daarmee toonde Juliana zich zelf echter nog geenszins gewonnen. Hij bleef schrijven en zijn boodschap onvermoeibaar uitdragen. (…)
Recentelijk publiceerde Aart G. Broek ook twee columns over klokkenluiden en dwarsliggers en schaamte. Klik hier voor de drie columns
Meer over Elis Juliana op deze site

«Thema’s herkenbaar voor Antillianen.» – Otti Thomas

VoorplatSchaduwvrouw_Opmaak 1.qxdOver ‘The Twain Shall Meet’ (Amsterdam 3 september) in Amigoe, 13 september 2017:
(…) Knipscheer krijgt reis cadeau tijdens de traditionele presentatie van nieuwe uitgaven, waaronder het feitelijke debuut van Boeli van Leeuwen. (…) In de Knipscheer geeft sinds 1976, dus eigenlijk al 41 jaar, boeken uit van schrijvers uit de voormalige Nederlandse Antillen, Suriname en Indonesië en boeken over de voormalige koloniën. (…) Margarita Molina, de schrijfster van de roman ‘Schaduwvrouw’, was aanwezig om een toelichting te geven op haar boek, dat vorig jaar voor enig rumoer zorgde. Ze bevestigde dat de tweede hoofdpersoon uit haar biografie de bekende schrijver Elis Juliana is. De gedichten in het boek zijn zeker van hem afkomstig, ook al zijn ze geschreven in het Nederlands, verzekerde ze. (…)
Meer over The Twain Shall Meet

«Sinterklaas op Curaçao is warming-up voor het carnaval.» – Aart G. Broek

VoorplatSchaamrood75Aart G. Broek presenteert zijn ‘Schaamrood’ tijdens The Twain Shall Meet in Podium Mozaïek, 3 september 2017:
Broeks onderzoek naar de reikwijdte van het begrip schaamte bestrijkt beide zijden van het Koninkrijk der Nederlanden. Een van de spraakmakende opstellen in ‘Schaamrood’ gaat over de carnavaleske sinterklaasviering op een zonovergoten eiland in de Caribische Zee. Dat essay koos Aart Broek uit voor zijn lezing in het boekpresentatieprogramma ‘The Twain Shall Meet’, waarin hij laat zien dat heikele zaken niet altijd confronterend hoeven zijn, maar zich ook in alle harmonie kunnen aanpassen aan veranderende inzichten. «Na de gewelddadige revolte van mei ’69 op Curaçao dienden niet alleen de gouverneur, de premier en de hoofdcommissaris een zo donker mogelijke huidkleur te hebben, maar ook Sinterklaas. Op het eilandelijke Peter Stuyvesant College– een school voor havo/VWO – kleurde Sinterklaas en verbleekten de Zwarte Pieten uit protest tegen onderdrukking en racisme van het moederland: Nederland. Eigenlijk diende het feest voorgoed van het eiland verbannen te worden.»
Lees hier de uitgesproken tekst
Klik voor de gefilmde versie
Bekijk en beluister (!) hier het geprojecteerde filmpje
Meer over ‘Schaamrood’
Meer over ‘The Twain Shall Meet’

Aart G. Broek – Schaamrood. Essay

VoorplatSchaamrood75Aart G. Broek
Schaamrood
Aantekeningen over angst, agressie en ambitie

Essay
Gebrocheerd met flappen, 164 blz.
€ 18,50
Eerste druk 2017
ISBN 978-90-6265-972-2
Presentatie september 2017

‘Schaamrood’ is een noodzakelijke en welkome aanvulling op ‘De terreur van schaamte’ en ‘Dwarsliggers’, waardoor een intrigerende trilogie is ontstaan. Met deze aantekeningen doorzoekt de sociaal wetenschapper Aart G. Broek opnieuw de reikwijdte van schaamte: het pijnlijke gevoel dat we krijgen wanneer we worden vernederd en dreigen opnieuw te worden vernederd. Dat kweekt angst en agressie én soms juist ambities. Het vorsen en wroeten vinden plaats aan beide zijden van het Koninkrijk der Nederlanden. Wrokkende jihadspijtoptanten, bestuurlijk gajes bij geprivatiseerde overheidsbedrijven en de gure kritiek op Zwarte Piet voegen zich bij de revolte van mei ’69 op Curaçao, het politieke denken van Frank Martinus Arion, de vileine afstraffing van Medardo de Marchena op Bonaire en de carnavaleske sinterklaasviering op een zonovergoten eiland in de Caribische Zee.

De zoektocht van Broek levert beschouwingen op, waarin soms uitgesproken controversiële zienswijzen worden verdedigd en gevoeligheden schaamteloos worden benoemd. Zwarte Piet symboliseert verdraagzaamheid waar dreadlocks de dictatuur verheerlijken. Jihadspijtoptanten zijn als het lontje van een kruitvat, waar we een lucifer bij houden. Voorkom klokkenluiden, word een dwarsligger. Rolmodellen voeden agressie. Dekoloniseren is geen roulette; het Koninkrijk der Nederlanden kent vier landen: dat moet er dan ook één worden. Hoogtijd voor moslims om de hand in eigen boezem te steken. Tot zondebok bestempelen snoert de mond, internering is wel zo effectief. De herdenking van slavernij voedt racisme en vereist verschuiving naar groter verband. Schaamteloos besturen verdient zonder meer de voorkeur. Door succes zal wraak zoet blijken.

Aart G. Broek specialiseerde zich in communicatiewetenschap, (historische) sociologie en, meer recentelijk, criminologie. Hij promoveerde op een onderzoek naar de propagandapraktijk van de rooms-katholieke missie op de Benedenwindse Antillen. Hij woonde twintig jaar op Curaçao, werkte er als docent, projectuitvoerder en interim-manager. Sinds zijn terugkomst in Nederland ontwikkelde hij zich tot organisatie- en beleidsadviseur inzake conflict-, agressie- en veiligheids¬vraagstukken. Broek publiceerde onder meer ‘Het zilt van de passaten; Essays over Caribische cultuur’ (2000), ‘De kleur van mijn eiland; Ideologie en schrijven in het Papiaments sinds 1863’ (2006), ‘De terreur van schaamte; Brandstof voor agressie’ (2007), ‘Geboeid door macht en onmacht; De geschiedenis van de politie op de Nederlands-Caribische eilanden’(2011) en ‘Dwarsliggers; Tegenspraak onder schaamteloos leiderschap’ (2013).

Meer over Aart G. Broek op de site