«Wat doet langdurige en zich ophopende vernedering met een mens?» – Willem Thies

VoorplatVlo-75Over ‘Vlo’ van Lex Paleaux in Patronaat Haarlem, 20 maart 2022:
Op blz. 192 van de 195 pagina’s tellende roman Vlo van Lex Paleaux, die ik gelezen en geredigeerd heb, staat deze doffe zin: ‘Hij wenst zichzelf dood en verwenst anderen zijn leven.’ Nietiger, kleiner, grimmiger en desolater kán bijna niet. Dit is een gedachte van de naamloze protagonist. (…) Je zou als lezer alleen aanvankelijk enig medelijden kunnen hebben – mededogen is eigenlijk nog een te groot woord. De protagonist is het tegendeel van assertief en mondig; hij is onhandig en gehandicapt in het sociaal verkeer (en dat is een understatement) (…) Het vergt ál zijn moed om het ‘object’ van zijn verlangen en begeerte te confronteren, en haar de pijnlijkste vraag denkbaar te stellen; en aan deze vraag, en aan deze passage, dankt de roman zijn titel: ‘Waarom walg jij van mij, waarom vind jij mij een vlo?’. De lezer krimpt bij deze woorden bijna ineen van plaatsvervangende schaamte. Het is té pijnlijk, te schrijnend, te zielig. (…) In de laatste vijf alinea’s (en de daaropvolgende ‘Epiloog’) van de roman wordt een ijzingwekkende scène opgeroepen, gesuggereerd; maar niet méér dan dat; maar het is genoeg – het onuitgesproken verschrikkelijke hangt onverbiddelijk in de lucht. De huiveringwekkende slotscène vindt als het ware offscreen plaats, of beter gezegd: valt buiten de montage, de ‘postproduction’. Er is formeel gezien sprake van een zogenaamd ‘open einde’, maar tegelijk lijkt alles erop te wijzen dat dat einde omineus is, vol van onheil. (…)
Willem Thies is dichter en redacteur voor Uitgeverij In de Knipscheer.
Lees hier de recensie ‘Woede die voortwoekert’
Meer over ‘Vlo’
Meer over Lex Paleaux bij Uitgeverij In de Knipscheer

Aart G. Broek: ‘Met agressie zetten we gevoelens van schaamte op afstand.’

aart g. broekColumn ‘De brandstof voor publieke agressie’ door Aart G. Broek op Joop, 3 januari 2019:
De afgelopen jaarwisseling kende vele geweldsincidenten en andere uitingen van agressie. Een overrompelend aantal vernielingen zorgen voor een kostenpost van minstens vijftien miljoen euro. Bestuurlijke angst voor rellen zou handhaving van brandveiligheid in Den Haag hebben beïnvloed. Hulpverleners en ordehandhavers moesten het ontgelden. Juist dat brengt een golf van verontwaardiging met zich mee én de vraag waarom mensen in de uitoefening van hun werk worden belemmerd. (…) Wat voedt deze agressie? ‘Dat vind ik een heel moeilijke vraag’, verzucht een hoogleraar Sociale en Organisatiepsychologie op oudejaarsdag in het NRC. ‘Ik ken geen systematisch onderzoek hiernaar.’ (…) We lijken geen antwoord te hebben op de vraag waarom ambulante hulp- en zorgverleners, ordehandhavers, alsook verplegers, artsen en leerkrachten met agressie worden geconfronteerd, terwijl zij er juist zijn om ieder van ons de helpende hand te bieden. (…) Degenen die hulpverleners op enigerlei wijze lastigvallen, vertonen een vorm van agressie die ongetwijfeld wordt gevoed door ‘schaamte’. Ongewild, maar daarom niet minder doeltreffend confronteren de hulpverleners de betreffende onruststokers met hun eigen onvermogen en tekortkomingen, hun gebrek aan succes en aan prestaties, met het gegeven dat zij ‘losers’ zijn. Hoe vernederend wil je het hebben! Ze werken als de spreekwoordelijke rode vlag op een stier. (…)
Aart G. Broek publiceerde diverse boeken over (de samenhang tussen) de fenomenen agressie en schaamte, o.a. ‘De terreur van schaamte’.
Lees hier de column en de reacties
Meer over ‘De terreur van schaamte’
Meer over Aart G. Broek bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Mooi zijn de stukken over de geschiedenis en literatuur van de Antillen.» – André Oyen

VoorplatSchaamrood75Over ‘Schaamrood’ van Aart G. Broek op Ansiel, 13 februari 2018:
(…) In ‘De terreur van de schaamte’, gaf Broek al aan dat allerlei uitingen van agressie terug te voeren vallen op gevoelens van vernedering, krenking en schaamte. (…) In ‘Schaamrood’ werkt hij dezelfde these nog eens uit in een waaier aan thema’s. De brede interesse van de auteur komt de variëteit daarbij ten goede: nu eens gaat het over de beweegredenen van jihadgangers, dan weer over falende megaprojecten, om het vervolgens over Antilliaans verzet tegen Nederlandse koloniale arrogantie te hebben. (…) Mooi zijn de stukken waarin Broek verhaalt over zijn eerste liefde, de geschiedenis en literatuur van de Antillen. Het is een hoofdstuk in de Nederlandse geschiedenis dat bij vele Nederlanders nauwelijks bekend is. Ja, dat Frank Martinus Arion de auteur is van ‘Dubbelspel’, dat hebben sommigen van ons op de middelbare school nog wel geleerd. Maar over literatuur in het Papiamento is weinig geweten. (…)
Lees hier en hier de recensie
Meer over ‘Schaamrood’
Meer over Aart G. Broek bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Interessante analyse.» – J. Cluyts

VoorplatSchaamrood75Over ‘Schaamrood’ van Aart G. Broek voor NBD | Biblion, 8 februari 2018:
(…) De auteur maakt een interessante en met tal van persoonlijke ervaringen doorspekte analyse van een hele berg aan thema’s die met vernedering, schaamte en agressie te maken hebben. Van Zwarte Piet, de golf van terreur in West-Europa tot arbeidsopstanden op de Nederlandse Antillen. Dat laatste illustreert hij met de onlusten in Curaçao in 1969, waar de bevolking recht tegenover de gezagsdragers stond. Daar rolden figuurlijk koppen om de regering uit de wind te houden. Een mogelijke revolte werd tot incident gereduceerd, omdat de vernedering ondraaglijk zou zijn. Prima leesvoer voor een publiek met interesse in actuele thema’s. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Schaamrood’
Meer over Aart G. Broek bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Bloedstollende scènes.» – André Oyen

Opmaak 1Over ‘Kruispunt’ van Joseph Hart op Ansiel, 25 november 2015:
Een spannende roman, die goed inzicht geeft in de moderne crimineel van Curaçao. Twee personages bepalen het verloop van de roman en soms kruisen op cruciale momenten hun wegen elkaar. Frensel is een wandelend kruitvat. (…) Giovanni is in alles het tegenovergestelde van Frensel. De auteur speelt die twee uitersten op een heel geraffineerde manier tegen mekaar uit en dat levert soms bloedstollende scènes op. (…) Kruispunt is door zijn sterke opbouw, zijn visuele personages en zijn donkere en duistere sfeer een literair werk, geworden dat de lezer heel wat inzicht geeft in het leven en lijden van de Antilliaan.
Lees hier verder
Meer over ‘Kruispunt’
Meer over Joseph Hart bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Zinvolle handreikingen over hoe om te gaan met gefundeerde tegenspraak.» – Richard van der Lee

Over ‘Dwarsliggers’ van Aart G. Broek op Managementboek.nl, 11 juli 2013:
Het mooiste deel van het boek is gelijk al in het tweede hoofdstuk te lezen. Hier wordt vanuit persoonlijk perspectief de link gelegd tussen vriendschap, authenticiteit, schone schijn, schaamte en slecht leiderschap. De beschreven situatie staat niet op zichzelf. Schaamteloos leiderschap is een niet weg te denken ‘smet’ in het bedrijfsleven. Dwarsliggers worden vaak niet gezien als toegevoegde waarde voor organisaties. (…) Aart G. Broek heeft met ‘Dwarsliggers’ een interessant boek geschreven dat een aantal pijnpunten rond leiderschap blootlegt. Dit boek is zeker de moeite waard om te lezen.
Lees hier (onder Recensie) de bespreking

Meer over Dwarsliggers

«Een vlot lezende tekst over tegenspraak en schaamte. » – C.M. Manni

Over ‘Dwarsliggers. Tegenspraak onder schaamteloos leiderschap’ van Aart G. Broek voor NBD/Biblion, 2 juli 2013:
Waarom luisteren leiders niet naar tegenspraak en proberen ze dwarsliggers de mond te snoeren? Deze vraag krijgt in dit praktijkboek een antwoord vanuit een meerjarige persoonlijke ervaring van de auteur. (…) Een vlot lezende tekst over tegenspraak en schaamte: het pijnlijke gevoel dat we krijgen wanneer we (dreigen te) worden vernederd. Het blijft niet bij constateren, maar de auteur komt vanuit het uitgangspunt ‘beter ten halve gekeerd…’ met een aantal handelwijzen om het schaamteloos zwoegen te lijf te gaan, gebaseerd op kennisname van relevante vakliteratuur. Met uitgebreide literatuuropgave.

Lees hier de recensie

Meer over Dwarsliggers en Aart G. Broek

«Zeer helder geschreven studie. Glashelder, ontnuchterend en motiverend.» – Brede Kristensen

Over ‘Dwarsliggers. Tegenspraak onder schaamteloos leiderschap’ van Aart G. Broek in Amigoe-Napa, 1 juni 2013:
Hoe hoger je komt, hoe meer macht je krijgt, hoe bedreigender kritische tegenspraak lijkt te worden. Op overtuigende wijze toont Broek aan dat dit direct is gerelateerd aan schaamte. Schaamte is de voedingsbodem voor weerzin tegen deugdelijke tegenspraak. Maakt niet uit tot welke cultuurkring je behoort, schaamtegevoelens zijn universeel. Alle mensen zijn ermee behept. Grote vraag is dus hoe met schaamte om te gaan. En hoe te voorkomen dat we vanwege schaamtegevoelens foute beslissingen nemen. Broek spreekt van een ‘dwaasheid aller tijden’. (…) Iedereen met macht en verantwoordelijkheid zou deze korte en zeer helder geschreven studie moeten lezen. Glashelder, ontnuchterend en motiverend.

Lees hier de recensie

Meer over ‘Dwarsliggers’
Meer over ‘De terreur van schaamte’
Meer over ‘Dwarsliggers’ op Facebookpagina auteur

Klik hier en hier voor columns van Aart G. Broek m.b.t. ‘Dwarsliggers’

«Schaamtegevoel verhindert leiders met kritiek om te gaan.» – Rien van den Berg

Over ‘Dwarsliggers. Tegenspraak onder schaamteloos leiderschap’ van Aart G. Broek in Nederlands Dagblad, 31 mei 2013:
Aart Broek vervolgt zijn wandeling op het pad der schaamte. Nadat hij in zijn vorige boek betoogde dat schaamte de brandstof levert voor agressie, werkt hij in dit nieuwe boek uit hoe schaamtegevoel leiders verhindert op een gezonde manier met kritiek om te gaan. Hij legt het probleem niet eenzijdig bij de leider neer (ook zondebokmechanismen keren zich makkelijk tegen de manager, de leider als
kop-van-jut), maar benadrukt wel dat het de leider is die zichzelf op schaamtegevoelens moet betrappen, en er ook mee moet leren omgaan, zodat hij of zij binnen een organisatie de kritiek kan organiseren. Onder het motto uit de titel: de dwarsligger geeft een hechter verband aan het spoor. Ook al bepaalt hij uiteindelijk niet de richting.

Meer over ‘Dwarsliggers’

Meer over ‘De terreur van schaamte’

Meer over ‘Dwarsliggers’ op Facebookpagina auteur
Klik hier en hier voor columns van Aart G. Broek m.b.t. ‘Dwarsliggers’

Aart Broek – De terreur van schaamte

Aart G. Broek
De terreur van schaamte. Brandstof voor agressie Essay
Ingenaaid, 192 blz. incl. uitgebreid notenapparaat.
ISBN 978-906265-587-8 € 18,50
Eerste druk 2007

Wat heeft het militaire optreden van de VS in Irak van doen met het buitensporig geweld van Antilliaanse en Marokkaanse jongeren? En de bruut­heid waarmee autochtone mannen hun vrouw en kinderen afranselen? De groeps­ver­krach­tingen door puberende jongens en het fenomeen van loverboys? Of de terreurdaden van reli­gieus bevlogen mannen en vrouwen, de zelfmoord­acties van militante mos­lims, en de slach­tingen onder studenten en docenten op scholen en univer­si­teiten? De zelf­do­ding van falende topmanagers en politici?

Het zijn in wezen uitingsvormen van hetzelfde verschijnsel: schaamte.
Schaamte is het uiterst pijn­lijke ge­voel dat we krij­gen wan­neer we sociaal en emo­tio­neel volledig opzij worden gezet. Maar juist ook de angst dat we zullen worden ge­klei­neerd en ten diepste gekrenkt, zorgt voor schaamtebelevingen. We willen niet dat venijnige ge­voel ervaren van waardeloos en machteloos te zijn. We gruwen van dat pijnlijke sa­menballen van angst, ver­driet en woede. Dat gevoel terroriseert ons handelen. Er moet hoe dan ook zo hard mogelijk worden teruggeslagen: ‘Dan ontplof ik!’ De aanval wordt de beste verdediging: ‘Dan steek ik ‘m dus echt overhoop!’ Met vormen van geweld zetten we schaam­te op afstand. Geweld wil schaamte lozen.

Niet eerder werd dit alledaagse fenomeen op een zo ongebruikelijk gedetailleerde wijze ont­rafeld.