«Jopi Hart legt met zijn romans de vinger op het zeer van de Atlantische slavenhandel.» – Eric de Brabander

foto Michiel van Kempen

Over het werk van Joseph (Jopi) Hart  op Literatuurgeschiedenis, 17 december 2023:

(…) Otrobanda, een oude stadswijk die in de eerste helft van de afgelopen eeuw gekenmerkt werd door een groot aantal muzikale en kunstzinnige inwoners, speelt in elk van Jopi Harts romans een rol. (…) ‘Verkiezingsdans’ (2013) is (…) een roman over persoonlijke opoffering, corrupte politici, georganiseerde misdaad, liefde en seks die zich afspeelt op Curaçao. (…) Met de lafhartige moord op parlementariër Helmin Wiels haalde de werkelijkheid de fictie in. (…) In 2015 volgde ‘Kruispunt’. In deze psychologische thriller beschrijft Joseph Hart twee jonge mensen met totaal verschillende achtergronden, die naar Nederland verhuizen. (…) ‘De Wooncirkel’ (2017)  beschrijft de geestelijke ontwikkeling van de hoofdpersoon Armani. Ondanks de verschrikkingen van haar verleden is ze in staat is tot vergeving in een verdeelde gemeenschap die nog steeds met haar verleden worstelt. (…)  Hart hield frequent lezingen over de slavernij, de bron van alle sociale ellende en ongelijkheid op de Nederlands-Caraïbische eilanden. Teruglezende in Harts boeken lijkt het erop dat Jopi Hart een glazen bol moet hebben gehad, nu dat in Nederland het besef is doorgedrongen dat de Atlantische slavenhalers aan de basis liggen van het wantrouwen, het onbegrip dat bestaat tussen de verschillende delen van het Koninkrijk der Nederlanden.

Lees hier het portret
Meer over Joseph Hart bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Over de tot nu toe onderbelichte levensgang en geschriften van Medardo.» – Tommy van Avermate

VoorplatMedardo-75Over Medardo de Marchena: Staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao van Aart G. Broek op Pas Uit, 3 augustus 2023:

Als het Duitse leger op 10 mei 1940 Nederland binnenvalt, wordt 7.800 kilometer verderop de Curaçaose schrijver, dichter en activist Pablo Pedro Medardo de Marchena (1899-1968) gearresteerd. In de laatste editie van de ‘Parelduiker’ van 2022 schrijft bijzonder hoogleraar Nederlands-Caraïbische letteren Michiel van Kempen een uitvoerig essay over deze relatief onbekende antikoloniale verzetsfiguur. Eén jaar eerder was al het boek ‘Medardo de Marchena. Staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao’ van Aart G. Broek verschenen. (…) Medardo de Marchena werd vanwege zijn ‘opruiende’ antikoloniale, antikapitalistische en antikatholieke geschriften al jaren door de koloniale autoriteiten en de inlichtingendienst in de gaten gehouden. (…) Uiteindelijk bood de uitzonderingstoestand van de wereldoorlog de autoriteiten alsnog de gelegenheid om Medardo op te pakken. (…)  Van Kempen noemt Medardo in de titel van zijn essay ‘een Antilliaanse held’ en vergelijkt hem vanwege beider radicaliteit, rechtvaardigheidsgevoel en eloquentie met Anton de Kom. (…) Medardo schreef zijn schotschrift, waarin hij fel uithaalt naar het koloniale bestuur, de rooms-katholieke missie en het internationaal grootkapitaal, maar waarin hij ook kritisch is op het gebrek aan verzet van het Afro-Curaçaose volksdeel, in het Papiaments. Dat is nog een belangrijk verschil met Anton de Kom (waar Van Kempen zelf op wijst), die ‘Wij slaven van Suriname’ in het Nederlands schreef en daarmee dus ook een Nederlands publiek bediende. Medardo spreekt tot zijn mede-eilandbewoners en spoort hen aan massaal in opstand te komen tegen het onrecht dat hen wordt aangedaan. (…)
Lees  meer op Pas Uit
Meer over ‘Medardo de Marchena: Staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao’
Meer over Aart G. Broek bij Uitgeverij In de Knipscheer

Uitgeverij In de Knipscheer en haar Top-10 voor Keti Koti 2023 over slavernij

VoorplatHaarlemmers en de slavernij-75Door de jaren heen is Uitgeverij In de Knipscheer actief geweest met boekenstands op Keti Koti-herdenkingen, of het nu bij de viering was in Het Amsterdamse Oosterpark bij (de onthulling van) het slavernijmonument of op het Surinameplein, ook in Amsterdam. Dit jaar heeft In de Knipscheer een boekentafel in het Frans Hals Museum in Haarlem gedurende het Keti Koti Event van 15.00 uur ’s middags tot 20.00 uur ’s avonds. Het kan eigenlijk niet anders omdat recentelijk het spraakmakende boek ‘Haarlemmers en de slavernij’ verscheen met op de voorkant van het omslag een Afrikaans jongetje geschilderd door Frans Hals. Voor deze gelegenheid is uit het fonds aanvullend een negental, nog recente boektitels geselecteerd die alle slavernij tot thema hebben.

1. Ineke Mok, Dineke Stam Haarlemmers en de slavernij (koloniale geschiedenis) Suriname / Antillen, genaaid in omslag met flappen, royaal formaat, 360 blz., met honderden illustraties, geheel in vierkleuren incl. wandel- en fietskaart € 19,50 ISBN 978-90-6265-923-4

2. Fred de Haas Servus Macht, slavernij, uitsluiting en verzet (koloniale) geschiedenis gebrocheerd in omslag met flappen, 216 blz. geïllustreerd, € 19,50 ISBN 978-94-93214-16-3

3. Aart G. Broek Medardo de Marchena Staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao (pamflet – essay) Curaçao, gebrocheerd, 140 blz., € 18,50 geïll. met een ets van Bert Kienjet ISBN 978-94-93214-51-4

4. Els Langenfeld Porto Marie. 1738 – 1795 – 1888 (novellen) Curaçao, genaaid gebrocheerd, 296 blz., € 19,50 ISBN 978-90-6265-816-9

5. Carel de Haseth Slaaf en Meester / Katibu di Shon (novelle Curaçao, tweetalig Nederlands-Papiaments) genaaid gebonden in stofomslag, 144 blz., € 18,50 ISBN 978-90-6265-835-0

6. Joseph Hart De Wooncirkel (roman) Curaçao, gebrocheerd met flappen, 328 blz. € 19,50 Eerste uitgave in het Nederlands 2017 ISBN 978-90-6265-971-5

7. Henna Goudzand Nahar De geur van bruine bonen (roman) Nederland / Suriname, gebrocheerd in omslag met flappen, 372 blz., € 23,50 ISBN 978-94-93214-17-0

8. Janny de Heer Gentleman in slavernij (roman) Nederland / Suriname, gebrocheerd, 336 blz., € 19,50 ISBN 978-90-6265-832-9

9. Lucia Nankoe en Jean Jacques Vrij Trouwportretten Surinaamse voorouders in beeld 1846-1950 genaaid gebonden, oblong, 156 blz., € 24,50 ISBN 978-90-6265-677-6

10. Barney Agerbeek Njai Inem Kroniek van een steen (roman) Indië / Indonesië, genaaid gebrocheerd met flappen, 176 blz. € 19,50 ISBN 978-90-6265-864-0

Meer over slavernij op deze site

«Doopregisters belangrijke informatiebron Afrikaanse en Aziatische Haarlemmers.»

VoorplatHaarlemmers en de slavernij-75Over ‘Haarlemmers en de slavernij’ van Dineke Stam en Ineke Mok in Pletterij, 9 juni 2023:
Ook dit seizoen voert Jan Hoekema iedere woensdag ‘Een goed gesprek met…’. Het is inmiddels de langstlopende programmaserie van dit Haarlemse debat- en cultuurcentrum. Prominente of minder prominente Haarlemmers uit bestuur, politiek, cultuur, maatschappelijk leven en MKB worden een half uur geïnterviewd over wat hen bezighoudt in Haarlem en hoe zij hopen dat de stad er in de toekomst uit zal zien. Deze week (9 juni 2023): Ineke Mok en Dineke Stam, auteurs van het boek ‘Haarlemmers en de slavernij‘. Dit boek werd uitgegeven door uitgeverij In de Knipscheer en verhaalt over meer dan honderd sporen van slavernij in Haarlem en achttien buitenhuizen. “Het boek gaat zowel over de slachtoffers van de slavernij als over de bestuurders, de eigenaren. Een aantal slaafgemaakten kwam na de afschaffing van de slavernij met hun eigenaren mee naar Haarlem. Ze waren hier vrij, maar bleven vaak nog lange tijd werken voor hen werken. Deze erfenis van de slavernij is verweven met alle lagen van de Haarlemse bevolking. Vandaar ook deze boektitel.”
Kijk hier op YouTube naar de uitzending vanaf 1:30 op de tijdlijn
Meer over ‘Haarlemmers en de slavernij’
Meer over slavernij in andere boeken van Uitgeverij In de Knipscheer

«Een indrukwekkend en bijzonder boek.» – Patricia Nagelkerke

VoorplatHaarlemmers en de slavernij-75Over ‘Haarlemmers en de slavernij’ van Dineke Stam en Ineke Mok op NH Radio, 5 juni 2023:
Op 5 juni 2023 waren Dineke Stam en Ineke Mok, auteurs van het handboek ‘Haarlemmers en de slavernij’, in Hilversum te gast bij Patricia Nagelkerke in het programma Lunchroom van Noord-Holland Radio. De koloniale slavernijgeschiedenis wordt doorgaans snel gezien als een aangelegenheid van mannen, maar Dineke Stam en Ineke Mok stuiten op heel wat vrouwen die een belangrijke rol speelden in het slavernijverhaal, ook als eigenaar van plantages. “Het hele verhaal is zeker nog niet verteld, het boek bevat talloze aanknopingspunten voor verder onderzoek. Toen het boek al naar de drukker was kregen we nog veel nieuwe informatie binnen.”
Luister hier naar de uitzending
Meer over ‘Haarlemmers en de slavernij’
Meer over slavernij in andere boeken van Uitgeverij In de Knipscheer

«‘De door de regering aangeboden excuses zijn het begin van een lange weg.’ Deze zinsnede van koning Willem-Alexander in zijn jongste kersttoespraak is een gotspe.» – Aart G. Broek


Presentatie over ‘Medardo de Marchena’ van Aart G. Broek in Pletterij, 5 maart 2023:
Dit boek over Medardo de Marchena is opmerkelijk: het bevat een pamflet (‘Onwetendheid of De vorming van een volk’) dat even opzienbarend is als ‘Wij slaven van Suriname’ uit 1934 van Anton de Kom: Suriname heeft Anton de Kom, maar Curaçao blijkt in Medardo de Marchena zijn evenknie te hebben! Op 1 juli 1863 maakte een proclamatie van koning Willem III formeel een einde aan slavernij op de Nederlands-Caribische eilanden. De slaven verloren de status van bezit en zouden gaandeweg volwaardige burgers worden. Ruim 65 jaar later schreef Medardo de Marchena in 1929 (!) in het Papiaments een schotschrift, waarin hij onomwonden stelde dat van de beoogde emancipatie niets terecht was gekomen. Vooral de katholieke kerk krijgt er van langs. Het kwam De Marchena duur te staan. Gebrandmerkt als ‘staatsgevaarlijk’ bracht hij de oorlogsjaren door in een interneringskamp op Bonaire. Een poging om hem van overheidswege op te nemen in een psychiatrische inrichting mislukte. Dat pamflet is onlangs herontdekt en nu eindelijk door Aart Broek vertaald in het Nederlands.
Kijk hier naar de presentatie vanaf 1.12.25 op de tijdlijn
Meer over Medardo de Marchena
Meer over Aart G. Broek bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer presentaties van Uitgeverij in de Knipscheer in Pletterij
Kijk ook naar De Epiloog-livestreams en podcasts Uitgeverij In de Knipscheer in de Pletterij

«Je staat verwonderd hoe men dit vroeger zo heeft kunnen laten passeren.» – Fred de Haas


Presentatie over ‘Servus’ van Fred de Haas in Pletterij, 5 maart 2023:
Een van de gezichten van uitbuiting en vernedering is het verschijnsel slavernij, dat een mondiaal verschijnsel is. Slavernij begon niet drie, vierhonderd jaar geleden in Amerika of het Caraïbisch gebied. Eeuwenlang was slavernij de normaalste zaak in Europa en iedereen kon in handen komen van slavenhandelaren. Hier werd de basis gelegd voor de Trans-Atlantische slavenhandel. Fred de Haas laat de historische en religieuze processen zien, die verklaren waarom juist zwarte mensen het slachtoffer werden van de slavenhandel: eerst in Europa – met name Portugal, Spanje en islamitische landen – en later in het Caraïbisch Gebied. Servus is een compacte geschiedenis van macht en onderdrukking, het beangstigende verhaal van koloniale en postkoloniale overheersing.
Kijk hier naar de presentatie
Meer over Servus
Meer over Fred de Haas bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer presentaties van Uitgeverij in de Knipscheer in Pletterij
Kijk ook naar De Epiloog-livestreams en podcasts Uitgeverij In de Knipscheer in de Pletterij

«Geen excuus meer om aan Antilliaanse held Medardo de Marchena voorbij te kijken.» – Michiel van Kempen

VoorplatMedardo-75Over Medardo de Marchena: Staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao van Aart G. Broek in De Parelduiker, jaargang 27, nummer 5:
Het zal niemand ontgaan zijn hoe de ster van Anton de Kom en zijn boek ‘Wij slaven van Suriname’ in twee jaar tijd gerezen is. Met het boek uit 1934 gaf De Kom op eigen kracht een radicale wending aan de geschiedschrijving van Suriname en stond hij met de kracht van rechtvaardigheidsgevoel en grote eloquentie op tegen een tot in de 20ste eeuw doorgezet Nederlands kolonialisme. (…) Maar in wat toen ‘de Nederlandse West’ heette, was er nog iemand die fel ageerde tegen de Hollandse overheersing, en dat deed hij in 1929, dus vijf jaar vóór Anton de Kom. Zijn naam: Medardo de Marchena. (…) Wie was nu die Medardo de Marchena en wat had hij geschreven? Dat is recent geboekstaafd in een elegant boekje waarin Aart Broek het leven van de man heeft vastgelegd en zijn belangrijkste pamflet heeft vertaald uit het Papiaments, onder de titel ‘Medardo de Marchena; staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao’. (…) In de eerste alinea van dat pamflet zet hij al direct neer wat hem voor ogen staat: “Deze uitgave kan hen [de gekleurde mensen van het eiland] helpen zich te bevrijden van allerlei vernederingen en uitbuiting die hen ten deel vallen, vanwege de vreselijke plaag die steeds meer terrein wint en die nooit wordt bestreden en bekend staat onder de naam onwetendheid. (p. 81)” We horen natuurlijk al de echo die vijf jaar later zal opklinken uit het boek van Anton de Kom: “Geen volk kan tot volle wasdom komen, dat erfelijk met een minderwaardigheidsgevoel belast blijft. Daarom wil dit boek trachten het zelfrespect der Surinamers op te wekken en voorts de onjuistheid aantonen van de vredesbedoelingen der Hollanders ten tijde der slavernij.” (…) Medardo de Marchena schreef [zijn boek] in het Papiaments, in de volkstaal die iedereen kon verstaan. ‘Wij slaven van Suriname’ was geschreven in het Nederlands, een taal die bijna geen van de verschoppelingen van Suriname voor wie De Kom het opnam kon lezen. (…) Evenmin als Engelstalige historici nog langer een verontschuldiging hebben om de Nederlandstalige Anton de Kom te negeren, hebben wij nog een excuus om aan de Papiamentstalige Medardo de Marchena voorbij te kijken, nu zijn pamflet vertaald is in het Nederlands.
Bron
Lees hier het artikel ‘Een Antilliaanse held: Medardo de Marchena’
Meer over ‘Medardo de Marchena: Staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao’
Meer over Aart G. Broek bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Wat Mark Rutte inademde was achterstand.» – Walter Palm

VoorplatPalmGezichten-75Naar aanleiding van ‘De vele gezichten van mijn pen’ van Walter Palm in Trouw, 2 januari 2023:
(…) Walter Palm (Curaçao, 1951) is schrijver en oud-adviseur integratiebeleid. Onlangs verschenen zijn literaire memoires, ‘De vele gezichten van mijn pen’. (…) “Dertien was ik, en ik mocht met schrijver Pierre Lauffer mee. (…) Onder een boom droeg Pierre zijn nieuwe gedicht ‘Balada di Buchi Fil’ (1964) voor. Die ballade had voor tumult gezorgd. Pierre had namelijk een dubbel zwijgen doorbroken. Hij schreef in een onderdrukte taal, het Papiaments, míjn taal die we op school niet mochten spreken, deel van wat ze ‘lage cultuur’ noemden. Ook het thema was taboe: slavernij. (…) Ik ben een telg uit de Curaçaose componistendynastie Palm. In mijn voorgeslacht zitten slavenhouders. Maar ook slaafgemaakten – van dat deel van mijn identiteit wist ik niets, daar werd niet over gesproken. Tot Pierre onder die boom zijn ballade reciteerde, over de trots van Buchi Fil, ‘een plantageslaaf, sterk als een stier’. Zijn bomba, de slavenopzichter, verkocht zijn vrouw om Fil te breken, maar Fil liet zich niet kleineren: ‘Als de bomba mij wil slaan, dan heeft hij het mis.’ Die zin, die opende voor mij een nieuw venster. (…) Op 19 december is de zin van Pierre – wie mij wil slaan, heeft het mis – gerealiseerd. Toen sprak premier Mark Rutte excuses uit voor de slavernij. Hij erkende dat Tula, de leider van de slavenopstand uit 1795, een held was. (…) In augustus 2007, Mark Rutte was toen net VVD-partijleider, speelde op Curaçao en Aruba het toneelstuk ‘Changá’. Ik had daaraan meegeschreven. Omdat ik musicoloog ben, gaf ik daar een workshop. Mark wilde graag mee, hij houdt van muziek. Daar, op het platteland, ontmoette hij Curaçaoënaars. ‘Mijn oma, mijn opa was slaafgemaakt’, vertelden ze. Daarna reden we langs de Shell-raffinaderij. Mark zei: ‘wat is het hier mistig’. ‘Dat is geen mist’, legden we hem uit, ‘maar smog’. Wat hij inademde was achterstand. Het verleden was niet voorbij, het was er nog. Dat is ‘doorwerking’, zoals Mark het op 19 december noemde. (…) In 2007 is het zaad voor zijn erkenning van het slavernijverleden geplant. (…)
Lees hier het artikel inclusief vertaalde ballade van Pierre Lauffer
Meer over ‘De vele gezichten van mijn pen’
Meer over Walter Palm bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Geen man om aan voorbij te gaan.» – Aart G. Broek

VoorplatMedardo-75Over Medardo de Marchena in Brief van de dag in De Volkskrant, 12 november 2022:
(…) Vijf jaar vóór Anton de Kom zijn Wij slaven van Suriname publiceerde, hekelde De Marchena in ongekend felle bewoording het racisme en de hypocrisie van de blanke elite en de uitbuiting van de Afro-Curaçaose bevolking. (…) Het pamflet verscheen vorig jaar voor het eerst in Nederlandse vertaling, waarbij een uitgebreide inleiding licht werpt op de historische context, de voedingsbodem en de agressieve reactie van het koloniaal bestuur. Merdado de Marchenena is geen man om aan voorbij te gaan.
Lees hier of hier de ‘Brief van de dag’
Meer over ‘Medardo de Marchena: Staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao’
Meer over Aart G. Broek bij Uitgeverij In de Knipscheer