Presentatie over ‘Medardo de Marchena’ van Aart G. Broek in Pletterij, 5 maart 2023:
Dit boek over Medardo de Marchena is opmerkelijk: het bevat een pamflet (‘Onwetendheid of De vorming van een volk’) dat even opzienbarend is als ‘Wij slaven van Suriname’ uit 1934 van Anton de Kom: Suriname heeft Anton de Kom, maar Curaçao blijkt in Medardo de Marchena zijn evenknie te hebben! Op 1 juli 1863 maakte een proclamatie van koning Willem III formeel een einde aan slavernij op de Nederlands-Caribische eilanden. De slaven verloren de status van bezit en zouden gaandeweg volwaardige burgers worden. Ruim 65 jaar later schreef Medardo de Marchena in 1929 (!) in het Papiaments een schotschrift, waarin hij onomwonden stelde dat van de beoogde emancipatie niets terecht was gekomen. Vooral de katholieke kerk krijgt er van langs. Het kwam De Marchena duur te staan. Gebrandmerkt als ‘staatsgevaarlijk’ bracht hij de oorlogsjaren door in een interneringskamp op Bonaire. Een poging om hem van overheidswege op te nemen in een psychiatrische inrichting mislukte. Dat pamflet is onlangs herontdekt en nu eindelijk door Aart Broek vertaald in het Nederlands.
Kijk hier naar de presentatie vanaf 1.12.25 op de tijdlijn
Meer over Medardo de Marchena
Meer over Aart G. Broek bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer presentaties van Uitgeverij in de Knipscheer in Pletterij
Kijk ook naar De Epiloog-livestreams en podcasts Uitgeverij In de Knipscheer in de Pletterij
Tag: slavernij
«Je staat verwonderd hoe men dit vroeger zo heeft kunnen laten passeren.» – Fred de Haas
Presentatie over ‘Servus’ van Fred de Haas in Pletterij, 5 maart 2023:
Een van de gezichten van uitbuiting en vernedering is het verschijnsel slavernij, dat een mondiaal verschijnsel is. Slavernij begon niet drie, vierhonderd jaar geleden in Amerika of het Caraïbisch gebied. Eeuwenlang was slavernij de normaalste zaak in Europa en iedereen kon in handen komen van slavenhandelaren. Hier werd de basis gelegd voor de Trans-Atlantische slavenhandel. Fred de Haas laat de historische en religieuze processen zien, die verklaren waarom juist zwarte mensen het slachtoffer werden van de slavenhandel: eerst in Europa – met name Portugal, Spanje en islamitische landen – en later in het Caraïbisch Gebied. Servus is een compacte geschiedenis van macht en onderdrukking, het beangstigende verhaal van koloniale en postkoloniale overheersing.
Kijk hier naar de presentatie
Meer over Servus
Meer over Fred de Haas bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer presentaties van Uitgeverij in de Knipscheer in Pletterij
Kijk ook naar De Epiloog-livestreams en podcasts Uitgeverij In de Knipscheer in de Pletterij
«Geen excuus meer om aan Antilliaanse held Medardo de Marchena voorbij te kijken.» – Michiel van Kempen
Over Medardo de Marchena: Staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao van Aart G. Broek in De Parelduiker, jaargang 27, nummer 5:
Het zal niemand ontgaan zijn hoe de ster van Anton de Kom en zijn boek ‘Wij slaven van Suriname’ in twee jaar tijd gerezen is. Met het boek uit 1934 gaf De Kom op eigen kracht een radicale wending aan de geschiedschrijving van Suriname en stond hij met de kracht van rechtvaardigheidsgevoel en grote eloquentie op tegen een tot in de 20ste eeuw doorgezet Nederlands kolonialisme. (…) Maar in wat toen ‘de Nederlandse West’ heette, was er nog iemand die fel ageerde tegen de Hollandse overheersing, en dat deed hij in 1929, dus vijf jaar vóór Anton de Kom. Zijn naam: Medardo de Marchena. (…) Wie was nu die Medardo de Marchena en wat had hij geschreven? Dat is recent geboekstaafd in een elegant boekje waarin Aart Broek het leven van de man heeft vastgelegd en zijn belangrijkste pamflet heeft vertaald uit het Papiaments, onder de titel ‘Medardo de Marchena; staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao’. (…) In de eerste alinea van dat pamflet zet hij al direct neer wat hem voor ogen staat: “Deze uitgave kan hen [de gekleurde mensen van het eiland] helpen zich te bevrijden van allerlei vernederingen en uitbuiting die hen ten deel vallen, vanwege de vreselijke plaag die steeds meer terrein wint en die nooit wordt bestreden en bekend staat onder de naam onwetendheid. (p. 81)” We horen natuurlijk al de echo die vijf jaar later zal opklinken uit het boek van Anton de Kom: “Geen volk kan tot volle wasdom komen, dat erfelijk met een minderwaardigheidsgevoel belast blijft. Daarom wil dit boek trachten het zelfrespect der Surinamers op te wekken en voorts de onjuistheid aantonen van de vredesbedoelingen der Hollanders ten tijde der slavernij.” (…) Medardo de Marchena schreef [zijn boek] in het Papiaments, in de volkstaal die iedereen kon verstaan. ‘Wij slaven van Suriname’ was geschreven in het Nederlands, een taal die bijna geen van de verschoppelingen van Suriname voor wie De Kom het opnam kon lezen. (…) Evenmin als Engelstalige historici nog langer een verontschuldiging hebben om de Nederlandstalige Anton de Kom te negeren, hebben wij nog een excuus om aan de Papiamentstalige Medardo de Marchena voorbij te kijken, nu zijn pamflet vertaald is in het Nederlands.
Bron
Lees hier het artikel ‘Een Antilliaanse held: Medardo de Marchena’
Meer over ‘Medardo de Marchena: Staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao’
Meer over Aart G. Broek bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Wat Mark Rutte inademde was achterstand.» – Walter Palm
Naar aanleiding van ‘De vele gezichten van mijn pen’ van Walter Palm in Trouw, 2 januari 2023:
(…) Walter Palm (Curaçao, 1951) is schrijver en oud-adviseur integratiebeleid. Onlangs verschenen zijn literaire memoires, ‘De vele gezichten van mijn pen’. (…) “Dertien was ik, en ik mocht met schrijver Pierre Lauffer mee. (…) Onder een boom droeg Pierre zijn nieuwe gedicht ‘Balada di Buchi Fil’ (1964) voor. Die ballade had voor tumult gezorgd. Pierre had namelijk een dubbel zwijgen doorbroken. Hij schreef in een onderdrukte taal, het Papiaments, míjn taal die we op school niet mochten spreken, deel van wat ze ‘lage cultuur’ noemden. Ook het thema was taboe: slavernij. (…) Ik ben een telg uit de Curaçaose componistendynastie Palm. In mijn voorgeslacht zitten slavenhouders. Maar ook slaafgemaakten – van dat deel van mijn identiteit wist ik niets, daar werd niet over gesproken. Tot Pierre onder die boom zijn ballade reciteerde, over de trots van Buchi Fil, ‘een plantageslaaf, sterk als een stier’. Zijn bomba, de slavenopzichter, verkocht zijn vrouw om Fil te breken, maar Fil liet zich niet kleineren: ‘Als de bomba mij wil slaan, dan heeft hij het mis.’ Die zin, die opende voor mij een nieuw venster. (…) Op 19 december is de zin van Pierre – wie mij wil slaan, heeft het mis – gerealiseerd. Toen sprak premier Mark Rutte excuses uit voor de slavernij. Hij erkende dat Tula, de leider van de slavenopstand uit 1795, een held was. (…) In augustus 2007, Mark Rutte was toen net VVD-partijleider, speelde op Curaçao en Aruba het toneelstuk ‘Changá’. Ik had daaraan meegeschreven. Omdat ik musicoloog ben, gaf ik daar een workshop. Mark wilde graag mee, hij houdt van muziek. Daar, op het platteland, ontmoette hij Curaçaoënaars. ‘Mijn oma, mijn opa was slaafgemaakt’, vertelden ze. Daarna reden we langs de Shell-raffinaderij. Mark zei: ‘wat is het hier mistig’. ‘Dat is geen mist’, legden we hem uit, ‘maar smog’. Wat hij inademde was achterstand. Het verleden was niet voorbij, het was er nog. Dat is ‘doorwerking’, zoals Mark het op 19 december noemde. (…) In 2007 is het zaad voor zijn erkenning van het slavernijverleden geplant. (…)
Lees hier het artikel inclusief vertaalde ballade van Pierre Lauffer
Meer over ‘De vele gezichten van mijn pen’
Meer over Walter Palm bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Geen man om aan voorbij te gaan.» – Aart G. Broek
Over Medardo de Marchena in Brief van de dag in De Volkskrant, 12 november 2022:
(…) Vijf jaar vóór Anton de Kom zijn Wij slaven van Suriname publiceerde, hekelde De Marchena in ongekend felle bewoording het racisme en de hypocrisie van de blanke elite en de uitbuiting van de Afro-Curaçaose bevolking. (…) Het pamflet verscheen vorig jaar voor het eerst in Nederlandse vertaling, waarbij een uitgebreide inleiding licht werpt op de historische context, de voedingsbodem en de agressieve reactie van het koloniaal bestuur. Merdado de Marchenena is geen man om aan voorbij te gaan.
Lees hier of hier de ‘Brief van de dag’
Meer over ‘Medardo de Marchena: Staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao’
Meer over Aart G. Broek bij Uitgeverij In de Knipscheer
Literair café: twee lezingen over koloniaal verleden.
UITGESTELD TOT NADER DATUM
Zondagmiddag 30 oktober 2022 Literair café in Pletterij om 15.00 uur:
Op initiatief van Bureau Discriminatiezaken Kennemerland vinden in 2022 en 2023 tal van activiteiten plaats onder de noemer ‘De erfenis van ons Koloniaal Verleden in Haarlem’. Een van de initiatieven is dit ‘literair café’ in de Pletterij. Daarin zijn op 30 oktober 2022 twee schrijvers te gast met een lezing over hun meest recente titels: Fred de Haas over de geschiedenis van de slavernij en Aart Broek over Merdardo de Marchena. Suriname heeft Anton de Kom, maar Curaçao blijkt in Medardo de Marchena zijn evenknie te hebben.
Eeuwenlang was slavernij de normaalste zaak in Europa en iedereen kon in handen komen van slavenhandelaren. Hier werd de basis gelegd voor de Trans-Atlantische slavenhandel. Ook de rol van het christendom en de islam – die de slavernij faciliteerden – komt sterk naar boven. Fred de Haas legt de historische en religieuze processen uit, die verklaren waarom juist zwarte mensen het slachtoffer werden van de slavenhandel: eerst in Europa – met name Portugal, Spanje en islamitische landen – en later in het Caribisch Gebied.
Op 1 juli 1863 maakte een proclamatie van koning Willem III formeel een einde aan slavernij op de Nederlands-Caribische eilanden. De slaven verloren de status van bezit en zouden gaandeweg volwaardige burgers worden. Ruim 65 jaar later schreef Medardo de Marchena in 1929 in het Papiaments een schotschrift, waarin hij onomwonden stelde dat van de beoogde emancipatie niets terecht was gekomen. Het kwam De Marchena duur te staan. Gebrandmerkt als ‘staatsgevaarlijk’ bracht hij de oorlogsjaren door in een interneringskamp op Bonaire. Dat pamflet is onlangs herontdekt en nu eindelijk vertaald in het Nederlands door Aart G. Broek.
Presentatie Franc Knipscheer. De presentatie vindt plaats in de Pletterij, Lange Herenvest 122, 2011 BX Haarlem. De toegang is gratis, inlopen mag/kan maar een plaats reserveren via de website wordt op prijs gesteld. En vol=vol.
Het programma wordt ook live gestreamd. U kunt de livestream volgen op de homepage van debat- en cultuurpodium Pletterij, op hun Facebook-pagina of op hun YouTube-kanaal. Op het moment van de uitzending openen zich op deze drie platforms vensters met de livebeelden. Een inlogcode is niet nodig. Op het YouTube-kanaal van de Pletterij kunt u de uitzending later ook terugzien.
Klik hier voor de aankondiging op website Pletterij
Meer over ‘Servus. Macht, slavernij, uitbuiting en verzet’
Meer over ‘Medardo de Marchena. Staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao’
«Een familiegeschiedenis als metafoor voor de geschiedenis van het eiland.» – Wim Rutgers
Over ‘Het Huis van de Dans’ van Chesley Rach in Antilliaans Dagblad, 11 juli 2022:
Eliza weigert een verstandshuwelijk en kiest voor de eenvoudige Benedicto, die ze ontmoet op een feest en die een begenadigd danser blijkt te zijn. De ‘levensdans’ tussen de twee jonge mensen neemt een aanvang als de ouders van Eliza de door haar gekozen partner resoluut weigeren en haar het huis uitzetten. (…) Hun harmonieuze dans is de apotheose van hun extatische relatie. Dans en muziek overwinnen en overtreffen vermeend standsbesef en doen discriminatie op kleur te niet. (…) Een uitgebreid vertelde familiegeschiedenis van vier generaties wordt verbonden met de geschiedenis en ontwikkeling van het eiland vanaf de jaren dertig tot en met de jaren tachtig van de vorige eeuw. (…) ‘Het huis van de dans’ is een romantisch verhaal, inhoudelijk als een verhaal van liefde, maar ook stilistisch en structureel is de roman sterk romantisch, (…) waarbij gaandeweg het verhaal dat wat in het begin duidelijk leek toch veel gecompliceerder is dan eerste gedacht. (…) Zoals dat in romantische verhalen gebruikelijk is, treedt de oude grootmoeder, die nog in slavernij geboren is, op als de wijze vrouw met voorspellende gave, die op cruciale momenten de regie neemt en een juiste keuze adviseert aan haar kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen. (…) ‘Het huis van de dans’ is inmiddels de derde roman van Chesley Rach. Zijn werk kent inhoudelijk een grote variatie en bewijst met dit verhaal opnieuw zijn grote verteltalent.
Lees hier en hier de recensie
Meer over ‘Het huis van de dans’
Kijk en luister hier naar interview met Chesey Rach
Meer over Chesley Rach bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Zal een breed publiek aanspreken.»
Over ‘Het Huis van de Dans’ van Chesley Rach voor NBD / Biblion, 30 juni 2022:
Een roman over liefde en sociale ongelijkheid. Het boek volgt het verhaal van Benedicto Mingelis en Eliza Sollazo. Benedicto is een eenvoudige, Curaçaose jongeman die op de plantage van zijn ouders woont. Eliza is van rijke Joodse afkomst en met haar familie gevlucht uit Nederland voor het opkomende nazisme. Het tweetal ontmoet elkaar op een deftig huisfeest en hun ontluikende liefde stuit op verzet vanuit de familie van Eliza. Dan beginnen ze een dansschool op de plantage van Benedicto en volgt hun complexe leven samen. Het boek is in prettige, toegankelijke stijl geschreven. ‘Het huis van de dans’ zal een breed publiek aanspreken.
Lees hier de aanschafinformatie van NBD/Biblion
Meer over ‘Het huis van de dans’
Kijk en luister hier naar interview met Chesey Rach
Meer over Chesley Rach bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Een kleurrijk en bruisend boek.» – André Oyen
Over ‘Het Huis van de Dans’ van Chesley Rach op Ansiel (BE), 22 mei 2022:
(…) In ‘De terugkeer van Ricardo Bonifacio’ was de dans al een heel belangrijk element en nu in de nieuwe roman ‘Het Huis van de Dans’ is de dans bijna een hoofdpersonage. (…) ‘Het Huis van de Dans’ is een mooi en goed geschreven liefdesverhaal waarin ook een sterk historisch beeld, met alle verandering van dien, wordt geschetst. Mensen leerden leven met sociale segregatie met al het verdriet dat dit met zich meebracht. Anderzijds bracht die sociale segregatie ook soms een mooie solidariteit te weeg. ‘Het Huis van de Dans’ is ook een kleurrijk en bruisend boek waarin een zuiderse sfeer primeert.
Lees hier het signalement op ‘Ansiel’
Meer over ‘Het huis van de dans’
Kijk en luister hier naar interview met Chesey Rach
Meer over Chesley Rach bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Anti-koloniaal verzet tegen het Nederlandse kolonialisme zo oud als dat kolonialisme zelf.» – Harry Westerink
In 1929 publiceerde Pedro Pablo Medardo de Marchena (1899-1968) een schotschrift waarin hij in felle bewoording uithaalde naar het koloniale bestuur, de rooms-katholieke missie en het internationale kapitaal op Curaçao. De Marchena hekelde het racisme en de hypocrisie van de witte elite op het eiland en de uitbuiting van de Afro-Curaçaose bevolking. Hij schreef het pamflet in het Papiaments. Onder de titel “Onwetendheid of De vorming van een volk” is het onlangs voor het eerst in een Nederlandse vertaling verschenen, voorzien van een uitgebreide inleiding door Aart G. Broek. (…) In 1933 werd door de koloniale bestuurders serieus overwogen om hem strafrechtelijk te vervolgen. Hij moest monddood worden gemaakt en onschadelijk worden gemaakt. (…) In 1940, toen de Tweede Wereldoorlog was uitgebroken, zagen de bestuurders een tweede kans om De Marchena te kunnen opbergen en te kunnen uitschakelen. Evenals tientallen anderen op het eiland werd hij van zijn bed gelicht en opgepakt, (…) omdat hij een verondersteld staatsgevaarlijk gedachtegoed had uitgedragen. Na enkele maanden in het Huis van Bewaring op Curaçao te zijn opgesloten, bracht hij de daarop volgende oorlogsjaren door in een interneringskamp op Bonaire. (…) Het veronderstelde gevaar dat De Marchena voor rust en algemene veiligheid zou kunnen zijn, hield hem achter de hekken van het interneringskamp. Pas op 7 november 1945, dus ruim na het einde van de Tweede Wereldoorlog, werd hij in vrijheid gesteld. (…)
Lees hier de recensie ‘Medardo de Marchena: gevaar voor de witte koloniale elite op Curaçao’
Meer over ‘Medardo de Marchena: Staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao’
Meer over Aart G. Broek bij Uitgeverij In de Knipscheer