Jit Narain  (7 augustus 1948 – 21 februari 2024)

Foto auteur Michiel van Kempen
In memoriam Jit Narain (Djietnarainsingh Baldewsing) door Michiel van Kempen op Caraïbisch Uitzicht, 22 februari 2024:

(…) Zijn voorouders zouden met de Yorkshire in Suriname zijn gearriveerd, wat betekent dat ze op 25 augustus 1873 in Suriname zijn aangekomen, dus in het allereerste jaar van de Brits-Indische migratie vanuit Calcutta naar de volksplanting in Zuid-Amerika. Jit Narain zou een tempel voor hen oprichten. In poëzie welteverstaan. (…) Al vroeg besefte Jit dat er hard gewerkt moest worden om het Sarnámi de status te geven die het als echte Surinaamse taal verdiende. (…) Hij behaalde het middelbare-schooldiploma en ging naar Nederland om medicijnen te studeren. In 1979 vestigde hij zich als huisarts in Den Haag. (…) In zijn jaren in Nederland ontplooide Jit Narain zich als de peetvader van de literatuur in het Sarnámi, de volkstaal van de Surinaamse Hindostanen, een taal waarin tot aan het einde van de jaren ’70 nooit boekuitgaven waren gerealiseerd. (…) Begin 1978 kwam zijn eerste dichtbundel uit, ‘Dal bhat chatni’: Rijst, gele erwten, chutney – het dagelijkse voedsel van de eenvoudige Hindostanen. Jit Narain stond tussen hen in, bezong voor hen de eigen geschiedenis in hun ‘boerentaal’, tilde die taal op tot een literair niveau. (…) In 1991 was Jit teruggekeerd naar zijn geboorteland. Aan de weg naar Uitkijk in het district Saramacca zette hij een eigen polikliniek op. (…) Jit breidde de polikliniek uit met een zwembad, een computercentrum, een bibliotheek waar de mensen uit de wijde omtrek van konden komen profiteren. (…) In het soms weerbarstige voorkomen van Jit Narain school een zanger, in wezen was hij een bard, een lok gáyak: de volkszanger die langs oeroude orale weg de geschiedenis doorgeeft met zijn liederen. (…) Zo glashelder voor zijn patiënten als hij als huisarts was wanneer hij een diagnose stelde, zo vaag bleef hij over zijn eigen fysieke welbevinden. Hij was bang om te vliegen, omdat hij wist dat een bypass-operatie aanstaande was. Maar hij werd opgenomen voor een darmkankeroperatie, die hij op zich goed doorkwam, maar aan de gevolgen waarvan hij later op dezelfde dag toch overleed. (…)

Lees hier het IM  ‘Jit Narain: Het mensenkind in niemandsland is niet meer’
Meer over Jit Narain bij Uitgeverij In de Knipscheer

Gedichten van Joop Verhaaren, Saya Yasmine Amores en Robby Harman

WeddingIn zijn bijna dagelijkse Facebookbericht memoreert Wim van Til, oprichter van en coördinator bij Poëziecentrum Nederland, de geboorte- en sterfdagen van Nederlandstalige dichters. Het is vandaag (8 maart 2021) de geboortedag van onder anderen A. Marja, Hafid Bouazza en Saya Yasmine Amores (voorheen Cándani, 1965). Niét vermeld is Robert Harman Sordam (1955-2018) van wie poëzie is opgenomen in ‘Spiegel van de Surinaamse Poëzie’. Albert Verwey, J.J. Geuns, Kees van Duinen, Chris J. van Geel, Jaak Brouwers en Joop Verhaaren (1949-2016) stierven op 8 maart. Bij wijze van felicitatie/gedenken kiest Wim van Til voor een gedicht van Joop Verhaaren; uitgeverij In de Knipscheer kiest in dit bericht voor drie (andere) gedichten van respectievelijk Joop Verhaaren, Saya Yasmine Amores en Robby Harman. Van Joop Verhaaren het gedicht ‘Zonsondergang / Verschreven’ uit zijn bundel ‘Een kras in de nachtwacht’ in 1980 verschenen bij Uitgeverij In de Knipscheer. Dit gedicht werd ook opgenomen door Klaas de Groot in de bloemlezing ‘Grenzenloos – 40 jaar Knipscheer poëzie’. Van Saya Yasmine Amores kiezen we voor het gedicht ‘Herinneringen’ uit haar meest recente bundel ‘Het verdriet van de fluit’ (In de Knipscheer, 2020) en van Robby Harman ‘Mijn droom’ uit de bundel (met cd) ‘Harmanized’ (in de Knipscheer, 2016).

Zonsonderzang / Verschreven
(5)

door duister van naaldhout
poreus aan de rand schiet
een steekvlam schampt van
een paddestoel de onderkant

in hinderlaag
ontelbaar verweer
van sporen en oorsprong

stond nog van deze
de steel in de grond

 

 

Herinneringen

nu je herinneringen vertrokken zijn
ben jij teruggekomen
nu jouw liefde weggevaagd is
mijn geheugen verloren is

nu alles voorbij is
ben jij teruggekomen
nu het boek verouderd is
en de tijding vergeten is

nu er niets meer overgebleven is
ben jij teruggekomen
nu de tranen opgedroogd zijn
en mijn glimlach uitgewist is

nu alles geroofd is
ben jij teruggekomen
nu er geen bloed meer
in het lichaam is
en mijn hart
vol is van leegte

ben jij teruggekomen

 

 

Mijn droom

Hoor mijn stem
als een zeemeeuw krijsen
achter de rotsen
Mijn hart slaat in doodsangst
Ik zoek een schuilplaats
waar liefde woont.
Ik vlieg als een zonnevogel
in zware storm
over de hoogste bergen.
Stroomversnellingen horen mij roepen.
Mijn lijf zwenkt her en der.
Alleen de lucht ziet
mijn benauwdheid.
O mijn vaderland, mijn rozenstruik,
mijn nest.
Als straks de dood mij aantast
in mijn droom.

Meer over Saya Yasmine Amores bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Robert Harman Sordam bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Joop Verhaaren bij Uitgeverij In de Knipscheer

Michiel van Kempen – Rusteloos en overal. Het leven van Albert Helman

Opmaak 1Michiel van Kempen
Rusteloos en overal
Het leven van Albert Helman

Biografie
Nederland/Suriname
Gebonden met stofomslag en leeslint
Formaat 15,5 x 23,5 cm
Geïllustreerd met meer dan 150 afbeeldingen
864 blz., € 45,-
ISBN 978-90-6265-925-8
Presentatie 17 september 2016 in Theater van ’t Woord, OBA, Amsterdam

Rusteloos en overal is het fascinerende levensverhaal van de eerste belangrijke migrant-schrijver uit de West: Albert Helman. Zijn lange leven, van 1903 tot 1996, is een spiegel van een eeuw moderniteit en bevrijding, van koloniale ontvoogding en grenzeloze creativiteit, maar ook van de grootste tragedies uit de menselijke geschiedenis. Helman staat vooraan bij de katholieke emancipatie én de bevrijding uit de katholieke dwangbuis. Hij neemt deel aan de Spaanse Burgeroorlog, het revolutionaire Mexico van Cárdenas en maakt enkele Latijns-Amerikaanse coups van nabij mee. Hij speelt een rol in het verzet tegen de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog en maakt deel uit van het Nederlandse Noodparlement. En hij neemt zijn aandeel in het naoorlogse dekolonisatieproces van Suriname.

Helman was de laatste der Renaissancisten: hij begon als componist onder zijn burgernaam Lou Lichtveld, en schreef onder de naam Albert Helman literaire klassiekers als de roman De stille plantage. Maar hij publiceerde ook poëzie, theater, essays, biografieën, journalistiek werk, en hij schreef historische werken. Hij verdiepte zich in de theologie, filosofie en wiskunde en kreeg een eredoctoraat in de taalkunde. Als diplomaat sprak hij de Verenigde Naties toe. Hij was bevriend met Marsman en Slauerhoff en de groten der aarde kruisten zijn levenspad: Béla Bártok en Joris Ivens, George Orwell en Pablo Casals, Frida Kahlo en Yehudi Menuhin.

Rusteloos en overal is het indringende portret van een rebelse geest en pionier in de roerige 20ste eeuw.

Michiel van Kempen (1957) is docent Nederlands en bijzonder hoogleraar Nederlands-Caraïbische literatuur aan de Universiteit van Amsterdam. Hij werkte tien jaar lang aan deze biografie van Albert Helman. Hij publiceerde eerder over Helman de essaybundel Kijk vreesloos in de spiegel (1998), bezorgde Helmans verspreide poëzie in Adyosi/Afscheid (1994) en een heruitgave van De sfinx van Spanje (2011). Verder tekende hij voor de grootse, tweedelige Geschiedenis van de Surinaamse literatuur (2003) en voor tal van andere studies over de literatuur van Suriname en de voormalige Nederlandse Antillen, alsook bloemlezingen als de Spiegel van de Surinaamse poëzie (1995), Hoor die tori! (1990) en Voor mij ben je hier (2003). Hij ontving voor zijn werk onder meer de ANV Visser Neerlandia Prijs en werd zowel door Suriname als door Nederland geridderd.

Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Albert Helman op deze site
Meer over Michiel van Kempen op deze site