Diana Lebacs op Curaçao overleden

DianaLebacsKleinCMYKOp de dag dat haar jongste roman klaarligt bij de drukker, komt het bericht dat Diana Lebacs (Curaçao, 1947) vrij onverwacht is overleden op 11 juli 2022. Op 12 september zou ze 75 zijn geworden. Op 14 april mailde ze nog de laatste aanvulling door op haar nieuwe roman Dame van de avond en het berouw van Benaro en meldde ze me dat haar man Pacheco Domcassé op 22 maart dit jaar was gestorven. Haar afkomst is typerend voor het Nederlands koloniaal verleden: Diana Lebacs had een Curaçaos-Indonesische vader en een Surinaamse moeder. De Surinaamse schrijfster Thea Doelwijt is een nicht van haar. Diana Lebacs debuteerde in 1971 met de jeugdroman Sherry, het begin van een begin. Haar tweede jeugdroman Nancho van Bonaire uit 1975 werd bekroond met een zilveren griffel. Haar eerste roman voor volwassenen De langste maand kwam in 1994 uit en was een van de laatste boeken die Jos Knipscheer († 1997) voor de uitgeverij redigeerde. Pas in 2017 verscheen haar tweede roman voor grote mensen Duizend leugens bruidstaart. In dat jaar kwam ze ook op bezoek in Nederland.

Sta me toe deze herinnering op te halen. Op 1 oktober 2017 vond in de OBA Amsterdam de Caraïbische Letterendag Junior plaats, het grootste festival van Caraïbische kinderboekenschrijvers ooit georganiseerd in Nederland. Ook Uitgeverij In de Knipscheer was die dag present met een boekenstandje. Die dag zou ze in een zaaltje aldaar een prijs ontvangen en ik spoedde me naar dat zaaltje om die zo terechte feestelijke bijeenkomst mee te maken. Toen zij het woord nam bleek niet zij het feestvarken, maar ondergetekende die op voorspraak van de Antilliaanse dichters en schrijvers bij de uitgeverij benoemd werd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Zo was Diana Lebacs.

Maar ere wie ere toekomt. Op 22 augustus 2020 werd op de honderdste geboortedag van Pierre Lauffer aan Diana Lebacs de Chapi di Plata, de Pierre Laufferprijs, toegekend.

franc knipscheer
Haarlem, 12 juli 2022

Klik hier voor het Chapi di Plata-feest
Meer over ‘Dame van de avond en het berouw van Benaro’
Meer over Diana Lebacs bij Uitgeverij In de Knipscheer

Presentatie ‘Rusteloos en overal’ in OBA Theater

Opmaak 1Rebel & pionier: het lange leven van Albert Helman, zaterdag 17 september, 19:00 – 22:00 uur, Amsterdam, OBA Theater:
De Surinaamse schrijver Albert Helman (1903-1996, pseudoniem van Lou Lichtveld) staat centraal op de zevende Letterendag van de Werkgroep Caraïbische Letteren. De Letterendag is opgebouwd rond vier facetten van Helmans veelzijdige persoon; de musicus, de eerste migrant-schrijver, de avantgardist en de kosmopoliet. Via woord, muziek en beeld wordt zijn nalatenschap tot leven gebracht en tegelijkertijd gespiegeld aan het heden; hoe inspireert hij nog altijd de jongste generatie schrijvers en kunstenaars? Hoogtepunt van de avond is de presentatie van het boek ‘Rusteloos en overal’, de biografie van Albert Helman waar Michiel van Kempen tien jaar aan werkte: ‘In dat lange leven van Helman kom je zowat alles tegen wat er echt toe deed in de twintigste eeuw. Dat is werkelijk ongelooflijk.’

Verschillende artiesten werken mee aan de avond, onder meer Kenny B en Manoushka Zeegelaar Breeveld, terwijl werk van Helman zelf wordt uitgevoerd door pianist Hessel bij de Leij en alt-mezzosopraan Charlotte van Stoppelenburg. Verder leveren diverse artiesten, kunstenaars, schrijvers en bekenden van Helman een bijdrage aan het programma, hetzij live, hetzij op film, onder wie Felix Burleson, Shrinivási, Thea Doelwijt, Tessa Leuwsha, Rihana Jamaludin, Sherman de Jesus, Pim de la Parra, Jerry Dewnarain en Ruth San A Jong. De band Rudy Bennett’s New Motion onder leiding van Helmans kleinzoon Flip van Vliet sluit de avond muzikaal af. De presentatie van de Letterendag is in handen van Ivette Forster en Maarten van Hinte.

Toegang € 12,50 (voorverkoop) en aan de zaal € 15,00. Reserveren door € 12,50 over te maken op ING bank 3027698 t.n.v. Werkgroep Caraïbische Letteren, Leiderdorp. Vermeld uw mailadres i.v.m. (betalings)bevestiging. Kaarten liggen 17 september op naam klaar aan de zaal.

Meer over de 7de Caraïbische Letterendag
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Albert Helman op deze site
Meer over Michiel van Kempen op deze site

Shrinivási: “Wat zijn woorden eigenlijk? De woonplaats van de dichters.”

Shrinivasi januari 2009 - 2 - Copyright foto Usha MarheFoto Usha Marhé

Shrini is 88! Schrijven en blijven’ door Thea Doelwijt (Willemstad) in Antilliaans Dagblad, 30 december 2014 :
Op Curaçao vieren wij dat onze dichter Shrinivási vrijdag 12 december 88 jaar is geworden. Het is woensdag de 10de en in de Openbare bibliotheek Curaçao houdt de Neerlandicus Geert Koefoed de lezing ‘Over het transcendente in de poëzie van Shrinivási’, terwijl schrijfster en dichteres, mijn nicht Diana Lebacs, af en toe een gedicht van Shrini voorleest. Shrini is blij dat het publiek meer dan één aanwezige telt. Daar zijn mijn zes nichten bij en juf Marijke van Geest, lerares Nederlands, en intussen volgend jaar 50 jaar mijn metgezel. Shrini wil achter mij plaatsnemen, maar ik vraag hem naast mij te zitten, op de eerste rij. Het is zo prettig toevallig op Curaçao te zijn, om twee weken uit te rusten voor wij zondag 14 december voor langere tijd naar Sranan komen. Shrini fluistert af en toe in mijn oor zijn reacties op de voordracht. Wij kennen elkaar sinds 1963, waren actief in de schrijversgroep Moetete, maakten samen een bloemlezing met gedichten van jongeren, voor Carifesta in… Tyek Facebook! Het mooiste van de friyaribijeenkomst vond ik toen Shrini fluisterde dat ik belangrijk was geweest, naast Dobru en Slory, met het gedicht ‘Zwarte regen’. En het belangrijkste: dat hij voor het eerst in het Sarnami een gedicht schreef, dat hij nu heeft vertaald in het Nederlands: “De dichter en het woord (Kavi aur shabd)… Wat zijn woorden eigenlijk? Een land. Het vaderland van de dichters. De woonplaats van de dichters.” Ik fluister terug: “Dat moet je presenteren.” Hij zucht: “Ik heb de tekst niet bij mij…” Als Diana mij aan het publiek voorstelt, zeg ik dat Shrini voor Suriname het eerste gedicht in het Surinaams-Hindoestaans schreef. Ik wil het horen. Geert Koefoed graait direct in zijn tas en haalt er een boek uit waarin het gedicht staat. Shrini leest het zeer ritmisch voor. De avond kan niet meer stuk. Wat zou hij zijn Surinaamse lezers willen zeggen? “Mi e wensi yu wan switi kresneti nanga wan bun nyunyari. God’s blessings te wi miti èn si makandra! Yu mati Shrini.”
Klik hier voor ‘Antilliaans Dagblad’ (eerder verschenen in ‘De Ware Tijd’, Paramaribo)
Meer over Shrinivási bij Uitgeverij In de Knipscheer
Lees hier het gedicht ‘Zwarte regen’ van Thea Doelwijt

«Liefde en strijd voor de eigen taal.» – Nel Casimiri

voorplatSilence75Over ‘De stilte van het ongesproken woord’ in het Antilliaans Dagblad, 17 juni 2014:
En terwijl ik dit schrijf, klinkt om mij heen de muziek en de woorden uit het boek, de gedichten zijn op muziek gezet en worden gezongen en voorgedragen op muziek. (…) Klank, ritme en woorden samen geven de betekenis. En de stilte tussen die woorden zijn deel van de compositie. Gedichten moeten gehoord worden. (…)Er zijn heel veel lijnen te trekken van Suriname naar Curaçao: de gezamenlijke koloniale tijd, maar in de eerste plaats de liefde en de strijd voor de eigen taal. De ontkenning eerst van de waarde van die taal, de jonge dichters die lieten zien dat die taal wel degelijk prachtige poëzie kon voortbrengen, de muziek die zo’n grote rol speelt in die taal.
Lees hier de hele recensie of hier in het Antilliaans Dagblad
Meer over ‘De stilte van het ongesproken woord’

«Een festijn van woord, beeld en klank. Werkelijk een streling voor oog, oor en geest.» – André Oyen

voorplatSilence75Over ‘De stilte van het ongesproken woord. Trefossa, Shrinivási, Dobru. Drie Surinaamse dichters op muziek gezet.’ op Ansiel, 16 april 2014:
‘De stilte van het ongesproken woord’ is een multimediaal eerbetoon aan drie grote Surinaamse dichters: Trefossa, Shrinivási, Dobru. De gedichten van deze grootheden zijn samengebracht in een schitterend boekwerk, verlucht met prachtige foto’s en tekeningen. Bij dit juweeltje zit dus ook de DVD met een keur van muzikanten die deze mooie poëzie in een onvergetelijk muzikaal en kleurrijk schouwspel brengen. Een waar Caraïbische vuurwerk vol diverse en kleurige patronen. Het project ‘Silence of the Unspoken Word’ is een festijn van woord, beeld en klank. Werkelijk een streling voor oog, oor en geest.
Lees hier de recensie of hier de kortere versie op iedereenleest.be
Meer over ‘De stilte van het ongesproken woord’

Michiel van Kempen – Woorden op de westenwind

MICHIEL VAN KEMPEN
MICHEL SZULC-KRZYZANOWSKI
Woorden op de westenwind. Surinaamse schrijvers buiten hun land van herkomst

Nederland / Foto / Essays
Ingenaaid, groot formaat, 244 blz., € 24,50
ISBN 90-6265-398-7
Eerste druk 1994
Nog beperkt leverbaar bij uitgever

In 1992 portretteerden Michiel van Kempen, kenner van de Surinaamse literatuur, en fotograaf Michel Szulc-Krzyzanowski (Zilveren Camera, 1987) tien schrijvers in Suriname, in Woorden die diep wortelen. Het boek oogstte veel lof en was binnen enkele weken tijds geheel uitverkocht.
In Woorden op de westenwind presenteren Michiel van Kempen en Michel Szulc-Krzyzanowski nu tien schrijvers van Surinaamse origine die buiten hun land van herkomst zijn gaan wonen: Albert Helman, Hugo Pos, Rudy Bedacht, Paul Marlee, Astrid H. Roemer, Thea Doelwijt, Chitra Gajadin, André Pakosie, Cándani en Anil Ramdas. Hun leven en werk wordt in een essay en een fotoserie in beeld gebracht. Voorts zijn van elke van de schrijvers nieuwe, nog niet eerder gepubliceerde teksten opgenomen.