Over ‘Wat ons raakt’ van Niek Bremen voor NBD / Biblion, 11 februari 2022:
Met veel mensenkennis heeft de auteur zijn tweede boek geschreven. (…) Het eerste en beste verhaal is geschreven als een stuk uit het dagboek van het joodse meisje Dini Wolff, dat in de Tweede Wereldoorlog moest onderduiken en uiteindelijk toch naar Auschwitz werd afgevoerd. (…) De andere verhalen spelen rond allerlei mensen in hun leven van alledag. (…) De laatste afdeling bevat meerdere verhalen over een en dezelfde hoofdpersoon. De auteur heeft een goed oog voor de kleinheid en de zelfzucht van mensen die bedreigd worden in hun kabbelend bestaan.
Lees hier de recensie
Kijk ook naar het interview door Peter de Rijk met Niek Bremen bij de presentatie
Meer over ‘Wat ons raakt’
Meer over Niek Bremen bij Uitgeverij In de Knipscheer
Tag: tweede wereldoorlog
«Dini is de ik-figuur. Ze zou zeker blij verrast zijn geweest als ze had geweten hoe zij jaren na haar dood toch nog een stem krijgt. Het verhaal is overtuigend, de tijdsgeest is goed weergegeven.» – Marjo van Turnhout
Over ‘Wat ons raakt’ van Niek Bremen op Leestafel, 11 februari 2022:
Een verhalenbundel, met als langste en voornaamste verhaal dat over Dini Wolff – zie omslagfoto . Het is lastig om het verhaal te vertellen van een joods meisje, dat net als haar beroemde tijdgenoot Anne Frank door de oorlog niet het leven kon leiden zoals ze dat voor zich zag. Waar Anne Frank, Helga Deen en misschien nog anderen een dagboek nalieten waarmee achteraf hun verhaal gereconstrueerd kon worden, was dat bij het joodse meisje Dini Wolff niet het geval. Niek Bremen was stadsgids in Sittard. In die hoedanigheid zag hij de Stolpersteine, de stenen die neergelegd zijn voor de huizen van wie de bewoners door de Duitsers weggevoerd zijn. Kleine monumentjes zijn het, die de passant er even bij laten stilstaan hoe levens op brute wijze afgebroken werden. Voor het huis in de Putstraat in Sittard liggen drie stenen met de namen van het gezin Wolff: het echtpaar Max en Carolina en hun dochter Dini. Bremen probeerde er achter te komen wie zij waren, en richt zich daarbij met name op Dini. Het verhaal dat hij vertelt gaat over haar dromen en haar toekomstverwachtingen, en hoe zij kansloos was ten opzichte van de Duitse gruwel. Haar wanhoop groeit naarmate ze meer en meer moet accepteren dat medemenselijkheid ver te zoeken is. En God? Ze twijfelde al, maar nu begrijpt ze helemaal niet meer dat haar vader haast hartstochtelijk blijft geloven. Dini is de ik-figuur. Ze zou zeker blij verrast zijn geweest als ze had geweten hoe zij jaren na haar dood toch nog een stem krijgt. Het verhaal is overtuigend, de tijdsgeest is goed weergegeven. (…)
Lees hier de recensie
Kijk ook naar het interview door Peter de Rijk met Biek Bremen bij de presentatie
Meer over ‘Wat ons raakt’
Meer over Niek Bremen bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Adembenemend knap en liefdevol geschreven.» – Marianne Janssen
Over ‘Wat ons raakt’ van Niek Bremen op LeesKost , 9 februari 2022:
(…) De auteur is er wonderbaarlijk mooi in geslaagd in de huid te kruipen van een meisje dat droomt van een leven in vrijheid. Ze voelt zich ‘besmet’ door die zwarte J in haar persoonsbewijs, ze wil óók met vriendinnen op pad, plezier maken, lachen en de frisse wind in haar gezicht voelen. En ze denkt ook terug aan Erich, een Duitser die ze had ontmoet in augustus 1939. Hij had haar een drankje aangeboden. Hij was aardig geweest. Een goede Duitser, dacht ze toen. Dat moet toch kunnen? Maar toen kwam de bezetting. En nu moest ze onderduiken. (…) In dit boek staan meer verhalen. Maar het verhaal van Dini is zo adembenemend knap en liefdevol geschreven, dat ik het bij de recensie hierop houd. Want alleen al om dít verhaal is ‘Wat ons raakt’ het ruimschoots waard gekocht en gelezen te worden. Een prachtig boekje. Een schrijver met een warme pen, een auteur om meer van te lezen.
Lees hier de recensie ‘Auteur houdt Dini levend’
Kijk ook naar het interview door Peter de Rijk met Biek Bremen bij de presentatie
Meer over ‘Wat ons raakt’
Meer over Niek Bremen bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Met deze vertelling krijgt Dini Wolff haar geschiedenis terug.» – Willem Thies
Over ‘Wat ons raakt’ van Niek Bremen in Pletterij, 31 januari 2022:
(…) Hoe heeft het joods meisje Dini Wolff, in 1923 in Sittard geboren, de oorlog beleefd? De verteller kijkt door haar ogen, en geeft haar een stem. Wat volgt, is een verhaal gebaseerd op het daadwerkelijke verloop der gebeurtenissen, waarbij de focalisatie bij Dini ligt. Het verhaal wordt verteld vanuit het ik-perspectief, en de lezer leeft direct mee met de protagonist; er is sprake van een belevend ik, we bevinden ons in een huiveringwekkend en vijandig heden, de oorlog speelt zich ‘nu’ af, in een heden. (…) Met deze vertelling krijgt Dini haar geschiedenis terug, althans één van de mogelijke geschiedenissen, die in overeenstemming is met de historische werkelijkheid. (…) Deze kroniek, deze geschiedenis, vormt de kern van deze bundel. Maar er zijn ándere verhalen in deze bundel, microgeschiedenissen misschien, miniaturen, maar niet minder fascinerend, omdat mensen fascinerend zijn. (…) Niek Bremen toont mensen in al hun kwetsbaarheid. (…) Hij tekent hun ‘kleine geschiedenis’ op, sec en niet oordelend of veroordelend, in waardige maar ook eerlijke portretten; hoe gewoon en normaal is eigenlijk de zonderling, hoe excentriek en buitengewoon een doodnormale mens. (…) ‘Wat ons raakt’ is een rijk mozaïek van (…) kleine monumentjes. (…) Een eerbetoon aan de mens in al zijn facetten.
Lees hier ‘Wat ons raakt – bewogen portretten en geschiedenissen’
Meer over ‘Wat ons raakt’
Meer over Niek Bremen bij Uitgeverij In de Knipscheer
«De sarcastische stijl zie je niet vaak terug in de Nederlandse literatuur, maar ik kan er enorm van genieten. Ik denk en ik hoop dat Knopper door zal schrijven tot de laatste minuut.» – Coen Peppelenbos
Over ‘En dan nog de liedjes’ van Helen Knopper op Tzum, 14 januari 2022:
(…) Madeleine (de verwijzing naar Proust wordt al op pagina twee gemaakt) haalt herinneringen op aan haar leven en dat lijkt, gefictionaliseerd of niet, toch wel erg op het leven van Helen Knopper. (…) De techniek die Knopper gebruikt, maakt ‘En dan nog de liedjes’ tot een prachtig memoir. Ze vertelt geen keurig aangeharkt chronologisch verhaal, maar springt van het heden naar haar jeugd voor en in de oorlog, haar wilde liefdesjaren in de Amsterdamse kunstenaarsscene decennia later en al die lijnen worden het web waarin het leven gevangen wordt. (…) Madeleine is aangewezen op een rollator en dat zorgt nogal voor een contrast met vroeger. In dat vroeger zitten herinneringen aan oud-geliefden, maar het meest pregnant zijn wel de herinneringen aan de oorlog: aan juffrouw Moes, de Joodse dienstbode, die meer dan haar moeder over haar moederde totdat het niet meer mocht, maar ook aan haar vader die in april 1945 in Duitsland aan hongeroedeem overleed. Het wordt niet expliciet gezegd, maar het is wel duidelijk hoe karaktervormend die oorlog is geweest. (…) De sarcastische stijl zie je niet vaak terug in de Nederlandse literatuur, maar ik kan er enorm van genieten. Ik denk en ik hoop dat Knopper door zal schrijven tot de laatste minuut.
Lees hier de recensie
Meer over ‘En dan nog de liedjes’
Meer over Helen Knopper bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Wat Bremen inventief doet is het verhullen van het eigenlijke onderwerp. Het is hem zeker gelukt verschillende mensen in al hun kwetsbaarheid te laten zien of het nu alter-ego’s van de schrijver zijn of verre vrienden uit een vriendenboek.» – Margot Poll
Over ‘Wat ons raakt’ van Niek Bremen in NRC Boeken, 14 januari 2022:
Het openingsverhaal van de verhalenbundel ‘Wat ons raakt’ van Niek Bremen is meteen het meest aangrijpende, over de jonge Joodse vrouw Dini Wolff die samen met haar ouders in de Tweede Wereldoorlog moest onderduiken. Bremen baseerde zich op gegevens uit het gemeentearchief en op verhalen van een getuige die niet nader wordt omschreven. Bremen vertelt ingetogen, maar weet het gevoel van de ouders en hun dochter treffend onder woorden te brengen. Wat Bremen in de volgende verhalen inventief doet is het verhullen van het eigenlijke onderwerp: in het verhaal over de dikke tiener Karel loopt alles verkeerd; hij verliest zich in drank, wordt gepest op school, schaamt zich voor zijn moeder en ook in de liefde vangt hij bot. Het verhulde onderwerp is het lot van een ‘moffenjong’. Of het verhaal over vrienden verzamelen in een vriendenboek (‘steek ze als postzegels in een album’): als het aantal slinkt, wendt hij zich tot een charlatanorganisatie die hem tegen betaling nieuwe vrienden belooft maar vrienden blijken niet te koop. Dan komt het verhulde, enigszins stichtelijke, onderwerp weer bovendrijven dat men met weinig tevreden moet zijn. Verhalen over ‘andere mensen’ benadrukt Bremen op de omslag – het is hem zeker gelukt verschillende mensen in al hun kwetsbaarheid te laten zien of het nu alter-ego’s van de schrijver zijn of verre vrienden uit een vriendenboek.
Meer over ‘Wat ons raakt’
Meer over Niek Bremen bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Van een bijtende ironie naar koelbloedig realisme, waar de wanhoop met flitsen doorheen schiet.» – André Oyen
Over ‘Wat ons raakt’ van Niek Bremen op Ansiel ( België), 14 januari 2022:
(…) In deze doorleefde bundel ligt de focus vooral op het wel en wee van de joodse familie Wolff. (…) Het verhaal over de Joodse familie is deels gebaseerd op ware feiten en deels fictie. Bremen kruipt in de huid van dochter Dini en probeert zich in te denken hoe zij de oorlogsjaren heeft beleefd. Ze is 17 als de oorlog begint – en geeft haar een stem. Haar overdenkingen springen van een bijtende ironie naar koelbloedig realisme, waar de wanhoop met flitsen doorheen schiet. Hij tracht aan te voelen wat Dini gedacht zou kunnen hebben toen Nederland bezet werd door de Duitsers en zij met vader en moeder moest onderduiken. (…) In november 1943 werden ze verraden. Ruim twee maanden later volgde het transport naar Auschwitz. Daar vonden ze allen de dood. (…) ‘Tussen de raderen’ is wat mij betreft ‘het kroonverhaal’ maar ook de andere verhalen met uiteenlopende personages in al hun tekortkomingen en kwetsbaarheid zijn beklijvend. (…) Nick Bremen is een goed en gevoelig observator én denker die dat in prachtig proza weet te verwoorden.
Klik hier voor de recensie
Meer over ‘Wat ons raakt’
Meer over Niek Bremen bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Het is mooi geweest. 86-jarige kijkt terug op haar turbulente leven.» – Maria van Heumen
Over ‘En dan nog de liedjes’ van Helen Knopper op LeesKost, 6 januari 2022:
Zo aan het eind van je leven zit je vol herinneringen. En de zich Madeleine noemende vrouw heeft er heel wat en ze weet alles nog. (…) De herinneringen aan haar broer worden als in een filmscript beschreven. Geboren met een hartafwijking is hij het zorgenkind van moeder Nelly. Maar voor zijn zus staat hij altijd klaar: hij plakt haar fietsband, ze gaan samen op de fiets van Bussum naar Hilversum om te gaan dansen en hij gaat in opdracht van hun moeder haar gangen na als ze achter de jongens aan zit. Echt goed heeft hij zich niet van die taak gekweten: Madeleine blijkt op haar veertiende zwanger te zijn, waarop moeder beslist dat daar iets aan gedaan moet worden. Haar broer overlijdt nog vóór zijn eenentwintigste. De band met haar moeder is een stuk minder goed. Om diverse redenen verbreekt Madeleine het contact; zij is veertig, moeder Nelly zestig. Toch krijgt het leven van Nelly de nodige aandacht in dit werk. (…) Haar terugdenken aan juffrouw Moes uit Bussum die in Madeleines jeugd de huishouding verzorgde is echter ontroerend. Van juffrouw Moes en haar Joodse moeder is na de oorlog niets meer vernomen. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘En dan nog de liedjes’
Meer over Helen Knopper bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Een prachtige Stolperstein tussen de soms logge bakstenen van bestsellers.» – Daan Lameijer
Over ‘Wat ons raakt’ van Niek Bremen op Literair Nederland, 31 december 2021:
(…) Waar Anne Frank in ’s lands beroemdste oorlogsdagboek ‘Het Achterhuis’ de verteller is, kruipt Bremen in de huid van ik-figuur Dini Wolff. Een zware klus, waar stilistische uitglijders dreigen. Want hoe drukt een adolescent uit de jaren ’40 zich precies uit? Gelukkig krijgt de lezer niet eenmaal het idee dat hier eigenlijk Bremen spreekt. (…) Aanvankelijk wordt slechts mondjesmaat gezinspeeld op de Nederlandse nalatigheid bij de razzia’s. Des te confronterender is de vraag die in ‘Het Achterhuis’ achterwege blijft: “Waarom laat iedereen toe dat wij gedeporteerd worden?” (…) Naast, of feitelijk via de lotgevallen van Dini Wolff introduceert Bremen enkele dieptepunten van menselijke waardigheid. Oftewel: hoe klein kan een mens zijn? In tien andere kronieken portretteert de bundel even interessante als alledaagse personages die in ‘Mijn kleine oorlog’ van Louis Paul Boon hadden kunnen figureren. (…) In oorlogsverhalen is goedkoop sentiment misschien wel de grootste afknapper. Films met aanzwellende vioolmuziek, kolderiek camping-Duits en theatraal met het hoofd schuddende verzetsstrijders overspoelen de bioscopen. ‘Wat ons raakt’ weerstaat die verleiding: Bremen raakt ons ontegenzeggelijk, maar richt zijn pijlen niet op de onderbuik. Liever schotelt hij ons een wonderlijke combinatie voor van gitzwarte nationale historie, niet waargemaakte dromen en een lachwekkende nietszeggendheid. Over dit laatste zei Hendrik Marsman niet voor niets dat de waarachtige kunstenaar juist in het zeer alledaagse het bijzondere ontdekken kan. (…) ’Wat ons raakt’ is een prachtige Stolperstein tussen de soms logge bakstenen van bestsellers.
Klik hier voor de recensie
Meer over ‘Wat ons raakt’
Meer over Niek Bremen bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Sedert die tijd heb ik nooit meer een stap in Duitsland gezet.»
Naschrift auteur bij recensie in De Limburger over ‘Wat ons raakt’ van Niek Bremen, 13 december 2021
De getuige die ik heb gesproken, kan na al die jaren nog steeds over 1943 vertellen: “Ik was dertien jaar, toen op de voordeur werd gebonsd. Ik rende naar de gang en maakte open. Vier mannen van de Sicherheitsdienst drongen het huis binnen. We waren verraden. Meteen liepen ze de trap op en haalden alle ondergedoken Joden uit onze woning. Mijn vader, die gemeentesecretaris in Oirsbeek was, moest machteloos toezien”. Ze pakt een foto. “Dat is hij.” Ik zie een trotse man, onberispelijk gekleed. Ze wacht even. “Dat was de laatste keer in mijn leven dat we elkaar zagen. Hij is naar Dachau vervoerd, de anderen naar Auschwitz. Sedert die tijd heb ik nooit meer een stap in Duitsland gezet. Met nog zoveel herinneringen aan die verschrikkelijke periode kan ik dat niet opbrengen.” Kijkend naar de cover van de verhalenbundel, zegt ze: “Ja, dat is duidelijk Dini.” Op dat moment denk ik aan de woorden van Gunther Demnitz, de bedenker van de Stolpersteine: “Je bent pas vergeten als ze je naam niet meer noemen”. Maar er staan nog meer verhalen in het boek. Luchtige verhalen, met een glimlach en een knipoog. Ik vertel over een verdwenen meisje, over vriendschap, over lotgenotencontact, over een mislukte loopbaan op de Oranje Nassau Mijnen in Heerlen, over studeren in Nijmegen… en over nog veel meer.
Klik hier voor artikel in De Limburger
Meer over ‘Wat ons raakt’
Meer over Niek Bremen bij Uitgeverij In de Knipscheer