Verhaal van Elly Stolwijk over dwangarbeid in zinnen van telkens 492 woorden

EllyStolwijk-300Elly Stolwijk over de 492 dagen dwangarbeid van haar vader op  Radio Streekstad Centraal, 8 augustus 2023:

In de aflevering van de podcast Cultuurbuur, op de lokale zender van Alkmaar, gaat Ingrid Koens in gesprek met Elly Stolwijk. Ze vertelt het verhaal van haar vader, met name zijn dwangarbeiderschap tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ze bezocht de plekken waar haar vader gedwongen werkte en leefde. 11 Jaar deed ze onderzoek naar die geschiedenis en in november 2022 wist ze in welke vorm ze die zou gieten. Ze legde zijn ervaringen vast in zinnen van telkens 492 woorden, het netto aantal dagen dat hij werkzaam was in de wapenfabriek. In haar komende boek ‘Voet in voet oog in oog’ wisselt Elly Stolwijk elk verhaal af met cursieven waarin zij haar eigen bespiegelingen op het onderzoek weergeeft. Gedurende het gesprek, waarin o.a. ook haar opleiding aan de Rietveldacademie, boventonen en black metal ter sprake komt, leest ze een viertal gedichten respectievelijk naar aanleiding van haar vader, Vincent van Gogh, Extinction Rebellion en een In Memoriamgedicht over haar leraar Nederlands.

Luister Podcast Cultuurbuur: Elly Stolwijk (streekstadcentraal.nl) naar het interview
Lees verder ‘Elly Stolwijk over haar vaders dwangarbeiderschap in WO II’
Meer over Elly Stolwijk bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Gaandeweg kroop ze steeds meer in zijn huid.» – Noor Hellmann

EllyStolwijk-300

Elly Stolwijk over ‘2879’ in ‘Het fotoalbum’ in Trouw, 1 juli 2023:

Elly Stolwijk (66) onderzocht het verleden van haar inmiddels overleden vader Fons Stolwijk, die dwangarbeider was in Duitsland. Gaandeweg kroop ze steeds meer in zijn huid. (…) “Pas ver in mijn volwassenheid realiseerde ik me hoezeer hij getekend was door de dwangarbeid die hij tijdens de oorlog in Duitsland verrichtte. Hij was bijna 19 toen hij als metaalbewerker in de Duitse wapenindustrie terechtkwam, eerst een half jaar in Berlijn en daarna zestien maanden in Laucherthal, in Zuid-Duitsland. Dat verleden torste hij mee als een zware last. Ik was een jaar of tien, elf toen tot mij doordrong dat hij dwang­arbeider was geweest. Ik zat na het eten met mijn moeder in de kamer, mijn vader lag op de bank. Het was donker buiten, binnen waren de lampen aan, heel vredig. Opeens stond mijn vader op en pakte uit een sigarendoosje een klein metalen plaatje met zijn foto erop. Hij heeft daarop niet meer de open blik die je op zijn paspoortfoto van 1943 ziet. Op zijn linkerschouder staat het nummer 2879. Aan het plaatje hingen ooit genummerde muntjes. Die moest hij in de fabriek als onderpand inleveren wanneer hij aan de draaibank gereedschap gebruikte. (…) Ik heb langdurig onderzoek gedaan, dat ik vorige zomer afsloot met een bezoek aan de plek waar het barakkenkamp in Laucherthal heeft gestaan. Het ontroerde me, want het voelde alsof ik daar zelf al heel vaak had gelopen. Ik was ook trots op mijn vader: hij heeft veel doorgemaakt, maar is opgekrabbeld, getrouwd en heeft een gezin gekregen. (…) Nu schrijf ik zijn verhaal, in zinnen van elk 492 woorden: het aantal dagen dat hij daadwerkelijk in de fabrieken heeft gestaan. Dat strakke keurslijf geeft mij houvast. Ik wissel het af met bespiegelingen en herinneringen die mij meer vrijheid geven. Tijdens het schrijven heb ik pas echt kunnen rouwen om mijn vader, maar ik merk ook dat ik iets heb afgerond als het boek in de opmaat naar 4/5 mei 2024 verschijnt.”

Lees hier het artikel [ = ‘Mijn vader was levenslustig en joviaal, maar ook getekend door zijn verleden’ (trouw.nl) ]

Lees verder  ‘Elly Stolwijk over haar vaders dwangarbeiderschap in WO II’  

Meer over Elly Stolwijk bij Uitgeverij In de Knipscheer

Jacques Thönissen, In memoriam (1939-2023)

Jacques Thönissen-Ton van de Langkruis Foto Ton van de Langkruis
Op 10 juni 2023 overleed op 84-jarige leeftijd Jacques Thönissen. Wim Rutgers schreef een In Memoriam dat op 13 juni geplaatst werd op Caraïbisch Uitzicht.
«Jacques Thönissen, in 1939 in Herten (Limburg) in Nederland geboren en sinds 1962 als jonge en pas afgestudeerde onderwijzer definitief naar Aruba geëmigreerd en geïntegreerd, is niet meer. In hem verliest het eiland niet alleen een goed pedagoog en bestuurder als docent en directeur van de Sint-Augustinus-mavo in San Nicolas, maar ook een begenadigd verteller en performer, zoals bijvoorbeeld bij teatro foro en schrijver van verhalen en romans voor de jeugd en volwassenen. Jacques Thönissen was een rasauteur met veel vertelplezier, zoals dat in onze traditie gebruikelijk is, waarin ook op papier de orale traditie nog springlevend blijkt. (…) Jacques Thönissen begon pas op latere leeftijd te publiceren toen het pensioen al naderde, maar schreef vanaf dat moment een aantal boeken die in mijn Arubaanse boekenkast zo’n dertig centimeter innemen met ruim tweeduizend volgedrukte pagina’s, die eerst gepubliceerd werden bij Uitgeverij Conserve en daarna door In de Knipscheer met welke uitgever hij een langdurige relatie heeft onderhouden. (…) Jacques Thönissen was als verteller een kritische romanticus. Zijn verhalen omvatten het heden en soms een ver historisch verleden, beschrijvingen van de natuur en voorbeelden van bovennatuurlijke verschijnselen die geen realistische duiding dulden. De vertelde verhalen spelen zich op Aruba af, zoals Tranen om de ara en De roep van de troepiaal, met connecties naar de Zuid-Amerikaanse regio, maar ook ver daarbuiten, zoals in of in de Oost-Europese landen Oekraïne en Roemenië, in de wereld van de Roma, zoals in Eilandzigeuner en Devah. De roman Sarah, de zwarte madonna verbindt twee settings, deels in Zuid-Frankrijk waar een zwarte madonna vereerd wordt, met de Limburgse geboortestreek van Jacques tijdens de Tweede Wereldoorlog als eerbetoon aan zijn vader als verzetsstrijder.(…).»
Lees hier het hele I.M. door Wim Rutgers
Meer over Jacques Thönissen bij Uitgeverij In de Knipscheer

Elly Stolwijk over haar vaders dwangarbeiderschap in WO II

EllyStolwijk-300Van 22 tot 25 juni 2023 vindt in Schoorl SchoK plaats. De bijdrage van Elly Stolwijk aan de Schoorlse Kunsten is het voorlezen van 2879 (het is geen geregisseerde voorstelling). 2879 is het verhaal dat ze schreef over het dwangarbeiderschap van haar vader gedurende de Tweede Wereldoorlog. Het verhaal zal in 2024 in boekvorm verschijnen onder de titel ‘Voet in voet oog in oog’. Tijdens SchoK leest zij 43 zinnen van 492 woorden, afgewisseld met vrijere stukken tekst, de cursieven (tezamen 95 pagina’s). De lange zinnen zijn scènes uit het leven van een dwangarbeider. Het aantal van 492 woorden per zin is ingegeven door de 492 dagen die haar vader in de metaalgieterij of achter de metaaldraaibank moet hebben doorgebracht. De cursieven bieden enig inzicht in het onderzoek dat Elly Stolwijk de afgelopen 11 jaar heeft gedaan. De flexibiliteit van de cursieven gaf haar tijdens het schrijven over de dwangarbeid de mogelijkheid zowel dichterbij te komen als afstand te nemen. De locatie is de woonkamer van Heereweg 205 te Schoorl. In de voortuin staat een bordje dat verwijst naar de ingang aan de achterkant van het huis, d.w.z. via de achtertuin (duinkant) aan de Oorsprongweg. Elly Stolwijk begint met voorlezen op vrijdag 23 juni, om 12.00 uur. Ze stopt om 17.00 uur. Af en toe is er een korte pauze. Op zaterdag 24 juni, om 12.00 uur, gaat ze verder vanaf waar ze gebleven was, en als het verhaal ‘rond’ is begint ze opnieuw. Ook op zaterdag stopt ze stop om 17.00 uur. Dee inloop is vrij. Eenieder kan op elk moment binnenkomen of opstappen, dat maakt niet uit.
Bekijk hier het programma van SchoK
Meer over Elly Stolwijk bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Ingenieuze compositie brengt verleden en heden bij elkaar. Een parel.» – Kees de Kievid

VoorplatParelmoer-72Over ‘Parelmoerpoeder’ van Clyde Lo A Njoe op Boekenbijlage, 24 augustus 2022:
(…) Geen oorlogshandelingen of verzetsdaden, maar het dagelijks leven onder de Duitse bezetting van Amsterdam is de kern van het verhaal. (…) De toestand in de dertiger jaren wordt voor joden steeds penibeler en een Nederlandse zakenvriend raadt de joodse familie dan ook aan uit Duitsland te vertrekken. Dat doen alleen Gerhardt en Gudrun met de hulp van die vriend en zij komen met enige moeite in Amsterdam terecht. (…) Als de Duitsers Nederland bezet hebben volgt een gedetailleerd verslag van alle belevenissen en problemen om de oorlog te overleven. Deze gebeurtenissen worden door Esther, hun dochter, (geboren in de hongerwinter) verteld aan Dird. Deze twee krijgen een sterke relatie totdat… Dird heeft een boezemvriend, Rousse, met wie hij alles bespreekt en die daarmee een belangrijk klankbord voor hem wordt, overigens beslist wederzijds. Hun belevenissen zijn daarmee de derde laag in het totaal van de roman. (…) Lo A Njoe heeft ingenieuze compositie aan de roman gegeven. Tijd, perspectief en opbouw vormen een weldoordachte verweven eenheid. (…) Het verhaal begint met de ontmoeting van Dird met Esther en eindigt met het bezoek van Rousse aan Dird. (…) De auteur weet meesterlijk het verleden en het heden aan het einde van de roman bij elkaar te brengen. Over het hoe daarvan zou in dit verband een spoiler opleveren. De lezers zal het zelf ervaren. (…) Lo A Njoe gebruikt in woord en zin een vloeiende stijl en behoudt daarin een eenheid ook als de gebeurtenissen sterk verschillen. (…) We kunnen de auteur geen moralist noemen die ons een spiegel wil voorhouden. Wat hij wel doet is vanaf het begin tot het einde ons erop wijzen dat er altijd hoop aan de horizon ligt. Dat licht, ondanks veel misère, tilt de roman tot een grotere hoogte. Een roman die veel meer aandacht had verdiend!!!
Lees hier de recensie
Cornelis de Kievid schreef hierhier een uitgebreide analyse van deze roman
Meer over ‘Parelmoerpoeder’
Meer over Clyde Lo A Njoe op deze site

«Met veel mensenkennis, en met een goed oog voor de kleinheid en de zelfzucht van mensen, geschreven. – H. Marzak

VoorplatRaakt-75Over ‘Wat ons raakt’ van Niek Bremen voor NBD / Biblion, 11 februari 2022:
Met veel mensenkennis heeft de auteur zijn tweede boek geschreven. (…) Het eerste en beste verhaal is geschreven als een stuk uit het dagboek van het joodse meisje Dini Wolff, dat in de Tweede Wereldoorlog moest onderduiken en uiteindelijk toch naar Auschwitz werd afgevoerd. (…) De andere verhalen spelen rond allerlei mensen in hun leven van alledag. (…) De laatste afdeling bevat meerdere verhalen over een en dezelfde hoofdpersoon. De auteur heeft een goed oog voor de kleinheid en de zelfzucht van mensen die bedreigd worden in hun kabbelend bestaan.
Lees hier de recensie
Kijk ook naar het interview door Peter de Rijk met Niek Bremen bij de presentatie
Meer over ‘Wat ons raakt’
Meer over Niek Bremen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Dini is de ik-figuur. Ze zou zeker blij verrast zijn geweest als ze had geweten hoe zij jaren na haar dood toch nog een stem krijgt. Het verhaal is overtuigend, de tijdsgeest is goed weergegeven.» – Marjo van Turnhout

VoorplatRaakt-75Over ‘Wat ons raakt’ van Niek Bremen op Leestafel, 11 februari 2022:
Een verhalenbundel, met als langste en voornaamste verhaal dat over Dini Wolff – zie omslagfoto . Het is lastig om het verhaal te vertellen van een joods meisje, dat net als haar beroemde tijdgenoot Anne Frank door de oorlog niet het leven kon leiden zoals ze dat voor zich zag. Waar Anne Frank, Helga Deen en misschien nog anderen een dagboek nalieten waarmee achteraf hun verhaal gereconstrueerd kon worden, was dat bij het joodse meisje Dini Wolff niet het geval. Niek Bremen was stadsgids in Sittard. In die hoedanigheid zag hij de Stolpersteine, de stenen die neergelegd zijn voor de huizen van wie de bewoners door de Duitsers weggevoerd zijn. Kleine monumentjes zijn het, die de passant er even bij laten stilstaan hoe levens op brute wijze afgebroken werden. Voor het huis in de Putstraat in Sittard liggen drie stenen met de namen van het gezin Wolff: het echtpaar Max en Carolina en hun dochter Dini. Bremen probeerde er achter te komen wie zij waren, en richt zich daarbij met name op Dini. Het verhaal dat hij vertelt gaat over haar dromen en haar toekomstverwachtingen, en hoe zij kansloos was ten opzichte van de Duitse gruwel. Haar wanhoop groeit naarmate ze meer en meer moet accepteren dat medemenselijkheid ver te zoeken is. En God? Ze twijfelde al, maar nu begrijpt ze helemaal niet meer dat haar vader haast hartstochtelijk blijft geloven. Dini is de ik-figuur. Ze zou zeker blij verrast zijn geweest als ze had geweten hoe zij jaren na haar dood toch nog een stem krijgt. Het verhaal is overtuigend, de tijdsgeest is goed weergegeven. (…)
Lees hier de recensie
Kijk ook naar het interview door Peter de Rijk met Biek Bremen bij de presentatie
Meer over ‘Wat ons raakt’
Meer over Niek Bremen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Adembenemend knap en liefdevol geschreven.» – Marianne Janssen

VoorplatRaakt-75Over ‘Wat ons raakt’ van Niek Bremen op LeesKost , 9 februari 2022:
(…) De auteur is er wonderbaarlijk mooi in geslaagd in de huid te kruipen van een meisje dat droomt van een leven in vrijheid. Ze voelt zich ‘besmet’ door die zwarte J in haar persoonsbewijs, ze wil óók met vriendinnen op pad, plezier maken, lachen en de frisse wind in haar gezicht voelen. En ze denkt ook terug aan Erich, een Duitser die ze had ontmoet in augustus 1939. Hij had haar een drankje aangeboden. Hij was aardig geweest. Een goede Duitser, dacht ze toen. Dat moet toch kunnen? Maar toen kwam de bezetting. En nu moest ze onderduiken. (…) In dit boek staan meer verhalen. Maar het verhaal van Dini is zo adembenemend knap en liefdevol geschreven, dat ik het bij de recensie hierop houd. Want alleen al om dít verhaal is ‘Wat ons raakt’ het ruimschoots waard gekocht en gelezen te worden. Een prachtig boekje. Een schrijver met een warme pen, een auteur om meer van te lezen.
Lees hier de recensie ‘Auteur houdt Dini levend’
Kijk ook naar het interview door Peter de Rijk met Biek Bremen bij de presentatie
Meer over ‘Wat ons raakt’
Meer over Niek Bremen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Met deze vertelling krijgt Dini Wolff haar geschiedenis terug.» – Willem Thies

VoorplatRaakt-75Over ‘Wat ons raakt’ van Niek Bremen in Pletterij, 31 januari 2022:
(…) Hoe heeft het joods meisje Dini Wolff, in 1923 in Sittard geboren, de oorlog beleefd? De verteller kijkt door haar ogen, en geeft haar een stem. Wat volgt, is een verhaal gebaseerd op het daadwerkelijke verloop der gebeurtenissen, waarbij de focalisatie bij Dini ligt. Het verhaal wordt verteld vanuit het ik-perspectief, en de lezer leeft direct mee met de protagonist; er is sprake van een belevend ik, we bevinden ons in een huiveringwekkend en vijandig heden, de oorlog speelt zich ‘nu’ af, in een heden. (…) Met deze vertelling krijgt Dini haar geschiedenis terug, althans één van de mogelijke geschiedenissen, die in overeenstemming is met de historische werkelijkheid. (…) Deze kroniek, deze geschiedenis, vormt de kern van deze bundel. Maar er zijn ándere verhalen in deze bundel, microgeschiedenissen misschien, miniaturen, maar niet minder fascinerend, omdat mensen fascinerend zijn. (…) Niek Bremen toont mensen in al hun kwetsbaarheid. (…) Hij tekent hun ‘kleine geschiedenis’ op, sec en niet oordelend of veroordelend, in waardige maar ook eerlijke portretten; hoe gewoon en normaal is eigenlijk de zonderling, hoe excentriek en buitengewoon een doodnormale mens. (…) ‘Wat ons raakt’ is een rijk mozaïek van (…) kleine monumentjes. (…) Een eerbetoon aan de mens in al zijn facetten.
Lees hierWat ons raakt – bewogen portretten en geschiedenissen’
Meer over ‘Wat ons raakt’
Meer over Niek Bremen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«De sarcastische stijl zie je niet vaak terug in de Nederlandse literatuur, maar ik kan er enorm van genieten. Ik denk en ik hoop dat Knopper door zal schrijven tot de laatste minuut.» – Coen Peppelenbos

VoorplatLiedjesDEF-75Over ‘En dan nog de liedjes’ van Helen Knopper op Tzum, 14 januari 2022:
(…) Madeleine (de verwijzing naar Proust wordt al op pagina twee gemaakt) haalt herinneringen op aan haar leven en dat lijkt, gefictionaliseerd of niet, toch wel erg op het leven van Helen Knopper. (…) De techniek die Knopper gebruikt, maakt ‘En dan nog de liedjes’ tot een prachtig memoir. Ze vertelt geen keurig aangeharkt chronologisch verhaal, maar springt van het heden naar haar jeugd voor en in de oorlog, haar wilde liefdesjaren in de Amsterdamse kunstenaarsscene decennia later en al die lijnen worden het web waarin het leven gevangen wordt. (…) Madeleine is aangewezen op een rollator en dat zorgt nogal voor een contrast met vroeger. In dat vroeger zitten herinneringen aan oud-geliefden, maar het meest pregnant zijn wel de herinneringen aan de oorlog: aan juffrouw Moes, de Joodse dienstbode, die meer dan haar moeder over haar moederde totdat het niet meer mocht, maar ook aan haar vader die in april 1945 in Duitsland aan hongeroedeem overleed. Het wordt niet expliciet gezegd, maar het is wel duidelijk hoe karaktervormend die oorlog is geweest. (…) De sarcastische stijl zie je niet vaak terug in de Nederlandse literatuur, maar ik kan er enorm van genieten. Ik denk en ik hoop dat Knopper door zal schrijven tot de laatste minuut.
Lees hier de recensie
Meer over ‘En dan nog de liedjes’
Meer over Helen Knopper bij Uitgeverij In de Knipscheer