John Leefmans (Suriname, 1933 – Nederland, 2012) was als diplomaat (voor Nederland) o.a. consul-generaal in Chili en ambassadeur in achtereenvolgens Ecuador, de staten van het Oost-Caribisch gebied (waaronder Trinidad-Tobago, Guadeloupe en Martinique) en in Afrika (Zimbabwe, Botswana en Namibië). Daarnaast was hij onder meer dichter. In Op’a batra/Open die fles beschrijft Leefmans onder meer zijn jeugd en zijn gevoelens voor Suriname. Door de gedichten in het Sranan te schrijven wilde Leefmans een bijdrage leveren tot verdere verdieping van het Sranan.
Open die fles, doe die fles open;
doe haar open en laat de geest vrij
als stoom, als water er uit lopen;
op je schouder zit ik er bij.
Kroop je nog nooit in een hoekje
om op te gaan in een boekje?
Grijp nu de kans, laat de tijd niet verlopen;
Doe de fles zo snel mooglijk open.
Was je tot gedichten nooit eerder doorgedrongen,
dan lees ik met je mee, voor deze enkele keer.
Heeft je hart nooit nog als ’n dronkenman gezongen,
maak kennis met het spook dat de harten drinken leert.
Open die fles en laat hem eruit:
hij zal op jouw schouder zitten.
Meander over Op’ a batra /Open die fles:
De onmiskenbaar Surinaamse gedichten zijn ongetwijfeld de beste; het lezen ervan is ondergedompeld worden in een vaak overweldigend taalbad, zodanig dat slappe en wat gemakzuchtige passages er niet toe schijnen te doen. De lezer moet zich op een stroom laten meevoeren en als die af en toe wat brak voortkabbelt, is dat alleen maar om vervolgens des te heviger te bruisen.
Sterk zijn de vele liefdesgedichten, die soms vrolijk, soms ‘ondeugend’ zijn (van erotiek is geen sprake) en vaak een weemoedige ondertoon hebben, vooral als het jeugdherinneringen betreft. Het vijf bladzijden tellende ‘liefdeslied’ over het onoverkomelijke verschil tussen wie licht en wie donker van huid is, wel of niet blootsvoets gaat, aan deze of de andere kant van de rivier woont, is een van de hoogtepunten van de bundel. Regelmatig toont Leefmans ook zijn geëngageerde kant ‘om al die berichten uit Sranan die het hart doorboren’, ‘om ieder verhaal uit Sranan dat de ziel verwondt’, ‘door al het nieuws van ‘t land dat ons afbreekt tot de grond.’
NBD Biblion over Op’ a batra /Open die fles:
Deze forse bundel bevat 33 gedichten plus 20 haiku’s in het Sranan met vertaling in het Nederlands. Het zijn twee geheel onafhankelijk van elkaar te lezen versies, en dat is een groot compliment voor een dichter die in twee talen even virtuoos dicht. De dichter (1933), die eerder indruk maakte op Poetry International en Winternachten, publiceerde eerder drie bundels, maar dit is zijn meesterproef. In veel gedichten wordt Suriname in verfijnde details opgeroepen, melancholisch maar nooit sentimenteel. Lokaal verankerd, maar nooit lokaal geplaatst: Villon, Elliot, Lewis Carroll dagen aan de horizon op. De natuur, maar vooral de mensen (de jongens van Bea, de liefjes van vroeger, de tantes enz.) brengen de lyriek naar buiten die vroeger bij Leefmans achter ironie en intellectualiteit verscholen bleef. De gedichten zijn opmerkelijk lang en de toon wordt uitstekend vastgehouden. Met gemak plaatst Leefmans zich met deze bundel aan het de laatste tijd jammer genoeg uitdunnende peloton van Sranan-dichters. Maar zijn Nederlands mag er ook wezen.