Over ‘Het eind van de kaart’ van Albert Helman in Parbode nr. 161, september 2019:
Lou Lichtveld (1903-1996), de later onder het pseudoniem Albert Helman beroemd geworden Surinaamse schrijver, werd in 1955, hij was net de 50 gepasseerd, door de vijftien jaar jongere en buitengewoon ambitieuze ingenieur Bob Zonneveld gevraagd mee te gaan om het binnenland te verkennen. Doel van deze expeditie was te onderzoeken of de vorming van een kunstmatig stuwmeer mogelijk zou zijn, in verband met het opwekken van elektriciteit. (…) De Afobakadam en het meer – aanvankelijk Van Blommesteinmeer en nu Brokopondostuwmeer genoemd – werden in de jaren zestig werkelijkheid. (…) Helman houdt een dagboek bij waaruit blijkt dat de reis, die enkele weken zou gaan duren, hem zwaar valt. (…) De ontberingen brengen hem tot zelfinzicht: ‘Ik ben een ander mens geworden, in wie het laatste restje bijgeloof in al de fraaiigheden van westerse beschaving, van geleerdheid of techniek, van sociale en economische functies zoals me die van jongs af aan zijn aangepraat, volledig vernietigd zijn.’ (…) ‘Dat is het,’ schrijft Helman aan het einde van zijn dagboek, ‘We moeten nog ontdekken wat er bestaat aan het eind van de kaart. Nu alles achter de rug is, zie ik pas de zin van deze reis, die zo vaag begon: een grens te overschrijden, mijzelf te confronteren met het ongewisse van een nog niet getraceerde, onbeschreven wereld.’ Conclusie: een buitengewoon boeiend boek voor iedereen die geïnteresseerd is in de geschiedenis van Suriname. En in Helman uiteraard.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Het eind van de kaart’
Meer over Albert Helman bij Uitgeverij In de Knipscheer
Tag: Afobakadam
«De lokroep van de taal waaraan Shrinivāsi gehoor gaf.» – Bertram Mourits
Shrinivási en Astrid H.Roemer in 1977
Over Shrinivási in artikel in ‘Ademloos voordragen in vele talen’ op Literatuurmuseum, 3 februari 2019:
Het is nieuws in augustus 1966, voor Amigoe di Curaçao, het ‘dagblad voor de Nederlandse Antillen’: ‘Dichter M. Lutchman terug op Antillen.’ Drie jaar lang had Martinus Lutchman in Nederland geleefd. Het bericht meldt onder andere dat hij daar een lerarenopleiding Nederlands heeft gevolgd. Niet afgemaakt, maar dat zit hem niet dwars: ‘Ik ben nu veel rijper en gelukkiger en kan meer doen.’ In Nederland had hij lezingen gegeven over Surinaamse en Antilliaanse literatuur, hij hield vijf radiolezingen over Hindoestaanse feesten en in Arnhem gaf hij tijdens de oecumenische conferentie van wereldgodsdiensten voor de Vrijzinnige Protestante Gemeente een inleiding over de islam. Hij is bekender onder de naam Shrinivāsi, die hij gebruikte voor zijn gedichten. Hij overleed 26 januari 2019.
Lees hier verder
Meer over Shrinivási bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Door thematiek en onderwerp interessante debuutroman.» – Ko van Geemert
Over ‘Geen weg terug’ van Iraida van Dijk-Ooft in Parbode, oktober 2016:
Het verhaal wordt niet chronologisch verteld, maar fragmentarisch, in 25 hoofdstukken, gedateerd van 1962 tot 2014. (…) Op z’n minst twee thema’s zijn in dit boek te onderscheiden. Ten eerste: het verleden werkt door in het heden, waarbij hier ook winti een rol speelt. Voor velen was het onder water lopen van hun geboortegrond een ramp. Iraida van Dijk-Ooft in het Nawoord: ‘Heilige plekken en begraafplaatsen bleven niet gespaard van verdrinking. De aan een plaats gebonden goden en de graven van dierbaren moesten met spoed, zelfs zonder een laatste eerbetoon, worden achtergelaten. Hun geesten waren gedoemd onrustig rond te blijven dwalen.’ In de tweede plaats: incest en de aantrekkingskracht die heel jonge meisjes blijkbaar uit kunnen oefenen op oude(re) mannen. Het zijn verzwegen facetten in het leven van deze toch al getroffen familie.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Geen weg terug’
«Een mooie roman.» – Marjo van Turnhout
Over ‘Geen weg terug’ van Iraida van Dijk-Ooft op Leestafel, 24 augustus 2016:
Het is 50 jaar geleden dat de Afobakadam gesloten werd, en er een meer ontstond. Gaandeweg blijkt dat dit feit een grote rol heeft gespeeld in het leven van de ouders van Alex. (…) Alex’ ouders woonden in Dembeston, dat dus ook onder water verdween. Met de heilige plekken en de begraafplaatsen, tot grote verbijstering van de bewoners. Hoe konden de geesten nu ooit nog de plek vinden waar zij begraven waren? God bleek niet in staat te helpen. Evenmin als de Winti of de geesten van hun voorouders. (…) Het is een deel van de geschiedenis van Suriname, mij tot op heden onbekend, waarbij ook de minder fraaie kanten van het leven daar verteld worden. Geen weg terug is er voor de bewoners van dorpjes als Dembeston, maar ook geen weg terug is er voor iemand als Alex, product van een cultuur met foute kanten. Een mooie roman, met een juiste mix van een historische achtergrond en een persoonlijk leven.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Geen weg terug’
«Letterlijk aangrijpend.» – Peter de Rijk
Over ‘Geen weg terug’ van Iraida van Dijk-Ooft voor Amsterdam FM-Radio, 15 augustus 2016:
Iraida van Dijk-Ooft debuteerde recent als schrijver meteen met een roman, ‘Geen weg terug’, omdat het verhaal dat zij moest vertellen te groot was voor een verhaal: de gevolgen van de bouw van een stuwdam in Suriname een halve eeuw geleden. In een gesprek met Peter de Rijk en Guus Bauer vertelt zij openhartig over Suriname en haar roman die zowel in Suriname als in Nederland positieve aandacht kreeg.
Luister hier naar de uitzending
Meer over ‘Geen weg terug’
«Boeiend en herkenbaar.» – Diana Menke
Over ‘Geen weg terug’ van Iraida Van Dijk-Ooft in De Ware Tijd-Literair, 23-24 juli 2016:
Vergeet je afkomst niet. Weet wie je bent. Respecteer je cultuur. Dat geeft Iraida van Dijk-Ooft de lezers mee in haar debuutroman ‘Geen weg terug’. Het verhaal is fictief, maar gebaseerd op de historische gebeurtenissen in de periode 1962 tot 1964 in het district Brokopondo. Na de bouw van de Afobakadam begon het Brokopondostuwmeer zich met water te vullen en het woongebied van duizenden marrons werd overspoeld door het water. Het stuwmeer ontnam hen alles wat hun bekend was: hun woongebied, de grond van hun ouders en voorouders, hun tradities en leefgewoontes. ‘Geen weg terug’ geeft een beeld van het leven in de dorpen voordat het water kwam en over het haastige vertrek. (…) In de Surinaamse literatuur is (…) zeer weinig geschreven over deze verplichte transmigratie en de impact daarvan op de mensen. Met ‘Geen weg terug’ van Iraida van Dijk-Ooft lijkt daar verandering in te komen. (…) ‘Geen weg terug’ is zeker de moeite waard om te lezen, het verhaal is boeiend en herkenbaar. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Geen weg terug’
«Bewondering voor dit debuut.» – Els van Swol
Over ‘Geen weg terug’ van Iraida van Dijk-Ooft op Literair Nederland, 20 januari 2016:-
Met het fragmentarische, en niet-chronologisch opgeschreven verhaal staat de schrijfster (…) in de recente traditie van de Surinaamse literatuur. Het is Astrid H. Roemer, winnares van de P.C. Hooftprijs 2016, die deze fragmentarische aanpak ook bezigde en daarmee brak met de traditionelere stijl van in Nederland bekende Surinaamse auteurs als Cynthia McLeod, Bea Vianen en Ellen Ombre. Waar ze niet mee breekt, is de aandacht voor de tradities van Suriname, zoals geestverering en dergelijke. Blijft de vraag naar de op het eerste gezicht grammaticale onhandigheden en een zekere stroefheid in de eerste twee hoofdstukken. (…) Dit taalgebruik, dit taaleigen – want dat is het – blijkt gaandeweg niet alleen het voertuig van het verhaal, maar ook de uitdrukking ervan; die eerste twee hoofdstukken waren alleen maar een ouverture om ons in die taal, in het drama dat volgt te trekken. Een taal, die niet alleen is geworteld in Suriname, maar ook in alle hevigheid, soms door punten tussen elk woord te zetten, uitdrukking geeft aan de heftigheid van het verhaal en de moeite die het kost om het te vertellen. Als je dit beseft, rest alleen meer bewondering voor dit debuut. En schaamte dat je als Nederlander toch nog zo ver van de Surinaamse vertelcultuur blijkt af te staan.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Geen weg terug’
«Een grootse roman.» – André Oyen
Over ‘Geen weg terug’ van Iraida van Dijk-Ooft op Ansiel en op Lezerstippenlezers, 20 januari 2016:-
Met haar debuutroman ‘Geen weg terug’ wil Iraida van Dijk een heel moeilijke periode die het Suriname volk moest doorleven, aankaarten. Het boek schetst de periode van 1962 tot 2014, een belangrijke moment voor Suriname, met name voor al die bewoners van het gebied dat later een stuwmeer werd. (…) De auteur verweeft historische feiten met fictie in een grootse roman die een stuk patriarchaat blootlegt, waarmee we bijvoorbeeld ook geconfronteerd werden in het werk van Alice Walker, Toni Morrison en Astrid H. Roemer, en dat generaties lang giftige sporen nalaat. Een bijzonder goed gestileerd boek dat door zijn tijdschakeringen de lezer ook de evolutie van het landelijk Suriname laat beleven.
Lees hier en hier de recensie
Meer over ‘Geen weg terug’
«* * * * Met passie en een enorm inlevingsvermogen.» – Rabin Gangadin
Over ‘Geen weg terug’ van Iraida van Dijk-Ooft op Hebban, 16 januari 2016:
Op 4 februari 1957 sloten de Surinaamse Overheid en de Alcoa/Suralco na tien maanden van gesteggel en parlementair-gedelibereer een overeenkomst die gelabeld werd met het opschrift: ‘Letter of Intent’. Deze Letter of Intent omvatte de wil van beide partijen om te komen tot de ontwikkeling van een waterkrachtcentrale in de Suriname rivier, nabij Brokopondo. (…) Tot hier het technisch- en planologisch vernuft waarbij er volstrekt geen rekening is gehouden met de ecologische gevolgen ervan. De Surinaamse debutante Iraida van Dijk-Ooft vertelt in haar roman ‘Geen weg terug’ met passie en een enorm inlevingsvermogen hoe de Marrons uit het dorp Dembeston, dat voorgoed onder de watermassa ligt bedolven, van hun grond en uit hun huis werden verdreven. (…) De schrijfster heeft een zeer zware en ingewikkelde taak op zich genomen door over een bepaalde realiteit van Suriname te durven schrijven welke velen onopgemerkt aan zich voorbij hebben zien gaan. Diep verankerd in de Surinaamse natuur, nauw verbonden met de aarde reikt de schrijfster ons ook de sleutel aan voor een verlossing. Zij schildert met een overdaad aan wrede en rauwe bijzonderheden, met een anatomische precisie en een wellustig zwelgen in kleur, houding en kreten, een bikkelharde miskende realiteit van Suriname.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Geen weg terug’
«Een deel van de Surinaamse geschiedenis een stem gegeven.» – Ezra de Haan
Over ‘Geen weg terug’ van Iraida van Dijk-Ooft op Literatuurplein.nl, 8 december 2015:
Met haar debuutroman Geen weg terug toont Iraida van Dijk-Ooft aan dat de Surinaamse literatuur zich inmiddels kan meten met de wereldliteratuur. Zelden las ik een op historische feiten gebaseerde roman die zo authentiek overkwam. Waar Cynthia McLeod het bij de ontsluiting van de Surinaamse geschiedenis voor een groot publiek hield, gaat Van Dijk-Ooft verder. Bij haar gaat het eerst om de taal, om het schrijven, pas daarna komt het ongelooflijke verhaal van de Afobakadam en het Brokopondostuwmeer, en wat dat allemaal teweeg bracht, aan bod. (…) Iraida van Dijk-Ooft heeft de roman dusdanig vernuftig in elkaar gezet dat ieder puzzelstukje pas tevoorschijn komt als het verhaal het echt nodig heeft. Juist door heen en weer in de tijd te springen, zie je hoe Suriname in de periode van 1962 tot 2012 veranderde. Daarmee heeft ze een deel van de Surinaamse geschiedenis een stem gegeven. Geen weg terug is een meesterlijke roman. Een roman die qua verhaal en schrijven alles biedt wat je mag hopen van een boek. Het is soms best ontluisterend en regelmatig keihard wat je leest, maar het is wél een boek over echte mensen.
Lees hier de recensie of op Caraïbisch Uitzicht
Meer over ‘Geen weg terug’