1976. Jos & Franc Knipscheer, Korte Spaarne 19, Haarlem ( Foto: Kuno Grommers )
Op zondag 3 september 2023 vond in het Rietveldpaviljoen, Zonnehof 8, 3811 ND Amersfoort de opening plaats van de tentoonstelling ‘Rebels & Onbegrensd. Henrik Barends Grafisch ontwerper’ en de presentatie van de monografie Graphic Adventures. De opening en boekvoorstelling worden verzorgd door Ivo de Wijs en curator Lex van de Haterd, die ook de inleiding voor het boek schreef. De tentoonstelling is nog te bezichtigen tot en met 7 oktober 2023 op donderdag t/m zondag van 12.00 tot 17.00 uur. Voor het boek Graphic Adventures leverde Franc Knipscheer onderstaande tekst aan met de in dit bericht geplaatste foto: «Uitgever en redacteur Jos Knipscheer († 1997) en Henrik Barends, generatie- en buurtgenoten in Amsterdam-Noord, werkten beiden voor Plug, het Amsterdamse blad van het Cultureel Jongeren Paspoort. Henrik was al vanaf 1967 de vormgever van het blad, later schreef Jos erin over popmuziek en begon er de rubriek Plug Literair waarin hij verhalen en gedichten van middelbare scholieren plaatste en van commentaar voorzag. Enkelen liet hij vanaf 1976 debuteren bij Uitgeverij In de Knipscheer. Jos was de beste redacteur die ik ken. Maar voor de uitgeverij net zo belangrijk was dat hij Henrik Barends bij de uitgeverij betrok als grafisch vormgever. Barends gaf vanaf 1979 In de Knipscheer smoel met vele eigenzinnige, soms controversiële maar altijd fascinerende boekomslagen en hij werd daarmee decennialang de meest geïmiteerde ontwerper van het boekenvak. In 1989 maakte hij het monumentale zwart-witlogo dat In de Knipscheer tot op de dag van vandaag ís.»
Meer over Henrik Barends en Barends & Pijnappel bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Lex van de Haterd bij Uitgeverij In de Knipscheer
De expositie ‘Rebels en Onbegrensd’ bestrijkt ruim zestig jaar grafisch ontwerp van Henrik Barends [Amsterdam 1945]. De tentoonstelling geeft een tijdsbeeld vanaf de start van Henriks vormgeving in de jaren 60 en 70 tot heden en toont zijn ontwikkeling gedurende deze zes decennia. Ook al lijkt het einde van zijn carrière in zicht, Henrik ontwerpt nog elke dag. Ook deze expositie heeft hij zelf vormgegeven, samen met zijn zakelijke en levenspartner Anneke Pijnappel [Amsterdam 1949]. Centraal staan de vormgeving, de typografie en de aan de vormgeving dienstbare fotografie. Deels chronologisch en deels thematisch laat de expositie de kwaliteit en originaliteit van zijn werk zien in onder een selectie voorontwerpen plus het uiteindelijke omslag de kijker een verrassende blik op het ontwerpproces. Het resultaat is een feest voor het oog. Zo wordt de sfeer van de sixties en de seventies ‘rebels en spectaculair’ zichtbaar met grote prints. Een ander deel van de expositie toont de ontwerpen van boekomslagen voor uitgeverij In de Knipscheer, de ‘kleurrijkste uitgever van Nederland voor avontuurlijke lezers’. De ontwerpen waren soms controversieel. In 1993 weigerden tal van boekhandels de novelle ‘De palingvijver’ van Koos Dalstra in te kopen omdat ze het omslag van Henrik Barends te walgelijk vonden. ‘Laat Barends maar poëzieomslagen ontwerpen, die worden toch niet verkocht…’ (…) Locatie: Rietveldpaviljoen, centrum voor fotografie en beeldcultuur, Zonnehof 8, 3811 ND Amersfoort.
Ik zou het moeten nakijken, en dat kan ik niet want ik zit net een weekje in Frankrijk op adem te komen, maar ik denk dat het eind 1986 begin 1987 geweest moet zijn dat mijn broer Jos Knipscheer († 1997) vanuit Amsterdam met Howard Krol de uitgeverij in Haarlem binnenstapte. Howard, tien jaar jonger dan Jos, lang, knap, energiek. Zijn bruinverbrande kop stak af tegen het immer bleke gelaat van Jos, die het toen al moest redden met een energieschaal van 6% vanwege falende nieren. Hij zou zeker voor vijf jaar de rechterhand worden van Jos – en gezamenlijk zouden zij een nieuwe generatie jonge schrijvers aan de uitgeverij binden, niet alleen een aantal Maximalen (als Arthur Lava), maar ook bijvoorbeeld Diana Ozon en Adriaan Bontebal († 2012). Howard was behalve een goed redacteur, een goed organisator, een man met contacten en daardoor een promotioneel uithangbord van de uitgeverij. Hij voelde zich thuis op het podium, bracht het tijdschrift De Held bij ons binnen, hielp de uitgeverij eind 1988 begin 1989 verhuizen naar het Singel 450 in Amsterdam en een paar jaar later het 15-jarig bestaan van de uitgeverij daar vormgeven. Het klikte tussen hem en de in die tijd gezichtsbepalende vormgever van de uitgeverij Henrik Barends, een samenwerking die zich ook nadien zou voortzetten bij Uitgeverij Voetnoot, een initiatief van Henrik en zijn partner, vertaalster Anneke Pijnappel. En natuurlijk kwamen we elkaar in recenter jaren tegen bij het afscheid van zoveel gezamenlijke dierbaren. En die regelmatige ‘weerzienen’ waren altijd een warm genoegen en deden ons ieder in gedachten terugdenken aan die tijd dat de uitgeverij als een jonge puber te groot was voor servet en te klein voor tafellaken. En nu zit ik hier te proberen ook eens een bruinverbrande kop te krijgen en moet ik veel te vroeg achter jouw naam een jaartal zetten met een kruisje; †2020. Howard, bedankt voor je commitment aan en inzet voor de uitgeverij.