aruba – Uitgeverij In de Knipscheer

«Een condoleanceregister voor deze mislukte ‘vader des vaderlands’ is schokkend.» – Brede Kristensen

Column van Brede Kristensen in Amigoe, 27 december 2024:

Deze week kwam een einde aan 44 jaar waarin Desi Bouterse de Surinaamse politiek in gijzeling hield. Wat een opluchting voor veel Surinamers dat hij er niet langer is. Trouwe aanhangers zijn geschokt. Wie kan hem vervangen, vragen ze zich vertwijfeld af? Hopelijk niemand. (…) In 1980 pleegde hij samen met Roy Horb een staatsgreep. Dingen gebeuren nooit zomaar. Reden voor ontevredenheid was er zeker. De eerste Surinaamse regering van het onafhankelijke Suriname had er onder premier Henck Arron een potje van gemaakt. Daarnaast waren er ontwikkelingen in de regio, die Bouterse het gevoel gaven zich op de juiste weg te bevinden. In 1979 wierp Daniel Ortega het corrupte regiem van Anastasio Somoza in Nicaragua omver. Enkele maanden eerder wist de op Aruba geboren Maurice Bishop een staatsgreep in Grenada te plegen. Ook Grenada werd geteisterd door corrupt bestuur. (…) De kracht van het voorbeeld is enorm. (…) De staatsgreep in 1980 kon aanvankelijk op enige steun van de Surinaamse bevolking rekenen, maar toen bleek dat de militairen er niets van maakten, sloeg de stemming om. In maart 1982 werd een tegencoup gepleegd, die mislukte. Kort daarna vond een ontmoeting plaats tussen Bouterse en Bishop. ‘Tegenstanders dienen resoluut te worden geëlimineerd’, hield Bishop hem voor. Precies wat Bouterse een half jaar later, begin december 1982 besloot te doen: 15 gruwelijke executies (…). Een condoleanceregister voor deze mislukte ‘vader des vaderlands’ is schokkend. (…)

Lees hier de column ‘Model Bouterse? Over een einde en een nieuw begin’
Meer over Brede Kristensen bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Desi Bouterse op deze site
Zie ook Columns +

Eenakter ‘Fábula Caribeña’van Ken Mangroelal opgedragen aan Michiel van Kempen.

Over ‘Fábula Caribeña’ van Ken Mangroelal op Caraïbisch Uitzicht, 4 juli 2024:

De eenakter ‘Fábula Caribeña’ van Ken Mangroelal werd opgevoerd op zondag 30 juni 2024 door een gezelschap onder regie van Felix Burleson in de Tuin van Kapitein Rommel in Castricum. De eenakter speelt zich af in de mondi van Aruba nabij San Nicolas. Het stuk is opgedragen aan Michiel van Kempen, bijzonder hoogleraar Nederlands-Caräibische letteren, en is geschreven naar aanleiding van diens onderscheiding met de Everwinus Wassenbergh Penning. Deze jaarlijks uit te reiken penning, die ook wel de ‘Nobelprijs voor de neerlandistiek’ wordt genoemd, werd hem op 4 april 2024 uitgereikt vanwege zijn jarenlange inzet voor de Nederlands-Caraïbische literatuur en cultuur. De Dramatis Personae in de eenakter zijn: Kabrito (hybride geit), Yuana (leguaan), Shoko (uil), Lora (papegaai, interviewer), Professor Kemphaan (een kemphaan) en Makako (aap).

Lees hier verder
Meer over Ken Mangroelal op deze site
Meer over Michiel van Kempen op deze site

«Een deels weemoedige, deels pijnlijke novelle.» – Marianne Janssen

Over ‘Op weg naar Nos Plaser’ van Ken Mangroelal op LeesKost, 4 januari 2023:

Een Caribische zakenman koopt op zijn geboorte-eiland een kunukuhuisje, een plattelandshuisje. Hij is al jaren niet meer op het eiland geweest en dit huisje lijkt hem ideaal om er te overwinteren, een rustplaats in zijn hectische leven. Hij heeft geen enkele behoefte aan een senitimental journey, desondanks dringen de herinneringen uit zijn jonge jaren zich op. Hij geeft zich eraan over. Ontmoet al dromend oude vriendinnen, hoort in het restaurant iemands levensverhaal aan, ziet zelfs een oude vrouw in zijn huis die leeft en toch ook lijkt te spoken. Wat doet zij in zijn woning? Volgens een klusjesman die bij hem langs komt moet zij de oude bewoner zijn die af en toe komt kijken. Dat is nu eenmaal normaal bij kunukuhuisjes, daar moet hij maar aan wennen. Het eiland neemt bezit van hem. Want hij is weliswaar van ‘hier’ maar ook vele jaren van ‘ver’ geweest, wordt dat hem soms kwalijk genomen? Op een dag staan er twee politieagenten op zijn erf. Ze beschuldigen hem van zaken waarmee hij niets te maken heeft. Maar ernstig als ze zijn krijgt hij huisarrest opgelegd. Nu zit hij gevangen in eigen huis. Maar dan komt er een vrouw op bezoek met een verzoek dat hij niet kan weigeren. Dat vindt die vrouw tenminste… Maar zij kerft in een oude, pijnlijke familieruzie die nog lang niet is doodgebloed. De man verzet zich sterk.

Bron
Kijk hier naar de presentatie vanaf 4:10 tot 1:05:00 op de tijdlijn
Meer over ‘Op weg naar Nos Plaser’
Meer over Ken Mangroelal bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Op zichzelf staande losse verhalende fragmenten vormen een prachtig geheel.» – André Oyen

Over ‘Op weg naar Nos Plaser’ van Ken Mangroelal op Ansiel, 24 oktober 2023:

(…) In de novelle ‘Op weg naar Nos Plaser’ bezoekt een Caribische zakenman na lange afwezigheid zijn geboorte-eiland. (…) Eigenlijk is zijn woonplaats Amsterdam. Met zijn onverwerkt verleden is een migratiethema sterk verbonden. De hoofdpersoon voelt zich migrant en nooit ergens helemaal thuis, niet in Aruba, niet in Nederland. Maar nu wil hij een rustig verblijf, weg van het jachtige leven in Nederland, weg van telefoon en muziek. Aanvankelijk doet hij niet veel, hangt wat in de hangmat, loopt wat in de omgeving, doet boodschappen, wil de boa in zijn amandelboom bestrijden Maar helaas voor hem blijft zijn verblijf niet rustig… Op een dag komen twee politieagenten hem melden dat hij huisarrest krijgt omdat hij van cocaïnesmokkel verdacht wordt. Door de negatieve relatie met zijn moeder kan hij de wrok van het verleden niet loslaten. De pleegdochter van zijn moeder, Tamara, brengt hem het testament van moeder dat de donkere wolken van zijn jeugd doet opklaren. Door de hele novelle komen herhaaldelijk relatief op zich zelf staande losse verhalende fragmenten voor die een prachtig geheel vormen. Ook de fragmenten over volksgeloof en de werking van een amulet als exotische franjes, scheppen een heel aparte sfeer.

Lees hier de recensie
Meer over ‘Op weg naar Nos Plaser’
Meer over Ken Mangroelal bij Uitgeverij In de Knipscheer

«De boeken van Jacques Thönissen zitten vol magisch realisme.» – Ton van Reen

Foto Marlon de Bruijn

Bij het overlijden van Jaques Thönissen op 10 juni 2023 door Ton van Reen in De Limburger, 19 september 2023:

Jacques Thönissen werd in 1939 in Herten geboren, studeerde voor onderwijzer en vertrok als 22-jarige leraar naar Aruba, waar hij tot zijn dood in 2023 bleef wonen. Hij vergat Limburg niet, getuige zijn boeken die in Limburg spelen. De roman ‘Sarah, de zwarte madonna’ speelt tijdens de Tweede Wereldoorlog. In het boek eert Jacques postuum zijn vader voor het verzetswerk dat hij onder moeilijke omstandigheden en met risico voor eigen leven verricht heeft. Als hoofd Arbeidsbemiddeling van het Arbeidsbureau in Roermond wist hij tewerkstelling van honderden landgenoten in Duitsland te voorkomen en enkele Sinti-families uit de handen van de Grüne Polizei te houden. De zwarte madonna uit de titel is de heilige Sarah uit de plaats Les Deux Saintes Maries de la Mer in Frankrijk, waar Roma en Sinti elk jaar op bedevaart gaan bij Sarah, hun beschermheilige.

Het merendeel van de boeken van Jacques, grotendeels geschreven na zijn pensionering als docent en directeur van de Sint-Augustinus-mavo op Aruba, speelt op Aruba. In al die jaren was hij een echte Arubaan geworden. Door zijn kennis van de taal, het Papiaments, waarin hij ook les gaf, en door zijn donkere uiterlijk, moet iedereen daar gedacht hebben dat hij ook op Aruba geboren en getogen was. In zijn boeken vindt hij aansluiting bij het magisch realisme van de grote Zuid- en Midden-Amerikaanse vertellers, zoals Gabriel García Márquez uit Columbia en Mario Vargas Llosa uit Peru. In zijn boeken beschrijft hij wat op het eiland alledaags is en wat door hem ook als alledaags beschreven wordt, maar dan gebeuren er onverwacht wonderlijke dingen waarvan je als lezer denkt ‘kan dat wel?’ maar het gebeurt.

Lees hier verder
Meer over Jacques Thönissen bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Ton van Reen bij Uitgeverij In de Knipscheer

Giselle Ecury ‘Dichter van de dag’ op Laurens Jz Coster

Uit ‘Door jou mag ik er zijn’ van Giselle Ecury op Laurens Jz. Coster, 2 oktober 2023:
Redacteur Raymond Noë maakt voor het blog Laurens Jz. Coster elke werkdag een keuze uit een poëziebundel van een Nederlandstalig dichter. ‘Dichter van de dag’ is op deze 2de oktober 2023 Giselle Ecury (1953) van wie onlangs de bundel ‘Door jou mag ik er zijn’ (2023) verscheen bij Uitgeverij In de Knipscheer. Noë kiest voor het gedicht ‘Als taal is uitgewoond’ dat vandaag ook geplaatst is op Neerlandistiek.nl. Giselle Ecury, dichteres tussen twee culturen, is op Aruba geboren en in Nederland opgegroeid.

Als taal is uitgewoond

zout de zee,
te zout;
woorden blijven drijven
golven af en aan – slaan
tegen de noordkust –
laat het, laat ze gaan

ze overspoelen lauw
haast wit – als sneeuw –
mijn geboortegrond,
die om mijn voeten vraagt
nu ik ouder word:
een nieuw begin
hier, op dit eiland

hout slaat stuk op de kust
op drift voorbij het rif
in mijn hand koraal
maar in mijn hoofd stoeit eeuwig
de taal van het land waar ik leef,
schoolging, werkte en aardde

misschien is het tijd
om naar huis te gaan
daar waar ik hoor
maar mijn woorden drijven
zacht lispelend terug
op dat eeuwig zoute water

later
later misschien
als taal is uitgewoond

Klik voor het gedicht op Neerlandistiek.nl.
Meer over ‘Door jou mag ik er zijn’
Meer over Giselle Ecury bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer gedichten van In de Knipscheer-auteurs op Laurens Jz Coster

«De realiteit van het leven op Aruba in een klein verhaal.» – Marjo van Turnhout

Over ‘Op weg naar Nos Plaser’ van Ken Mangroelal op Leestafel september 2023:

Een zakenman is terug op zijn geboorteplek: Aruba. Hij heeft er een huisje – een kunukuhuisje – gekocht om er in de winterperiode te wonen. Zijn woonplaats is in feite Amsterdam. Het gaat hem om een rustig verblijf, weg van het jachtige leven in Nederland. Helaas voor hem blijft zijn verblijf niet rustig… (…) Maar als het verleden hem niet met rust laat en zijn herinneringen in flarden terugkomen, beseft hij: sommige herinneringen zijn inderdaad welkom, andere had hij liever niet gehad. Ze gaan met name over de vrouwen die er in zijn leven waren. (…) Nee, een idylle is het eiland niet meer. Dat is het al niet meer sinds de Europeanen de oorspronkelijke bewoners, de Indianen wegvoerden en het land overnamen voor hun eigen gewin. Een klein verhaal dat onderbroken wordt door flarden herinneringen en dromerijen. Maar ook door de realiteit van het leven op Aruba: de toeristen die een idylle verstoren, de criminaliteit en de daarmee samenhangende corruptie. (…)
Lees hier de recensie
Kijk hier naar de presentatie vanaf 4:10 tot 1:05:00 op de tijdlijn
Meer over ‘Op weg naar Nos Plaser’
Meer over Ken Mangroelal bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Scherpe herinnering aan pijnlijke moeder-zoon-relatie.» – Wim Rutgers

VoorplatOpWeg-75 Over ‘Op weg naar Nos Plaser’ van Ken Mangroelal in Antilliaans Dagblad, 22 juli 2023:
Filosoof, schrijver, essayist, performer en componist drs. Ken Mangroelal werd in 1948 op Aruba geboren uit Surinaamse ouders, migreerde naar Nederland en debuteerde daar in 1978 met de novelle Distance call, met een felle afrekening in de vorm van een ‘brief aan een Surinaams-Antilliaanse moeder’, zoals de ondertitel luidt. In zijn onlangs verschenen novelle, Op weg naar Nos Plaser, komt hij aan het einde op dit debuut terug, ‘de boosheid voorbij’ zoals Michiel van Kempen in een recensie in Caraïbisch Uitzicht schrijft. ‘De systematische verwijdering van u uit Mijn Leven’ aan het begin van Distance Call eindigt in Op weg naar Nos PLaser met het definitieve afscheid van zijn moeder, als hoofdpersoon Kenny haar as uitstrooit bij het geliefde privéstrandje Nos Plaser, zodat de twee novelles na 45 jaar als het ware een tweeluik vormen: “De donkere wolk boven mij en mijn moeder was weggedreven.” (…) Kenny is met de wrok van zijn jeugd door de negatieve relatie met zijn moeder niet alleen nog steeds de gevangene van zijn verleden, maar dreigt halverwege het verhaal ook in letterlijke zin gevangen te worden als hij huisarrest krijgt omdat hij van cocaïnesmokkel verdacht wordt. Aan het einde van Op weg naar Nos Plaser worden beide problemen opgelost als hij onverwacht bezoek krijgt uit Paramaribo van Tamara – een naam die ‘morgen’ betekent – die de pleegdochter van zijn moeder blijkt te zijn. Zij vertelt Kenny dat zijn moeder is overleden en brengt een brief met haar laatste wens: “Het is mijn wens dat mijn enig kind, mijn zoon, mijn as verstrooit langs het strandje van Nos Plaser.” (p. 104) Die laatste wens van zijn moeder betekent een scherpe herinnering aan de nog steeds pijnlijke moeder-zoon-relatie, zoals beschreven in Distance Call: “Een lange, moeizame reis stond mij te wachten. Voorbij de horizon. Voorbij oud zeer en verdriet.” (p. 109) Door aan deze laatste wens van zijn moeder toe te geven weet de zoon zich op aandringen van Tamara van het negatieve aangaande zijn verleden te bevrijden als een ‘ultieme liefdesdaad’. (p. 108) Het tweeluik is voltooid.
Lees hier of hier de recensie
Meer over ‘Op weg naar Nos Plaser’
Meer over Ken Mangroelal bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Een bedachtzaam dichter die haar soms felle emoties in bedwang weet te houden.» – Fred de Haas

VoorplatLiefde-75 Over ‘In naam der liefde’ van Ini Statia in Antilliaans Dagblad Caribisch Netwerk, 24 juni 2023:
(…) Op de achtergrond van veel Antilliaanse dichters spelen, anders dan bij Europese, verscheidene factoren mee die bepalend zijn voor hun inspiratie: een tropische omgeving, de Creoolse moedertaal en niet te vergeten de koloniale tijd met zijn gecompliceerde en vaak vernederende verhoudingen. Ook de gedichten van Ini Statia dragen de duidelijke sporen van deze achtergrond, zowel in haar Nederlandse als haar Papiamentstalige gedichten, waarvan de laatstgenoemden in deze bundel de boventoon voeren.(…) Ini Statia doet zich kennen als een bedachtzaam dichter die haar soms felle emoties in bedwang weet te houden door ze op een beschouwende, analytische wijze te beschrijven. We hebben er een paar prachtige erotische gedichten aan te danken (Sera konosi, Henter un bida largu, De stilte voorbij). In haar nawoord op het 30-tal gedichten (exclusief de vertalingen in het Papiaments, Engels en Nederlands) spreekt Ini Statia de wens uit dat haar gedichten ‘herkenning, kracht, heling en hoop mogen brengen om, ondanks alle hobbels in het leven, met een positieve blik vooruit te blijven kijken’. Die wens zal zeker in vervulling gaan. Dat geldt voor mij en voor de Creoolse vrouw die ze vergelijkt met de Anglo, de karakteristieke Creoolse bloem: «Anglo, Creoolse vrouw, hecht zich vast aan de grond, glimt van trots in de brandende zon, verbindt en vertakt zich, leeft voort, vurig en veerkrachtig, onaantastbaar.» Als eerbetoon aan de vertalers Lucille Berry-Haseth (naar het Papiaments) en Richenel Ansano (naar het Engels) die zich consciëntieus van hun taak hebben gekweten en zich daarbij volop gesteund wisten door de verstaanbaarheid en toegankelijkheid van de gedichten van Ini Statia, geef ik hieronder met waardering hun vertalingen weer van de laatste strofe van Anglo: «Anglo, muhé krioyo, ankrá den tera, ta bria di orguyo den solo ardiente. ta konektá i ramifiká, sigui bibá, ferviente i resistiente, intokabel.» «Anglo, Creole woman, clings to the ground, glows with pride in the blazing sun, connects and branches out, lives on, fiery and resilient, untouchable.»
Lees hier de recensie
Meer over ‘In naam der liefde’
Meer over Ini Statia op deze site

Jacques Thönissen, In memoriam (1939-2023)

Jacques Thönissen-Ton van de Langkruis Foto Ton van de Langkruis
Op 10 juni 2023 overleed op 84-jarige leeftijd Jacques Thönissen. Wim Rutgers schreef een In Memoriam dat op 13 juni geplaatst werd op Caraïbisch Uitzicht.
«Jacques Thönissen, in 1939 in Herten (Limburg) in Nederland geboren en sinds 1962 als jonge en pas afgestudeerde onderwijzer definitief naar Aruba geëmigreerd en geïntegreerd, is niet meer. In hem verliest het eiland niet alleen een goed pedagoog en bestuurder als docent en directeur van de Sint-Augustinus-mavo in San Nicolas, maar ook een begenadigd verteller en performer, zoals bijvoorbeeld bij teatro foro en schrijver van verhalen en romans voor de jeugd en volwassenen. Jacques Thönissen was een rasauteur met veel vertelplezier, zoals dat in onze traditie gebruikelijk is, waarin ook op papier de orale traditie nog springlevend blijkt. (…) Jacques Thönissen begon pas op latere leeftijd te publiceren toen het pensioen al naderde, maar schreef vanaf dat moment een aantal boeken die in mijn Arubaanse boekenkast zo’n dertig centimeter innemen met ruim tweeduizend volgedrukte pagina’s, die eerst gepubliceerd werden bij Uitgeverij Conserve en daarna door In de Knipscheer met welke uitgever hij een langdurige relatie heeft onderhouden. (…) Jacques Thönissen was als verteller een kritische romanticus. Zijn verhalen omvatten het heden en soms een ver historisch verleden, beschrijvingen van de natuur en voorbeelden van bovennatuurlijke verschijnselen die geen realistische duiding dulden. De vertelde verhalen spelen zich op Aruba af, zoals Tranen om de ara en De roep van de troepiaal, met connecties naar de Zuid-Amerikaanse regio, maar ook ver daarbuiten, zoals in of in de Oost-Europese landen Oekraïne en Roemenië, in de wereld van de Roma, zoals in Eilandzigeuner en Devah. De roman Sarah, de zwarte madonna verbindt twee settings, deels in Zuid-Frankrijk waar een zwarte madonna vereerd wordt, met de Limburgse geboortestreek van Jacques tijdens de Tweede Wereldoorlog als eerbetoon aan zijn vader als verzetsstrijder.(…).»
Lees hier het hele I.M. door Wim Rutgers
Meer over Jacques Thönissen bij Uitgeverij In de Knipscheer