«Fris mengsel van gevoel en verstand.» – Esther Wils

VoorplatTanimbar75Over ‘De Tanimbar-legende’ van Aya Zikken op Indisch Anders, 3 augustus 2017:
Maria Bastiaens en Marre van Dantzig hebben het jubileum van hun boekhandel Evenaar zeer toepasselijk gevierd met de uitgave van een boek met hetzelfde geboortejaar als de winkel: 1992. Aya Zikken was toen al over de zeventig, maar schreef nog een indrukwekkend boek: De Tanimbar-legende, in de pers destijds geprezen als een van haar beste. Het was een gelukkige greep van de boekhandelaren, en ook hun keuze voor In de Knipscheer was slim: bij die uitgeverij is in 2013 – het jaar van Zikkens overlijden – een ouderwets dikke, 848 pagina’s tellende biografie van haar verschenen, Alles is voor even; Het bewogen schrijversleven van Aya Zikken, van de hand van collega-schrijver Kees Ruys, net als Zikken een liefhebber van zwerftochten door Indonesië. (…) Uit die biografie is een scherpzinnig en informatief nawoord samengesteld, waarin wordt ingegaan op Zikkens schrijverschap in het algemeen en de ontstaansgeschiedenis van de autobiografisch geïnspireerde Tanimbar-legende in het bijzonder. (…) Met De tolk van Java van Birney heeft De Tanimbar-legende een deel van de thematiek gemeen: de omgang van een kind met een door de oorlog geknakte vader, die de bodem onder zijn voeten verliest – al was vader Zikken eerder depressief, niet paranoïde en agressief zoals vader Birney. Ruys laat in zijn nawoord zien hoe Aya Zikken ertoe kwam naar de Molukken af te reizen, specifiek naar Kei kecil, waar de Tanimbar-legende zich afspeelt. Haar vader was, verzwakt en al na zijn internering en het ontluisterende weerzien met zijn echtgenote, op eigen verzoek naar Indië teruggekeerd om les te geven en werd in deze uithoek geplaatst. (…) Op Java trokken Nederlandse soldaten rond om de kolonie te herstellen en hij bevond zich met twee landgenoten op een lieflijk eiland waar de tijd leek stil te staan. Dat contrast typeert de roman: de krachtige, aanwezige en vaak schitterende natuur, onverschillig en altijd gelijk aan zichzelf, en de drie mannen die Zikken opvoert, die allen gebukt gaan onder de loop van de geschiedenis en worstelen met hun plek. (…) Zikken weet die intense beleving over te brengen met haar frisse mengsel van gevoel en verstand; hoofd en hart worden beide bediend.
Lees hier de recensie
Meer over ‘De Tanimbar-legende’
Meer over ‘Alles is voor even. Het bewogen schrijversleven van Aya Zikken. Biografie’

«De vrijheidsstrijd van Indonesië tegen Nederland.» – André Oyen

VoorplatTanimbar75Over ‘De Tanimbar-legende’ van Aya Zikken op Ansiel, 24 juli 2017:
Tijdens een wild dansfeest met de inheemse bevolking vertelt een medicijnman de legende van de verdwenen oorhangers die, nadat ze waren teruggevonden, hun geur verloren bleken te hebben. Zo is het ook met hen die de oorlog overleefden. Ze kregen hun dagelijkse leven terug, maar er is iets verloren gegaan waar vroeger alles om draaide: de kruidige smaak, de gouden glans, de groene geur. (…) De roman wordt onderverdeeld in 18 genummerde, maar niet getitelde hoofdstukken. De volgorde van de hoofdstukken is chronologisch gerangschikt, maar het verleden van de Japanse overheersing wordt in de roman gebracht door het hoofd Haantjes en de onderwijzer Johannes. Alhoewel de roman zelf al een heel leven achter de rug heeft, bezit hij nog genoeg kracht om de lezer een sterk beeld te geven van hoe Nederlanders totaal uitgeblust werden door een verblijf in hun kolonie. Heel aangrijpend, met sterk uitgebeende karakters.
Lees hier en hier de recensie
Meer over ‘De Tanimbar-legende’
Meer over ‘Alles is voor even. Het bewogen schrijversleven van Aya Zikken. Biografie’

«Zikken laat voelen dat het verleden onherstelbaar weg is.» – Jan-Hendrik Bakker

VoorplatTanimbar75Over ‘De Tanimbar-legende’ van Aya Zikken in Den Haag Centraal, 29 juni 2017:
In ditzelfde voorjaar waarin Alfred Birney de Libris Literatuur Prijs won met een monumentale roman over de misdaden van zijn indo-vader in de koloniale oorlog tegen de Indische bevolking, verscheen er ook een heruitgave van Aya Zikkens roman ‘De Tanimbar-legende’. Ook die gaat over de naderende onafhankelijkheid van een Nederlandse kolonie. (…) Wat decennialang verbloemend ‘de politionele actie’ heette, was in werkelijkheid een harde en wrede onderdrukkingsoorlog waarin velen onschuldig zijn vermoord. Langzaam dringt, mede dankzij de literatuur, dat besef nu door. De kracht van deze vertelling is de driehoek tussen drie Nederlandse mannen, waarin verwachtingen over een toekomst die niet meer zal komen en kampervaringen tijdens de Japanse bezetting een hoofdrol spelen. (…) Kees Ruys schreef een instructief nawoord in deze uitgave van de roman alsmede een korte typering van het schrijverschap van Zikken, een markante maar niet zo gekende persoonlijkheid uit de Nederlandse literatuur.
Lees hier de recensie
Meer over ‘De Tanimbar-legende’
Meer over ‘Alles is voor even. Het bewogen schrijversleven van Aya Zikken. Biografie’

«Beeldend geschreven roman met goede sfeertekeningen.»

VoorplatTanimbar75Over ‘De Tanimbar-legende’ van Aya Zikken voor NBD | Biblion, 27 juni 2017:
‘De Tanimbar-legende’ gaat over geluk, veranderingen en de zin van het bestaan, ook de thema’s van deze roman. Het leven van een handjevol Nederlanders met kamp- en oorlogservaringen die na de Jappentijd een onzekere toekomst in Nederlands-Indië tegemoet gaan, wordt zeer geloofwaardig weergegeven. Door het geheel in de Zuid-Oost-Molukken met haar vele eilandjes te situeren kan de auteur (1919-2013) zich uitleven: er wordt veel gereisd, de couleur locale en diverse cultuuruitingen zijn goed getroffen. Toch is het vooral de eenzaamheid die deze beeldend geschreven roman met veel flashbacks en goede sfeertekeningen domineert. Met een nawoord van Kees Ruys, een overzicht van de boekpublicaties van Aya Zikken en een verklarende woordenlijst.
Meer over ‘De Tanimbar-legende’
Meer over ‘Alles is voor even. Het bewogen schrijversleven van Aya Zikken. Biografie’

«Aya Zikken kon heel goed schrijven.» – Maria Bastiaens

VoorplatTanimbar75Over ‘De Tanimbar-legende’ van Aya Zikken in Boekblad, 21 mei 2017:
Ter gelegenheid van het jubileum brachten jullie in samenwerking met uitgeverij In de Knipscheer een herdruk van ‘De Tanimbar-legende’ van Aya Zikken uit. ‘Dat is ook een schrijver die hier goed past. Aya Zikken kon heel goed schrijven en laat je in haar verhalen echt voelen en ruiken aan een land. Het is soms zo jammer dat boeken in Nederland zo snel worden verramsjt. Na twee jaar zijn titels vaak al niet meer leverbaar. Uitgeven is een soort ratrace geworden, de drang om een bestseller te scoren is zo groot dat de meeste boeken maar een korte levensduur hebben. Van een goede Nederlandse schrijfster als Aya Zikken was niets meer te krijgen, daarom hebben we het initiatief genomen voor een herdruk. Tegelijk verscheen bij Rainbow ook een heruitgave van reisverhalen van Kees Ruys, de biograaf van Aya Zikken (‘Alles is voor even’).’
Lees hier het interview
Meer over ‘De Tanimbar-legende’
Meer over ‘Alles is voor even. Het bewogen schrijversleven van Aya Zikken. Biografie’

«Reisboekhandel Evenaar laat reisverhalen herleven bij jubileum.» – Constantijn Hoffscholte

VoorplatTanimbar75Over ‘De Tanimbar-legende’ van Aya Zikken in Boekblad, 18 mei 2017:
(…) Speciaal voor het evenement werd in samenwerking met uitgeverij In de Knipscheer het boek ‘De Tanimbar-legende’ van de Nederlandse schrijfster Aya Zikken heruitgegeven, dat zich afspeelt op de Molukken. Aanleiding was de biografie over Zikken die in 2013 bij dezelfde uitgeverij verscheen, geschreven door Kees Ruys. ‘Van dat boek* waren wij diep onder de indruk. Het wierp bij ons de vraag op waarom er geen enkel werk van Aya Zikken meer verkrijgbaar is’, zegt Van Dantzig. De boekhandelaren namen contact op met de uitgeverij, die bereid bleek tot een heruitgave. (…)
Lees hier het artikel
Meer over ‘De Tanimbar-legende’
*Meer over ‘Alles is voor even. Het bewogen schrijversleven van Aya Zikken. Biografie’

Aya Zikken – De Tanimbar-legende. Roman

VoorplatTanimbar75Aya Zikken
De Tanimbar-legende

Roman
Met een Nawoord van Kees Ruys
Nederland – Nederlands-Indië
Vormgeving Els Kort
gebrocheerd in omslag met flappen,
228 blz., € 18,50
Presentatie 12 mei 2017
ISBN 978 90 6265 960 9

In De Tanimbar-legende, unaniem geprezen als een van Aya Zikken beste romans, arriveren kort na de Tweede Wereldoorlog drie mannen op een afgelegen eiland in de Zuidoost-Molukken. De nuchtere werktuigbouwkundige Jasper Jens komt vers uit Nederland, controleur Haantjes en de idealistische onderwijzer Johannes Morse zijn in Japanse kampen geïnterneerd geweest. In een paradijselijke omgeving, ver van het roerige Java waar het Nederlandse leger tevergeefs probeert om de kolonie te herstellen, ontrolt zich een drama van drie mannen die te zeer door hun verleden zijn getekend om elkaar daadwerkelijk te kunnen bereiken. Dat geldt uiteindelijk ook voor hun omgang met de Indonesiërs, beseft Jens: ‘Je hoort ze praten, ziet ze bewegen. Je ruikt ze, je raakt ze aan, kijkt in hun ogen, denkt dat je contact maakt. […] Maar de mensen hier zijn decor in het door ons veroverde hof van Eden.’ In deze belangrijke roman klinkt het geweten van een natie door die in zal moeten zien dat haar koloniale dromen grotendeels op een illusie hebben berust.

Het initiatief tot deze heruitgave is genomen door Literaire Reisboekhandel Evenaar, om te vieren dat de boekhandel 25 jaar geleden in Amsterdam werd opgericht door Marre van Dantzig en Maria Bastiaens. Deze editie is uitgebreid met een tweeledig Nawoord door Kees Ruys, de biograaf van Aya Zikken: ‘Het zoekende leven van Aya Zikken’ en ‘Over het ontstaan van De Tanimbar-legende’.

‘In die passages van geluk, schoonheid en ontroostbaarheid om wat men aan het verliezen is, ligt de grote kracht van deze roman.’ – Doeschka Meijsing
‘Na haar veelgeprezen roman De atlasvlinder schreef Aya Zikken met De Tanimbar-legende een even knappe als ontroerende roman over het einde van het Hollands kolonialisme in de Indische archipel.’ – Hans Visser

Aya Zikken (Epe 1919 – Norg 2013) woonde van haar zesde tot haar negentiende jaar in Nederlands- Indië, een periode die van grote invloed op haar werk en leven is geweest. Ze debuteerde in 1953 met de novelle Het godsgeschenk onbegrepen en bouwde sindsdien aan een groot en eigenzinnig oeuvre van romans, reisverhalen en memoires, waarbinnen de roman De atlasvlinder (1958) een centrale plaats inneemt.
Terugkerende thema’s in Zikkens werk zijn de invloed van ervaringen uit het verleden, het conflict tussen vrijheid en intimiteit en de onmacht om een ander te bereiken. In 1997 werd haar oeuvre bekroond met de Anna Bijns Prijs.
Meer over Aya Zikken op deze site
Meer over Kees Ruys op deze site

«Geraffineerd.» – André Oyen

coverE19voorDEF.inddOver ‘Extaze 19 – Vrouw en Literatuur’ op Ansiel, 29 december 2016:
(…) ‘Extaze’ is er op een geraffineerde maar niet te drammige manier in geslaagd om belangrijke vrouwelijke literatoren in de schijnwerpers te plaatsen. (…) Marlene de Vries geeft een pittige schets van Betje Wolff en Aagje Deken. (…) Elisabeth Leijnse beperkt zich hier tot Cécile de Jong van Beek en Donk, die de ‘encyclopedische’ tendensroman ‘Hilda van Suylenburg’ schreef waarin alle aspecten van de vrouwenkwestie werden belicht. (…) Jacques Sicking confronteert ons met het wel aparte werk van Carry van Bruggen, schrijversnaam van Caroline Lea de Haan, zuster van Jacob Israël de Haan. (…) Joke Linders heeft de dankbare taak om grootheid Annie M.G. Schmidt, die spot met van bovenaf opgelegde regels en opvattingen, te doorlichten. (…) Michiel van Kempen duidt op de hang naar vrijheid van de Surinaamse Bea Vianen (…) zij beschrijft Suriname lyrisch, maar is uiterst kritisch over de sfeer van benauwenis.
Lees hier en hier de recensie
Meer over Extaze 19

«Opmerkelijk nummer over Nederlandse schrijvende vrouwen aller tijden.» – Wim Noordhoek

coverE19voorDEF.inddOver ‘Extaze 19’ op Avondlog, 14 oktober 2016:
Het tijdschrift Extaze heeft een opmerkelijk nummer uitgebracht over Nederlandse schrijvende vrouwen aller tijden. Van Hadewijch tot Carry van Bruggen, van Annie Schmidt tot Aya Zikken. (…) Wolff en Deken en seks? Er was in hun tijd geen andere decente weg dan langs het huwelijk. Maar toch. Marleen de Vries legt het bondig uit: ‘Al even libido verlagend zijn enkele gravures waarop de auteurs oud, tandeloos en met kanten huismutsen zijn afgebeeld. Dat de eerste seksuele revolutie plaatsvond in de achttiende eeuw, en dat die eeuw in essentie libertijns was wordt licht vergeten.’ (…) Van Annie M.G. is er de regel die een generatie vormde: ‘Ik ben lekker stout’ (1954). Zonder Annie geen Provo, denk ik dan. De bibliothecaresse die Nederland omkeerde. Toepasselijke tekeningen van Wendela de Vries door het nummer heen!
Lees hier het bericht
Meer over Extaze 19

Literair tijdschrift Extaze 19 ‘Vrouw en Literatuur’ [Jrg. 5, nr. 3]

coverE19voorDEF.inddExtaze 19 – Vrouw en Literatuur
vijfde jaargang nr. 3
Gebrocheerd, geïllustreerd, 112 blz.
€ 15,00
Presentatie 6 oktober 2016
ISBN 978-90-6265-940-1

De rode draad in dit nummer van literair tijdschrift Extaze: vrouwen in de Nederlandstalige literatuur die de gemoederen van hun lezers in beroering hebben gebracht en in verschillende opzichten baanbrekend zijn geweest. Uit negen eeuwen literatuurgeschiedenis koos de redactie in acht essays:

Hadewijch, de dertiende-eeuwse schrijfster en mystica, die de balans zoekt tussen ketterij en christelijke verering (Charlotte D’Eer);

Anna Maria van Schurman (1607–1678), vrouw van de wetenschap en de letteren, die in woord geschrifte haar onvrede uit over stad (Utrecht), kerk en universiteit (Pieta van Beek);

Betje Wolff (1738–1804) en Aagje Deken(1741–1804), die strijden tegen intolerantie en dogma’s van gereformeerd Nederland (Marleen de Vries);

Johanna Grobbelaar, de Zuid-Afrikaanse (begin negentiende eeuw), die wil meehelpen aan de opbouw van haar land (Annemarié van Niekerk, Pieta van Beek);

Cécile de Jong van Beek en Donk (1866–1944), die een ‘encyclopedische’ tendensroman schrijft waarin alle aspecten van de vrouwenkwestie moeten worden belicht (Elisabeth Leijnse);

Carry van Bruggen (1881–1932), die zich verzet tegen groepsgedrag en groepsdenken (Jacques Sicking);

Annie M.G. Schmidt (1911–1995)) die spot met van bovenaf opgelegde regels en opvattingen (Joke Linders);

Bea Vianen (1935), die in haar poëzie smacht naar vrijheid, waarbij het Surinaamse een niet weg te denken element vormt (Michiel van Kempen).

Korte verhalen van Marc Colsen, Elke De Klerk, Heidi Koren, Trudy van Rooij-van Mil, John Toxopeus, Ilona Verhoeven, Jan Zwaaneveld. In Archief gedichten van Lorine Niedecker (1903–1970) vertaald door Jeroen van den Heuvel en een selectie uit de dagboeken en brieven van Aya Zikken (1919–2013), gekozen en ingeleid door Kees Ruys. Gedichten van Jos Versteegen. Het beeld in dit nummer is van
Wendela de Vries.

De presentatie van Extaze 19 zal plaatsvinden op donderdag 6 oktober 2016 in de Houtrustkerk in Den Haag (hoek Houtrustweg/Beeklaan).
Lees ook nieuwe verhalen, gedichten (o.a. van Astrid H. Roemer), interviews en recensies op het digitale supplement van Extaze
Meer over Extaze