Tag: Bataille

«In vroegere tijden was het ook al bal op het gebied van grof grensoverschrijdend gedrag.» – Carel Peeters

Over ‘Sympathie voor de duivel’ van Jaap Goedegebuure in Vrij Nederland, 18 maart 2025:

(…) ‘Sympathie voor de duivel’, het boek van Jaap Goedegebuure over ‘De verbeelding van het kwaad in het werk van Nederlandse en Vlaamse schrijvers’, geeft een welkome achtergrond aan wat er zich nu afspeelt op het gebied van de antimoraal. Het boek herinnert er alleen al aan hoezeer het in vroegere tijden (die van de keizers Caligula en Nero) ook al bal was op het gebied van grof grensoverschrijdend gedrag. (…) Een van de interessantste door Goedegebuure behandelde figuren met sympathie voor de duivel en het duivelse is het type dat zich uitleeft in het manipuleren, verdacht maken en intimideren van mensen. Dat is de figuur van Mefistofeles, de man die altijd ‘nee’ zegt, prominent aanwezig in Goethes ‘Faust’. Goedegebuure ziet een Mefisto in Vincent Vere in Couperus’ eerste roman ‘Eline Vere’. Dat is het kwaad als intrigant: ‘met zijn slangenogen en zijn nu eens flemende en dan weer vlijmscherpe tong.’ (…) ‘Sympathie voor de duivel’ gaat wel over de Nederlandstalige literatuur, maar natuurlijk komen ook de schrijvers ter sprake die het kwaad en de duivel op zo’n exemplarische manier hebben behandeld dat het tot wereldliteratuur is geworden: De Sade, Baudelaire, Nietzsche, Bataille. Ze fungeren als zijn referentiekader. Wat niet wil zeggen dat de Nederlandse schrijvers bij hen verbleken. Dat is het verrassende aan ‘Sympathie voor de duivel’: het boek haalt in al zijn diversiteit een belangrijk thema naar voren dat bepalend is voor het gehalte van de Nederlandse literatuur. Dat gehalte ontstaat door stijl én inhoud: door de heikele thema’s die men durft aan te snijden, ze niet uit de weg te gaan. Nederlandse schrijvers (Jacob Israël de Haan, Louis Couperus, Arnon Grunberg, A.F.Th. van der Heijden, Oek de Jong, Manon Uphoff, P.F. Thomése, Marcel Möring, Gerard Reve, Willem Frederik Hermans, S. Vestdijk) hebben zich wel degelijk geconfronteerd met de doos van Pandora, met het pijnlijke, lastige, donkere, beschamende, laffe, peilloze, gewelddadige en het duivelse in de werkelijkheid. Vanuit vrees en fascinatie. Om een spiegel voor te houden. (…)

Lees hier of hier de recensie
Meer over ‘Sympathie voor de duivel’
Meer over Jaap Goedegebuure bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Een uitzonderlijk rijk en doordacht werk, een prachtig prisma.» – Manon Uphoff

Bij de presentatie van ‘Sympathie voor de duivel’ van Jaap Goedegebuure, 13 maart 2025:

(…) Is het mogelijk een routemap te bieden, de deur naar dit boek vast op een kier te zetten en een glimp te tonen van de rijkdom en reikwijdte ervan? (…) We bewegen ons langs verderf en het verderfelijke, en van een verfijnd bederf naar het parasiterende, dit bederf in gang zettende, van het sadistische naar het sadomasochistische, van het sublieme, ontzagwekkende, ‘heilige’ kwaad naar het banale, kille, botte, rekenkundige, machinale kwaad van met name de Tweede Wereldoorlog. We betreden het kwaad van de verleiding, van gespeelde of mythologische onschuld, ontmoeten de kwaadaardigen en de listigen, passeren zondebokken, geofferden en zichzelf opofferenden. In dubbelgangers zien we het kwaad weerspiegeld, gedraaid, verwrongen. We belanden op het pad van vergelding, vergeving, verzoening—maar vooral op dat van de leugen en het zelfbedrog. (…) We dalen af in griezelkelders waar de griezelromantiek hoogtij viert, komen uit bij het kwaad als stompzinnig oerverschijnsel en eindigen bij de vraag van de auteur of we werkelijk tot de kern van het kwaad kunnen doordringen, of dat er misschien vele kernen zijn. (…) Bijna alle auteurs tasten in hun werken de grenzen af: waar de werkelijkheid van het kwaad zich ophoudt en de illusie van het kwaad begint, of omgekeerd: waar de verbeelding van het kwaad overgaat in de uitoefening van het kwaad. ‘Sympathie voor de duivel’ is een uitzonderlijk rijk en doordacht werk, een prachtig prisma, een boek dat uitnodigt en stimuleert om verder te denken, om dwarsverbanden te leggen, om te blijven dwalen langs de vele gestalten die het kwaad in de literatuur heeft aangenomen en zal blijven aannemen.

Lees hier de toespraak van Manon Uphoff
Meer over ‘Sympathie voor de duivel’
Meer over Jaap Goedegebuure bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Manon Uphoff op deze site

Donderdagavond 8 december presentatie ‘Extaze 20’

ExtazeinHoutrustkerk20D.indd Affiche Els Kort

Over ‘De magie van het verlies’ in de Houtrustkerk, 8 december 2016:
Wie weet dat het aanzetpunt van het thema van Extaze 20 Lou Reed’s album Magic and loss (1992) is, zal begrijpen dat de presentatie van het decembernummer voor een groot deel zal bestaan uit muziek. Vier sprekers zullen ingaan op de relatie tussen Reed’s motieven en muziek. En er zal ook muziek te horen zijn: als soundtrack bij de film die getoond zal worden, bij de installatie waarmee de avond opent, en tijdens het optreden van Henk Koorn. Laurens ten Kate (gastredacteur van Extaze 20), Heleen Rippen (bedenker van het thema van het nummer), René Gabriëls en Anton Simons vertellen hoe zij de muziek van Reed en anderen in hun respectievelijke essays voor Extaze 20 hebben ingepast. Voor de soundtrack van zijn film Place Stalingrad koos Erik Pape een rai-nummer uit, muziek die in zijn beleving verbonden is met het plein. Geluiden (muzikaal gearrangeerd) zijn te horen bij de installatie van Marian Meerbeek en Marion de Laat, die ‘Berlijn’ en het begrip ‘tijd’ tot onderwerpen heeft. De livemuziek, aansluitend op de inleidingen van de essayisten, wordt gespeeld en gezongen door Henk Koorn, bekend van de eigenzinnige Haagse band Hallo Venray. Hij vertolkt nummers van Lou Reed, David Bowie en Joan Armatrading. Poëzie, het meest muzikale literaire genre, komt deze avond voor rekening van Dorien Dijkhuis.
Dan nog even terug naar het aanzetpunt. De vraag die de redactie zich daarbij stelde was: is verlies het tegendeel van winst, van betekenis, van vervulling? Of is er zoiets als een eigen kracht in het verlies? Of, zoals Bataille het noemde, is het verlies een gift (le don de la perte)? (Hoe) kan verlies een magische glans krijgen?
Locatie: Houtrustkerk, Beeklaan 535, Den Haag (hoek Houtrustweg). Parkeren kan gratis op het erf van de internationale school aan de overzijde. Aanvang: 20.15 uur precies. Deur open van 19.45 uur tot 20.10 uur, dus graag op tijd aanwezig zijn. Toegang: € 10,00 (alleen contant te betalen). Reserveren: redactie@extaze.nl Presentatie Cor Gout, licht en geluid Harold Verra / Bigfatzo Productions
Meer over ‘Extaze 20’