Tag: Baudelaire

«In vroegere tijden was het ook al bal op het gebied van grof grensoverschrijdend gedrag.» – Carel Peeters

Over ‘Sympathie voor de duivel’ van Jaap Goedegebuure in Vrij Nederland, 18 maart 2025:

(…) ‘Sympathie voor de duivel’, het boek van Jaap Goedegebuure over ‘De verbeelding van het kwaad in het werk van Nederlandse en Vlaamse schrijvers’, geeft een welkome achtergrond aan wat er zich nu afspeelt op het gebied van de antimoraal. Het boek herinnert er alleen al aan hoezeer het in vroegere tijden (die van de keizers Caligula en Nero) ook al bal was op het gebied van grof grensoverschrijdend gedrag. (…) Een van de interessantste door Goedegebuure behandelde figuren met sympathie voor de duivel en het duivelse is het type dat zich uitleeft in het manipuleren, verdacht maken en intimideren van mensen. Dat is de figuur van Mefistofeles, de man die altijd ‘nee’ zegt, prominent aanwezig in Goethes ‘Faust’. Goedegebuure ziet een Mefisto in Vincent Vere in Couperus’ eerste roman ‘Eline Vere’. Dat is het kwaad als intrigant: ‘met zijn slangenogen en zijn nu eens flemende en dan weer vlijmscherpe tong.’ (…) ‘Sympathie voor de duivel’ gaat wel over de Nederlandstalige literatuur, maar natuurlijk komen ook de schrijvers ter sprake die het kwaad en de duivel op zo’n exemplarische manier hebben behandeld dat het tot wereldliteratuur is geworden: De Sade, Baudelaire, Nietzsche, Bataille. Ze fungeren als zijn referentiekader. Wat niet wil zeggen dat de Nederlandse schrijvers bij hen verbleken. Dat is het verrassende aan ‘Sympathie voor de duivel’: het boek haalt in al zijn diversiteit een belangrijk thema naar voren dat bepalend is voor het gehalte van de Nederlandse literatuur. Dat gehalte ontstaat door stijl én inhoud: door de heikele thema’s die men durft aan te snijden, ze niet uit de weg te gaan. Nederlandse schrijvers (Jacob Israël de Haan, Louis Couperus, Arnon Grunberg, A.F.Th. van der Heijden, Oek de Jong, Manon Uphoff, P.F. Thomése, Marcel Möring, Gerard Reve, Willem Frederik Hermans, S. Vestdijk) hebben zich wel degelijk geconfronteerd met de doos van Pandora, met het pijnlijke, lastige, donkere, beschamende, laffe, peilloze, gewelddadige en het duivelse in de werkelijkheid. Vanuit vrees en fascinatie. Om een spiegel voor te houden. (…)

Lees hier of hier de recensie
Meer over ‘Sympathie voor de duivel’
Meer over Jaap Goedegebuure bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Een uitzonderlijk rijk en doordacht werk, een prachtig prisma.» – Manon Uphoff

Bij de presentatie van ‘Sympathie voor de duivel’ van Jaap Goedegebuure, 13 maart 2025:

(…) Is het mogelijk een routemap te bieden, de deur naar dit boek vast op een kier te zetten en een glimp te tonen van de rijkdom en reikwijdte ervan? (…) We bewegen ons langs verderf en het verderfelijke, en van een verfijnd bederf naar het parasiterende, dit bederf in gang zettende, van het sadistische naar het sadomasochistische, van het sublieme, ontzagwekkende, ‘heilige’ kwaad naar het banale, kille, botte, rekenkundige, machinale kwaad van met name de Tweede Wereldoorlog. We betreden het kwaad van de verleiding, van gespeelde of mythologische onschuld, ontmoeten de kwaadaardigen en de listigen, passeren zondebokken, geofferden en zichzelf opofferenden. In dubbelgangers zien we het kwaad weerspiegeld, gedraaid, verwrongen. We belanden op het pad van vergelding, vergeving, verzoening—maar vooral op dat van de leugen en het zelfbedrog. (…) We dalen af in griezelkelders waar de griezelromantiek hoogtij viert, komen uit bij het kwaad als stompzinnig oerverschijnsel en eindigen bij de vraag van de auteur of we werkelijk tot de kern van het kwaad kunnen doordringen, of dat er misschien vele kernen zijn. (…) Bijna alle auteurs tasten in hun werken de grenzen af: waar de werkelijkheid van het kwaad zich ophoudt en de illusie van het kwaad begint, of omgekeerd: waar de verbeelding van het kwaad overgaat in de uitoefening van het kwaad. ‘Sympathie voor de duivel’ is een uitzonderlijk rijk en doordacht werk, een prachtig prisma, een boek dat uitnodigt en stimuleert om verder te denken, om dwarsverbanden te leggen, om te blijven dwalen langs de vele gestalten die het kwaad in de literatuur heeft aangenomen en zal blijven aannemen.

Lees hier de toespraak van Manon Uphoff
Meer over ‘Sympathie voor de duivel’
Meer over Jaap Goedegebuure bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Manon Uphoff op deze site

«Gouts oeuvre is groot en veelzijdig. Zijn boeken kenmerken zich door eigenzinnigheid.» – Ezra de Haan

Over ‘Dunkel’ van Cor Gout op Elders Literair, 22 november 2024:

(…) Wie het oeuvre van Cor Gout in ogenschouw neemt, verbaast zich niet over het door hem gekozen citaat van Rilke uit Das Stundenbuch in Dunkel dat begint met de regels: ‘Du siehst, ich will viel. Vielleicht will ich alles.’ Gouts oeuvre is groot en veelzijdig. Van filosofisch of musicologisch tot jeugdboeken voor kinderen van iedere leeftijd. Gout is een meester in het ontlopen van genres of regels. Zijn boeken kenmerken zich door eigenzinnigheid. Speels kun je ze misschien het beste noemen. (…) Gout weigert populaire muziek als minder te kwalificeren dan het werk van hoge heren als Nietszche of Rimbaud. Hoog en laag komen juist bij hem samen, vormen een logisch geheel. (…) Dan start het verhaal in Parijs, niet zoals zo vaak in Den Haag, de stad waaraan Gout verknocht is. Ook valt het woord ‘Rosebud’, voor liefhebbers van het witte doek het laatste woord dat het hoofdpersonage in de film Citizen Kane uitsprak. Vervolgens legt Gout aan de niet-kenners uit waar ‘Rosebud’ op slaat. Dunkel gaat over zíjn Rosebud en het doolhof waarin hij verstrikt is geraakt. (…) De uitleg van de roman oogt als het verklappen van het einde van een film… maar de raadselachtigheid van de inhoud en de haast romantische verwoording ervan in woorden die poëtisch aandoen veroorzaken het tegendeel. Ook staat het taalgebruik haaks op de tekst die eraan voorafgaat. Gout is bereid meerdere taalregisters in deze roman te bespelen. (…) Die drang tot ontsnappen is Dunkel bekend. Hij begint te mijmeren en na eerst te zijn ingegaan op de roman van Modiano belandt de lezer plots in de songteksten van Jimmy Campbell waarvan de regels van een couplet uit een zin bestaan. Ze blijken inspirerend te zijn geweest voor de teksten die Dunkel is gaan schrijven. (…)

Lees hier de recensie
Meer over ‘Dunkel’
Meer over Cor Gout bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Een dichtbundel die je tot eindeloos herlezen dwingt.» – Ezra de Haan

Project1_VoorplatHagenaars.qxdOver ‘Pelgrimsgrond’ van Albert Hagenaars op Elders Literair, 16 juli 2022:
(…) Met een deel van de gedichten in ‘Pelgrimsgrond’ heeft Hagenaars een nieuw genre geschapen. Het ligt in het verlengde van het ZKV, het zeer korte verhaal, uitgevonden door A.L. Snijders. Hagenaars voegt daar zijn ZKPB aan toe, de zeer korte poëtische biografie. Zijn gedichten over Baudelaire, Munch, Tsjaikovski, Achterberg, Satie en Celan konden niet treffender zijn. Het zijn portretten die gecomprimeerd levens samenvatten. Kenners van deze dichters zullen ook direct hun stijl herkennen. Daarbij gaan de gedichten verder dan een pastiche, en zijn ze eerder een ode aan hen door het hergebruik van ‘hun’ taal. Vanzelfsprekend kun je van deze poëmen genieten zonder voorkennis, maar wie de levens van de dichters, schilders en componisten kent over wie Hagenaars schrijft, zal met nog meer genot op zijn strofen kauwen. (…) Pelgrimsgrond bevat de neerslag van jarenlang reizen, peinzen, verdiepen en verdichten. Het is een dichtbundel die je tot eindeloos herlezen dwingt. Poëzie vormt daarbij de inspiratie tot een intens beleefd leven.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Pelgrimsgrond’
Meer over Albert Hagenaars bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Literatuur blijkt tot alles in staat. Dit is een boek dat je gewoon moet beleven.» – Marjo van Turnhout

VoorplatMontaillou-75Over ‘Vlucht uit Montaillou’ van Ton van Reen op Leestafel, 12 augustus 2019:
De Franse schrijver Boris Paul Vian (1920-1959) schrijft middels de pen van Ton van Reen een nieuw boek. Want, nee, hij is niet dood, hij leeft voort zolang hij bekend blijft. Samen met andere beroemde Fransen, waaronder Charles Perrault, Jean-Paul Sartre en Charles de Gaulle, bewoont hij het krakkemikkige, slecht onderhouden Panthéon in Parijs, waar helaas eerdere gasten (o.a Baudelaire, André Gide) afscheid hadden moeten nemen omdat niemand meer wist wie ze waren. (…) ‘Literatuur blijkt tot alles in staat,’ zegt een van de vele schrijvers die in het boek voorkomen. Dat is wat Ton van Reen bij monde van Boris Vian terdege bewijst. Wie de schrijfsels van Vian kent, weet dat het in dit boek allemaal nog meevalt qua absurditeit, maar toch is het een feit dat alles wat je zou kunnen verzinnen, ook allemaal kan gebeuren binnen dit verhaal. (…) Dan zijn er nog de verwijzingen naar het geloof, naar de wederwaardigheden van de Heilige Graal, en het feit dat de veertiende juli aanstaande is, dit is een boek dat je gewoon moet beleven: ga mee op avontuur samen met de beer en het meisje, en probeer Boris Vian te volgen in zijn strijd om de cultuur van Frankrijk te redden. (…)
Lees hier of hier de recensie
Meer over ‘Vlucht uit Montaillou’
Meer over Ton van Reen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Een nummer dat je literaire vleugels kan geven om je vakantie aan zee of in het water het nodige aroma te geven.» – André Oyen

VoorplatExtaze17-18-75Over ‘Extaze 17/18 – Water-Zee’ op Ansiel, 29 mei 2016:
De redactie van dit prachtig literair tijdschrift tracht verrukking en verwondering op te roepen door de kracht van het woord en de verbeelding. En deze pogingen van de Extaze-redactie levert telkens een boekwerk af dat je heel gulzig proeft en waardeert. Zwakke nummers ben ik persoonlijk nog niet tegengekomen, maar de absolute hoogvlieger was toch wel het Frans Kellendonknummer dat een huiveringwekkend mooi literair eerbetoon was. ‘Extaze 17/18’ is uitzonderlijk een dubbelnummer waarin Water-Zee duidelijk dominant aanwezig, zowel in essay, kortverhaal als gedicht. Er wordt gemijmerd en gefilosofeerd over diverse items gaande van het zeemanslied van de Deense Lale Andersen tot de poëzie van Slauerhoff met immer en altijd water/en of zee op de achtergrond. (…) Een nummer dat je literaire vleugels kan geven om je vakantie aan zee of in het water het nodige aroma te geven.
Lees hier de recensie
Meer over Extaze

«Wie vindt dat literatuur niet moet aaien en behagen, die is bij Vaandrager aan het juiste adres.» – Bart Vervaek

Over ‘Koprot’ van Harry Vaandrager in De Reactor, 10 juni 2013:
Het ene verhaal knipoogt naar het andere, onder meer door fragmenten te herhalen, en algemener zijn er heel wat verwijzingen naar andere teksten, zoals naar Aan barrels, maar ook naar auteurs als Leopardi, Baudelaire en Chlebnikov. Dat sluit allemaal perfect aan bij de storm van woorden en teksten die Koprot is. Ik heb tornadojagers altijd krankzinnigen gevonden, maar voor de windhoos Vaandrager maak ik graag een uitzondering. Het is heerlijk in het oog van deze storm te staan en te genieten van de horror, de baldadige en scabreuze beelden, de levenskrachtige poëzie van de al te prozaïsche ondergang, en de stroom cynische oneliners zoals ‘Denken is zuchten met wind tegen’, of ‘Zweet is de oudste zoon van de dood. Geloof me, ruiken is een lijfstraf’.

Lees hier de recensie

Meer over ‘Koprot’

«‘Te leven op duizend plaatsen’ is het lezen zeker waard.» – Joost van der Vleuten

Over ‘Te leven op duizend plaatsen. Jo Otten 1901 – 1940’ van Rob Groenewegen op Literair Nederland, 26 januari 2012:
Groenewegen doet alle moeite doet om de wereld van de schrijver tot leven te wekken. Hij geeft een beeld van Rotterdam in de eerste decennia van de twintigste eeuw, dat zich schoksgewijs ontwikkelde tot wereldhaven. Hij beschrijft het culturele leven: het was de tijd van de filmliga, de charleston en de grammofoonplatenfeestjes, de tijd ook van nieuwe zakelijkheid, vitalisme en futurisme. Groenewegen schetst de gecompliceerde veelvormigheid van de Nederlandse literatuur uit die tijd, met allerlei avant-gardebewegingen die over elkaar heen tuimelen. En hij doet een verdienstelijke poging de waardering van Otten en vele anderen voor het fascisme en andere autoritair-populistische stromingen te begrijpen in de context van hun tijd. (…) Rob Groenewegen heeft het allemaal grondig uitgezocht, opgeschreven en met gulle hand van illustraties voorzien.

Lees hier de recensie

Meer over deze biografie

René Smeets – Met jou open ik oude nachten

wijngedichten
RENÉ SMEETS / PHILIPPE DEBEERST
Met jou open ik oude nachten
De mooiste wijngedichten uit de wereldliteratuur
Gebonden met stofomslag, geïllustreerd, 240 blz.
€ 29,50
Uitgeverij P, Leuven, 2004
In Nederland in de boekhandel gebracht door
Uitgeverij In de Knipscheer, oktober 2014
ISBN 978-90-6265-869-5

Met jou open ik oude nachten. De mooiste wijngedichten uit de wereldliteratuur is een prachtige bloemlezing in 10 hoofdstukken met pro- en epiloog, die de hele wijncultuur omvat. Van wingerd en wijngaard over druivenpluk en -persing tot het heerlijk savoureren van de godendrank! Samensteller René Smeets leerde bij de wijnclub Tastevin wijn degusteren. Zijn liefde voor de poëzie is nagenoeg even oud als die voor wijn en ooit moesten die twee elkaar ontmoeten. Het resultaat is een reis door de wereldliteratuur en de tijd. Van Chili tot China en van Rusland tot Zuid-Afrika. Van Homeros en Horatius over Neruda en Baudelaire tot Vondel, Villon en vele vele anderen. Begeleid door exclusieve paginagrote foto’s van Philippe Debeerst.
Samensteller René Smeets (1956) publiceert sinds 1999 publiceert literaire vertalingen, hoofdzakelijk uit het Duits en uit het Frans. Deze verschenen o.a. in tijdschriften als De Tweede Ronde, Dietsche Warande & Belfort, Poëziekrant en Deus ex Machina. Fotograaf Philippe Debeerst (1958) trok gefascineerd door het medium fotografie naar Gent om er het metier te leren. Hij verdiende zijn sporen in de industriële fotografie en werkt nu hoofdzakelijk voor uitgevers, met als specialiteiten kunstcollecties en architectuur.
Meer over René Smeets