«Koop dit boek, neem het mee naar bed en reis met de verteller over zijn wereld.» – Helge Bonset

Over ‘Bed en wereld’ van Jo Otten op Neerlandistiek, 1 november 2024:

Helge Bonset schrijft iedere maand over Nederlandstalige boeken die je zou moeten (her)lezen. Vandaag: Jo Otten, ‘Bed en wereld ‘(1932). Opnieuw uitgegeven in 1967 en 2008. ‘Ik lig in bed. Ik lig in bed en word omsloten door een zachte warme deken, een veilige huls voor het lichaam, dat na een drukke dag zijn horizontale stand gelukkig heeft hervonden. Ik lig in mijn smalle lange bed en kijk naar de grote bol, de melkwitte lamp, die van het plafond naar beneden hangt. Hij is nu uitgedoofd en lijkt een hemellichaam dat in de ruimte van mijn slaapkamer zweeft.’ Dit lijkt een kalm en meditatief boek te worden. Maar niets is minder waar: de geest van de verteller is voortdurend op drift, raast de wereld over, dag en nacht. (…) Deze verteller omarmt het leven zozeer dat hij eraan lijdt. Zijn verlangen om overal bij te zijn leidt tot het verlangen om nergens meer bij te zijn. (…) Het werd Ottens meest succesvolle boek, en terecht: ‘Bed en Wereld’ is uniek in de Nederlandse literatuur. Een lange, obsessieve monologue intérieur waarin het persoonlijke en het politieke elkaar afwisselen; een tijdsbeeld van de angstige en pessimistische jaren dertig van de vorige eeuw; een vroege beschrijving van hoe een overvloed aan informatie de geest op hol kan doen slaan.
Neerlandistiek:  het Online tijdschrift voor taal- en letterkunde.

Lees hier de recensie
Meer over ‘Bed en wereld’ en Jo Otten bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Een uitnodiging om zonder meer gehoor aan te geven, zodat het werk van Otten definitief aan de vergetelheid blijft ontrukt.» – Janneke van der Veer

Over ‘Kritisch en verhalend proza. Verzameld werk, deel 2’ van Jo Otten in Boekenpost (Jrg. 21, nummer 126), 25 juli 2013:
Deze uitgave sluit de gezamenlijke inspanning van bezorger/biograaf Rob Groenewegen en uitgeverij In de Knipscheer af om het belangrijkste werk van Otten, die tot de min of meer ‘vergeten schrijvers’ behoort, weer beschikbaar te maken. Dat begon in 2008 met Bed en wereld, gevolgd door de biografie Te leven op duizend plaatsen (2011) waarin het essay Mobiliteit en revolutie uit 1932 is opgenomen en het eerste deel van het verzameld werk: De Vorst. Machiavelli, Sleutel van onze tijd (2012). Het kritisch en verhalend proza van Otten, dat nu opnieuw in druk is verschenen, wordt in het persbericht toegelicht: (…) ‘Wie de moeite neemt om nader toe te zien, ontdekt in dit uitzonderlijke werk Ottens eigenheid en authenticiteit.’ Een uitnodiging om zonder meer gehoor aan te geven, zodat het werk van Otten definitief aan de vergetelheid blijft ontrukt.

Meer over deel 2 van het verzameld werk van Jo Otten

Jo Otten, Kritisch en verhalend proza. Verzameld werk deel 2, Rob Groenewegen, Bed en wereld, Te leven op duizend plaatsen, Mobiliteit en revolutie, De Vorst. Machiavelli – Sleutel van onze tijd,

«Jo Otten was en is een unieke stem in de Nederlandse literatuur.» – Ezra de Haan

Over ‘Kritisch en verhalend proza’ van Jo Otten op Literatuurplein.nl, 22 mei 2013:
Waar Menno ter Braak zich met de discussie ‘vorm of vent’ bezig hield, waagde Jo Otten (1901-1940) zich aan het experiment. In zijn verhalen, kritieken en essays toont hij een pessimistisch wereldbeeld, zij het in een modernistisch jasje. De ratio van Ter Braak verving hij door gevoel; hij ging uit van zijn intuïtie en gebruikte dromen en verbeelding als inspiratiebron. Ondanks de kwalificatie stoutmoedig was Jo Otten ook een angstig mens. In het geval van Otten maakte die levensangst energie los. Hij verzette zich en schreef het van zich af. Soms komt het proza van Otten over als hedendaags. Wat toen modernistisch werd genoemd, is waarschijnlijk blijvend tijdloos. Wie jong is wil leven en de wereld zal dat weten. Dat was toen en zo is het nog steeds.

Het kritisch proza van Jo Otten laat een andere kant van hem zien, die van de filosoof. Waar het in zijn prozastukken emotioneel soms alle kanten op gaat, blijft de auteur in zijn essays beschouwelijk en nuchter. Al ontkom je er niet aan om ook deze stukken als autobiografisch te interpreteren. Aan fantasie en ideeën heeft het Otten nooit ontbroken, wel aan tijd. Hij is steevast zijn eigen weg gegaan. Helaas kwam abrupt een eind aan zijn leven. Het zal altijd interessant blijven te bedenken wat er van hem geworden zou zijn als hij was blijven leven. Jo Otten was een eenling en dat wist hij. Het herdrukken van zijn proza en vertalingen ontrukt zijn werk aan de vergetelheid, en terecht.

Lees hier de recensie

Meer over Jo Otten

«Een goed verzorgde, zeer lezenswaardige bundel.» – Gerard Oevering

Over ‘Kritisch en verhalend proza’ (Verzameld werk, deel 2) van Jo Otten voor NBD Biblion, mei 2013:
Het is bekentenisproza dat een verhuld autobiografisch portret van Otten geeft. Hij zoekt in zijn essays naar evenwicht tussen rede en gevoel. Zijn mensvisie is nihilistisch. Otten schrijft over onderwerpen die destijds om aandacht vroegen zoals de film, de houdbaarheid van het humanisme, mens en mythe. Deze essays zijn nog zeer actueel. De bundel besluit met een essay van Victor van Vriesland uit 1935 over Otten. Een goed verzorgde, zeer lezenswaardige bundel.

Lees hier de recensie

Meer over Jo Otten

«Met een scherp oog voor nuance laat Groenewegen Ottens modernisme zien.» – Hans Anten

Over ‘Te leven op duizend plaatsen’ van Rob Groenewegen in Spiegel der Letteren (Gent, 2012 nr. 4), 18 december 2012:
Het voorbeeldig uitgegeven en royaal geïllustreerde Te leven op duizend plaatsen presenteert het chronologische verhaal van Ottens leven in vijfentwintig hoofdstukken. Op grond van een indrukwekkende hoeveelheid veelsoortige bronnen vertelt Groenewegen het au fond tragische levensverhaal van Jo Otten, waarin persoon en werk in hoge mate samenvallen en reliëf krijgen. De biograaf overtuigt als hij de omstandigheden schetst die van invloed zijn geweest op de ontwikkeling van Ottens karakter. (…) Met deze biografie probeerde Groenewegen ‘alle aspecten van [Ottens] uitzonderlijke denkwereld en kleurrijke schrijversleven’ bijeen te brengen en zo begrip te kweken voor diens leven en werk in relatie tot zijn tijd. Die doelstelling is zeker bereikt.

Lees hier de recensie

Meer over deze biografie en Jo Otten

Niccolò Machiavelli – De vorst & dr. J.F. Otten – Machiavelli, sleutel van onze tijd

NICCOLÒ MACHIAVELLI
De vorst
& dr. J.F. OTTEN
Machiavelli, sleutel van onze tijd.

Nederland/Italië
Verzameld werk van Jo Otten, deel I
Ingenaaid met flappen, 280 blz., geïllustreerd € 19,50
2012
ISBN 978-90-6265-804-6

Eerste integrale editie bezorgd door
dr. Rob Groenewegen

‘Macht is de spil waar alles om draait. Hij die macht heeft, heeft gelijk; de zwakkere heeft altijd ongelijk.’

Deze zevende druk van dr. J.F. Ottens postuum verschenen Machiavelli, sleutel van onze tijd (1940), gevolgd door diens Nederlandse vertaling van Machiavelli’s wereldberoemde en niet onomstreden politieke geschrift Il Principe, is voor het eerst conform wat dr. J.F. Otten (1901-1940) ooit voor ogen stond. Als gevolg van de oorlogsomstandigheden destijds werd namelijk het inleidende hoofdstuk van Machiavelli, sleutel van onze tijd uit de eerste druk geschrapt. Ook in latere drukken, tot en met 1983, keerde het niet meer terug. In de naoorlogse edities van dit succesvolle boek werden er opnieuw coupures in de tekst aangebracht. Deze weglatingen zijn nu, samen met het nimmer eerder gepubliceerde inleidende hoofdstuk, in deze nieuwste uitgave alsnog opgenomen. Spelling, taalgebruik en interpunctie zijn niettemin geactualiseerd.

In het nagelaten werk van J.F. Otten bevinden zich enkele hoofdstukken die moesten leiden tot een nieuw boek over Machiavelli. Ze zijn aan deze heruitgave toegevoegd, samen met zijn artikel ‘Machiavelli en Multatuli’ (1939). ’Een woord van herdenking’ door Constant van Wessem (1891-1954), dat uit de naoorlogse edities werd weggelaten, is weer in ere hersteld. Ook alle bijlagen zijn wat betreft spelling, taalgebruik en interpunctie aan de eisen van nu aangepast. Naast illustraties is het boek voorzien van een voorwoord door dr. Rob Groenewegen, auteur van de biografie Te leven op duizend plaatsen. Jo Otten 1901-1940. Groenewegen is ook de bezorger van Jo Ottens in 2008 opnieuw uitgebrachte novelle Bed en wereld uit 1932.

Lof van lezers voor de biografie van Rob Groenewegen over Jo Otten

Herman Romer:
Rob Groenewegen moet op een ongelofelijke wijze door de figuur van Jo Otten gefascineerd zijn geweest. Eindelijk een hoogwaardige medestander die ook vindt, dat het vaak weggedrukte literaire leven in Rotterdam meer in de schijnwerper moet worden geplaatst!
Otten voelde zich duidelijk al jong anders dan anderen, een bewustzijn dat hij in wezen tijdens zijn hele leven heeft behouden. Hij lijkt me een rasindividualist te zijn geweest, die in aanleg al afstand nam van vastgeroeste opvattingen en prietpraat. En dat terwijl zich zich in zijn vrij korte leven juist op diverse terreinen ingrijpende ontwikkelingen voordeden. Ontwikkelingen die bijna smeekten om afwijkers van de norm, mensen met een geheel eigen visie op het maatschappelijk leven. Ook in zijn tijd was er kennelijk al sprake van lieden die anderen buitensloten en elkaar bij voortduring het balletje toespeelden.
Mensen als Otten voelen zich als non-conformist al jong eenzaam en geïsoleerd in een gemeenschap, die wegduikt voor dwarse en oorspronkelijke visies.
Ik heb grote bewondering voor wat Groenewegen allemaal in de biografie ‘Te leven op duizend plaatsen‘ nog boven water heeft gekregen. Niet minder voor het titanenwerk dat hij ervoor heeft moeten verrichten. Uit mijn bescheiden ervaring op dit terrein weet ik, hoeveel niet aflatende inzet dit kost, wat dikwijls door anderen niet wordt gezien, laat staan erkend. Alle hulde!
Bron: e-mail aan de auteur (29-01-2012)

Rinus Spruit (Nieuwdorp):
De afgelopen dagen las ik de door u geschreven biografie van Jo Otten met de prachtige titel Te leven op duizend plaatsen. Ik heb veel respect voor wat u tot stand heeft gebracht. Het moet welhaast een levenswerk geweest zijn. U hebt met uw biografie een boeiend portret gecomponeerd van een man die eigenlijk voortdurend bezig was zich te bewijzen, die voortdurend duidelijk wilde maken dat hij wel degelijk “iets waard” was. Ik denk dat de man leed aan minderwaardigheidsgevoelens die hij voortdurend trachtte te compenseren door te zoeken naar erkenning voor zijn literaire prestaties. Mijn dank en respect voor uw werk.
Bron: e-mail aan de uitgever

André van der Laan:
Ontegenzeggelijk een briljante biografie. Biograaf Rob Groenewegen legt pijnlijk bloot hoezeer Ter Braak en Forum het aangezicht van het interbellum hebben bepaald en figuren als Otten e.v.a. van deze starre zienswijze het slachtoffer zijn geworden. Ottens novelle ‘Bed en wereld’ uit 1932 is een waar meesterwerk, diens essay ‘Mobiliteit en revolutie’ (1932) zeer verrassend. Ook andere boeken en figuren die Groenewegen in deze biografie de revue laat passeren doen je terugverlangen naar een lang vervlogen tijd. Tien met een griffel deze biografie.
Bron

Hans C. Janssen:
Eén van de betere Nederlandse biografieën. Allemachtig wat is dit op de juiste – nuchtere – manier geschreven. De hoofdstukken over Rotterdam, het fascisme, de Filmliga en Ottens ‘Bed en wereld’ zijn zelfs briljant te noemen. Wat draagt Groenewegen onnoemelijk veel nieuwe informatie aan. Verplichte kost voor iedereen die in het interbellum geïnteresseerd is, ongeacht zijn of haar interessesfeer.
Bron

H. Leijtens:
Een verrassend sterke biografie. Al na een paar bladzijden voel je dat je een heel apart verhaal te wachten staat, zoveel spanning is er dan al ontstaan. Na enkele hoofdstukken raakte ik dus al aan dit verhaal verslaafd. Het knappe van deze biografie is ook dat biograaf Groenewegen op een briljante wijze ongemerkt heel veel nieuwe informatie aandraagt over het interbellum, wat deze biografie tot iets onvergelijkbaars maakt. De zeer vele voetnoten die Groenewegen ons schenkt zijn om je vingers bij af te likken. Groenewegen heeft een nuchtere stijl en is in staat om de meest complexe materie helder en vaak met weinig omhaal van woorden uit de doeken te doen. Dat maakt het lezen van zijn biografe, die veel méér is dan een biografie, over de complexe figuur Jo Otten tot een waar feest. Het boek is schitterend vormgegeven en voorzien van een hoop fotomateriaal.
Bron

Tim Donker 05-01-2012 22:41:
Bed en wereld’ was geniaal! geniaal, mensen! geniaal, geniaal!!!
Bron