Tag: beeldende kunst

Eric Schneider – Waar weg weg is en stilte stiller nog. Gedichten

VoorplatWEG-75Eric Schneider
Waar weg weg is en stilte stiller nog
gedichten
Nederland, Nederlands-Indië
12 (omslag)tekeningen Eric Schneider
gebrocheerd in omslag met flappen,
geïll. in vierkleuren, 52 blz., € 17,50
ISBN 978-94-93214-28-6
eerste uitgave juni 2021

Eric Schneider is in 1934 geboren, in Batavia, de hoofdstad van het toenmalige Nederlands-Indië. Hij is een toneelspeler, regisseur, schrijver en tekenaar. Met deze achtergrond is het niet verwonderlijk dat in zijn dichtbundel, Waar weg weg is en stilte stiller nog, een stoet mythologische en tragische figuren en personages voorbijtrekt: Hippolytos en Phaedra, Eurydike, Hamlet en Ophelia.

Maar niet alleen krijgt de thematiek gestalte in deze dramatis personae van de grote toneelschrijvers, ook in de particuliere geschiedenis van de auteur. In openhartige gedichten en intieme portretten geeft Schneider vorm aan een trauma dat hij met vele andere individuen van zijn generatie, en hun families, deelt. Er is een moeder die in een Japans interneringskamp op Java een lied zingt voor haar zoon (zoals Ophelia na de dood van Polonius in haar onstelpbare verdriet onbegrijpelijke liedjes zong). Een moeder met ‘een betonnen vrolijkheid’, maar daarachter ‘de angst dat de muziek eens stopt’. En wat dan? Er is een façade, en een achterliggende traumatische episode – ‘wat verderop spelen mijn ouders geluk’. En zíjn de ouders eigenlijk wel degenen voor wie zij zich uitgeven? Wie zijn zijn ouders in wezen? Wat gaat er achter hun gezichten schuil? En wat als de muziek stopt?
Waar weg weg is en stilte stiller nog is een bundel indringende en klassiek getoonzette poëzie, die de vinger voorzichtig drukt op een wond die nog schrijnt.

Eric Schneider schrijft al bijna zijn hele leven poëzie, maar met Waar weg weg is en stilte stiller nog is voor het eerst een aantal van zijn gedichten verzameld in een bundel. Hij is de broer van schrijver F. Springer (1932-2011). De omslagillustratie en de pentekeningen in het binnenwerk van deze bundel zijn van de hand van de auteur.

Meer over ‘Waar weg weg is en stilte stiller nog’
Meer over Eric Schneider bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Het is de ander die een pose aanneemt.» – Wim Platvoet

VoorplatPose-75Over ‘de pose en het model’ van W.A. Jonker op MeanderMagazine, 5 mei 2021:
In zijn nieuwe dichtbundel, ‘de pose en het model’, poëtiseert W.A. Jonker over de twee zelfstandige naamwoorden die in de titel worden genoemd. Als we plaatsnemen in een atelier denken we bij deze woorden aan iemand, die een model schildert, tekent of fotografeert, waarbij dat model poseert. Jonker beschouwt het breder en ziet bij elke betrekking of ontmoeting tussen twee mensen in een van de twee een model dat poseert, waarbij dit laatste in elk gedicht veelal een pejoratieve betekenis heeft. (…) Woorden als ‘pose’ en ‘model’ lijken in die zin de ander tot een object te maken, of, preciezer uitgedrukt, lijken aan te geven dat de ander zichzelf tot een object maakt. Je zou je ook af kunnen vragen of, zeker in de alledaagse omgang tussen mensen, de een in zijn kijken naar of beleven van de ander juist in die ander alleen maar de pose of het model ziet, juist die ander tot een object maakt. (…) Jonker gaat er vrijwel altijd vanuit dat het de ander is die een pose aanneemt. (…) Het is een manier om naar de werkelijkheid en naar de ander te kijken. Misschien is het menselijk, al te menselijk om dat af en toe te doen. Jonker radicaliseert dit en heeft alleen maar deze bril op. (…) Treffend schrijft Jonker op p. 10: ‘ik kan alleen naar mijn / eigen gedachten luisteren’. (…) Het is vooral de dichter die zichzelf genadeloos portretteert door anderen te kijk te zetten.
Meer over ‘De pose en het model’
Meer over W.A. Jonker bij Uitgeverij In de Knipscheer

«W.A. Jonker hanteert een losse maar scherpe pen.» – André Oyen

VoorplatPose-75Over ‘De pose en het model’ van W.A. Jonker op Ansiel, 13 maart 2021:
In deze bundel focust de auteur op de levenshouding die we allemaal aannemen. De vraag dringt zich op: zijn we verleider of juist verleid? Zijn we naakt of vluchten we juist weg onder lagen kleding of slogans. De dichter beschrijft vrij getrouw welke houding het model aanneemt tijdens de seks: ‘seks doe je/ met je ogen dicht licht uit/het moet verborgen blijven.’ W.A. Jonker hanteert een losse maar scherpe pen om lichaamshoudingen vast te leggen. Hij maakt ons deelgenoot van zijn, soms cynische, gedachten in gedichten die door vrij abstracte illustraties worden begeleid en leert ons dat we ons allemaal een levenshouding hebben aangemeten. De dichter laat aan de lezer trouwens ruimte genoeg voor een persoonlijke interpretatie, zowel van zijn taal als van zijn beeld, die zowel schoonheid sterkte kracht als zwakte uitstralen.
Lees hier de recensie
Meer over ‘De pose en het model’
Meer over W.A. Jonker bij Uitgeverij In de Knipscheer

W.A. Jonker – de pose en het model. Gedichten

VoorplatPose-75W.A. Jonker
De pose en het model
gedichten
Nederland
gebrocheerd in omslag met flappen,
geïllustreerd, 78 blz., € 17,50
ISBN 978-94-93214-30-9
Eerste uitgave maart 2021

In een tijdperk waarin de pose haast vanzelfsprekend is geworden, roept het model vooral vragen op. Waarom geeft het zich bloot en wat gaat er door hem of haar heen? Observeert het model niet net zo goed de bekijker en wordt hij of zij dus bekeken? W.A. Jonker maakt ons deelgenoot van zijn, soms cynische, gedachten in gedichten die door vrij abstracte illustraties worden begeleid en leert ons dat we allemaal een levenshouding hebben aangemeten. Die presenteren we vol trots met teksten op T-shirts, tatoeages, een afgetraind lijf of juist door een lichaam in verval te durven tonen. In het dagelijks leven blijft de pose gehandhaafd. Een bezoek aan de kapper blijkt ineens stukken intiemer dan het tekenen van een naakt mens. De pose en het model portretteert zowel de samenleving als de dichter zelf. Genadeloos, maar op afstand van de geportretteerde, zoals het een goed kunstenaar betaamt.

Ik kan alleen naar mijn
eigen gedachten luisteren
zo stil klinkt het
af en toe een kuch
of iemand verschuift een stoel
het lijkt wel een museum

W.A. (Pim) Jonker (1955) debuteerde met de geïllustreerde gedichtenbundel Schuld (1986). Tevens publiceerde hij gedichten in Maatstaf en in de Volkskrant. Na afgestudeerd te zijn aan de Academie voor beeldende kunsten te Arnhem koos hij voor een organisatorische loopbaan naast zijn kunstenaarschap. Zo was hij, onder andere, parttime programmeur bij de Balie, artistiek leider van de Brakke Grond en directeur van het poppodium Het Paard van Troje in Den Haag. Driemaal stelde W.A. Jonker, halverwege de jaren negentig, de geruchtmakende, underground tentoonstellingen samen van het festival Triple X. Jarenlang was hij lid van de Amsterdamse Kunstraad en de adviescommissie Cultuur en Cultuurhistorie Noord Holland. In 2016 verscheen van hem bij Uitgeverij In de Knipscheer de bundel Kijkgaten naar binnen.

«De kracht van de versmelting van woord met beeld.», volgens André Oyen (Antwerpen Leest), «Op het eerste gezicht lijken de gedichten uit Kijkgaten naar binnen heel conventioneel, maar niets is minder waar.»

W.A. Jonker over enige voorbeelden van de verspreiding:
«Toen mijn vorige gedichtenbundel Kijkgaten naar binnen in 2016 een week in de boekwinkel lag, trof ik een exemplaar aan op de toog van café De Zuid. Iemand had het gekocht, gelezen en teleurgesteld achtergelaten. Waarschijnlijk omdat de koper verwacht had als persoon zich in een van de gedichten tegen te komen. Een maand later stond mijn bundel op een display bij de Amsterdamse boekhandel Scheltema onder het kopje aanrader poëzie. Die zomer nam ik deel aan een verkoopexpositie in het verpleeghuis Sarphatihuis waar ook mijn boekjes te koop waren. Twee werden er gejat. In september heb ik in de boekhandel De Slegte te Antwerpen eigenhandig een Kijkgaten naar binnen in de afdeling poëzie gezet naast bundels van de Zuid-Afrikaanse dichter Ingrid Jonker. Als aanvulling op het aanbod.»
Meer over W.A. Jonker bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Versregels blijven je bij en kunnen een troost zijn.» – T.H.

VoorplatMaanbrief-75Over ‘Maanbrief aan het getij’ van Inge Nicole voor NBD/Biblion, 14 april 2020:
Een veertigtal gedichten in drie afdelingen: Hoogtij; Springtij en Doodtij als metaforen voor emotie. (…) In Doodtij staat het overlijden van de vader centraal. (…) Versregels als: ‘Jezus die wegkijkt’, ‘Vrijheid bestaat bij de gratie van de wind’, ‘Wat wanneer / het lichaam een foedraal omvat / waarin de ziel zich gevangen weet?’, en: ‘Bij doodtij verwaaien de resten van zijn leven / de zon slaat een luchtbrug door het wolkendek’ blijven je bij en kunnen een troost zijn in rouw. (…) Een gedicht dat in zijn geheel je ziel raakt, over stukgaan in inwendige kneuzingen, een wedergeboorte die dramatisch verloopt en over de vader die contact maakt via de schelpen op het strand. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Maanbrief aan het getij’
Meer over Inge Nicole bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Er veel te genieten in deze bundel.» – Wim van Til

VoorplatMaanbrief-75Over ‘Maanbrief aan het getij’ van Inge Nicole op Poëziecentrum Nederland, 31 maart 2020
Niets is zo belemmerend om een gedicht te genieten als de wetenschap, dat persoonlijke omstandigheden van de dichter ten grondslag liggen aan de tekst. Alsof het tuintje netjes afgebakend is met een hekwerk. Ik houd inderdaad meer van de rauwe natuur, de mogelijkheid om zelf te zien zonder de gestuurde waarneming. Tegelijkertijd wordt mijn aandacht gezogen naar een nawoord, een verantwoording of een bronverwijzing. Zo ook bij deze bundel. Had ik dat maar niet gedaan. De nadruk die Inge Nicole legt bij de inbreuken op haar persoonlijke leven, zweven daarna onvermijdelijk boven elk gedicht ‘zou ze dit bedoelen, speelt dat hierin een rol, heeft zij daarom deze woorden gekozen’. Eigen schuld, dikke bult, moet je dan zeggen. En dat is zo. Want eigenlijk valt er veel te genieten in deze bundel. De dichter weet waar zij het over heeft en beschikt over een goed arsenaal woorden en beelden. 10 illustraties heeft zij in de bundel opgenomen van de 22 die haar als uitdaging werden toegestuurd door beeldend kunstenaar Pieter Bijwaard. De gedichten die daarbij geschreven zijn, ontstijgen alle de anekdotiek van het beeld. En dat is prettig, want er is geen sprake van illustratie. In die zin helpen ze mij om ook de ‘persoonlijker’ gedichten los te lezen van het nawoord. En dan valt er nog meer te genieten in deze bundel.
Meer over ‘Maanbrief aan het getij’
Meer over Inge Nicole bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Inge Nicole ziet schoonheid ook in lelijke dingen.» – Hettie Marzak

VoorplatMaanbrief-75Over ‘Maanbrief aan het getij’ van Inge Nicole op MeanderMagazine, 3 februari 2020:
(…) De bundel is onderverdeeld in drie afdelingen van elk veertien gedichten. De afdelingen refereren aan de stand van de getijden van de zee: Hoogwater, Springtij en Doodtij. Ze lopen daarmee parallel aan de levensloop van elk mens. (…) Inge Nicole heeft de dood dan ook geenszins geschuwd in haar gedichten: de dood van haar vader is een terugkomend onderwerp, maar ook het rottingsproces van een dode vis wordt in ‘Neerslag in een spoelbak’ akelig nauwkeurig beschreven, net als een veld met gesneuvelde soldaten in de Eerste Wereldoorlog in ‘Rekwisiet in landschap’. De dichter kijkt met de blik van de beeldende kunstenaar en ziet daarom de schoonheid ook in lelijke dingen. Ze heeft de gave om zich heel goed in een ander te kunnen verplaatsen, of dat nu een ding, een dier of een mens is en ze schroomt niet om daarbij duidelijk in detail te treden, zoals in het beklemmende gedicht ‘Geknakt’ bij een foto van een Japans meisje. (…) Kwalitatief gezien maakt het niet uit of de gedichten gemakkelijk te doorgronden zijn of niet: de moeilijkheidsgraad bepaalt niet de intensiteit. Een relatief duidelijk en eenvoudig gedicht als ‘Geknevelde knuffels’ bij een afbeelding van een speelgoedbeest met een zak over zijn kop en een riem strak aangetrokken om zijn ledematen blijkt heel goed in staat om een wrange en onbehaaglijke indruk achter te laten. (…) De titel van de bundel brengt de aantrekkingskracht van de maan op het water in gedachten en de wisselwerking tussen maan en aarde. Zo beïnvloeden zij elkaar wederzijds, zoals ook de gedichten in deze bundel zich beurtelings met het ‘hogere’ en het ‘lagere’ bezighouden. Op het eerste gezicht lijkt de poëzie van Inge Nicole onschuldig; pas bij nadere beschouwing wordt een onderhuidse dreiging waarneembaar. Zoals ook de schoonheid van het getij verraderlijk kan zijn.
Lees hier de recensie ‘Twee keer kijken’
Meer over ‘Maanbrief aan het getij’
Meer over Inge Nicole bij Uitgeverij In de Knipscheer

‘Wat weegt missen’: exit Chawwa Wijnberg

ldm09/11/2015 - Middelburg - Chawwa Wijnberg Foto Lex de Meester

Zaterdagavond 21 december 2019 is beeldend kunstenaar en dichter Chawwa Wijnberg in haar woonplaats Middelburg gestorven. Ze werd 77 jaar. ‘Exit Chawwa’ stond er in de onderwerpregel van de e-mail die Chawwa Wijnberg mij en Anja, ruim een jaar geleden, op 18 november 2018 stuurde. Een bericht van een aangekondigde dood: ‘Ik ben heel moe. Als het alleen die nieren zijn houden ze het nog een jaartje vol, dan ga ik rustig slapen en word niet meer wakker. Dat vind ik prima.’ Moe word je als je een leven lang het leed van de wereld moet torsen. Chawwa Wijnberg was een onderduikkind, geboren op 6 juli 1942. Haar vader zat in het verzet en werd in de oorlog gefusilleerd. Het verdriet zou levenslang zijn, voelbaar blijven en een terugkerend thema worden in haar acht poëziebundels die zij van 1989 tot en met 2019 het licht deed zien. En dichter wás ze. Op die 18de november 2018 stuurde ze dit gedicht mee.

november 2018

Kon ik je maar
meer dan een echo
achter laten
mijn warme armen
en mijn stem

zo vrees ik het verdriet
als ik je heb verlaten
ik wil
in alles kruipen
om je nog lief te hebben
lief mijn lief

kijk ik zit
in alle vogels
die je over vliegen
in de wolken
in de wind
in alles wat je vingers
raken – het brood
het ontbijtbord
in de yoghurt die je drinkt

maar met mijn tranen
kan ik je niet troosten
wat weegt missen
o god mijn schat
ik weet het niet

Lieve Chawwa, dank voor het moois dat je achterlaat, rust in vrede.

franc knipscheer

Meer over Chawwa Wijnberg bij Uitgeverij In de Knipscheer

Elis Juliana – Blijf nog wat. Gedichten

Opmaak 1Elis Juliana
Blijf nog wat
Liefdespoëzie
Curaçao / Nederland
bezorgd door Margarita Molina
voorwoord Fred de Haas
met 14 tekeningen van de auteur
gebrocheerd met flappen, 68 blz.,
€ 18,50
Eerste uitgave 2019
ISBN 978-90-6265-950-0

‘De Curaçaose kunstenaar Elis Juliana (1927) behoort met Luis Daal en Pierre Lauffer tot de ‘Grote Drie’ van de Antilliaanse dichtkunst in het Papiaments.’ Zo luidt de aanhef van de flaptekst op Hé Patu/Waggeleend, de bloemlezing uit 2011 met 21 Papiamentse gedichten van Elis Juliana, samengesteld en in het Nederlands vertaald door Fred de Haas. Juliana dichtte echter ook in het Nederlands. Vanaf 1963 kreeg zijn Nederlandse muze bijzondere liefdesgedichten, waarvan er nu 25 verzameld zijn in Blijf nog wat: 23 gedichten in het Nederlands en twee ook in het Papiaments. Juliana voorzag ze soms van wat hij ‘krabbels’ noemde, waarvan een zestal sommige gedichten sieren. Daarnaast schonk hij zijn muze ook originele werken, waarvan er acht in deze bundel op aparte pagina’s zijn afgebeeld. Zes hiervan zijn getekend in zijn zo bekende pointillistische stijl.

Elis Juliana (Curaçao 1927-2013) was een Curaçaos dichter, schrijver, beeldend kunstenaar en archeoloog. Vanaf 1959 tot zijn pensionering in 1987 hield hij zich bezig met volkskunde en archeologie. Zijn belangstelling hiervoor leidde tot de oprichting van Fundashon Zikinzá, waarvan de collectie bewaard wordt in het Centraal Historisch Archief in Willemstad. Hij vertegenwoordigde Curaçao meerdere keren op internationale exposities met beeldhouwwerken en schilderijen. Voor zijn literaire werk werd hij o.a. in Cuba bekroond met de Premio José María Heredia.

Margarita Molina begon na verschillende werkzaamheden en een studie pedagogiek na de Tweede Wereldoorlog een loopbaan in de journalistiek en bij het onderwijs. Dit brengt haar in 1963 ook naar Curaçao, het eiland dat haar niet meer los zal laten. Zij reist met haar Nederlandse partner de wereld rond. Haar avontuurlijk en kosmopolitisch leven staat model voor de biografische roman Schaduwvrouw (2016). Hierin gaat haar Curaçaose geliefde schuil achter het personage Roy.

Meer over Elis Juliana op deze site
Meer over Margarita Molina op deze site

Uitnodiging voor presentatie Extaze 28 in Den Haag

coverE28voorDPresentatie Extaze 28 Geloof in de kunst in de Houtrustkerk: donderdagavond 15 november 2018:
Geloof in de kunst? Geloof in de literatuur? Of toch in de eerste plaats je levenswijze instellen op de maatschappelijke carrière en het consumeren? Louis Couperus’ way of life werd vooral beïnvloed door de levensstijl en de (beeldhouw)kunst van de Grieken en de Romeinen. De atleten op de spelen in Olympia beoefenden hun sport naakt, de Griekse sculpturen van jonge mannen en goden lieten niets te raden over. Ruurd Halbertsma vertelt over die cultuur en Els Kort zorgt ervoor dat de weergave van die beelden op de wand van de Houtrustkerk er net iets anders zullen uitzien dan verwacht. Lisa Rooijackers’ jeugd en ongekunsteldheid zal doorklinken in de gedichten die zij zal voordragen. Mariëtte van Erp zal vertellen over de kunst, haar kunst, die als vanzelf ontstond toen zij haar huis en tuin in Gemert moest verlaten. Onno Schilstra schrijft in Extaze 28 hoe een beeld van Giam Lorenzo Bernini (1598–1680), De extase van de heilige Theresia, een van de meest intrigerende beelden van religieuze vervoering die hij ooit had gezien, hem deed beseffen dat hij beeldend kunstenaar zou worden. In zijn voordracht zal ook Gerard Reve een plaats krijgen, en de muziek, het nummer Freight Train en andere ‘Americana’, kunstuitingen die hem in zijn overtuiging hebben bevestigd. Een staaltje van de door hem geliefde Amerikaanse muziek, oud en nieuw, pop, country en folk, zal Onno samen met Artur Schouten, Siebe van Egmond, Paul Keuzenkamp en Renk Jan Vissers, tesamen het ensemble ‘Art for Art’s Sake’ vormend, ten gehore brengen. Alweer een avond om niet te missen.
Kom weer eens langs! De Extaze-avonden zijn van Pulchri verhuisd naar Sociëteit De Vereeniging en vandaar naar de Houtrustkerk op de hoek van de Beeklaan en de Hanenburgweg. Kwaliteit hebben we tijdens die reis niet verloren, integendeel, zo laten de ‘habitués’ van de Houtrustkerk ons weten. Veranderd zijn de avonden wel en dat is goed. Er is nog iets veranderd en die verandering is minder goed. Een aantal vaste bezoekers van het eerste uur zijn al geruime tijd niet meer gesignaleerd. Sommigen van hen hebben tijdens een van de presentaties van ‘Extaze’ opgetreden. Tot hen zouden we willen zeggen: jullie vormen een deel van onze geschiedenis en we missen jullie.
Klik hier voor locatie en aanvangstijden
Meer over Extaze 28